Anweba Bakyanyike, Endainga Mwafwainwa Yehoba
BAKYANYIKE ba bwina Kilishitu bamo basha bisemi byabo ne bipwilo byabo kuya na kwiikela kungi pa kimye kicheche. Bamo bauba kino na mambo a kunungulula mwingilo wabo wa busapwishi. Bakwabo nabo basha mizhi yabo kobekala na mambo akubula kwikala mu bya panopantanda. (Isaya 2:4; Yoano 17:16) Mu byalo bimo, “Kesala” wataya bakyanyike balama bulumbuluke mu kaleya nangwa kwibengijisha mingilo ya matenda.a—Mako 12:17; Titusa 3:1, 2.
Kimye kimo mukaleya mo bebatwala bano bakyanyike na mambo a kubula kwikala mu bya panopantanda, bekalamo pa kimye kikatampe na bakyanyike bakwabo baji na byubilo byatama. Kabiji kufuma pa muzhi ne kuya na kwikala kungi na mambo a bintu bikwabo kulengela bakyanyike kwingijila mu mapunzha muji byubilo byatama. Pano nga bakyanyike ba bwina Kilishitu ba uno mutundu ne boba bekala mu mapunzha muji byubilo byatama, bakonsha kuba byepi na makatazho ne meseko o bapitamo byo bebikako ‘kwenda mwafwainwa Lesa’? (1 Tesalonika 2:12) Nga bansemi yabo bakonsha kwibakwasha byepi kwikala benengezha kupita mu meseko?—Byambo bya Mana 22:3.
Makatazho o Bapitamo Bakyanyike
Tákis wa myaka ya kusemwa 21 wakanjikizhiwe kufuma pa nzubo pa bañondo 37, waambile’mba “kusha bansemi bandamanga ne bakulumpe mu kipwilo ba butemwe bangyuka bulongo kwankatezhe bingi ne kundetela moyo.”b Kabiji wanungapo kuba’mba: “Kimye kimo, neumvwinenga wabula kuzhikijilwa.” Pétros wa myaka ya kusemwa 20 wafumine pa muzhi myaka kukila pa ibiji. Waitabizhe kuba’mba: “Kyo kyajinga kimye kitanshi mu bwikalo bwami, kwifuukwila bya kuba amiwa mwine pa mambo a bya kisangajimbwe ne kusala bakwetu bakukaya nabo. Bino bintu byo nesajilanga ami mwine kechi byajinga byawama kimye kyonse ne.” Waambile ne kuba’mba: “Kimye kimo naakaminwenga bingi na mambo a kumona namba kana nakonsha kwikala na byubilo byawama byo kyajinga kuba’mba kafwako nangwa umo wakundamawizha ne.” Tássos, mukulumpe wa bwina Kilishitu mu kipwilo umonañana javula na bakyanyike ba bwina Kilishitu baji mu bwikalo bwa uno mutundu, waambile’mba: “Ñambilo yatama, bunsatuki, ne byubilo bya kanwa byuba bakwabo babula kwitabila, byakonsha kulengela bakyanyike babula wa kwibazhikijila kukeba kwitumpamo.”
Kimye kyo bekala ne kwingila na bantu babula kunemeka mafunde a mu Baibolo, bano bakyanyike ba bwina Kilishitu bafwainwa kwilama ku meseko a kukeba kulondela byubilo byatama byuba bakwabo ne mashinda o bakanya mu binembelo. (Masalamo 1:1; 26:4; 119:9) Kwikala na lufunjisho lwa pa bunke, kutanwa kimye kyonse ku kupwila ne kuya mu mwingilo wa mu bujimi, kwakonsha kushupa bingi. (Filipai 3:16) Kabiji kwibikila bikonkwanyi bya ku mupashi ne kwibifikizha nako kechi kwakonsha kupela ne.
Kya kine bakyanyike bakishinka ba bwina Kilishitu bakebesha bingi kumutokesha Yehoba pa muchima mu byubilo ne mu ñambilo yabo. Bebikako bingi mu bukishinka kumvwina lwito lwa kimenge lwa shabo wa mwiulu lwa kuba’mba: ‘Mwanami, wikale wa maana, usangajike muchima wami, namba mmone mwa kumukumbwila awa uñendeleka.’ (Byambo bya Mana 27:11) Bayukishatu kuba’mba mwekelo yabo ne byubilo byabo bilengela bakwabo kumona Yehoba byo aji ne biji bantu banji.—1 Petelo 2:12.
Bakyanyike bavula ba uno mutundu bafwainwa kutakaikwa mambo bebikishako bingi kwikala byonka byajinga balongo babo ba mu myaka kitota kitanshi Paulo boalombejile amba: “Mwendenga mwafwainwa Nkambo mwa kumutokeshesha ku muchima to, kasa mupanga bipangwa mu mingilo yonse yawama . . . mwikale ne butekanye bonse ne kukokamuchima ne lusekelo pamo.” (Kolose 1:9-11) Baibolo itupa byakumwenako byavula bya bakyanyike baakaminwenga Lesa ne kwenda mwafwainwa Lesa nangwa kya kuba baikalanga mu mapunzha a bwenyi mwajinga balwanyi kabiji ne bantu bapopwelanga bankishi.—Filipai 2:15.
“Yehoba Wajinga ne Yosefwa”
Byo akijingatu mwanyike, Yosefwa mwana ye batemweshe ba Yakoba ne Lechela waikelenga kwalepa na muzhi kwaikalanga bashanji baakamwanga Lesa. Bamupoteshe mu buzha ku Ijipita. Yosefwa wajinga wakumwenako wawama bingi mambo wajinga nsongwalume wabambakana, wakishinka, kabiji wa byubilo byawama. Nangwa kya kuba waingijilanga Potifwalo muntu wabulanga kupopwela Yehoba, Yosefwa wajimukile bingi ne kwingila na ngovu, kya kuba mu kuya kwa moba nkambo yanji wamupele bukulumpe bwa pa nzubo yanji yonse. (Ntendekelo 39:2-6) Yosefwa watwajijile kwikala walumbuluka kwi Yehoba, kabiji kino byo kyamutaishe mu kaleya, kechi wijizhañenyepo amba: “Nanchi mfweto ya kwikala walumbuluka yo yepi ne?” Nangwatu mu kaleya mo ajinga, wamwesheshe byubilo byawama, kabiji nobe mu kukopa kwa jiso bamupele lūsa lwa kulama ne kutala pa mingilo yavula ya mu kaleya. (Ntendekelo 39:17-22) Lesa wamubijile bibusa, kabiji byonka byo kyaambiwa mu Ntendekelo 39:23, “Yehoba wajinga nanji.”
Yosefwa byo ajinga bunke bwanji kwalepa na bansemi yanji baakamwanga Lesa, kyapelele bingi kwikala na byubilo byajingapo na bantutu bo aikalanga nabo ne kulondela bwikalo bwatama bwa bena Ijipita! Bino, aye Yosefwa watwajijile kulondela mafunde ne kwikala na byubilo byawama nangwa kya kuba wapichilenga mu meseko akatampe. Muka Potifwalo byo amukosejile amba alaale nanji, wakainetu nsalansala amba: “Nanchi buno bubi bukatampe nebube byepi, ne kumulenga mambo aye Lesa?”—Ntendekelo 39:7-9.
Lelo jino, bakamonyi bakyanyike bafwainwa kulondela lujimuno lwa mu Baibolo lwa pa mambo a kwendañana na bantu baji na byubilo byatama, bya kisangajimbwe byabula kufwainwa, kutamba bya mulekese ne kuteleka ku nyimbo yatama. Bafwainwa kuvulukanga’mba “meso a Yehoba aji konse konse, saka atala pa batama ne pa bawama.”—Byambo bya Mana 15:3.
Mosesa Wakaine “Lusekelo lwa Bundengamambo”
Mosesa wakomejile mu jilapa ja kwa Felo mwajinga bantu bapopwelanga bankishi ne kutemwa bya kisangajimbwe. Baibolo itubula pe aye kuba’mba: “Ko ku lwitabilo, Mosesa, . . . ko akaine kutelwa bumwana ku mwana Felo, wasalulwileko kumanama pamo ne bantu ba Lesa, ne kukana wakaine kumona lusekelo lwa bundengamambo lwa myaka imo.”—Bahebelu 11:24, 25.
Bulunda na bya panopantanda bwakonsha kwitulengela kumwenamo bintu bimo byawama, pano bino ke bya ka kimyetu kacheche. Bino bintu ke bya mu kyonkatu kino kimye kicheche kyashalako kya ino ntanda. (1 Yoano 2:15-17) Abya kechi kyawama kulondela byaubile Mosesa ne nyi? Baibolo yaamba’mba: “Aye wakosele nobe wamwene aye ubula kumweka.” (Bahebelu 11:27) Watele muchima ku buswanyi bwa ku mupashi bwa bashakulu banji baakamwanga Lesa. Waalwile nkebelo ya Yehoba ke nkebelo ya mu bwikalo bwanji, kabiji wibikijile kikonkwanyi kya kuba kyaswa muchima wa Yehoba.—Kulupuka 2:11; Byubilo 7:23, 25.
Inge bakyanyike bakamwa Lesa kebekale na bantu babula kumwakamwa, bakonsha kukosesha bulunda bwabo ne Yehoba kupichila mu lufunjisho lwa pa bunke kuba’mba bamuyukishe bulongo “aye ubula kumweka.” Mutanchi wa mingilo ya bwina Kilishitu, kubikapo ne kutanwa jonse ku kipwilo ne kuya mu mwingilo wa mu bujimi, ukakwasha bano bakyanyike kutesha muchima ku bintu bya ku mupashi. (Masalamo 63:6; 77:12) Bafwainwa kwibikako kwikala na lwitabilo ne luketekelo lwakosa lwajingapo na Mosesa. Kabiji bafwainwa kwibikako kulanguluka pe Yehoba ne kumwingijila kasa basangalala kwikala mulunda nabo.
Waingijishe Lujimi Wanji Kutota Yehoba
Wakyanyike mukwabo wajinga na byubilo byawama kimye kyoaikalanga kungi, wajinga kamwale mwina Isalela ye basendele ku bena Silya mu moba a kwa Elisha ngauzhi wa Lesa. Waikele ke kalume wamukazhi wa kwa muka Nemani, mukulumpe wa nzhita ya bena Silya wajinga na mbumba. Uno kamwale waambijile nkambo yanji wamukazhi amba: “Inge bankambo ba Nemani bajinga konka kuji ngauzhi wikala mu Samaliya! Inge wibabuka mbumba yabo.” Na mambo a byambo byanji, Nemani wayile kwi Elisha mu Isalela ne kubukwa wakabukilwe. Byonkabyo, Nemani waikele ke mupopweshi wa Yehoba.—2 Bamfumu 5:1-3, 13-19.
Kintu kyaubile uno kamwale kibena kumwesha bakyanyike byo bafwainwa kwingijisha lujimi wabo kunemekelamo Lesa, nangwatu kimye kyo baji kwalepa na bansemi yabo. Inge kya kuba uno kamwale wajinga na kisela kya kwisamba “misambo ya kwendalala” nangwa “miteleko ibi” nanchi inge kyamupelejile kwingijisha lujimi wanji bulongo byonka byoaubile pa kyokya kimye nyi? (Efisesa 5:4; Byambo bya Mana 15:2) Níkos, nsongwalume wa myaka ya muma 20 ye bataile mu kaleya na mambo a mambo a kubula kwitumpa mu bya panopantanda, uvuluka’mba: “Kimye kyo najinga mu kaleya na bakwetu balongo bakyanyike, kwa kubula bansemi ne bakulumpe mu kipwilo, namwene namba ñambilo yetu yatamine bingi. Kechi yaletelepo nangwa pacheche munema kwi Yehoba ne.” Kya lusekelo ke kya kuba’mba, Níkos ne bakwabo bebakwashishe kumvwina lujimuno lwa kwa Paulo pa ano mambo amba: “Pakuba bulalelale ne bubipisho bonse, ne lunkumbwa, kechi mwibiswe nangwa kwibitelatu mwenu mo muji ne, mo mwafwainwa bazhijikwa.”—Efisesa 5:3.
Yehoba Wajinga wa Kine kwi Abo
Byamwekejile Bahebelu basatu balunda nanji Danyela mu Babilona wakala, bishimuna bukine bwa jifunde jaambile Yesu amba kwikala wa kishinka mu tucheche kilengela kwikala wa kishinka ne mu byavula. (Luka 16:10) Kimye kyo batalañene na lukatazho lwa kuja kajo kobakainye mu Mizhilo ya Mosesa, inge baji bamo, umvwe balangulukile’mba byo baji mu buzha mu ntanda ingi, bafwainwa kujatu. Bamwene mfweto ikatampe bingi na mambo akunemeka bintu byamwekelenga nobe bya kukaishatu. Abo bo bamwekelepo bulongo ne kwikala ba maana kukila bazha bakwabo bonse bajilenga kajo kawama kajilengapo mfumu. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, kwikala bakishinka mu bino bintu bicheche kwibakoseshe bingi kya kuba kimye kyo batalañene na lweseko lukatampe lwa kupopwela nkishi wa ngolode, bakainetu nsalansala.—Danyela 1:3-21; 3:1-30.
Yehoba wajinga wakine ku bano bansongwalume basatu. Nangwa kya kuba bajinga kwalepa na bansemi yabo ne muzhi mwa kupopwela Lesa, bakebeshe kwikala babula biko ku bya panopantanda. (2 Petelo 3:14) Bulunda bwabo ne Yehoba bwanemene bingi kya kuba bepaine ne kutayilapo bumi bwabo.
Yehoba Kechi Ukemutaya Ne
Umvwe bakyanyike baji kwalepa na bantu bobatemwa kabiji bobaketekela, kimye kimo beumvwa bingi kubulwa kuzhikijilwa, luzhinauko, ne moyo. Nangwa byonkabyo, bakonsha kushinda meseko abo na luketekelo lukatampe lwa kuba’mba, “Yehoba kechi ukebataya” ne. (Masalamo 94:14) Inge bano bakyanyike ke ‘bamaname na mambo a bololoke,’ Yehoba ukebakwasha kutwajijila kwenda mu “mukwakwa wa bololoke.”—1 Petelo 3:14; Byambo bya Mana 8:20.
Yehoba wibakoseshe ne kwibafweta pakatampe ba Yosefwa, Mosesa, kalume wamukazhi mwina Isalela, ne Bahebelu bakyanyike basatu bakishinka. Lelo jino ubena kwingijisha mupashi wanji wazhila, Byambo byanji, ne jibumba janji kukwasha boba ‘balwa bulwi bwawama bwa lwitabilo,’ ne kwibikila bene mfweto ya “bumi bwa myaka.” (1 Timoti 6:11, 12) Ee kine, kwenda mwafwainwa Yehoba kwakonsheka, kabiji kyo kintu kya maana kuba.—Byambo bya Mana 23:15, 19.
[Tubyambo twa mushi]
a Monai Kyamba kya Usopa kya Kibemba, May 1, 1996, mapeja 18-20.
b Mazhina amo apimpulwa.
[Kitenguluzha pa peja 25]
ANWEBA BANSEMI—NENGEZHAI BAANA BENU!
‘Byonka biji miketo mu kuboko kwa kilobo, byo byo baji baana bo asema muntu mu bwanyike bwanji.’ (Masalamo 127:4) Muketo kuba waya pantu po mwamutonta kwa kubula kumwanjika bulongo ne. Byonkabyo, baana kechi bakonsha kwikala benengezha kutalañana na makatazho eya inge kebekale kwa bunke bwabo kwa kubula anweba kwibafunjisha bulongo ne.—Byambo bya Mana 22:6.
Kyapela bingi banyike kufikenatu kuba kintu ponkapo nangwa kwitaya mu “bya lwiso lwa bwanyike.” (2 Timoti 2:22) Baibolo yajimuna’mba: ‘Kamama ne mafunde bipana maana; pakuba mwana ye babula kufunda uletela inanji bumvu.’ (Byambo bya Mana 29:15) Kukankalwa kukanya mwana kuchina byubilo bimo bya bwanyike, kumulengela kwikala wabula kwinengezha kutalañana na meseko ne makatazho inge uji kungi.
Bansemi ba bwina Kilishitu bafwainwa kulondolwela baana babo makatazho ne buno bwikalo byo buji kwa kubula kwibapita mu mbaji ne. Kwa kubula kwibalefula, bafwainwa kwibalumbulwila makatazho wakyanyike o akonsha kutalañana nao inge uji kungi. Luno lufunjisho luji na maana o apana Lesa ‘lukapana kujimuka ku babilubi, ne maana a kuyuka bintu ne a kwibipima ku bansongwalume.’—Byambo bya Mana 1:4.
Bansemi bafunjisha baana babo na mukoyo mizhilo ne mafunde, bakwasha baana kushinda makatazho a mu bwikalo. Kwikala kimye kyonse na lufunjisho lwa Baibolo lwa kisemi, kumvwañana, ne kukebesha’mba baana bakekale bulongo, kwakonsha kwibakwasha. Bansemi bafwainwa kufunjisha baana babo lufunjisho lwa Lesa mu kwesakanya, bino sa boba na ngovu ne kwibalangulukilako, sa bebanengezha kwiikajila abo bene inge bakoma. umvwe bansemi baikala bakumwenako, bakonsha kufunjisha baana babo kuba’mba kyakonsheka kwikala mu ino ntanda kwa kubula kwikala ba panopantanda.—Yoano 17:15, 16.
[Kipikichala pa peja 8]
Bena Kilishitu bamo bakyanyike bashile mizhi yabo
[Bipikichala pa peja 9]
Bakyanyike bakonsha kulonda Yosefwa mu kwikala na byubilo byawama inge ke bashinde meseko
[Bipikichala pa peja 10]
Londai kamwale mwina Isalela waingijishe lujimi wanji kutumbijikilamo Yehoba