Londelainga Mwaubijile Yesu

“Nemushila mwa kulondela, amba ne anweba mubenga monka mo nemubila.”—YOANO 13:15.

1. Ki ka kyalengela Yesu kwikala muntu wafwainwa kulondela bena Kilishitu?

MU BWIKALO bwa bantu, muntutu umo, ye yenka wabujile kulengapo mambo. Uno muntu ke Yesu. “Kafwako muntu ubula kulenga mambo ne,” Yesu ye yenkatu kwapwa. (1 Bamfumu 8:46; Loma 3:23) Na mambo a kyo kino, Yesu ye ye balondela bena Kilishitu ba kine. Saka kwashalatu kimye kicheche kuba’mba afwe pa Nisani 14, 33 C.E., Yesu aye mwine waambijile baana banji ba bwanga kumulondela. Waambile’mba: “Amiwa nemushila mwa kulondela, amba ne anweba mubenga monka mo nemubila.” (Yoano 13:15) Mu bo bwa bufuku bwapeleleko, Yesu waambile mashinda avula bingi bena Kilishitu mo bakonsha kwibikako kumulondela. Mu uno mutwe tusakufundapo amo.

Ene Mambo a Kwipelwila

2, 3. Mu ñanyi mashinda Yesu mo aikejile wawama wa kumwenako mu kwipelula?

² Kimye Yesu kyo aambijilenga baana banji ba bwanga na mukoyo kulondela mo aubijile, mu kushinkamika waambile pa kwipelula. Pa bimye byavula, wafunjishe baana banji ba bwanga kwikala bepelula, kabiji mu bufuku bwa juba ja Nisani 14, wamwesheshe byo epelwile aye mwine byo aovwele maulu a batumwa banji. Kepo Yesu aambile’mba: “Inge amiwa, Nkambo yenu ne Mufunjishi wenu, nemovwa maulu enu, ne anweba nenuwa mwafwainwa kwiovwa ku maulu enu anwe bene na bene.” (Yoano 13:14) Panyuma ya kino, waambijile baana banji ba bwanga kulondela monka mo aubijile. Kine jajinga jishinda jawama bingi ja kulondela mu kwipelula!

³ Mutumwa Paulo witubula’mba, Yesu saka akyangye kwiya panopantanda, “waikajile mu musango wa buLesa.” Pano bino, wialwile mwine nobe watu ne kwikala muntutu. Kabiji “wipelwile mwine, wakokejile ne ku lufu, nalo lo lufu [“lwa pa kichi kya lumanamo,” NW]. (Filipai 2:6-8) Akilangulukaipo pa kyo kino. Yesu, muntu wasenselela ku mwine wakilamo walengele bintu byonse, waswile kwiya ne kwikala wakepa pa bamalaika, wasemenwe mu bukaana ka lukeke, sa abena kukoma ne kukokela bansemi ba bumbulwakoloka, kabiji kyapeleleko wafwa lufu lwa kuba nobe kapondo. (Kolose 1:15, 16; Bahebelu 2:6, 7) Kine byo ekepeshepo! Abya kyakonsheka kwikala na “ye uno muchima,” wa ‘kwipelula’ nyi? (Filipai 2:3-5) Ee kyakonsheka, bino kechi kyapela ne.

4. Bintu ka bilengela bantu kwilundumika, pano mambo ka kwilundumika kyo kwatamina?

⁴ Kubula kwipelula ke kwilundumika. (Byambo bya Mana 6:16-19) Kwilundumika ko kwalengejile Satana kupona. (1 Timoti 3:6) Kwilundumika kutwela bingi bukiji bukiji mu muchima wa muntu, kabiji inge kwatwelatu, kwashupa bingi kwikwangatamo. Bantu belundumika na mambo a kyalo kyabo, mushobo wabo, bunonshi bwabo, kufunda kwabo, bintu byo bamona mu bwikalo, kunema kwabo mu bijiiji, mwekelo yabo, kuyuka kukaya bisela, ne bintutu bikwabo. Pano pa byo bino byonse, kafwapo nangwa kimo kyanema kwi Yehoba ne. (1 Kolinda 4:7) Kabiji inge bitulengela kwilundumika, ko kuba’mba byonauna bulunda bwetu ne aye. “Yehoba nangwa watumbalesha, aye ulanguluka bepelula; pakuba betota aye wibayukila kwalepa.”—Masalamo 138:6; Byambo bya Mana 8:13.

Kwipelula Mukachi ka Balongo Betu

5. Mambo ka o kyanemena kuba’mba bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kwikala bepelula?

⁵ Kikale bukwasho bo tukwasha, po twafika mu mwingilo wa Yehoba, nangwa bifulo byo tuji nabyo mu kipwilo, kechi byafwainwa kwitulengela kwikala belundumika ne. (1 Byambo bya Moba 29:14; 1 Timoti 6:17, 18) Kwambatu kine, kwikala na bifulo bikatampe kwafwainwa kwitulengela kwikesha bepelula. Mutumwa Paulo wasashijile bakulumpe mu kipwilo amba, kechi bafwainwa kwikala ba ‘kwibobila bunkambo abo bo bebapa kwibalela ne, poso kwialula abo bene ke bakumwenako jitanga.’ (1 Petelo 5:3) Bakulumpe batongolwa kwikala ba kwingijila bakwabo ne ba kumwenako, kechi kwikala ke ba kuba bunkambo ne.—Luka 22:24-26; 2 Kolinda 1:24.

6. Mu ñanyi mbaji ya bwikalo bwa bwina Kilishitu mo twafwainwa kwikala bantu bepelula?

⁶ Bakulumpe mu kipwilo kechi bo bonka bafwainwa kwikala bepelula ne. Kwamba pa bansongwalume bakonsha kwilundumika na mambo a bongo bwabo bwapela kulanguluka bintu bukiji ne butuntulu bwa mubiji bwakosa bulongo kukila bwa boba bakota kala, Petelo wanembele’mba: “Kasa muvwala michima ya kwipelula, mwiingijile anwe bene na bene: mambo Lesa wibakanya betota, bino upana bupe ku bepelula.” (1 Petelo 5:5) Kwipelula kwa Kilishitu kwanema bingi ku bonse. Pa kuba’mba muntu asapwile mambo awama, kikebewa kwikepesha kikatakata ku boba bakosa mitwe bakanya mwingilo wetu. Kikebewa kwikepesha pa kuba’mba tumvwine kwitufundako nangwa kupeezhako bwikalo bwetu kuba’mba twingilenga javula mu mwingilo. Kunungapo, twafwainwa kwikepesha ne kukosa mu lwitabilo pa kuchinchika byambo byatama byo betubepela ku bantu, kwitukanya kwingila mwingilo, nangwa kwitumanyika na kwitupuma.—1 Petelo 5:6.

7, 8. Ñanyi mashinda amo o twakonsha kwikelamo na kyubilo kya kwipelula?

⁷ Muntu wakonsha kupwisha byepi muteeto wa kwilundumika ne kwikala ‘na muchima wipelula kasa alanguluka amba bakwabo bamukila mu kuwama’? (Filipai 2:3) Wafwainwa kwimwenanga mu jishinda Yehoba jo amumwenamo. Yesu walumbulwile jishinda jafwainwa kwimwenamo kimye aambile’mba: “Byonkabyo ne anweba, pa kupwisha kuba byonse byo mwakambizhiwa, mukambe’mba, Twi bakalume batu; twauba kyonkakya kyo twafwainwa kuba.” (Luka 17:10) Vulukai kuba’mba Yesu waubile bintu byakijishatu pa byo twakonsha kuba atweba. Bino wipelwile.

⁸ Kabiji twafwainwa ne kulomba Yehoba kuba’mba twimwenenga mu jishinda jafwainwa. Byonka byaubile nyimbi wa masalamo, twakonsha kulomba amba: ‘Bamfunjishe milangwe yalumbuluka ne maana; mambo naitabila mu mikambizho yenu.’ (Masalamo 119:66) Yehoba uketukwasha kutako muchima wa kuyuka jishinda jo twafwainwa kwimwenamo, kabiji uketupesha pa kwikala na muchima wa kwipelula. (Byambo bya Mana 18:12) Yesu waambile’mba: “Awa wa kwitumbijika mwine ukapelulwa; ne awa wa kwipelula mwine ukatumbijikwa.”—Mateo 23:12.

Jishinda Jafwainwa ja Byawama ne Byatama

9. Yesu wamonanga byepi kyawama ne kyatama?

⁹ Nangwa kya kuba waikele myaka 33 mukachi ka bantu bambulwakoloka, Yesu waikeletu “wabujilwe bundengamambo.” (Bahebelu 4:15) Kimye kyo aawile pe Mesiasa, nyimbi wa masalamo waambile’mba: “Anweba mwatemwa bololoke, ne kushikwa bubi.” (Masalamo 45:7; Bahebelu 1:9) Mu kikye namo, bena Kilishitu bebikako kulondela Yesu. Kechi bapusanyatu kyawama ne kyatama kyonkatu ne; bashikwa byatama ne kutemwako byawama. (Amosi 5:15) Akye kibakwasha kukana kisemwa kyabo kya bundengamambo.—Ntendekelo 8:21; Loma 7:21-25.

10. Inge saka tuba “byatama” kwa kubula kulapila, ko kuba’mba tubena kumwesha’mba ka?

¹⁰ Yesu waambijile Mufaliseo aye Nikodema amba: “Bonse boba byatama bashikwa kyeya, ne kwiya ku kyeya ne, kuchina’mba, byubilo byabo byakalengululwa. Pakuba awa uba bya kine ye wiya ku kyeya, byubilo byanji bisoloke, mo byaubilwa mwi Lesa.” (Yoano 3:20, 21) Monai: Yoano walumbulwile Yesu amba ye “kyeya kya kine, kibamunyikila bantu bonse.” (Yoano 1:9, 10) Yesu waambile’mba aba boba “byatama,” bintu byabula kufwainwa, byabula kwitabilwa kwi Lesa, bashikwa kyeya. Akikilangulukaipotu kine kushikwa Yesu ne mizhilo yanji! Byo byuba bantu balenga mambo kwa kubula kulapila. Kampe abo bene balanguluka’mba kechi bamushikwa Yesu ne mizhilo yanji ne, bino Yesu aye wibamona amba bamushikwa pamo ne mizhilo yanji.

Byo Twakonsha Kwikala na Mweno ya kwa Yesu ya Byawama ne Byatama

11. Ki ka kyanema inge tukeba kwikala na mweno ya kwa Yesu pa mambo a kyawama ne kyatama?

¹¹ Twafwainwa kuyuka bulongo byawama ne byatama mu jishinda jibimwenamo Yehoba. Tuyuka bino kupichilatu mu kufunda Byambo bya Lesa Baibolo. Byo tulondalonda lufunjisho lwa uno mutundu, twafwainwa kulomba byonka byalombele nyimbi wa masalamo amba: “Mbulai ñendelo yenu, anweba Yehoba, Mfunjishai mashinda enu.” (Masalamo 25:4) Pano bino, mwafwainwa kuyuka’mba Satana mujimbijimbi. (2 Kolinda 11:14) Wakonsha kulengela kintu kyatama ke kimweke nobe kyawama ku mwina Kilishitu wabula kulaba. Onkao mambo, twafwainwa kulanguluka langulukishapo pa byo tufunda ne kumvwina lujimuno lwa ‘kalume wa kishinka ne wa maana.’ (Mateo 24:45-47) Kufunda, lulombelo, ne kulanguluka langulukapo kuketukwasha kukoma ne kwikala pa boba ‘baji na maana alumbuluka a kupima ne kuyuka byawama ne byatama.’ (Bahebelu 5:14) Mu jo jino jishinda muchima wetu ukekala wa kushikwa byatama bino wa kutemwa byawama.

12. Ñanyi lufunjisho lwa mu Baibolo lwitukwasha kubula kuba bungubabibi?

¹² Umvwe twashikwa byatama, kechi tukaswisha muchima wa kusaka byatama kukoma mukachi ketu ne. Byo papichile myaka yavula kufuma pa lufu lwa kwa Yesu, mutumwa Yoano wanembele’mba: “Inge mutemwe panopantanda nangwa bya panopantanda ne. Umvwe muntu watemwa panopantanda, butemwe bwa kutemwa Tata kechi buji mwi aye ne. Mambo byonse biji panopantanda, lwiso lwa mubiji, ne lwiso lwa meso, ne kwitota kwatu kwa buno bumi, bya panopantanda.”—1 Yoano 2:15, 16.

13, 14. (a) Mambo ka kutemwa bintu bya ntanda kyo kwatamina ku bena Kilishitu? (b) Twakonsha kuchinuzhuka byepi kutemwa bintu bya ntanda?

¹³ Bamo bakonsha kulanguluka’mba kechi byonse bya panopantanda byatama ne. Nangwa kya kuba kino kya kine, kyapela bingi ntanda ne bintu byayo bikebulañana kwitufumya ku kwingijila Yehoba. Kabiji kafwako kiji kyonse mu ntanda kyakonsha kwitufwenya kwipi ne Lesa ne. Ko kuba’mba, inge twatemwa bintu bya ntanda, nangwatu bintu byakonsha kubula kwikala byatama abyo bine, tukasendulwa kufuma mu lwitabilo. (1 Timoti 6:9, 10) Kunungapo, bintu byavula mu ntanda byatama bingi kabiji byakonsha kwitongola. Inge tutamba mafilimu, ma pologalamu a pa televizhonyi amwesha bumbanzhi, kutemwa bya ku mubiji, nangwa bulalelale, bino bintu byakonsha kwikala ke bimweke nobe byawamatu, bino palutwe byakonsha kwikala ke lweseko kwi atweba. Umvwe satwendañana na bantu batesha muchima ku kwikala bulongo mu bwikalo bwabo nangwa kubaubatu bintu bya busulu, bino bintu byakonsha kutendeka kwikala ke byanemesha ne kwi atweba.—Mateo 6:24;1 Kolinda 15:33.

¹⁴ Lubaji lukwabo, inge twatana lusekelo mu Byambo bya Yehoba, “lwiso lwa mubiji, ne lwiso lwa meso, ne kwitota kwatu kwa buno bumi” kechi bikekala bya kwitukebula ne. Kunungapo, inge satwendañana na boba babika palutwe bya Bufumu bwa Lesa, tukekala nobe abo, tukatemwa byo batemwa ne kuchinuzhuka byo bakana.—Masalamo 15:4; Byambo bya Mana 13:20.

15. Byonka byo kyajinga kwi Yesu, kutemwa bololoke ne kushikwa bungubabibi kwitukosesha byepi?

¹⁵ Kushikwa bungubabibi ne kutemwako bololoke kwakwashishe Yesu kuzanza meso anji pa “lusekelo lwamutujilwe kulutwe.” (Bahebelu 12:2) Ne atweba kyakonsha kwikala byonkabyo. Twayuka’mba “panopantanda pakapita ne lwiso lwapo.” Lonse lusekelo lwakonsha kufuma mu ino ntanda ke lwa ka kimye kachechetu. Pano bino, “aye uba kyaswa muchima wa Lesa ukekala myaka ne myaka.” (1 Yoano 2:17) Na mambo a kuba Yesu waubile kyaswa muchima wa Lesa, washinkwijile bantu jishinda ja bumi bwa myaka ne myaka. (1 Yoano 5:13) Twayai atweba bonse tumulonde ne kumwenamo mu kyo aubile, kitushinkwila bumi bwa myaka ne myaka.

Kuchinchika mu Kumanyikwa

16. Mambo ka Yesu o atundaikijile baana banji ba bwanga kwitemwa bene na bene?

¹⁶ Yesu waambile jishinda jikwabo baana banji ba bwanga jo bakonsheshe kumulondelamo amba: “Uno ye mukambizho wami, namba mwitemwe anwe bene na bene, byonka byo nemutemwa amiwa.” (Yoano 15:12, 13, 17) Kuji bishinka byavula bingi bilengela bena Kilishitu kutemwa balongo babo. Pa kyo kino kimye, mu milanguluko kikatakata Yesu walangulukilenga pa kumanyikwa kwaishilenga palutwe kufuma ku ba mu ntanda. Waambile’mba: “Inge kabiji ba panopantanda bemushikwa, mwayuka’mba, babangijile kunshikwa amiwa. . . . Muzha kechi wakila nkambo yanji ne. Inge bampachile amiwa, kabiji bakemupata ne anweba.” (Yoano 15:18, 20) Ee, nangwatu mu kwibashikwa, bena Kilishitu baji nobe Yesu. Bafwainwa kwikala na butemwe bwakosa bwakwibakwasha kuchinchika lumanamo.

17. Mambo ka bantu ba ino ntanda o bashikilwa bena Kilishitu ba kine?

¹⁷ Mambo ka bantu ba ntanda o bebapachila? Ke na mambo a kuba byonka byajinga Yesu, kechi “bo ba panopantanda ne.” (Yoano 17:14, 16) Kechi betwezha mu mingilo ya bushilikale nangwa ya bumulwila ntanda ne, kabiji balondela mafunde a mu Baibolo, banemeka buzhile bwa bumi ne kwikala bwikalo bwa kulondela mizhilo ya byubilo byawama. (Byubilo 15:28, 29; 1 Kolinda 6:9-11) Bintu bya ku mupashi byo byanema kwi abo, kechi bya ku mubiji ne. Bekala mu ntanda, pano byonka byanembele Paulo, ‘bekala nobe babulwa kubilapo.’ (1 Kolinda 7:31) Kya kine, bantu bamo baambapo kala byo bakomoka Bakamonyi ba kwa Yehoba mu kulondela mizhilo kwabo. Bino Bakamonyi ba kwa Yehoba abo kechi boba bintu bya kwikebela amba bebakomoke ne kwibatemwa ne. Na mambo a kyo kino, bantu bavula mu ntanda kechi bebayuka bulongo ne, kabiji bavula bebashikwa.

18, 19. Kulondela mwaubijile Yesu, bena Kilishitu boba byepi kimye kya lupato ne kumanyikwa?

¹⁸ Batumwa ba kwa Yesu bemwenejile byawayakene bantu ba ino ntanda na lupato kimye Yesu kyo bamukwachile ne kumwipaya, kabiji bamwene ne Yesu byo aubile na lolwa lupato. Balwanyi ba kwa Yesu ba bupopweshi baishile na kumukwata mu bujimi bwa Ngesemani. Petelo waesekele kumulwilako na mpoko, bino Yesu wamwambijile’mba: “Somekaimo mpoko yenu: mambo bonse basenda mapoko bakafwa ku mpoko.” (Mateo 26:52; Luka 22:50, 51) Myaka ya kala, bena Isalela balwanga nkondo na balwanyi babo na mapoko. Pano pa kyo kino kimye, bintu byaikele ke byapusana. Bufumu bwa Lesa “kechi bwa panopantanda ne” kabiji kechi bwajingapotu nangwa na mipaka ya byalo yo bwakonsheshe kuvimbila ne. (Yoano 18:36) Kechi pabanjile ne, Petelo waikele ke lubaji lwa mukoka wa ku mupashi, wa kwikala mwiulu. (Ngalatiya 6:16; Filipai 3:20, 21) Onkao mambo, kufuma kyokya kimye, baana ba bwanga ba kwa Yesu kimye kya lupato ne kwibamanyika baubile monka Yesu mo aubijilenga, kwa kubula moyo bino na mutende. Bashilenga byonse byakonsha kufumamo mu maboko a Yehoba ne kumuketekela kwibapa bulume bwa kuchinchika.—Luka 22:42.

¹⁹ Byo papichile myaka, Petelo wanembele’mba: “Kilishitu naye wimumanamijile anweba, ne kwimushila mwa kulondela, mulonde monka mu ngayo yanji . . . byo bamwambijile mwenga, kechi walubwile mwenga ne; kabiji byo amanamine kechi wapingile bipingo ne; bino wafikizhe mambo anji kwi yewa uchiba mambo mo aolokela.” (1 Petelo 2:21-23) Byonkatu Yesu byo apainyijile jimo lujimuno, bena Kilishitu bapita mu lumanamo lwatama bingi pa myaka yavula. Bonse bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi, ne ba mu kyo kino kimye kyetu, balondela kya kumwenako kya kwa Yesu ne kuchinchika kya kine mu bukishinka, kumwesha kuba’mba ke bantu basunga bulumbuluke, ba mutende. (Lumwekesho 2:9, 10) Ne atweba pa muntu pa muntu twayai tube byonkabyo inge ketupite mu bintu bya uno mutundu.

“Vwalai Nkambo Yesu Kilishitu”

20-22. Mu ñanyi jishinda bena Kilishitu mo ‘bavwajila Nkambo Yesu Kilishitu’?

²⁰ Paulo wanembejile kipwilo mu Loma amba: “Vwalai Nkambo Yesu Kilishitu, kechi mwimwene jimo nangwa mucheche mwa kubila bya lwiso lwa buntunshi ne.” (Loma 13:14) Bena Kilishitu bavwala Kilishitu nobe kivwalo. Beseka na ngovu kulonda byubilo byanji kya kuba’mba bajitu nobe byonka byaubilenga Nkambo yabo Yesu, kabiji beseka kumulonda monka mwapelela bulume bwa bumbulwakoloka.—1 Tesalonika 1:6.

²¹ Twafwainwa kukonsha “kuvwala Nkambo Yesu Kilishitu’ inge twayuka bulongo bwikalo bwa Nkambo ne kwibikako kwikala byonka byo aikelenga. Tulonda kwipelula kwanji, byo atemenwe bololoke, byo ashikilwe bungubabibi, byo atemenwe balongo banji, byo abujile kwikala mu bya ino ntanda, ne kuchinchika kwanji lumanamo sa atekanya. ‘Kechi twimwena jimo mwa kubila bya lwiso lwa buntunshi ne,’ ko kuba’mba kechi twalula kukeba bintu bya ntanda nangwa bya kusangajika mubiji wetu kwikala byanemesha mu bwikalo bwetu ne. Bino pa kufuukula kintu nangwa pa kupwisha lukatazho, twishikisha’mba: ‘Yesu wakonsha kuba byepi mu kikye kintu? Ki ka kyo akonsha kukeba amiwa kuba?’

²² Kyapelako, tulondela Yesu mu kupayankana na ‘kusapwila mambo awama.’ (Mateo 4:23; 1 Kolinda 15:58) Mu jino jishinda namo, bena Kilishitu balondela jishinda jashile Yesu, ne mutwe walondelapo ukalondolola byo balondela ngayo yanji.

Mwakonsha Kulumbulula Nyi?

• Mambo ka o kyanemena mwina Kilishitu kwikala wipelula?

• Twakonsha kwikala byepi na mweno yawama ya byawama ne byatama?

• Mu jishinda ka bena Kilishitu mo balondela Kilishitu mu bya kuba na lumanamo?

• Kyakonsheka byepi ‘kuvwala Nkambo Yesu Kilishitu’?

[Kipikichala pa peja 19]

Yesu washile ngayo yawama ya kwipelula

[Kipikichala pa peja 20]

Mbaji ya bwikalo bwa mwina Kilishitu yonse kubikapo ne busapwishi, ikebewa kwipelula

[Kipikichala pa peja 21]

Satana wakonsha kulengela bintu bya lusangajiko byatama kebimweke nobe bijitu bulongo ku mwina Kilishitu