BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w06 1/1 pp. 3-8
  • Nanchi Mukokela Lesa Nyi, Inyi Bantu?

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Nanchi Mukokela Lesa Nyi, Inyi Bantu?
  • Kyamba kya Usopa—2006
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Kukokela Lesa nyi, Inyi Muntu?
  • Balwa na Lesa Kuba Bashinda Ne
  • Bataya Mbila ba ano Moba Babula Moyo
  • Kwibachina Ne
  • “Lesa ye Kalama ye Twafwainwa Kukokela“
    “Kushimuna Bulongo” Mambo a Bufumu bwa Lesa
  • Kafwako Kyakonsha Kwibakanya ne
    Bintu byo Mwakonsha Kufunda mu Baibolo
  • Kimye Lazalasa kyo Bamusangwile
    Muntu Waya Nkuwa Wajingako Pano pa Ntanda
  • Petelo Wakana Yesu
    Bintu byo Mwakonsha Kufunda mu Baibolo
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2006
w06 1/1 pp. 3-8

Nanchi Mukokela Lesa Nyi, Inyi Bantu?

“Atweba twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu.”—BYUBILO 5:29.

1. (a) Ñanyi kinembelo paimena luno lufunjisho? (b) Mambo ka batumwa kyo bebabikijile mu kije?

BAKALAMA byo bayile ku kaleya na kuleta batumwa bataine balupukamo nangwa kya kuba kwajinga kwa kushinka. Ba mitonyi ba mu kije kikatampe kya Bayudea bafwainwa bazhingijile bingi byo baumvwine kuba’mba batumwa balupukamo mu kaleya. Bano bakaili bajinga batumwa ba kwa Yesu Kilishitu, muntu ye bapelemo mambo ku kije ne kumwipaya. Bakalama baumvwine kuba’mba batumwa babena kufunjisha na mukoyo pa mambo a Yesu Kilishitu mu nzubo ya Lesa, mwingilo ye bebakwachijilepo! Bayile konka na kukebaleta ne kwibabika jibiji mu kije ne kutendeka kwibatotolwesha.—Byubilo 5:17-27.

2. Malaika wakambizhe batumwa kuba ka?

2 Malaika ye wibalupwilemo batumwa mu kaleya. Nanchi wibalupwilemo kuba’mba ebazhikijile ku lumanamo lwabo nyi? Ine. Bangikazhi ba mu Yelusalema bakebewenga kumvwa mambo awama a kwa Yesu Kilishitu. Malaika wakambizhe batumwa amba yainga “mukebambile bantu byambo byonse bya buno bumi.” (Byubilo 5:19, 20) Byonkabyo, bakalama byo batwelele mu nzubo ya Lesa bataine batumwa saka basapwila.

3, 4. (a) Ba Petelo ne Yoano bakumbwile’mba ka byo bebakambizhe’mba baleke kusapwila? (b) Nga batumwa bakwabo nabo bakumbwile’mba ka?

3 Pa bano basapwishi ba mukoyo pajinga ne ba Petelo ne Yoano bo bakwachilepo kala, kyo kine kintu mutonyi Yosefwa Kaifasa kyo ebavulwijilemo jibiji amba: “Atweba twimukambizhizhe bingi, namba kechi mufunjishenga [mu jizhina ja Yesu] ne. Ke imonyi? Kabiji anweba mwakumbanya Yelusalema na mafunjisho enu.” (Byubilo 5:28) Kaifasa kechi wakuminye pa kwibamona jibiji ba Petelo ne Yoano mu kije ne. Mambo kimye kitanshi kyo bebakambizhe bano batumwa babiji kuleka kusapwila, bakumbwile’mba: ‘Pwishai anweba kana kyo kyawama ku meso a Lesa kwimumvwa anweba kukila kumumvwa Lesa nyi? Mambo atweba kechi twakonsha kuleka kwamba bintu byonse byo twamwene ne byo twaumvwine ne.’ Byonka byaubile ngauzhi Yelemiya, ba Petelo ne Yoano kechi balekele kwingila mwingilo wabo wa kusapwila ne.—Byubilo 4:18-20; Yelemiya 20:9.

4 Ba Petelo ne Yoano kechi bo bonka bakaine kukokela mukambizho wa kije ne. Batumwa bonsetu kubikapo ne Matiasa nabo bakaine. (Byubilo 1:21-26) Byo bebakambizhe kuleka kusapwila, nabo bakumbwile’mba: “Atweba twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu.”—Byubilo 5:29.

Kukokela Lesa nyi, Inyi Muntu?

5, 6. Mambo ka batumwa o bakaine kukokela mukambizho ye bebakambizhe ku kije?

5 Batumwa bajinga bingi na lukokelo kechi balajilangamotu kya nshiji mizhilo ya kije ne. Bino kafwako muntu nangwa umo kikale uji na bulume bwa byepi, uji na lūsa lwa kwambila mukwabo amba aleke kukokela mikambizho ya Lesa ne. Yehoba ye “Mwine Wakila panopantanda ponse.” (Masalamo 83:18) Ye “mutonyi uchiba mambo a ba pano pa ntanda ponse” ne kupana mizhilo kabiji ye Mfumu wa myaka ne myaka. Muzhilo yense ulwisha mikambizho ya Lesa kechi wanema ku meso anji ne.—Ntendekelo 18:25; Isaya 33:22.

6 Kino kishinka kyayukanyikwatu ne ku bamitonyi bamo. Kya kumwenako, nchibamambo umo William Blackstone wa mu kitota kya myaka kya bu 18 wanembele’mba kafwako muzhilo nangwa umo wakonsha kukila “mizhilo” iji mu Baibolo ne. Onkao mambo, kije kya Saniedilini kyalubankenye byo kyakambizhe batumwa kuleka kusapwila. Kyo kine kintu kyalengejile batumwa kubula kukokela yewa mukambizho.

7. Mambo ka mwingilo wa kusapwila o wazhingijishe bañanga?

7 Batumwa bazhingijishe bingi bañanga byo batwajijiletu na kusapwila. Bañanga bamo kubikapo ne Kaifasa bajinga Basadusea babujile kwitabila mu lusanguko. (Byubilo 4:1, 2; 5:17) Pano bino batumwa batwajijiletu na kwamba’mba Yesu wasangwilwe kufuma ku bafu. Kabiji bañanga bamo bakebelenga bingi kutalwa bulongo ku bena Loma. Kimye kyo bamuletele Yesu mu kije amba ye mfumu wabo, bañanga bakaine ne kwamba’mba: “Kechi tuji na mfumu ne, poso yenka Kesala.” (Yoano 19:15)a Batumwa kechi baambilengatu amba Yesu wasangulwa ne, bino bafunjishishenga ne kuba’mba “kechi paji jizhina jikwabo muno munshi, japewa mu bantu, jo twafwainwa kupulukilamo ne,” poso ja kwa Yesu. (Byubilo 2:36; 4:12) Bañanga baakaminwe kuba’mba umvwe bantu bakamwitabile Yesu amba ye Ntangi wabo, bena Loma basakukeya ne kwangata bufumu bwa Bayudea, ‘ntanda yabo ne kisaka kyabo pamo.’—Yoano 11:48.

8. Ngamaliela waambijile kije kya Saniedilini amba ka?

8 Bwikalo kechi bwibawamijile batumwa ba kwa Yesu Kilishitu ne. Ba mitonyi ba mu kije kya Saniedilini bakebeshe bingi kwibepaya. (Byubilo 5:33) Nangwa byonkabyo, bintu byaalukile. Ngamaliela mufunjishi wa Mizhilo, waimene ne kujimunako balunda nanji amba batekanye. Wibambijile’mba: ‘Inge ano maana ne uno mwingilo byo bya bantu bikazhimañanatu: kabiji inge bya Lesa, kechi mukakonsha kwibashinda ne; kuchina’mba mwakaluka ke ba kulwa ne Lesa.’—Byubilo 5:34, 38, 39.

9. Ki ka kyamwesheshe kuba’mba mwingilo wa batumwa wajinga wa Lesa?

9 Kije kya Saniedilini kechi kyakankazhamine ne, bamwitabile Ngamaliela. Byo “bebechile batumwa, bebapumine ne kwibakambizha’mba, Kechi mukambanga mu jizhina ja Yesu ne, ne kwibaleka bebalekele ke baye.” Pano bino batumwa kechi bachiine ne, bakokejile mukambizho wa kwa malaika wa kusapwila. Byo bebalekele, “moba onsetu mu nzubo ya Lesa ne kwabo, kechi balekele kufunjisha ne kusapwila mambo awama a Yesu Kilishitu, ne.” (Byubilo 5:40, 42) Yehoba wibapesheshe. Mu ñanyi jishinda? Wibapesheshe mambo ‘mambo a Lesa ananukilenga; ne baana ba bwanga bayilenga na kuvujisha bingi mu Yelusalema; kabiji jibumba jikatampe ja bañanga jilukokejile lwitabilo.’ (Byubilo 6:7) Kino kyafwainwa kyazhingijishe bingi bañanga. Mwingilo wa batumwa wamwesheshe patoka kuba’mba wajinga wa Lesa!

Balwa na Lesa Kuba Bashinda Ne

10. Mambo ka Kaifasa kyo aketekejile’mba usa kukatwajijila kwikala ñanga, pano bino mambo ka luno luketekelo kyo lwaikejile lwatutu?

10 Mu myaka kitota kitanshi, bantangi ba bena Loma bo babikanga bañanga ba Bayudea pa bifulo. Valerius Gratus ye watongwele kinemanga aye Yosefwa Kaifasa kwikala ñanga mukatampe kabiji waikajile ponka myaka yavula bingi kukila bañanga bakwabo. Na mambo a kuba’mba Kaifasa wabanjile pa kifulo kyanji kampe na mambo a kuba wayukishe mingilo kabiji baumvwañananga bingi ne Pilato, kechi waketekejile mwi Lesa ne. Bino luno luketekelo lwa kuketekela mu bantu lwaji lwatutu. Byo papichiletu myaka isatu kufuma kimye batumwa kyo bebachibijile mambo ku kije kya Saniedilini, bena Loma bamufumishepo Kaifasa pa buñanga.

11. Ki ka kyaubiwe kwi Pontiusa Pilato ne ntanda ya Bayudea, kabiji mwakonsha kwambapo amba ka?

11 Ndamakyalo wa Silya aye Lucius Vitellus wajinga mukulumpe pe Pilato ye wafumishepo Kaifasa pa kifulo kyanji. Kabiji Pilato wakankelwe mwakukwashisha mulunda nanji Kaifasa. Papichiletu mwaka umo Pilato naye bamufumishe pa kifulo kyanji ne kuya na kumutotolwesha ku Loma. Bantangi ba bena Yuda baketekejile mwi Kesala, pano bano bonka bena Loma bo ‘baangachile ntanda yabo ne kisaka kyabo pamo.’ Kino kyaubiwe mu mwaka wa 70 C.E. kimye bena Loma kyo baonawinetu shata muzhi wa Yelusalema, nzubo ya Lesa ne kije kya Saniedilini pamo. Byambo bya nyimbi wa masalamo byo byaikalapo bya kishinka! Byaamba’mba: ‘Kechi muketekele mu baana ba bamfumu ne, nangwa mu mwana wa muntutu, mo mwabulwa bukwasho ne’!—Yoano 11:48; Masalamo 146:3.

12. Bwikalo bwa kwa Yesu bumwesha byepi kuba’mba kukokela Lesa jo jishinda jawama?

12 Lesa aye watongwele Yesu kwikala Ñanga Mukatampe wa nzubo ya Lesa ya ku mupashi. Kafwako muntu wakonsha kupwisha buno buñanga ne. Kine, Yesu “uji na buñanga bubula kutuntululwa.” (Bahebelu 2:9; 7:17, 24; 9:11) Kabiji Yehoba watongwele Yesu kwikala wa kwibachibila mambo bomi ne bafu. (1 Petelo 4:5) Onkao mambo, Yesu ye uji na lūsa lwa kuyuka kana Yosefwa Kaifasa ne Pontiusa Pilato bakekala na bumi jibiji.—Mateo 23:33; Byubilo 24:15.

Bataya Mbila ba ano Moba Babula Moyo

13. Mu ano moba ñanyi mwingilo wa bantu, kabiji ñanyi mwingilo wa Lesa? Mwayuka byepi?

13 Byonka byo kyajinga mu myaka kitota kitanshi, ne ano moba etu nao kuji ‘balwa na Lesa.’ (Byubilo 5:39) Kya kumwenako, Bakamonyi ba kwa Yehoba mu Germany byo bakaine kutakaika Adolf Hitler, wapingile amba ukebavizha. (Mateo 23:10) Bino kipanyi kyo aingijishenga mu uno mwingilo kechi kyajinga na bulume bwa kwibavizha ne. Ba Nazi bakwachile Bakamonyi bavula bingi ne kwibatwala mu tuleya mo bakebamanyikijilenga. Kabiji baipailepo ne Bakamonyi bamo. Nangwa byonkabyo, ba Nazi bakankelwe kulekesha Bakamonyi kupopwela Lesa aye yenka kabiji bakankelwe nangwa kwibepayatu bonse. Mwingilo wa bano bena Kilishitu ke mwingilo wa Lesa, kechi wa bantu ne. Onkao mambo kuba bamulekesha ne. Papita pano ke myaka makumi atanu na umo, bantu bakishinka bapulukile kwi Hitler bakingijila Yehoba na ‘muchima wabo yense, ne na mweo wabo yense, ne na maana abo onse,’ pano bino abo ba Hitler ne ba Nazi bafwile kala.—Mateo 22:37.

14. (a) Bantu babula kukeba bantu ba Lesa baeseka byepi kwibakatazha, kabiji ki ka kyafumamo? (b) Nanchi bantu ba Lesa bakatwajijila na kwibakatazha nyi? (Bahebelu 13:5, 6)

14 Kufuma kyokya kimye kya ba Nazi, bakwabo nabo bevwanga mu nkondo yo bakabula kushinda Yehoba ne bantu banji ne. Mu byalo byavula biji mu Europe, bapopweshi babubela ne bamulwila ntanda bamba’mba Bakamonyi ke kajibumba ‘kanenwa bibi’ byonka byanenenwengapo ne bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi. (Byubilo 28:22) Bino Kije Kitala pa Lūsa Lwapewa Bantu kya mu Europe kyayuka kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba ke bupopweshi, kechi kajibumba ne. Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, bantu bebalengulula bayuka byamba banchibamambo. Bino nangwa byonkabyo Bakamonyi monka bebanenena. Na mambo a buno bubela, bena Kilishitu bamo bebapanga nkito. Baana ba Bakamonyi bebayanjisha bingi pa masukulu. Bena bishimikwa bamo bakanya Bakamonyi kutwajijila na kupwila mu bishimikwa byabo. Makafulumende amo akanya bantu bamo kutambula mapepala a kwibaswishishapo kwikala bangikazhi ba mu kyokyo kyalo na mambotu a kuba’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba. Nangwa byonkabyo, Bakamonyi kechi bekileka ne.

15, 16. Bakamonyi ba kwa Yehoba mu France baubilepo byepi byo bebakanyishenga mwingilo wa bwina Kilishitu, kabiji mambo ka o bakitwajijila na kusapwila ne luno?

15 Kya kumwenako, mu France bantu baji bingi bulongo kabiji bakoka muchima. Bino bantu bamo balenga mizhilo imo ya kukainyamo mwingilo wa Bufumu. Nga Bakamonyi ba kwa Yehoba baubapo byepi? Po po bakizhamo ne kwingila mwingilo wa kusapwila kukila ne kala. (Yakoba 4:7) Mu bañondotu batanu na umo mafunjisho a Baibolo avujile bingi mu kyokya kyalo! Kino kyafwainwa kyazhingijisha Diabola byo abena kumona bantu bakishinka mu France saka bomvwa mambo awama. (Lumwekesho 12:17) Balunda netu bena Kilishitu ba mu France baketekela byambo bya kwa ngauzhi Isaya bya kuba’mba: “Kafwako kyela nangwa kimo kyo bakabunda kya kukulwishako obe kikengila bulongo ne, kabiji obewa ukebashinka bulaka bonse bakemana na kukushinawina mu kije.”—Isaya 54:17.

16 Bakamonyi ba kwa Yehoba kechi basekela mu kwibakabisha ne. Byo kiji kuba’mba bena Kilishitu bonse bakokela mukambizho wa Lesa, kechi bakonsha kuleka kwamba pa bintu byo baumvwa ne, kabiji kechi bakaleka ne. Bakeba kwikala bangikazhi bawama. Inge kya kuba mizhilo ya bantu ibena kulwisha mizhilo ya Lesa, abo bakokela Lesa.

Kwibachina Ne

17. (a) Mambo ka o tubujila kuchiina balwanyi betu? (b) Balwanyi betu twafwainwa kwibamonanga byepi?

17 Balwanyi betu kechi bayuka kyo babena kuba ne. Babena kulwa na Lesa. Onkao mambo tukokelenga mukambizho wa kwa Yesu wa kwibalombela balwanyi betu, kechi kwibachina ne. (Mateo 5:44) Twibalombelenga kuba’mba umvwe bamo babena kulwa na Lesa mu bulubi nobe byonka byajinga Saulo wa ku Talasusa, Yehoba ebalabishe meso abo bayuke bukine. (2 Kolinda 4:4) Saulo waalukile ke mutumwa Paulo mwina Kilishitu kabiji wamanamine bingi ku bandamabyalo ba mu oa moba. Bino watwajijile kuvululako balunda nanji ba mu lwitabilo kutwajijila na ‘kunekenena bamfumu ne ba lūsa, bekale ba kukokela, ne kutengela kwingila mingilo yonse yawama. Kechi bamunene bya mwenga nangwa muntu umo ne [nangwatu muntu wakilamo kumanyikañana], nangwa kwikala ba lutobo ne, bekale bakoka michima ne kumwesha bukimote bonse ku bantu bonse.’ (Titusa 3:1, 2) Bakamonyi ba kwa Yehoba mu France ne mu mapunzhatu akwabo balondela luno lujimuno.

18. (a) Mu ñanyi mashinda Yehoba mo akonshesha kupokolwela bantu banji? (b) Ki ka kikafumamo?

18 Lesa wabujile ngauzhi Yelemiya amba: “Amiwa nji nobe mu kukupokolola.” (Yelemiya 1:8) Nga Yehoba wakonsha kwitupokolola byepi lelo jino? Wakonsha kwimanya mutonyi wakoka muchima nobe Ngamaliela. Nangwa kampe wakonsha kulengela ntangi washinta kumwangata kifulo ne kupingizhapo wakoka muchima. Kimye kimo Yehoba wakonsha kuswisha bantu banji kumanama. (2 Timoti 3:12) Umvwe Lesa waswisha lweseko kwitufikila, uketupa ne bulume mwa kwilukonshesha. (1 Kolinda 10:13) Nangwa Lesa aswishe kintu kya byepi ne byepi, kechi tuzhinauka kuba’mba: Bonse balwa na bantu ba Lesa ko kuba’mba babena kulwa na mwine Lesa, kabiji kechi bakashinda ne.

19. Ñanyi kinembelo kya mwaka wa 2006, kabiji mambo ka o kyafwainwa?

19 Yesu wabujile baana banji ba bwanga amba kumanama ko kwabo. (Yoano 16:33) Onkao mambo byambo byanembwa mu Byubilo bya Batumwa 5:29 bibena kufikizhiwa mu moba etu a lelo kuba’mba: “Atweba twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu.” Bino byambo kyo kinembelo kya mwaka kya Bakamonyi ba kwa Yehoba kya mu 2006. Uno mwaka ne myaka yonsetu twayai tukokelenga Lesa kechi na mambo a kyonse kyakonsha kwitufikila ne!

[Tubyambo twa mushi]

a Mu oa moba “Kesala” ye bakinkilemo manungo bañanga wajinga mfumu wa bena Loma Tibeliusa wa bujimbijimbi kabiji mbanzhi. Wayukanyikilwe ne kuba’mba nkende.—Danyela 11:15, 21.

Mwakonsha Kukumbula Nyi?

• Batumwa betushijile ñanyi kya kumwenako kya kwitukosesha umvwe ke betumanyike?

• Mambo ka o twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu?

• Betushikwa babena kulwa na ñanyi?

• Aba bachinchika meseko bakamona ka?

[Mabulañano pa peja 7]

Kinembelo kya mwaka wa 2006 kyaamba’mba: “Atweba twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu.”—Byubilo 5:29

[Kipikichala pa peja 3]

“Atweba twafwainwa kukokela Lesa kukila bantu.”

[Kipikichala pa peja 5]

Kaifasa waketekejile bantu kukila Yehoba

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu