Mukambizho Wawama Ujitu Konse Konse
“Bintu byonse byo musaka’mba, bantu betubile, ne anweba sa mwibobila byonkabya.”—Mateo 7:12.
YESU yewaambile bino byambo mu Jashi janji jayukanyikwa bingi japa Mutumba myaka biumbi bibiji byapita. Pamyaka yavula yapitapo kufuma kimye kyaambiwe bino byambo, paambiwa nekunembwa bintu byavula bingi pamambo abyobya byambotu bicheche. Kyakumwenako, byatakaikwa bingi amba “ke byambo byakilamo kunema mukino Kinembelo, bena Kilishitu byobafwainwa kubila bakwabo” kabiji “ke mukambizho wanema kubonse.” Uno mukambizho wayukanyikwa bingi, kyokyo echilwa nekwichilwa’mba Mukambizho Wawama.
Kechi bena Kilishitu bonkatu baitabila uno Mukambizho Wawamane. Bayudea, Babuddha, nebatemwamaana Bangiliki nabo bamutongolanga uno mukambizho mumashinda avula. Kikatakata byambo byayukanyikwa kubantu bamubyalo byaku Far East kebyobya byanembele Confucius, muntu wakinjikwa bingi kubantu bamubyalo byaku Musela amba muntu wamaana kabiji mufunjishi waya bingi nkuwa. Mu buku wa The Analects, buku wabusatu pa Four Books oanembele Confucian, muji byambo bimo byanembwa jisatu. Pakukumbula jibiji mepuzho obamwipwizhe kubaana basukulu, Confucius wakumbwile’mba: “Bintu byoubula kukeba’mba bakwenu babulenga kukubilabyo, neobewa kechi wafwainwa kwibobilabyone.” Pakimye kimo mwana wasukulu wajizhina ja Zigong byoetotele’mba “Bintu byombula kukeba bakwetu kunguba neamiwa kuba nebobabyone.” Mufunjishi wamukumbwile’mba: “Ee waambatu kine, pano obewa kechi byoubane.”
Pakutanga bino byambo, muntu wakonsha kulanguluka’mba byambo byakwa Confucius byapusenshatu nabyakwa Yesu. Lupusano lujipo kelwa kuba’mba Mukambizho Wawama waambile Yesu ukebewa kuba bintu byakine byakukwasha bakwenu mukwibobila byawama. Akilangulukai, umvwe kyakuba bantu bonse kebobe bintu byonka byaambile Yesu, nabiji kuvulukapo bakwabo, kukwasha bakwabo, pajuba pajuba sabengijisha uno mukambizho, nanchi kino kechi kyakonsha kwalula inontanda keyawama nenyi? Kine ibyo.
Nangwa kyakuba uno mukambizho bamwambila mujishinda jakubilamo byawama nangwane, nangwatu mujishinda jabyepi nangwa jabyepi, kintu kyanema kyotwafwainwa kuyuka ke kyakuba’mba bantu mumapunzha avula nepabimye byapusana-pusana kabiji bakomena munkomeno yapusana-pusana baketekela uno Mukambizho Wawama. Kino kimweshatu patoka kuba’mba byambo byaambile Yesu mu Jashi janji japa Mutumba kebyambo bimo byayukanyikwa bingi kubantu konse konse bibakwasha mubwikalo bwabo.
Ishikishai anweba bene: ‘Abya mubukishinka nkeba kunnemeka, kubula kunnsalulula, kummwesha bukishinkanyi? Nanchi kuba natemwa kwikala muntanda mwabula misalululo yabikoba, bumbanzhi, nemakondo nenyi? Abya kuba kyangwamina kwikala mukisemi kyakuba bonse betemwa bene nabene nenyi?’ Kwambatu kine, ñanyi wakonsha kukana bino bintu? Bantutu bacheche bobekala mubwikalo bwauno mutundu. Bavula kechi beketekelapo’mba kwafwainwa kwikalapo bwikalo bwauno mutundune.
Mukambizho Wawama Bamutamisha
Mubwikalo bwabantu pamyaka yavula, bantu bamanyikwa bingi nabumbanzhi kwakubula nekwibomvwinako lusa. Kino kyavwangamo nebusulu bwajingako bwakusulusha bazha kufuma mu Africa, makampu ajingako abena Nazi mobaipailanga bantu, kuyanjisha banyike, nekwipaya bantu mumapunzha avula. Bintu byamalwa byavula bingi, kubala kukoka.
Mumoba etu alelo, kimye kuji biñamba-ñamba byavula byakatazha byalengwa, bantu bavula betatu muchima abo bene. Bantu bacheche bobavulukatu bakwabo inge kyakuba bumi bwabo bwaikala mukizumba. (2 Timoti 3:1-5) Nga mamboka bantu bavula kyobaikela nalwiso, bashinta, babula lusa kabiji betatu muchima abobene? Nanchi kechi mambo akubula kukokela Mukambizho Wawama nangwa kyakuba wayukanyikwa konse konse bino bamusula’mba watutu, wakala nenyi? Bino kekyabulanda bingi pakumona’mba nebantu bavula bamba’mba baitabila Lesa nabo bamusula. Kabiji kutalatu bintu byobibena kuya, kibena kumweka nobe bantu babena kuyatu nakwita muchima kwapwa.
Onkao mambo, mepuzho anema akulangulukapo keano: “Kuba bintu mwayila Mukambizho Wawama kulumbululaka? Nanchi kujipo bamo balondela uno mukambizho? Abya kukekalapo kimye bantu bonse kyobakobanga kimye kyonse byamba Mukambizho Wawama nyi? Pakuba’mba muyuke mikumbu yakine, mwane twimulomba namba tangai mutwe walondelapo.
[Kipikichala pa peja 3]
Confucius nebakwabo bafunjishe bintu byavula bingi pamambo a Mukambizho Wawama