Nemekai Bupe Bwenu bwa Bumi
‘Mashi a Kilishitu akakijishamo kwitutokesha michima yetu ku mingilo ifu amba, tumwingijile Lesa mumi’—BAHEBELU 9:14.
1. Ñanyi kishinka kimwesha kuba’mba tunemeka bingi bumi bwetu?
UMVWE bemwipwizhe amba mulumbulule byanema bumi bwenu, mwakonsha kukumbula’mba ka? Tunemeka bingi bumi bwetu kabiji ne bwa bakwetu pamo. Kino kimwekela mu kino; umvwe twakolwa tuya kwi dokotala na kwitupima kuba’mba tuyuke umvwe twakosa bulongo. Tukeba kwikala bomi kabiji bakosa bulongo. Nangwatu boba bakota kala ne balemana kechi bakeba kufwa ne; bakeba kwikala bomi.
2, 3. (a) Ñanyi mutembo walumbululwa mu Byambo bya Mana 23:22? (b) Lesa ujimo byepi mu mutembo watongolwa mu Byambo bya Mana 23:22?
2 Byo mumwesha munema wenu wa kunemeka bumi, kikosesha bingi bulunda bwenu na bakwenu. Kya kumwenako, Byambo bya Lesa bitukambizha’mba: “Saka umvwina shobe wakusemene, ne kusula inobe byo akakota ne.” (Byambo bya Mana 23:22) ‘Kumvwina’ kulumbulula bintu byavula bingi kechi kutelekatu byambo ne. Abino byambo bya maana bilumbulula kuteleka ne kukokela. (Kulupuka 15:26; Mpitulukilo ya mu mizhilo 7:12; 13:18; 15:5; Yoshua 22:2; Masalamo 81:13) Ñanyi kishinka Byambo bya Lesa kyo byaamba kyalumbulula ene mambo o mwafwainwa kumvwina bashenu ne bainenu? Kechi na mambo a kubatu amba bashenu ne bainenu bakulumpe pe anweba nangwa’mba bayuka byavula ne. Kishinka kine ke kya kuba’mba ‘bo bemusemene.’ Ma Baibolo amo atuntulula ino vesi amba: “Saka umvwina bashobe bakupele bumi.” Kwambatu kine, umvwe munemeka bumi bwenu, muvuluka’mba muji na mutembo ku mwine wimupele bumi.
3 Umvwe mwi bena Kilishitu ba kine, mwamuyuka Yehoba amba ye mwine Nsulo ya bumi bwenu. Mwi aye ‘mo mo mumwena bumi bwenu, mo mo mupitañena’ ne kwilanguluka amba mwi bantu; ‘mo mo mwikela,’ kabiji mwakonsha kulanguluka pa bintu nangwa kunengezha bwikalo bwenu bwa kulutwe, kubikakotu ne bumi bwa myaka ne myaka. (Byubilo 17:28; Masalamo 36:9; Musapwishi 3:11) Kwesakana na byaamba Byambo bya Mana 23:22, kyawama ‘kumvwina’ Lesa na lukokelo, kumvwisha ne kwingijila monka mwayila byo amona bumi, kukila kutemwako mashinda akwabo a bumi.
Mweshai Munema wa Bumi
4. Mambo a kunemeka bumi ajinga byepi anema kala ku ntendekelo ya bwikalo bwa bantu?
4 Kala ku ntendekelotu ya bwikalo bwa bantu, Lesa kechi waswishishe bantu kwingijisha bumi (nangwa kwibukaisha) mu jishinda jiji jonse ne. Bino na mambo a kichima, Kaina wachibikizhe bumi bwabujile mambo bwa nkasanji Abela. Nanchi mwalanguluka’mba Kaina wajinga na lūsa lwa kufuukula kuba kintu kya uno mutundu pa bumi nyi? Lesa walangulukile’mba Kaina kechi wajinga na lūsa lwa kuba kino kintu ne. Wamushikishe Kaina kukeba kuyuka kyo aubijile kino amba: “I ki ka kyo wauba? Jiwi ja mashi a nkasobe jibenakunjijila amiwa kufuma panshi.” (Ntendekelo 4:10) Vulukai kuba’mba mashi a kwa Abela aimenejilengako bumi bwanji bo bachibikizhetu bwajijilenga Lesa kushinkanya.—Bahebelu 12:24.
5. (a) Ñanyi kintu Lesa kyo akanyishe mu moba a kwa Nowa, kabiji ba ñanyi bo bakanyishe? (b) Mu jishinda ka kino kyakanyiwe mo kyaikejile kintu kyanema?
5 Muyulo byo apichile, bwikalo bwa bantu bwatendekele jikwabo na bantu batanu na basatu. Mu byambo byanji byalamata bantu bonse, Lesa waambile ne byambo bikwabo pa byo anemeka bumi ne mashi. Waswishishe bantu kuja nyama, bino wapaine ne uno muzhilo: “Byonse byenda biji na bumi bikekala ke kajo kenu; kabiji byonka byo nemupele bintu bimenesha mushiji, pano nemupa ne bino byonse. Pakuba nyama ikiji na mashi ayo, kechi mukeije ne, mambo mashi bo bumi bwayo.” (Ntendekelo 9:3, 4) Bayudea bamo, kino bekilumbulwilanga mu kuba’mba bantu bebakanyishe kuja nyama nangwa mashi a nyama ukiji mumi. Pano bino, mu kupitapo kimye kyaishile kuyukanyikwa amba, kyo akanyishe Lesa pano, kyajinga kuja mashi kuba’mba azhikijile bumi. Kabiji byambo byaambile Lesa kupichila mwi Nowa byajinga kintu kyanema bingi mwa kufikizhizha nkebelo Yanji pa mambo a mashi—nkebelo ya kumwenamo bantu bumi bwa myaka.
6. Kupichila mwi Nowa, Lesa walumbulwile byepi pakatampe mo Amwena bumi byo bwanema?
6 Lesa watwajijile kwamba’mba: “Mashi a bumi bwenu nkeakebela; nkeakebela nangwa ku nyama yense, nangwa ku kuboko kwa muntu; ku kuboko kwa muntu waipaya muntu mukwabo ko ko nkeakebela. Awa waichila mashi a muntu mukwabo, mashi anji nao bakeechila ku bantu; mambo monka mu kipasha kya Lesa mo mo amulengejile muntu.” (Ntendekelo 9:5, 6) Mu byo bino byambo byalamata bantu bonse, mwamona Yehoba byo amona mashi a muntu amba bo bumi bwanji. Mulenga ye upa muntu bumi, kabiji kafwako muntu wakonsha kwipaya buno bumi bwimenwako na mashi ne. Umvwe muntu waipaya muntu mukwabo byonka byaubile Kaina, Yehoba uji na lūsa lwa ‘kukebela’ bumi bwa yewo muntu kwi aye.
7. Mambo ka o twafwainwa kutako muchima ku byambo byaambile Lesa kwi Nowa pa mambo a mashi?
7 Mu byambo byo apaine, Lesa wakambizhe bantu amba kechi bakonsha kwingijisha mashi mu jishinda jabula kufwainwa ne. Abya mwalangulukapo kala Lesa kyo apainyijile yewa mukambizho nyi? Kabiji ñanyi kishinka Lesa kyo ajinga nakyo pa kwikala na munema wa kunemeka mashi? Mukumbu ke umo wa mu mafunjisho a mu Baibolo anema. Aluno lufunjisho lwanema bingi mu byambo bisapwila bena Kilishitu nangwa kya kuba machechi avula kechi elulondela ne. Nanchi ñanyi lufunjisho lo, kabiji bumi bwenu, bintu byo mufuukula, ne byo muba bijimo byepi?
Mashi Aingijishiwe Byepi?
8. Mukambizho ka Lesa ye apaine mu Mizhilo mu kwingijisha mashi?
8 Yehoba waambile ne byambo bikwabo byavula byaamba pa mambo a bumi ne mashi kimye kyo apele bena Isalela Mizhilo ya Mosesa. Mu kuba kino waileko palutwe mu kufikizha nkebelo yanji. Kampe mwayukila ne jimo kuba’mba Mizhilo yakambizhe kupana milambo kwi Lesa, nabiji kajo, manyi, ne binyu. (Bena Levi 2:1-4; 23:13; Kubala 15:1-5) Kabiji kwajinga ne kutapisha banyama. Lesa waambile pa bino bintu amba: “Bumi bwa mubiji buji mu mashi; ne amiwa neapana kwi anweba pa kyakusokelapo bitapisho, namba ekale ke a kwimufuchila mambo; mambo mashi o emufuchila mambo, na mambo a bumi bujimo. Onkao mambo naambile ku bena Isalela namba: Kafwako muntu umo wa mwi anweba akaje mashi ine.” Yehoba wanungilepo kuba’mba muntu nabiji kibinda nangwa njimi umvwe waipaya nyama wa kuja, wafwainwa kuzunzululamo mashi onse ne kwiazhiika na maloba. Ntanda kyo kya kutulapo maulu kya Lesa, kabiji muntu umvwe wazunzulwila mashi pa mushiji, ko kuba’mba wayuka’mba bumi bwabwela ku mwine Upana Bumi.—Bena Levi 17:11-13; Isaya 66:1.
9. Ñanyi jishinda jimotu jaingijishiwengamo mashi jaambiwe mu Mizhilo, kabiji nkebelo ka ya kino?
9 Awa muzhilo kechi wajingatu’mba kikulu kisela kya mpopwelo kwa kubula byo alumbulula kwi atweba ne. Abya mwamona bena Isalela kyo bebakanyishe kuja mashi nyi? Lesa waambile’mba: ‘Onkao mambo naambile ku bena Isalela namba: kafwako muntu umo wa mwi anweba akaje mashi ine.’ Mambo ka? Waambile’mba: “Neapana kwi anweba pa kyakusokelapo bitapisho, namba ekale ke a kwimufuchila mambo.” Nanchi mu kino kechi mwamonamo ene mambo Lesa o aambijile Nowa kuba’mba bantu kechi bafwainwa kuja mashi nenyi? Mulenga wifuukwijile kuba’mba mashi ekalenga anema bingi ne kwiengijishatu mu jishinda jimo ja kupulushishamo bantu bavula. Mashi aingijilenga mwingilo wanema bingi wa kuvweta pa mambo a bantu (kwibafuchila mambo). Mu Mizhilo Lesa waswishishetu kwingijisha mashi pa kya kusokelapo mu kufuchila bena Isalela mambo, bakebelenga Yehoba kwibalekelako mambo.
10. Mambo ka mashi a banyama o abujile kukonsha kuba lulekelo lwa mambo onse, kabiji nga bitapisho bya mu Mizhilo byavululangako bantu ka?
10 Aye nkebelo ya kwingijisha mashi mu kufuchiwa kwa mambo kechi yaamuka ku bwina Kilishitu ne. Pa kwamba pa uno muzhilo wapaine Lesa, mwina Kilishitu mutumwa Paulo wanembele’mba: “Mwayila Mizhilo pepi bintu byonse bitokeshiwa ku mashi, kabiji pabula kwichila mashi lulekelo lwa mambo kafwako.” (Bahebelu 9:22) Paulo walumbulwile bingi bulongo kuba’mba bitapisho byakebewenga kechi byajinga bya kwalula bena Isalela ke bantu balumbuluka, babula bubi ne. Wanembele’mba: “Mu byobya bitapisho mo muji kya kwibalangulusha mambo pa mwaka, pa mwaka. Mambo kechi kyakonsheka’mba, mashi a bañombe balume ne a bambuzhi afumye mambo ne.” (Bahebelu 10:1-4) Nangwa byonkabyo, bitapisho bya uno mutundu byajinga na mwingilo. Byavulwilengako bena Isalela amba bajinga bandengamambo bafwainwe kintu kikwabo kya kwibalekelako mambo onse. Umvwe kya kuba mashi aimenejilwengako na bumi bwa banyama akankelwe kupwisha bubi bwa bantu bonse, nanchi mashi akwabotu akonsha kuba kino nyi?
Kyo Anengezhezhe Aye Upana Bumi
11. Twayuka byepi amba bitapisho bya mashi a banyama byatajilenga ku kintu kimo?
11 Mizhilo yatajilenga ku kintu kyanema bingi mu kufikizha kyaswa muchima wa Lesa. Paulo washikishe’mba: “Nanchi Mizhilo yayila mu ka? Yabikilwepo na mambo a mizhilulwila, poso byo akeya awa lukunwa ye balayile mulaye; kabiji yatongwelwe na bamalaika ne kuletwa mu maboko a kwa ñambi [Mosesa].” (Ngalatiya 3:19) Kabiji Paulo wanembele ne kuba’mba: “Mizhilo byo iji na kimvule kya bintu byawama bikeya, kechi kine kipasha kya byobya bintu ne.”—Bahebelu 10:1.
12. Twakonsha kumona byepi kufikizhiwa kwa nkebelo ya Lesa pa mambo a mashi?
12 Byo twafunda mu uno mutwe kufika pano, vulukai kuba’mba mu moba a kwa Nowa, Lesa waswishishe bantu kuja nyama, bino kechi mashi ne. Palutwe, Lesa walumbulwile’mba: “Bumi bwa mubiji buji mu mashi.” Wifuukwijile amba mashi afwainwa kumonwa’mba emenako bumi ne kwamba’mba: “Ne amiwa neapana [mashi] kwi anweba pa kyakusokelapo bitapisho, namba ekale ke a kwimufuchila mambo.” Pano bino, kwajinga kintu kyawama bingi kulutwe kya kufikizhizhamo nkebelo ya Lesa. Mizhilo yajinga na kimvule kya bintu byawama bya kulutwe. Bintu ka byawama?
13. Mambo ka lufu lwa kwa Yesu kyo lwanemena?
13 Kishinka kyaimejile pa lufu lwa kwa Yesu Kilishitu. Mwayuka kuba’mba Yesu bamumanyikile ne kumupopa pa kichi kya lumanamo. Bamwipayile nobe kapondo. Paulo wanembele’mba: “Byo twakiji banekena, mu kimye kyafwainwa Kilishitu wibafwijile babula kwakamwa Lesa. . . . Aye Lesa witumwesha butemwe bwanji mwine bo etutemenwamo, mambo, byo twakijinga bandengamambo, Kilishitu witufwijile.” (Loma 5:6, 8) Mu lufu lwa kwa Yesu mo mwamwekejile bukuzhi bwa kwitukula ku bundengamambo. Abwe bukuzhi bwanema bingi mu byambo bisapwila bena Kilishitu. (Mateo 20:28; Yoano 3:16; 1 Kolinda 15:3; 1 Timoti 2:6) Bukuzhi bwaendejile byepi pamo na bumi, kabiji bumi bwenu bujimo byepi mu kino?
14, 15. (a) Ntuntulwilo imo yatuntulwilwamo Efisesa 1:7 yaamba byepi pa lufu lwa kwa Yesu? (b) Ñanyi kishinka pa byambo bya mu Efisesa 1:7 kyafiwa?
14 Ba membala ba mu machechi amo bamba bingi pa lufu lwa kwa Yesu, na byambo bya kuba nobe amba “Yesu wamfwijile.” Monai bashayuka ba Baibolo bamo byo batuntulula Efisesa 1:7: “Tuji na lupulukilo kupichila mwi aye ne mu lufu lwanji, ko kuba’mba kwitufumya mu mambo.” (The American Bible, by Frank Scheil Ballentine, 1902) “Mu lufu lwa kwa Yesu mo mo twakasulwilwa, ne bundengamambo bwetu bwalekelwa.” (Today’s English Version, 1966) “Mwi aye ne kupichila mwi Kilishitu ne kitapisho kya lufu lwanji mo mo twakasulwilwa, kwitukasulula ku bundengamambo bwetu.” (The New Testament, by William Barclay, 1969) “Kupichila mu lufu lwa kwa Kilishitu mo mwalekelwa bundengamambo bwetu ne kwitukasulula.” (The Translator’s New Testament, 1973) Mwamona ntuntulwilo ya uno mutundu byo yaamba pa lufu lwa kwa Yesu. Bamo bakonsha kwamba’mba ‘lufu lwa kwa ‘Yesu’ lwanema. Pano ki ka kyabulamo mu bino byambo?
15 Kine umvwe kya kuba ino ntuntulwilo yo yonka yo mwajingatu nayo, mwakonsha kushalapo pa kishinka kyanema bingi, kabiji kino kyakonsha kwimulengela kubula kumvwisha byambo bya mu Baibolo. Ntuntulwilo ya uno mutundu yafya kishinka kya kuba’mba mu byambo bine bya mu Efisesa 1:7, muji kyambo kilumbulula “mashi.” Pano bino, ma Baibolo avula afwenyako pepi na byambo bine kwafumine bino byambo. Nabiji Baibolo wa New World Translation aye waamba’mba: “Mwi aye mo twamwena bukuzhi bwetu kupichila mu mashi anji, ko kuba’mba, kulekelwa kwa bundengamambo bwetu, monka mwayila bunonshi bwa bupe bwanji.”
16. Ntuntulwilo ya kuba’mba “mashi anji” yafwainwa kwitulengela kuvuluka bishinka ka?
16 Ntuntulwilo yatuntululwa amba “mashi anji” yanema bingi kabiji yafwainwa kwitulengela kuvuluka bishinka byavula pa mambo a mashi. Lufu lwa muntu kechi lo lonka lwakebewenga ne, nangwatu lufu lwa muntu walumbuluka Yesu. Aye wafikizhe kimvule kya bintu byaimenwejilweko mu Mizhilo kikatakata pa Juba ja Kufuta Mambo. Banyama ba kutapisha baambile Mizhilo bebatapishenga. Ñanga wa Lesa mukatampe wasendangapo mashi amo ne kuya nao mu kibamba kya Mwine Mwazhijisha mu tente wa lusambakeno nangwa nzubo ya Lesa ne kwiapana kwi Lesa uba nobe wajinga nanji.— Kulupuka 25:22; Bena Levi 16:2-19.
17. Yesu wafikizhe byepi kyaimenwejilwengako pa Juba ja Kufuta?
17 Yesu wafikizhe kimvule kyaimenwejilwengako na Juba ja Kufuta Mambo monka mwalumbulwijile Paulo. Patanshi walumbulula’mba ñanga mukatampe mu Isalela watwelanga Mwine Mwazhijisha jimo pa mwaka na mashi akupaina ‘mambo anji mwine ne a bya kuluba bya bantu.’ (Bahebelu 9:6, 7) Kwesakana na byo kyaimenejilweko mu Mizhilo, panyuma ya kusangulwa mu bumupashi, Yesu wayile mwiulu mwine. Byo aji mu bumupashi wabula mubiji wa misunyi ne mashi, “wamwekele ku meso a Lesa pa mambo a atweba.” (NW) Pano ki ka kyo apaine kwi Lesa? Kechi kintu kya mubiji ne, bino kintu kyanema bingi. Paulo watwajijila’mba: ‘Kilishitu byo amwekele ke ñanga mukatampe wa bintu byawama bikeya, . . . wakatwelele jimo jonka kikupu, kechi na mashi a bambuzhi ne a twana twa ñombe ne, poso na mashi anji mwine, byo etumwenejile bukuzhi bwa myaka. Mambo umvwe mashi a bambuzhi ne a bañombe balume, . . . bibazhijika ke batoka pa mibiji: nanchi mashi a Kilishitu, yenka wilambwile mwine kwi Lesa mu mupashi wa myaka, kasa abula bulema, kechi akakijishemo kwimutokesha michima yenu ku mingilo ifu amba, mu mwingijile Lesa mumi, nenyi?’ Ee kine Yesu wapaine buneme bwa bumi bwanji bwa mashi.—Bahebelu 9:11-14, 24, 28; 10:11-14; 1 Petelo 3:18.
18. Mambo ka byambo bya mu Baibolo byaamba pa mashi o byafwainwa kwikela byanema ku bena Kilishitu ano moba?
18 Akye kishinka kitupa Lesa kitukwasha kutako muchima ku bishinka byanema byaamba Baibolo pa mambo a mashi, ko kuba’mba, ene mambo Lesa o amwena mashi mu jishinda jo eamwenamo, jishinda mo twakonsha kwiamwenanga, ne ene mambo o twafwainwa kunemekela mizhilo yapana Lesa pa mambo a kwingijishiwa kwa mashi. Mu kutanga mabuku a Kingiliki a bwina Kilishitu, mukatana byambo byavula bingi byaamba pa mashi a Kilishitu. (Monai kabokoshi.) Akye kitumwesha patoka kuba’mba mwina Kilishitu yense wafwainwa kwikala na lwitabilo ‘mu mashi anji [Yesu].’ (Loma 3:25) Kulekelwa kwa mambo etu ne kwikala mutende na Lesa kwakonshekatu poso “kupichila mu mashi [Yesu] oa sumishe.” (Kolose 1:20, NW) Akye byo byo kiji ne ku boba Yesu bo atwelele nabo mu lulayañano lwa kwikala pamo mu bukalama mwiulu. (Luka 22:20, 28-30; 1 Kolinda 11:25; Bahebelu 13:20) Po pamotu ne ba “jibumba jikatampe” ano moba bakapuluka “malwa akatampe” abena kwiya ne kwiyowa bumi bwa myaka ne myaka mu paladisa panopantanda. Mu bukifwanyikizho, ‘baovwa bivwalo byabo mu mashi a mwana Mukooko.’—Lumwekesho 7:9, 14.
19, 20. (a) Mambo ka Lesa kyo asajila kupana mizhilo pa mambo a kwingijisha mashi, kabiji twakonsha kwikimonanga byepi kino? (b) Ki ka kyo twafwainwa kukebesha kufunda?
19 Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, mashi anema bingi ku meso a Lesa. Afwainwa kwikala anema ne kwi atweba. Mulenga aye wakinjika bumi, uji na lūsa lwa kupana mizhilo ku bantu mu byo boba na mashi. Na mambo a kumona’mba bumi bwetu bwanema, waubile’mba mashi afwainwatu kwingijishiwa mu jishinda jimo janemesha, jonka jashinkwila bantu jishinda ja kumwenamo bumi bwa myaka ne myaka. Jino jishinda ke mashi anema a kwa Yesu. Kine twasanta bingi pa kuba Yehoba Lesa wauba kintu kyawama byonkabye kya kwingijisha mashi a kwa Yesu kwitushinkwila jishinda mwakumwena bumi bwa myaka ne myaka. Kabiji byo twafwainwa kumusanchilapo Yesu pa kwipana bukitapisho ne kwichila mashi anji pa mambo a atweba! Ee kine, twakonsha kumvwa mwatala byambo byaambile mutumwa Paulo amba: “Kwi aye witutemwa, ne kwitukasulula ku mambo etu na mashi anji; kabiji witwalulula ke tuji ba mu bufumu twikale bañanga kwi Lesa Shanji; kwi aye kwikale lukumo ne bulume myaka ne myaka. Amena.”—Lumwekesho 1:5, 6.
20 Lesa wetu wayula maana kabiji Upana Bumi, kalatu kene wayukijile jimo jishinda ja kwitupulwishishamo. Pano twakonsha kushikisha kuba’mba, ‘Akye kyalamata byepi mfukwilo yetu ne byo tuba?’ Mutwe walondelapo ukamba pa jino jipuzho.
Musakukumbula’mba Ka?
• Twakonsha kufunjilako ka kwi Lesa na jishinda mo amwena mashi mu jishimikila ja kwa Abela ne ja kwa Nowa?
• Ñanyi kintu Lesa kyo aswishishetu mu kwingijisha mashi, kabiji mambo ka?
• Yesu wafikizhe byepi kyaimenejilengako Juba ja Kufuta?
• Mashi a kwa Yesu akonsha kupulusha byepi bumi bwetu?
[Kitenguluzha pa peja 12]
MASHI A KWA ÑANYI APULUSHAÑANA
‘Iketai anwe bene, ne jitanga jonse, jo bemupejile bukulumpe kwi mupashi wazhila, amba mujishe kipwilo kya Lesa, kyo apotele na mashi anji mwine.’—Byubilo 20:28.
“Mambo pano, byo twabingishiwa na mashi anji, kine kabiji tukapulukila mwi aye ku bukaji bwa Lesa.”—Loma 5:9.
“Kechi mwajinga na luketekelo nangwa kacheche ne, ne kubulwa mwabujilwe Lesa panopantanda. Pakuba pano mwi Kilishitu Yesu anweba mwajinga kwalepa kala, bemufwenya kwipi mu mashi a Kilishitu.”—Efisesa 2:12, 13.
“Kyo kyamutokela Shanji ku muchima amba, Kuyula konse kwa Lesa kwikale monka mwi aye; kabiji monka mwi aye apwanyinyemo bintu byonse ne aye mwine, nangwa biji panopantanda, nangwa biji mwiulu, byo alengele mutende na mashi a [“kichi kyanji kya lumanamo, NW”].”— Kolose 1:19, 20.
“Byonkabyo anwebabakwetu, . . . tuji na kuchinchika kwa kutwela momwa mwazhila na mashi a Yesu.”—Bahebelu 10:19.
‘Mwakujilwe ku bwikalo bwenu buncha bo mwatambwile ku bashakulu benu, kechi na bintu bibola . . . ne, poso na mashi anema, nobe a mwana mukooko wabula bulema nangwa kiko kicheche ne, o mashi a Kilishitu.’—1 Petelo 1:18, 19.
“Pakuba umvwe twenda mu kyeya, pamo byonka byo aji mu kyeya aye mwine, twaikala na lumvwañano lumo, atwe bene na bene, ne mashi a Yesu Mwananji etutokesha ku bundengamambo bonse.”—1 Yoano 1:7.
“Anweba yenu mwafwainwa kutambula buku, ne kushinkula tutetesho tujipo: mambo anweba mwaipayilwe, kabiji mwamupotejile Lesa na mashi enu bantu ba mu bisaka byonse, ne ba mu njimi yonse, ne ba mu mitundu yonse, ne ba mu mikoka yonse.”—Lumwekesho 5:9.
‘Mushinawishi wa bakwetu waelwa panshi, . . . Kabiji bamushinjile na mambo a mashi a Mwana mukooko, ne na mambo a byambo bya kushimuna kwabo.’—Lumwekesho 12:10, 11.
[Kipikichala pa peja 10]
Mu Mizhilo Lesa walumbulwile bingi bulongo amba mashi afwainwa kwingijishiwatu mu kulekelwa kwa mambo
[Kipikichala pa peja 11]
Bantu bavula bakonsha kupuluka kupichila mu mashi a kwa Yesu