BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w06 7/1 pp. 23-27
  • Basemekejilwe Mu Mukoka Wa Lesa Ye Asalulwile

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Basemekejilwe Mu Mukoka Wa Lesa Ye Asalulwile
  • Kyamba kya Usopa—2006
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Basemekejilwe mu Mukoka wa Batumonyi
  • Bajinga na Lūsa lwa Kwisalulwila
  • Kwikela Mwayila Kwipana Kwabo
  • Mukoka Wipana Bamukana
  • Mukoka Mupya Wipana
  • Kwipana pa Muntu pa Muntu
  • “Bantu Baji ne Lesa Wabo, Yehoba”
    Kyamba kya Usopa—2014
  • “Pano Luno mwi Bantu ba Lesa”
    Kyamba kya Usopa—2014
Kyamba kya Usopa—2006
w06 7/1 pp. 23-27

Basemekejilwe Mu Mukoka Wa Lesa Ye Asalulwile

‘Yehoba Lesa wenu wimusalulula anweba mwikale ke mukoka wanji.’ —MPITULUKILO YA MU MIZHILO 7:6.

1, 2. Ñanyi mingilo ikatampe Yehoba yo aubijile bantu banji, kabiji walayañene nabo amba ka?

MU 1513 B.C.E., Yehoba walayañene lulayañano na bakalume banji panopantanda. Ye mwaka ye alengesheshemo bumvu bufumu bukatampe ne kupokolola bena Isalela mu buzha. Mu kuba bino, waikele ke Mupulushi Wabo. Lesa saka akyangye kuba bino, patanshi wabujile Mosesa amba: “Yainga mukebambile bena Isalela amba: Amiwa ne Yehoba, kabiji nkemukasulula ku mingilo yakosa ya bena Ijipita ne kwimupokolola ku buzha bwabo ne kwimukula na kuboko ko natanyika ne na bintu bikatampe bya kwibakabisha. Kabiji nkemutambula ke bantu bami kabiji nkekala ke Lesa wenu.”—Kulupuka 6:6, 7; 15:1-7, 11.

2 Aku bena Isalela bafumatu mu Ijipita, balayañene na Yehoba, Lesa wabo. Mu kifulo kya kuba’mba Yehoba engilenga na bantu umo umo, bisemi, nangwa bisaka, waingijilenga na mukoka yense wa bantu bakwatankene panopantanda. (Kulupuka 19:5, 6; 24:7) Wapele bantu banji mizhilo yaambilenga pa bwikalo bwabo, kikatakata ne pa mpopwelo yabo. Mosesa wibambijile’mba: “Uji pi mukoka mukwabo wa bantu baji na lesa wabo wikala kwipi ne abo, pamo byonka byo aji kwipi ne atweba Yehoba Lesa wetu mu bimye byonse byo tulomba kwi aye? Uji pi mukoka mukwabo wa bantu baji na malamuna ne byatongolwa byaoloka biji ino mizhilo yonse yo nemwambila anweba lelo jino?”—Mpitulukilo ya mu mizhilo 4:7, 8.

Basemekejilwe mu Mukoka wa Batumonyi

3, 4. Mambo ka bena Isalela kyo baikejile mukoka?

3 Byo papichile myaka yavula, Yehoba wavulwilemo bena Isalela kupichila mwi ngauzhi Isaya ene mambo o baikejile mukoka. Isaya waambile’mba: ‘Yehoba, yenkaye wimubumbile anweba bena Isalela, waamba’mba: Kuba moyo ne, mambo amiwa nemukula; nemwichile pa jizhina, mwi ba kwami. Mambo amiwa ne Yehoba, Lesa wenu, yenka Wazhila wa Isalela, Mupulushi wenu. . . . Ndetelai baana bami ba balume kwibafumya koko kwalepa, ne baana bami ba bakazhi kwibafumya koko kwapela ntanda, bonse batelwa na jizhina jami, bo nalengejile lukumo lwami, bonka bo nabumbile, ee kine, bonka bo nalengele. Yehoba waamba’mba: Anweba bantu bami yenu batumonyi bami, kabiji mwi bami ba mwingilo bo nasalulula, . . . bo bantu bo nalengele ke bami ami mwine, namba bakantotenga.’—Isaya 43:1, 3, 6, 7, 10, 21.

4 Bena Isalela byo batelwanga na jizhina ja Yehoba, bajinga bakamonyi ba bumfumu bwanji ku mikoka ya bantu. Bajinga bantu ‘balengejilwe lukumo lwa Yehoba.’ Bafwainwe ‘kumutotanga Yehoba,’ kwamba pa mingilo yanji yawama kimye kyo ebapokolwele, ne kutumbijika jizhina janji jazhila. Mu kwipipisha twakonsha kwambatu’mba, bafwainwe kwikala mukoka wa batumonyi ba Yehoba.

5. Bena Isalela baikele byepi ke mukoka wipana?

5 Mu myaka kitota kya bu jikumi na kimo B.C.E., Mfumu Solomone waambile’mba Yehoba walengejile bena Isalela kwikala mukoka wapatulwa. Walombele kwi Yehoba amba: “Anweba yenu mwibapatwile mu mitundu yonse ya bantu ba pano panshi amba bekale ke buswanyi bwenu.” (1 Bamfumu 8:53) Ne bena Isalela pa muntu pa muntu baikele balunda na Yehoba. Mosesa patanshitu wibabujile’mba: ‘Anweba mwi baana ba Yehoba Lesa wenu. . . . Mambo mwi bantu bazhijikilwa Yehoba Lesa wenu.” (Mpitulukilo ya mu mizhilo 14:1, 2) Onkao mambo, bena Isalela bakyanyike kechi bafwainwe kwipana kwi Yehoba ne. Basemekwanga mu mukoka wipana kwi Lesa. (Masalamo 79:13; 95:7) Bisemi byonse bya kulutwe bebifunjishanga mizhilo ya Yehoba kabiji byafwainwe kwiilondela mambo a lulayañano bena Isalela lo balayañene na Yehoba.—Mpitulukilo ya mu mizhilo 11:18, 19.

Bajinga na Lūsa lwa Kwisalulwila

6. Bena Isalela pa muntu pa muntu bafwainwe kusalululapo ka?

6 Nangwa kya kuba bena Isalela basemekelwanga mu mukoka wipaine, yense muntu wafwainwe kwifuukwila aye mwine kwingijila Lesa. Saka bakyangye kutwela mu Ntanda ya Mulaye, Mosesa wibambijile’mba: ‘Naita jiulu ne ntanda bikale ke bakamonyi ba kwimushinawina ja lelo byo namwesha ku meso enu mweo ne lufu, ne mapesho ne mafingo, onkao mambo salululai mweo, namba anweba ne baana benu mukekalenga na bumi. Kasa mutemwa Yehoba Lesa wenu ne kukokela jiwi janji ne kumukakachila, mambo pa kuba byobyo mukamona mweo, ne moba enu akavula, namba mukekalenga mu kyalo kyo alayile na luchipo kupana ku bashakulu benu, ba Abalahama, ne Izaka, ne Yakoba.’ (Mpitulukilo ya mu mizhilo 30:19, 20) Onkao mambo, bena Isalela pa muntu pa muntu bafwainwe kwisajilapo bene kutemwa Yehoba, kumvwa jiwi janji, ne kumukokela. Bena Isalela byo bajinga na lūsa lwa kwisalulwila, kyonse kyo bafwainwe kusalapo kyakonsheshe kwibashinkamana.—Mpitulukilo ya mu mizhilo 30:16-18.

7. Ki ka kyamwekele panyuma ya lufu lwa kipanyi kyajingako mu moba a Yoshua?

7 Kimye kya Bamitonyi kyo kyamwesheshe byafwainwe kufumamo na mambo a kwikala bakishinka nangwa ne. Pano bino kino kimye saka kikyangye kufika ne, bena Isalela balondelanga kya kumwenako kyawama kya kwa Yoshua ne kupeshiwa bapeshiwe. “Bantu bamwingijilenga Yehoba moba onse a Yoshua, ne mu moba onse a bakulumpe bakijinga bomi mu kimye kyo afwile Yoshua, bonkaba bamwene awa mwingilo mukatampe yense ye ebobijile bena Isalela aye Yehoba.” Pano bino Yoshua byo afwile, “kipanyi kikwabo kyapingakenejile mwi abo; bano kechi bamuyukile Yehoba nangwa yewa mwingilo ye ebobijile bena Isalela ne. Kabiji bena Isalela baubile byatama ku meso a Yehoba.” (Mitonyi 2:7, 10, 11) Akya kipanyi kikwabo kyapingakenejilepo kechi kyanemekele buswanyi bwakyo bwa kwikala mukoka wipana ne. Kechi kyayukile’mba Yehoba Lesa ye waingijile mingilo ikatampe mu moba a kunyuma ne.—Masalamo 78:3-7, 10, 11.

Kwikela Mwayila Kwipana Kwabo

8, 9. (a) Ñanyi lunengezho lwalengejile bena Isalela kumwesha’mba bepaine kwi Yehoba? (b) Aba bapainenga milambo mu kwifuukwila bamwenejilemo ka?

8 Yehoba wapele bantu banji kimye kya kumwesheshamo kwipana kwabo mukoka yense. Kya kumwenako, Mizhilo yanji yaambile pa bya kupana bitapisho, nangwa’mba milambo. Milambo imo bebakambizhanga, ikwabo abo bene bo befuukwilanga. (Bahebelu 8:3) Milambo yo befukwilanga abo bene kupana yajinga milambo ya kusoka, milambo ya kajo, ne milambo ya mutende, beipananga kwi Yehoba kuba’mba ebobile bibusa kabiji ne kumusanchila.—Bena Levi 7:11-13

9 Yehoba watemenwe bingi byobya bitapisho byo bapainenga mu kwifuukwila. Aya milambo ya kusoka ne milambo ya kajo byajinga “bwema bwawama kwi Yehoba.” (Bena Levi 1:9; 2:2) Mu milambo ya mutende, mashi ne mafuta a banyama bebipananga kwi Yehoba, byonse byashala bañanga ne mwine wapana yewo nyama bo bajanga. Kino kyajinga kijiilo kyamweshanga bulunda bwabo bwawama na Yehoba. Muzhilo waambile’mba: “Kabiji byo mukalambula kitapisho kya milambo ya mutende kwi Yehoba, mukekilambule’mba twitabilwe.” (Bena Levi 19:5) Nangwa kya kuba bena Isalela bonse bepaine kwi Yehoba kufumatu ku kusemwa kwabo, aba bakebele kya kine amba Yehoba ekale Lesa wabo kupichila mu kupana milambo mu kwitemenwa ‘baitabilwe’ kabiji bapeshiwe bingi.—Malakai 3:10.

10. Mu moba a ba Isaya ne Malakai, Yehoba wamwesheshe byepi amba kechi watemenwe ne?

10 Nangwa byonkabyo, awa mukoka wa bena Isalela bepaine kechi wajinga wakishinka kwi Yehoba ne. Yehoba waambile kwi abo kupichila mwi ngauzhi Isaya amba: ‘Kechi mwandetejilepo mikooko yenu ya milambo ya kusoka ne, nangwa kunnemeka na bitapisho byenu ne. Amiwa kechi nemukatezhe na mambo a milambo ne.’ (Isaya 43:23) Kabiji milambo yapanwanga kwa kubula kwifuukwila kechi yanemene kwi Yehoba ne. Kya kumwenako, byo papichile myaka nobe 300 kufuma kimye kya kwa Isaya, mu moba a ngauzhi Malakai, bena Isalela bapananga banyama balemana. O ene mambo Malakai o ebambijile’mba: ‘Kechi namwenamo lusekelo mwi anweba ne, byo byaamba Yehoba wa mabumba, kabiji kechi naswa kutambula milambo ku maboko enu ne. . . . Kemulete nyama ye mwapukula, nangwa kilema, nangwa uji na kikola, ne kwibalambula ke milambo yenu! Nanchi ntambule ba byonkabyo ku maboko enu nyi? byo byaamba Yehoba.’—Malakai 1:10, 13; Amosi 5:22.

Mukoka Wipana Bamukana

11. Ñanyi jishuko jajinga na bena Isalela?

11 Bena Isalela byo baikele mukoka wipana kwi Yehoba, wibalaile’mba: ‘Inge kine mukomvwa jiwi jami ne kulama lulayañano lwami, mukekala ke kya bunonshi bwami ami mwine kyapatulwa mu mikoka yonse, mambo panopantanda po pami. Kabiji mukekala kwi amiwa ke bufumu bwa bañanga ne mukoka wazhila.’ (Kulupuka 19:5, 6) Mesiasa walailwe waishile kwi abo kuba’mba bakekale nanji mu Bufumu bwa Lesa. (Ntendekelo 22:17, 18; 49:10; 2 Samwela 7:12, 16; Luka 1:31-33; Loma 9:4, 5) Pano bino bantu bavula ba mu yewa mukoka kechi baikelenga monka mwayijile kwipana kwabo ne. (Mateo 22:14) Bamukaine Mesiasa ne kumwipaya.—Byubilo 7:51-53.

12. Ñanyi byambo byaambile Yesu bimwesha’mba bena Isalela bebakaine kwikala mukoka wipana kwi Yehoba?

12 Moba acheche ashajileko kuba’mba Yesu afwe, waambijile bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea amba: “Nanchi kechi mwatangilepo biji mu binembelo nenyi? amba, Jibwe jo basujile bashimika Jo jonka jaalwilwe ke mutwe wa jikonka; Kino kyafumine kwi Nkambo, Kabiji kyo kya kukumya mu meso etu. Onkao mambo nemwambila namba, Bufumu bwa Lesa bakemwangatabo, bakebupana ku mukoka ukapanga bipangwa byabo.” (Mateo 21:42, 43) Yesu wibasanzhilemotu amba Yehoba wibakaine byo aambile’mba: ‘Obewa Yelusalema, Yelusalema, wa kwibepaya bangauzhi ba Lesa, ne kwibasa mabwe aba bo batuma kwi aye! javula bingi jo nasakile kwibakonkenya pamo baana bobe pamo nobe kyaje ukonkenya twana twanji mu byapi byanji, kabiji anweba kechi mwaswile ne! Talai! nzubo yenu imushajila ke masala.’—Mateo 23:37, 38.

Mukoka Mupya Wipana

13. Ñanyi byambo bya bungauzhi Yehoba byo aambile mu moba a kwa Yelemiya?

13 Mu moba a ngauzhi Yelemiya, Yehoba waambile kyamwekejile bantu banji. Tutanga’mba: ‘Umvwai, moba abena kwiya, o nkalayañana na kisaka kya Isalela ne na kisaka kya Yuda lulayañano lupya, kechi pamo na lolwa lo nalayañene na bashakulu babo byo nebakwachile pa kuboko ne kwibafumya mu kyalo kya Ijipita ne; alwa lulayañano lwami belonawine, nangwa amiwa najinga mwata wabo, byo byaamba Yehoba. Pa kuba luno lulayañano lo nkalayañana na kisaka kya Isalela pa kupita aa moba, byo byaamba Yehoba: amiwa nkabika mizhilo yami mukachi kabo ne kwiinemba pa michima yabo; ne amiwa nkekala ke Lesa wabo, ne abo bakekala ke bantu bami.’—Yelemiya 31:31-33.

14. Kimye ka mukoka mupya wa Yehoba kyo aikeleko, watendekele byepi, kabiji bo bañanyi?

14 Aluno lulayañano lupya lwatendekele kimye kyafwile Yesu ne kupana buneme bwa mashi anji aichikile kwi Shanji, mu 33 C.E. (Luka 22:20; Bahebelu 9:15, 24-26) Kimye kyapainwe mupashi wazhila pa Pentekosta mu 33 C.E. kyo kimye kyasemenwe mukoka mupya, “bena Isalela ba Lesa.” (Ngalatiya 6:16; Loma 2:28, 29; 9:6; 11:25, 26) Mutumwa Petelo byo anembejile bena Kilishitu bashingwa, waambile’mba: “Anweba mwi kisemi kyasalululwa, mwi ba buñanga bwa bufumu, mwi mukoka wazhila, mwi bantu ba kunonkwa kwi Lesa mwine, amba, mulondolole byanji byawamisha, yenka aye wimwichile byo mwaji mu mfishi, mwikale mu kyeya kyanji kya kukumya: kala mwabujilwe bu bantu, pakuba pano mwi bantu ba kwa Lesa.” (1 Petelo 2:9, 10) Bulunda bwajinga pakachi ka Yehoba na bena Isalela ba kisemwa bwapwile. Mu 33 C.E., mapesho a Yehoba afumine pa bena Isalela ba kisemwa ne kuya ku bena Isalela ba ku mupashi, kipwilo kya bena Kilishitu, ‘mukoka upanga bipangwa’ bya Bufumu bwa Bumesiasa.—Mateo 21:43.

Kwipana pa Muntu pa Muntu

15. Pa juba ja Pentekosta mu 33 C.E., ñanyi lubatizhilo Petelo lo atundaikile boba bantu bamutelekelenga kuba’mba babatizwe?

15 Panyuma ya Pentekosta mu 33 C.E., yense muntu, kikale Muyudea nangwa Mugentila, wafwainwe kwipana bunke bwanji kwi Lesa ne kubatizwa ‘mu jizhina ja Tata ne ja Mwana ne ja mupashi wazhila.’a (Mateo 28:19) Kimye kya Pentekosta, mutumwa Petelo waambijile boba Bayudea ne boba bantu baalukile ne kutambwila mambo awama amba: ‘Lapilai, ne kubatizwa bonse mu jizhina ja Yesu Kilishitu mu lulekelo lwa mambo enu; kabiji mukatambula wa bupetu mupashi wazhila.’ (Byubilo 2:38) Aba Bayudea ne boba bantu baalukile bafwainwe kumwesha kupichila mu lubatizhilo lwabo amba kechi bapanatu bumi bwabo kwi Yehoba ne, bino bamutambwila ne Yesu kuba’mba Yehoba ye ye abena kwingijisha kwibalekela mambo abo. Bafwainwe kumuyuka’mba Yehoba wamwikajika ke Ñanga Mukatampe kabiji ye Ntangi wabo, Mutwe wa kipwilo kya bena Kilishitu.—Kolose 1:13, 14, 18.

16. Mu moba a kwa Paulo, Bayudea ne Bagentila bepaine baikele byepi bena Isalela ba ku mupashi?

16 Byo papichile myaka, mutumwa Paulo waambile’mba: “Patanshi natatwile kwibabula bena Damasakasa, kabiji ne ba ku Yelusalema, ne ba monsetu mu Yudea, ne Bagentila pamo, amba balapile ne kwalulukila kwi Lesa, bobe mingilo yafwainwa lulapilo.” (Byubilo 26:20) Panyuma ya kwitabisha Bayudea ne Bagentila amba, Yesu ye Kilishitu, nangwa’mba Mesiasa, Paulo wibakwashishe kuba’mba bepane ne kubatizwa. (Byubilo 16:14, 15, 31-33; 17:3, 4; 18:8) Bano baana ba bwanga bakatataka byo baalulukijile kwi Lesa, baikele ke bena Isalela ba ku mupashi.

17. Ñanyi mwingilo wa kubika tuyukilo ujitu pepi kupwa, kabiji mwingilo ka mukwabo wakitwajijila?

17 Lelo jino, kubika tuyukilo kwapelako ku bena Isalela bashalapo ba ku mupashi kujitu pepi na kupwa. Umvwe kwapwa, aba “bamalaika bana” bakwata luvula lwa lonaiko lwa “malwa akatampe” bakebapa lūsa kuba’mba balekeko lolwa luvula luna. Pano bino, pa kino kimye kukonkanyiwa kwa “jibumba jikatampe,” jiji na luketekelo lwa kwikala myaka ne myaka panopantanda lwakitwajijila. Ino ‘mikooko ikwabo’ ipana ine kwikala na lwitabilo mu ‘mashi a Mwana mukooko’ ne kubatizwa mu kumwesha’mba ipana kwi Yehoba. (Lumwekesho 7:1-4, 9-15; 22:17; Yoano 10:16; Mateo 28:19, 20) Mu ino mikooko muji ne bakyanyike bavula bingi bo bakomesha ku bansemi ba bwina Kilishitu. Umvwe wi wakyanyike, akitanga ne mutwe walondelapo.

[Tubyambo twa mushi]

a Monai Kyamba kya Usopa kya Kibemba kya May 15, 2003, mapeja 30-1.

Kupitulukamo

• Mambo ka baana ba bena Isalela kyo babujilanga kwipana kwi Yehoba?

• Bena Isalela bakonsheshe kumwesha byepi amba baikelanga monka mwayijile kwipana kwabo?

• Mambo ka Yehoba o akanyijile bena Isalela kubula kwikala mukoka wipana kwi aye, kabiji wapingizhepo byepi bakwabo?

• Kufuma pa Pentekosta mu 33 C.E. kuya ne kulutwe, Bayudea ne Bagentila bafwainwe kubapo ka pa kuba’mba bekale bena Isalela ba ku mupashi?

[Kipikichala pa peja 23]

Baana ba bena Isalela basemenwe saka baikela jimo mu mukoka wa Lesa ye asalulwile

[Kipikichala pa peja 25]

Mwina Isalela yense wafwainwe kwipana bunke bwanji kwingijila Lesa

[Kipikichala pa peja 25]

Kupana milambo ya kwitemenwa kwalengejile bena Isalela kumwesha butemwe bwabo bo batemenwe Yehoba

[Kipikichala pa peja 27]

Panyuma ya Pentekosta mu 33 C.E., baana ba bwanga ba kwa Kilishitu bepananga kwi Lesa ne kubatizwa

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu