NANCHI INO NTANDA IKATWAJIJILA KWIKALAKO NYI?
MEMA AWAMA
BWIKALO pa ntanda bwakonsha kukatazha kwakubula mema, kikatakata mema awama. Mema o avujilamo bingi mu mibiji ya bilengwa byumi. Mema afuma mu bizhiba, mu mikola, mu misanza ne atupauka panshi o batoma bantu ne banyama kabiji beengijisha kutekezha bijimwa.
Ene Mambo o Twafwainwa Kuzhikijila Mema Awama
Ntanda beizhokoloka ku mema. Bino kwesakana na kipamo kya World Meteorological Organization, “mematu acheche o awama.” Nangwa kyakuba ano mema acheche akonsha kukwasha bilengwa byumi pa ntanda, bino amo beatamisha nangwa akepa na mambo a bantu kuvula ne kwalauka kwa mwela. Bashayuka baambijile jimo kuba’mba mu myaka 30, bantu 5 bilyonyi kechi bakekala na mema awama ne.
Ntanda Beilengele Kwikala Myaka ne Myaka
Ntanda beilengele mu jishinda ja kuba’mba mema kechi akonsha kupwa ne. Bintu nabiji maloba, bilengwa bikala mu mema ne mintetenga ya juba bilengela mema kuwama. Monai bishinka bimo bimwesha’mba ntanda beilengele kwikala myaka ne myaka.
Maloba akwasha kufumya bintu byavula bilengela mema kutama. Mu misanza, bichi bimo bikwasha kufumya mwela watama ne muchi washinta mu mushiji.
Bashayuka batanapo mashinda mema mo ewamisha ao ene. Javula mema abena kupita asusa ndochi kabiji twishi nato tusungulula ndochi mu mema.
Tulwembe twipasha na bakolokofwa tufumya ndochi ikala mu mema mu mobatu acheche, kabiji tulwembe tuwamisha mema kukila ne minkinyi iwamisha mema.
Ino ntanda iji na jishinda jimo mo ilamina mema. Mema aya mwiulu ne kunoka ke mvula. Jino jishinda jilengela mema kubula kupwa pano pa ntanda.
Bantu byo Babena Kuba pa Kupwisha Lukatazho
Inge ke tulungishe bukiji myotoka ibena kusuma mafuta ne kubula kutaya michi yashinta ko tutapula mema a kutoma, kino kikalengela masulo a mema kwikala a butooto
Bashayuka betubuula kwingijisha bulongo mema kimye kyonse. Pa kukepeshako kutamisha mema, betubuula’mba tuwamishenga pa bena kusuma mafuta ku motoka ne kubula kutaya muchi mu byolonyi bya kukumpa.
Bashayuka batanako jishinda jakatataka ja kufumishamo mukele mu mema a mu kalunga. Ene mambo o babena kubila bino ke kukeba kwikala na mema avula awama.
Kuji bintu bikwabo byo bafwainwa kuba. Kufumya mukele mu mema a mu kalunga kechi jishinda jawama ne, mambo pataiwa mali ne malaichi avula bingi. Sawakya wa ba United Nations wa mu 2021 waambile pa bya kulama bulongo mema amba: “Twafwainwa kwingila na ngovu ntanda yonse kukila ne byo tuba kimye kyonse pakuba’mba twikale na mema a kutoma awama.”
Baibolo Witupa Ñanyi Luketekelo?
“Lesa . . ukokela mema mwiulu; kabiji aluka ke mvula kufuma ku kamfwa wanji; kepo makumbi einokesha; kabiji inokela pa bantu.”—Yoba 36:26-28.
Lesa walengele ntanda mu jishinda ja kuba’mba ilamenga mema.—Musapwishi 1:7.
Langulukai pa kino: Inge Lesa walengele ntanda mu jishinda ja ku bamba iwamishenga mema ko kuba’mba uji ne na bulume bwa kuwamisha bintu bya onauna bantu. Monai kibaba kiji na mutwe wakuba’mba: “Lesa Walaya’mba ino Ntanda Ikatwajijila Kwikalako,” pa jipa 15.