BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • cl Kitango 20 pp. 199-208
  • ‘Wa Maana mu Muchima’—Bino Wikepesha

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • ‘Wa Maana mu Muchima’—Bino Wikepesha
  • Fwenyai Kwipi ne Yehoba
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Yehoba byo Amwesha Kwikala Wikepesha
  • Yehoba Wikepesha pa Kupana ne pa Kuteleka
  • Yehoba Wakoka Muchima
  • Yehoba byo Amwesha Kukoka Muchima
  • Yehoba Umwesha Lukumo Lwanji ku Bepelula
    Kyamba kya Usopa—2004
  • Yehoba Wanemeka Bakalume Banji Bepelula
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2019
  • “Amiwa . . . Nakooka Muchima”
    ‘Iyai Mundondelenga’
  • Yesu Wamwesheshe Bantu Bya Kwipelula
    Kyamba kya Usopa—2012
Monai Bikwabo
Fwenyai Kwipi ne Yehoba
cl Kitango 20 pp. 199-208

Kitango 20

‘Wa Maana mu Muchima’—Bino Wikepesha

1-3. Mambo ka o twafwainwa kusumininwa’mba Yehoba wikepesha?

NSEMI wamulume ubena kukeba kufunjisha mwananji wa mucheche lufunjisho lwanema. Ubena kukebesha bingi kumufika pa muchima. Jishinda ka jo afwainwa kwingijisha? Nanchi wafwainwa kwimana na kuchinya ne kumwambila mwananji na bukaji nyi? Inyi wafwainwa kuzonzomanako kwesakena pamo na mwananji, kabiji ne kwamba na jiwi jakoka jibena kumvwanyika bulongo? Ee kine, nsemi wikepesha kabiji wa maana wakonsha kwingijisha jishinda jakoka.

2 Nga Yehoba Shetu wa mutundu ka—witota nyi, inyi wikepesha, washinta nyi, inyi wakoka muchima? Yehoba wayuka byonse, kabiji uji na maana akila. Nanchi kamwamona kuba’mba kuyuka bintu byavula ne kujimuka javula kulengela bantu kubula kwikepesha nenyi? Baibolo waamba’mba, ‘maana alenga kwilundumika.’ (1 Kolinda 3:19; 8:1) Pano bino Yehoba aye ‘wa maana mu muchima,’ wikepesha ne kwikepesha. (Yoba 9:4) Kino kechi kilumbulula’mba uji pa kifulo kicheche nangwa kukepa mu lukumo ne, aye kechi witota ne. Mambo ka?

3 Yehoba wazhila. Onkao mambo kyubilo kya bwitote kizhilulula muntu kechi kiji mwi aye ne. (Mako 7:20-22) Kabiji, akimonai ngauzhi Yelemiya byo aambile pe Yehoba: “Muchima wenu [Yehoba mwine] ukamvuluka kabiji ukanyeñamina.”a (Majilo a Yelemiya 3:20, NW) Akikilangulukaipotu! Yehoba, Nkambo Mfumu wa bintu byonse wakebelenga “kunyeñama” nangwa’mba kubwela panshi kuba’mba esakene pamo na Yelemiya mu kuba’mba amumvwe uno mbulwakoloka! (Masalamo 113:7) Ee kine, Yehoba wikepesha. Pano nga kwikepesha Lesa ko amwesha kwavwangamo ka? Kwakwatankana byepi na maana? Kabiji mambo ka o kwanemena kwi atweba?

Yehoba byo Amwesha Kwikala Wikepesha

4, 5. (a) Kwikepesha ko ku ka, kumweshiwa byepi, kabiji mambo ka o kwafwainwa kubula kwambiwa’mba buleya? (b) Yehoba wamwesheshe byepi kwikepesha kimye kyo akwashishenga Davida, kabiji kwikepesha kwa Yehoba kwanema byepi kwi atweba?

4 Kwikepesha ke kwikala na muchima wipelula wa kubula kwitota ne kwilundumika. Kabiji ke kyubilo kya mukachi ka muchima kimwekela mu byubilo nabiji bukimote, butekanye kabiji ne kukoka muchima. (Ngalatiya 5:22, 23) Abino byubilo bitokesha Lesa pa muchima kechi byafwainwa kumonwa’mba buleya ne. Bino byubilo kechi byapusana na bukaji bwa Yehoba bwa bololoke nangwa na ñiñijishilo ya bulume bwanji bwa konauna ne. Kupichila mu kwikepesha kwanji ne bukimote, Yehoba umwesha bulume bwanji bukatampe, ngovu yanji ya kwikanya aye mwine. (Isaya 42:14) Nga kwikepesha kwakwatankana byepi na maana? Buku umo waamba pa Baibolo waamba’mba: “Kwikepesha ke kubula kwitemwa obe mwine ... kabiji ko kufuma ne maana.” Onkao mambo, muntu kuba waikala na maana a kine kwakubula kwikepesha ne. Pano nga kwikepesha kwa Yehoba kwitufweta byepi?

5 Mfumu Davida waimbile kwi Yehoba amba: “Mwampa jikebo ja lupulukilo lwenu; ne kuboko kwenu kwa kilujo kwañimanyika, kabiji kukoka muchima [kwikepesha, NW] kwenu kwangalula ke mukatampe.” (Masalamo 18:35) Ko kuba’mba Yehoba wanyeñamine pa kuba’mba akwashe uno muntu mbulwakoloka, kumuzhikijila kabiji ne kumukosesha pa juba ne juba. Davida wayukile kuba’mba umvwe ukeba kumona lupulukilo ne kulutwe na lwendo kwikalako mukatampe pa bufumu, kyajinga na mambo a kuba Yehoba wikepeshe mwine mu jino jishinda. Ee kine, ñanyi mwi atweba wakonsha kwikala na luketekelo lwa lupulukilo inge kya kuba Yehoba kechi wikepeshe nangwa’mba kukeba kubandama kuba’mba engile ne atweba byo aji Shetu kimote kabiji wa butemwe ne?

6, 7. (a) Mu ñanyi mulanguluko Yehoba mo epelwila? (b) Lukwatankano ka luji pakachi ka bukimote ne maana, kabiji ñanyi wamwesha kya kumwenako kyawama mu luno lubaji?

6 Kwipelula ke kyubilo kyawama bingi kikebewa bantu bakishinka kwikala nakyo. Byonka biji kwikepesha, nakyo kyakwatankana na maana. Kya kumwenako, Byambo bya Mana 11:2 byaamba’mba: ‘Bepelula bo baji na maana.’ Nangwa byonkabyo, Baibolo kechi waambapotu nangwa pacheche pe Yehoba amba wipelula byonka bipelula bantu ne. Mambo ka? Byonka byaamba Binembelo pa bantu kuba’mba bepelula, kuno kwipelula kumwesha muntu mwine kuyuka po apelela. Wa bulume bonse kechi uji na pa kupelela ne, kanatu po ebikila aye mwine na mambo a mizhilo yanji yaoloka. (Mako 10:27; Titusa 1:2) Kabiji byo aji Mwine Wakila, kafwapo nangwa umotu ye akokela ne. Onkao mambo, kuno kwipelula kwaambiwapo kechi kwamba pe Yehoba ne.

7 Nangwa byonkabyo, Yehoba wipelula mu mulanguluko wa kuba’mba ukeba kwingila na bantu kabiji kimote. Ufunjisha bakalume banji kuba’mba bukimote bwanema bingi pa kwikala na maana a kine. Mambo anji aamba pa ‘bukimote bwa maana.’b (Yakoba 3:13) Monai kya kumwenako kya Yehoba mu kino.

Yehoba Wikepesha pa Kupana ne pa Kuteleka

8-10. (a) Mambo ka o kyaikela kya kukumya kuba’mba Yehoba ukebesha kupana ne kuteleka? (b) Nga Wa bulume bonse waingijile byepi mu kwikepesha na bamalaika banji?

8 Kuji kiyukilo kisangajika muchima kya kwikepesha kwa Yehoba kya byo akebesha kupanapo mingilo ne kuteleka. Kino kintu ke kya kukumya bingi. Yehoba kechi ukebewa kumubulako maana nangwa kumufundako ne. (Isaya 40:13, 14; Loma 11:34, 35) Nangwa byonkabyo, Baibolo javula umwesha kuba’mba Yehoba wikepesha mu ano mashinda.

9 Akimonai kya kumwenako, kintu kikatampe kyamwekele mu bwikalo bwa kwa Abalahama. Abalahama watambwijile benyi basatu, umo mwi abo wamutelele amba “Yehoba.” Bano benyi bajinga bamalaika, bino umo mwi abo waishijile mu jizhina ja Yehoba kabiji ne kubila bintu mu jizhina Janji. Uno malaika byo aambilenga ne kuba bintu, kyajinga nobe Yehoba ye waubilenga byobyo. Kupichila mu jino jishinda, Yehoba wabujile Abalahama amba waumvwa “muteto wa mushiji wa Sodoma ne Gomola.” Waambile’mba: “Onkao mambo pano ngikile nkamone kana babenakuba monka mwayila muteto wafika ko nji, inyi ne.” (Ntendekelo 18:3, 20, 21) Bino byambo bya Yehoba kechi byalumbulwilenga’mba Wa bulume bonse ‘waikijile’ aye mwine ne. Watumine jikwabo bamalaika kumwimenako. (Ntendekelo 19:1) Mambo ka? Nanchi Yehoba umona byonse, kechi wakonsheshe ‘kwimwena’ aye mwine byajinga bwikalo bwa oa mapunzha nenyi? Ee wakonsheshe. Bino mu kifulo kya kuba byobyo, Yehoba mu kwikepesha wapele aba bamalaika uno mwingilo wa kuya na kumona byo kyajinga ne kupempula Lota ne kisemi kyanji mu Sodoma.

10 Kabiji pa kimye kikwabo Yehoba watelekele. Washikishe bamalaika banji kuletapo mashinda apusana pusana a konawinamo Mfumu watamine aye Ahaba. Yehoba kechi wafwainwe buno bukwasho ne. Bino waitabizhe jishinda ja malaika umo ne kumwambila’mba aye na kubila monka mo alangulukijile. (1 Bamfumu 22:19-22) Nanchi kuno kechi kwajinga kwikepesha nenyi?

11, 12. Abalahama wimwenejile byepi kwikepesha kwa Yehoba?

11 Kabiji Yehoba ukeba bingi kuteleka ne ku bantu bambulwakoloka bakeba kumwesha biji ku michima yabo. Kya kumwenako, Yehoba kimye kyo amubujile Abalahama mulanguluko Wanji wa konauna Sodoma ne Gomola, uno mwanamulume wa kishinka kyamuzhokolweshe bingi bongo. Waambile kuba’mba: “Akyo ne, mwane.” Kabiji wanungapo ne kuba’mba: “Aye Mutonyi uchiba mambo a ba pano pa ntanda ponse kechi obe kyaoloka nenyi?” Washikishe kana Yehoba wakonsheshe kupulusha mizhi inge kya kuba’mba mwatainwe bantu baoloka 50 nyi nangwa ne. Yehoba wamubujishe mu bukishinka amba ukeipulusha. Bino Abalahama washikishe ne jikwabo, wabwezhako ne kibelengelo pa 45, kabiji wabwezhako pa 40 sa abwelakotu ne panshi. Nangwa kya kuba Yehoba wamulayilenga mu bukishinka, Abalahama watwajijiletu na kubwezhako kibelengelo kufikatu ne byo kyafika ku jikumi. Kampe Abalahama kechi wa kyumvwishishe Yehoba byo aji wa lusa ne. Monse mo kyafwainwe kwikela, Yehoba mu butekanye kabiji ne mu kwikepesha waswishishe mulunda nanji kabiji kalume wanji aye Abalahama kwamba byajinga ku muchima wanji mu jino jishinda.—Ntendekelo 18:23-33.

12 Bantu banga baji na maana kabiji bafunda bakonsha kuteleka mu butekanye ku muntu wabula kuyuka bintu?c Lesa wetu uteleka mu butekanye ne mu jino jishinda umwesha kwikepesha kukatampe. Kimye kya mwisambo muntutu umo, Abalahama wimwenejile mwine kuba’mba Yehoba “ubanda kuzhingila.” (Kulupuka 34:6) Kampe na mambo a kulanguluka’mba kechi wajinga na lūsa lwa kushikisha byuba Mwine Wakila ne, Abalahama wasashijile jibiji amba: “Mwane kechi muzhingile ne, Nkambo.” (Ntendekelo 18:30, 32) Ee, Yehoba kechi wazhingijile ne. Kine uji na ‘bukimote bwa maana.’

Yehoba Wakoka Muchima

13. Kyambo kya “kukoka muchima” byonka byo kyaingijishiwa mu Baibolo kilumbulula ka, kabiji mambo ka kino kyambo o kilumbulwila bulongo Yehoba?

13 Kwikepesha kwa Yehoba kwamwekela ne mu kyubilo kikwabo kyawama bingi—kukoka muchima. Kino kyubilo kechi kitanwa tanwa mu bantu bambulwakoloka ne. Yehoba kechi ukebatu kuteleka ku bilengwa byanji bya maana ne, ukeba ne kwitabizha bintu byo bikeba inge kya kuba kechi bibena kulwañana na mafunde aoloka ne. Byonka byo kyaingijishiwa mu Baibolo, kyambo kya “kukoka muchima,” kilumbulula “kunekenena.” Kino kyubilo nakyo ke kiyukilo kya maana a Lesa. Yakoba 3:17 waamba’mba: ‘Maana afuma mwiulu ... o akoka muchima.’ Mu ñanyi jishinda Yehoba wa maana onse mo akokela muchima? Waluka kwesakana na byo kiji. Vulukai kuba’mba, jizhina janji jitufunjisha kuba’mba Yehoba wikela monse moasakila pa kuba’mba afikizhe nkebelo yanji. (Kulupuka 3:14) Nanchi kino kechi kimwesha kukoka muchima kabiji ne kwaluka kwesakana na byo kiji nenyi?

14, 15. Kimwesho kya kwa Ezikyo kya kalaki wa Yehoba kitufunjishapo ka pa jibumba ja Yehoba ja mwiulu, kabiji japusana byepi na mabumba a panopantanda?

14 Kuji kibaba kimo mu Baibolo kyawama bingi kitukwasha kumvwisha Yehoba byo aluka kwesekana na byo kiji. Ngauzhi Ezikyo bamumwesheshe kimwesho kya jibumba ja Yehoba ja mwiulu ja bilengwa bya mupashi. Wamwene kalaki mukatampe ulenga moyo, “motoka” wa Yehoba ye atangijila kimye kyonse. Kyakijishemo pa kino, ke ñendelo mo aendejilenga. Bitanga bikatampe byajinga na mbaji ina sa biji na meso konse konse kuba’mba bikonshenga kumona konse konse kabiji ne kwaluluka ponkapotu kwakubula kwimana nangwa kuzhaluluka. Kabiji uno kalaki mukatampe kechi waendelenga pachepache byonka biji motoka mukatampe walengwa na bantu ne. Waendelenga pa lubilo lwendelapo kapenyi ne kuzhaluluka ponkapotu! (Ezikyo 1:1, 14-28) Ee, jibumba ja Yehoba, byonka biji Nkambo wa bulume wijitangijila, jaluka kimye kyonse kwesekana na bwikalo bubena kwenda kwalauka kimye kyonse ne kwamba pa bintu bibena kukebewa kwambiwapo.

15 Bantu bakonsha kwesekakotu kulonda kuno kwaluka kwalumbuluka. Bino javula bantu ne mabumba abo kechi baluka kwesakana na byo kibena kukebewa ne, kabiji kechi banekenenapotu nangwa kunekenena ne, bakosa bingi michima. Kya kumwenako: Bwato bukatampe busenda manyi nangwa shitima wakonsha kukumisha bingi na mambo a kubaya ne ngovu yo aji nayo. Nanchi bino bintu byakonsha kwaluka ponkapotu kwesakana na byo kiji nyi? Inge kintu kyaponena pa ngyangi, shitima kuba yaaluluka kuya jingi ne, kabiji kwimana nako kuba yaimanatu ponkapo ne. Shitima yakonsha kuya na kwimena palepa nobe makilomita abiji panyuma ya kuba banyanta pa mabuleki. Bwato bukatampe nabo kuba bwaimanatu ponkapo ne, bwakonsha ne kwenda makilomita atanu na asatu pa kubatu’mba bwimane panyuma ya kwibuzhima. Nangwatu umvwe bakyingya magiya amba bubwele lunyuma buba sa buyatu bwaendako ne makilomita asatu. Byo byo kiji ne ku mabumba a bantu abula kukeba kwaluka kabiji akosa michima. Na mambo a kwitota, bantu javula bakana kwaluka kwesakana na mwayila bintu pa kyokyo kimye ne bibena kukebewa. Kukosa muchima kwa uno mutundu kwalengela bipamo kwikala ke byatutu kabiji ne kuponesha makafulumende. (Byambo bya Mana 16:18) Byo twakonsha kusangalalapo kuba’mba Yehoba ne jibumba janji kechi baji na biji ano mabumba a bantu ne!

Yehoba byo Amwesha Kukoka Muchima

16. Yehoba wamwesheshe byepi kukoka muchima pa byo aubile na Lota saka akyangye konauna Sodoma ne Gomola?

16 Akilangulukaipo jikwabo pa konaunwa kwa Sodoma ne Gomola. Lota ne kisemi kyanji bapewe mikambizho yaumvwanyika kwi malaika wa Yehoba amba: ‘Nyemenai ku mutumba.’ Bino, Lota kino kechi kya mutokele ku muchima ne. Wasashijile Yehoba amba: “Abyo ne mwane, Nkambo yami.” Byo asumininwe kuba’mba wakafwa umvwe wanyemena ku mitumba, Lota wasashijile amba aye ne kisemi kyanji bebaswishe kunyemena ku muzhi wajinga pepi watelwanga’mba Zoala. Vulukai kuba’mba Yehoba wakebele konauna yewa muzhi. Kabiji moyo wa kwa Lota kafwapo po aimenejile ne. Yehoba wakonsheshe kuzhikijila Lota ku mitumba! Nangwa byonkabyo, Yehoba waumvwine misashijilo ya kwa Lota ne kupulusha Zoala. Malaika wabujile Lota amba: “Nakwitaba ne pa kino kintu nakyo.” (Ntendekelo 19:17-22) Nanchi kuno kechi kwajinga kukoka muchima kwa Yehoba nenyi?

17, 18. Pa kwingila na bena Ninevwa, Yehoba wamwesheshe byepi kuba’mba wakoka muchima?

17 Yehoba umvwa ne lulapilo lufuma mu muchima, kimye kyonse kuba lusa ne byaoloka. Akilangulukai pa kyamwekele kimye ngauzhi Yona kyo atuminwe ku muzhi wa Ninevwa wajinga watama kabiji wa bukapondo. Kimye Yona kyo apitañenenga mu mikwakwa ya Ninevwa, byambo byo abijikilenga byatangijilwe na mupashi byapelele bingi kuba’mba: Uno muzhi mukatampe bakamonauna pa kupwa moba 40. Nangwa byonkabyo bintu byaalukile kyabaya bingi. Bena Ninevwa balapijile!—Yona, kitango 3.

18 Kitufunjisha bingi pa kwesakanya byaubile Yehoba ne byaubile Yona pa mambo a bintu byo byaalukile. Pa kino kintu, Yehoba waalukile, kwikala Ulekela mambo mu kifulo kya kwikala “ulwa nkondo.”d (Kulupuka 15:3) Yona, aye kechi waalukile ne, kabiji kechi wajipo na lusa ne. Mu kifulo kya kumwesha kukoka muchima kwa Yehoba, waubile nobe shitima nangwa bwato bo twaji kwambapo. Aye waambile pa malwa, kabiji malwa o afwainwe kumweka! Mu butekanye, Yehoba wamufunjishe uno ngauzhi wabujile kutekanya lufunjisho lo abujile kulubamo lwa kukoka muchima ne kuba lusa.—Yona, kitango 4.

19. (a) Mambo ka o twakonsha kusumininwa’mba Yehoba wakoka muchima mu bintu byo akeba’mba tube? (b) Nga Byambo bya Mana 19:17 bimwesha byepi amba Yehoba ke Nkambo “wawama ne kunekena” kabiji ne kwikepesha kwakila mu kubaya?

19 Kyapelako, Yehoba wakoka muchima mu bintu byo akeba’mba tube. Mfumu Davida waambile amba: “Aye wayuka mibiji yetu byo iji; aye uvuluka’mba, bo ba lukungu.” (Masalamo 103:14) Yehoba umvwisha kupelelwa kwetu kabiji ne bumbulwakoloka bwetu kukila byo twiyuka atweba bene. Kechi ukeba’mba tube bintu byo twakonsha kubula kuba ne. Baibolo wapusanya boba bankambo ba bumuntu “bawama ne banekena” na boba “bashinta.” (1 Petelo 2:18) Yehoba Nkambo wa mutundu ka? Akimonai byaamba Byambo bya Mana 19:17: “Awa wamubila lusa muyanji wamukongwesha Yehoba.” Nkambo wawama ne kukoka muchima ye yenkatu wakonsha kumona kyubilo kyonse kya lusa kyaubilwa bantu bayanji. Kukilapotu ne pa kino, kino kinembelo kibena kumwesha’mba Mulenga wa byonse, wimona’mba wafwainwa kusanchila bantu boba bino byubilo bya lusa! Kine kuno ko kwikepesha kwakila mu kubaya.

20. Ñanyi bukine bujipo bwa kuba’mba Yehoba umvwa milombelo yetu kabiji ne kuba mo twalombela?

20 Yehoba kimote kabiji wakoka muchima mu byo oba na bakalume banji lelo jino. Umvwe twalomba mu lwitabilo, uteleka. Nangwa kya kuba kechi utuma bamalaika kwiya na kwamba ne atweba ne, kechi twafwainwa kulanguluka’mba ubula kukumbula milombelo yetu ne. Vulukai kuba’mba kimye mutumwa Paulo kyo aambijile bakwabo ba mu lwitabilo ‘kumulombelako’ kuba’mba afume mu kaleya, wanungilepo amba: “Mbwezhiwe koko ko muji bukiji.” (Bahebelu 13:18, 19) Nanchi ko kuba’mba milombelo yetu yakonsha kulengela Yehoba kuba kintu kyo aji kubula kukeba kuba!—Yakoba 5:16.

21. Ki ka kyo twafwainwa kubula kumulangulukila Yehoba pa mambo a kwikepesha kwanji, pano bino i ki ka kyo twafwainwa kumvwisha pe aye?

21 Nangwa byonkabyo, pa bino bintu byonse Yehoba mo amweshesha kwikepesha—bukimote bwanji, kukeba kuteleka, butekanye bwanji, ne kukoka muchima kwanji—kechi bilumbulula’mba usankilapo mafunde anji aoloka ne. Bantangi ba Kilishitendomu bakonsha kulanguluka’mba babena kumwesha kukoka muchima umvwe ke bakwanye matwi a mikooko yabo kupichila mu kufupula mizhilo ya Yehoba ya byubilo byaoloka. (2 Timoti 4:3) Pano bino kisela kya bantu kya kukeba kuba bintu byabula kufwainwa kechi kyakwatankanapo na kukoka muchima kwa Lesa ne. Yehoba wazhila; kechi ukatamishapotu nangwa pacheche mizhilo yanji yaoloka ne. (Bena Levi 11:44) Onkao mambo nanchi, twayai tutemwe kukoka muchima kwa Yehoba, mambo kukoka muchima kwanji ke kiyukilo kya kwikepesha kwanji. Nanchi kechi kimusangajikapo pa kulanguluka’mba Yehoba Lesa, Muntu wa maana mu kulengwa konse wikepesha bingi nenyi? Byo kyawamapo kufwenya kwipi na uno Lesa ulengesha moyo, bino kimote, watekanya, kabiji wakoka muchima!

[Tubyambo twa mushi]

a Banembeshi bakukala, bapimpwile kino kyepelo kwamba’mba Yelemiya ye wanyeñaminenga kechi Yehoba ne. Kyamweka balangulukilenga amba kechi kyafwainwa kutongola Lesa kuba kino kintu kya kwikepesha ne. Na mambo a kino, ntuntulwilo ya ma Baibolo avula yapusa kishinka kyawama bingi kya kino kyepelo. Pano bino, Baibolo wa The New English Bible waluñamika kuba’mba Yelemiya waambilenga kwi Lesa amba: “Mvulukai, Kine mvulukai, ne kumbandamina.”

b Ma Baibolo akwabo aamba’mba “kwikepesha kufuma ku maana” ne “kukoka muchima ko kayukilo ka maana.”

c Baibolo wapusanya butekanye na bwitote. (Musapwishi 7:8) Butekanye bwa Yehoba bupana kiyukilo kikwabo kya kwikepesha kwanji.—2 Petelo 3:9.

d Mu Masalamo 86:5, Yehoba watongolwa kuba’mba ‘wawama kabiji waswila jimo kulekela mambo.’ Kimye uno salamo kyo atuntulwilwe mu Kingiliki, byambo bya kuba’mba ‘waswila jimo kulekela mambo’ byatuntulwilwe’mba e·pi·ei·kesʹ, nangwa amba “kukoka muchima.”

Mepuzho a Kulangulukapo

Kulupuka 32:9-14 Nga Yehoba wamwesheshe byepi kwikepesha ku misashijilo ya kwa Mosesa yo asashijileko bena Isalela?

Mitonyi 6:36-40 Yehoba wamwesheshe byepi butekanye ne kukoka muchima pa kukumbula ku misashijilo ya kwa Gidiona?

Masalamo 113:1-9 Yehoba umwesha byepi kwikepesha pa kwingila na bantu?

Luka 1:46-55 Maliya waketekejile’mba Yehoba umona byepi bantu bekepesha ne bayanji? Kabiji mweno yanji yafwainwa kwitulengela kwikala byepi?

[Kipikichala pa peja 200]

Nsemi wamulume wa maana wingila na baana banji mu kwikepesha kabiji mu bukimote

[Kipikichala pa peja 208]

Yehoba wakoka muchima kabiji umvwisha ne kupelelwa kwetu

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu