Kechi Mwayuka Ikamena Bulongo Ne!

“Kusai nkunwa yenu lukelo, kabiji mabanga nao kechi muvunge kuboko kwenu ne. Mambo kechi mwayuka ikamena bulongo ne.”—SAPWI. 11:6.

1. Mambo ka jishinda jikomenamo kajo kyo jaikela kya kukumya ne kwitulengela kwikala bekepesha?

NJIMI wafwainwa kutekanya. (Yako. 5:7) Umvwe wakusa nkunwa upembelela amba imene ne kukoma. Mvula inge ubena kunoka bulongo, ino nkunwa ilupula misele peulu ya mushiji. Ino misele ikoma ne kupanga kajo. Kilondelapo njimi wikala na mwingilo wa kunowa kajo. Byo kyaikalapo kya kukumya pa kumona bikoma kajo! Kabiji kino kitulengela kwikala bekepesha pa kuyuka mwine wikakomesha. Twakonsha kuta muchima nkunwa ne kwiitekezha bulongo. Bino Lesa ye yenka wakonsha kwiikomesha.—Esakanyaiko 1 Kolinda 3:6.

2. Bishinka ka byaambilepo Yesu pa mambo a nkomeno ya ku mupashi mu kishimpi kyaambiwapo mu mutwe wafumako?

² Byonka byo kyaambiwapo mu mutwe wafumako, Yesu wapashañenye mwingilo wa kusapwila mambo a Bufumu ku njimi ukusa nkunwa. Mu kishimpi kya mushiji wapusana pusana, Yesu waambilepo amba nangwa kya kuba njimi ukusa nkunwa yawama, muchima wa muntu ye umwesha kana ino nkunwa ikakoma nangwa ne. (Mako 4:3-9) Mu kishimpi kya njimi walajile mu tulo Yesu walumbulwile amba njimi kechi wayuka bikoma kajo ne. Mambo kajo kakoma na bulume bwa Lesa, kechi bwa muntu ne. (Mako 4:26-29) Twayai pano twisambe pa bishimpi bya kwa Yesu bisatu, kajipeke ka masitate, mbizho, ne bukonde.a

Kishimpi kya Kajipeke ka Masitate

3, 4. Kishimpi kya kajipeke ka masitate kilumbulula ñanyi bintu pa mambo a Bufumu?

³ Kishimpi kya kajipeke ka masitate, kyanembwa ne mu Mako kitango 4, kyalumbulula bintu bibiji: patanshi kyaamba pa kuvula kwa bantu bata muchima ku mambo a Bufumu; kya bubiji, kyaamba pa bukikizhi bwa bantu beatambula mambo. Yesu waambile’mba: “Twibupashañanye bufumu bwa Lesa na ka? nangwa kishimpi ka kyo tusakwibwesakanya? Bwapasha lukunwa wa masitate; aye, byo bamubyala panshi, wakila nkunwa yonse ya pano panshi mu kukepa; byonkabyo, pa kumubyala, ukoma, waaluka ke kyakila byonse bya mu bujimi, ke kipasane ne kupasana misampi ikatampe; kyakuba ne bañonyi bayuka kwikala mu kimfute kyakyo.”—Mako 4:30-32.

⁴ Kino kibena kumwesha “bufumu bwa Lesa” byo bwakoma kupichila mu kusampanya mambo a Bufumu ne kukomenako kwa kipwilo kya bwina Kilishitu kufuma pa Pentekosita 33 C.E. ne kutwajijila. Kajipeke ka masitate ke lukunwa wakilamo kukepa wakonsha kwimenako kantu kachuchu bingi. (Esakanyaiko Luka 17:6.) Nangwa byonkabyo, kijimwa kya masitate kyakonsha kulepa mamita asatu kufikatu ne ku atanu kabiji kikala na misampi yakosa. Kino kyo kilengela’mba nakyo kikale ke kichi.—Mat. 13:31, 32.

5. Kipwilo kya bwina Kilishitu kya mu myaka kitota kitanshi kyakomejileko byepi?

⁵ Kipwilo kya bwina Kilishitu kyatendekeletu na bantu bacheche mu 33 C.E. kimye baana ba bwanga 120 kyo bashingilwe na mupashi wazhila. Bino mu kimyetu kicheche kino kipwilo kya baana ba bwanga kyanungilweko na biumbi bya bantu bakwabo baitabijile. (Tangai Byubilo bya Batumwa 2:41; 4:4; 5:28; 6:7; 12:24; 19:20.) Bamwingilo bakunowa bavujileko mu myaka makumi asatu akyo kyalengejile ne mutumwa Paulo kwamba ku kipwilo kyajinga mu Kolose amba mambo awama “asapwijilwe mu bilengwa byonse bya muno munshi.” (Kolo. 1:23) Kibelengelo kyabayile bingi.

6, 7. (a) Ñanyi kukomenako kwaubiwa kutatula mu 1914? (b) Kukomenako ka kukwabo kukobiwa?

⁶ Kufumatu mu 1914 kimye kyaikajikilwe Bufumu bwa Lesa mwiulu, misampi ya “kichi” kya masitate yakoma bingi. Bantu ba Lesa bamona kufikizhiwa kwa bungauzhi bwanembele Isaya bwa kuba’mba: “Awa mucheche ukekala ke kisaka kyabaya, ne yewa wakepa ukekala ke mukoka wakosa.” (Isa. 60:22) Jibumba jicheche ja bashingwa betumpile mu mwingilo wa kusapwila ku ntendekelo ya myaka kitota kya bu 20 kechi bayukile kuba’mba byo tukafikanga mu mwaka wa 2008 Bakamonyi mamilyonyi atanu na abiji bakevwanga mu uno mwingilo wa kusapwila mu byalo kukila 230 ne. Kya kine ke kuvujilako kwa kukumya, kwaesakana pamo na kokwa kwaambilepo Yesu mu kishimpi kyanji kya kajipeke ka masitate.

⁷ Nanchi kino kibelengelo kyaleka kukomenako nyi? Ine. Mu kuya kwa kimye bantu bonse panopantanda bakekala bangikazhi ba mu Bufumu bwa Lesa. Bonse bakajimbulushi bakebafumyamo. Nkambo Yehoba ye ukawamisha bwikalo panopantanda, kechi bantu ne. (Tangai Danyela 2:34, 35.) Kepo tukamona kufikizhiwa kukapelako kwa bungauzhi bukwabo bwanembele Isaya amba: ‘Pano pa ntanda pakakumbana maana a kumuyuka Yehoba byonka byakumbana mema mu kalunga ka mema.’—Isa. 11:9.

8. (a) Bañonyi ba mu kishimpi kya kwa Yesu bemenako bañanyi? (b) Twazhikijilwa ku ka luno?

⁸ Yesu waambile’mba bañonyi ba mwiulu bakekalanga mu kimfute kya buno Bufumu. Bano bañonyi kechi bemenako balwanyi ba Bufumu baja nkunwa byonka byaubilenga bañonyi batongolwa mu kishimpi kya njimi wakushile nkunwa pa mushiji wapusana pusana ne. (Mako 4:4) Mu kino kishimpi bañonyi bemenako bantu bakishinka bakeba kuzhikijilwa mu kipwilo kya bwina Kilishitu. Nangwatu luno bano bantu bazhikijilwa ku bintu byakonsha konauna bulunda bwabo na Lesa ne ku byubilo byatama bya ino ntanda. (Esakanyaiko Isaya 32:1, 2.) Yehoba naye wapashañenye Bufumu bwa Bumesiasa ku kichi kabiji waambile mu bungauzhi amba: “Ponka pa mutumba wa Isalela po po nkekajimba, namba kakasapuke ne kwikala na misampi, ne kupanga kikapangenga bipangwa, kikekale ke kichi kya sida kyawamisha, kya kuba’mba bañonyi ba mitundu yonse bakekala munshi yakyo, monka mu kimfute kyakyo mo mo bakekalanga.”—Ezi. 17:23.

Kishimpi kya Mbizho

9, 10. (a) Kishinka ka Yesu kyo aambilepo mu kishimpi kya mbizho? (b) Mu Baibolo javula mbizho ilumbulula ka, kabiji ñanyi bwipuzho bwaipuzhiwa kutazha kwi Yesu byo aambile pa mbizho yo twaya twisambapo?

⁹ Kechi kyapela bantu kuyuka bintu byo bikoma ne. Mu kishimpi kyalondelapo, Yesu waambile bingi pa kino kishinka. Waambile’mba: “Bufumu bwa mwiulu bwapashañana pamo no mbizho, yashikula mwanamukazhi, wiifya mu bukula bwa bipimo bisatu, poso bwatutumuka bonse.” (Mat. 13:33) Nanchi ino mbizho imenako ka, kabiji yakwatankana byepi na nkomeno ya Bufumu?

¹⁰ Mu Baibolo, mbizho javula imenako bundengamambo. Mutumwa Paulo waambilepo pa mbizho byo aambilenga pa byubilo byatama byajinga na ndengamambo mu kipwilo kyajinga mu Kolinda wakala. (1 Ko. 5:6-8) Nanchi Yesu waingijishe mbizho kwimenako kukoma kwa bintu byatama nyi?

11. Bena Isalela bakala baingijishanga byepi mbizho?

¹¹ Saka tukyangye kukumbula buno bwipuzho, twafwainwa kulabijila bino bishinka byanema bisatu. Kitanshi ke kya kuba’mba nangwa kya kuba Yehoba kechi waswishishe kwingijisha mbizho kimye kya kijiilo kya Lupitailo ne, pa bimye bimo watambulanga milambo mwajinga mbizho. Mbizho yaingijishiwanga ku mulambo wa mutende mwine muntu ye apananga kusanchila Yehoba pa bintu byavula byo amubila. Kino kijiilo kyaletanga bingi lusekelo ku bantu bapananga milambo.—Levi 7:11-15.

12. Ki ka kyo twakonsha kufunjilko ku Baibolo byo ingijisha kintu kimo kwimenako bintu byapusana pusana?

¹² Kishinka kya bubiji ke kya kuba’mba kintu kimo kyakonsha kwingijishiwa kulumbulula kintu kyatama mu Binembelo, pakwabo napo kyakonsha kwingijishiwa kulumbulula kintu kyawama. Kya kumwenako, mu 1 Petelo 5:8, Satana bamupashañanya ku bokwe, kulumbulula byo ashinta. Bino pa Lumwekesho 5:5 Yesu bamupashañanya ku bokwe, “aye Bokwe wa mu mukoka wa Yuda.” Bokwe mu kino kinembelo ubena kwimenako bulume bwingijishiwa mu bololoke.

13. Kishimpi kya kwa Yesu kimwesha byepi nkomeno ya ku mupashi?

¹³ Kishinka kya busatu mu kishimpi kyanji Yesu kechi waambile’mba mbizho yatutumwine bukula bonse kwibulengela kubula kwingijishiwa ne. Waambilenga pa jine jishinda jo bengijisha pa kulenga shinkwa. Mwanamukazhi wavwangileko mbizho, kabiji yaingijile bingi bulongo. Mbizho wiifile mu bukula bonse. Ne mu jino jishinda mwanamukazhi kechi wayukile kya ubiwenga ne. Kino kituvululako mwanamulume wakushile nkunwa ne kubwela kulaala mu tulo bufuku. Yesu waambile’mba “nkunwa nayo imena kasa ikoma, [mwanamulume] ne kuyuka mo imenena ne mo ikomena ne.” (Mako 4:27) Jino jishinda jawama bingi kulumbulwilamo kwaluka kwa muntu ukeba kwikala mwana wa bwanga wa kwa Kilishitu. Kechi twakonsha kuyuka muntu byo abena kukoma ku mupashi ne, bino bintu byo atendeka kuba byo bimwesha nkomeno yanji.

14. Ñanyi mwingilo wa kusapwila walumbululwa mu kishimpi kya kuba’mba mbizho yatutumwine bukula bonse?

¹⁴ Ino nkomeno kechi ibula kumwekanyikatu ku bantu ne, bino ibena kubiwa ntanda yonse. Jino ke jishinda jikwabo mwalumbulwilwa kishimpi kya mbizho. Mbizho yatutumwine bukula bonse, ko kuba’mba “bukula bwa bipimo bisatu.” (Luka 13:21) Pamo nobe mbizho, mwingilo wa kusapwila Bufumu walengela kibelengelo kya baana ba bwanga kubaya kya kuba’mba buno Bufumu bubena kusapwilwa “monse mwapela ntanda.” (Byu. 1:8; Mat. 24:14) Ke jishuko bingi ja kwivwangamo mu uno mwingilo wa Bufumu ubena kunanukilakotu mu jishinda ja kukumya!

Bukonde

15, 16. (a) Ambaipo pacheche pa kishimpi kya bukonde. (b) Bukonde bubena kwimenako ka, kabiji kino kishimpi kyakunkulako byepi ku mambo a nkomeno ya Bufumu?

¹⁵ Kintu kyanema kukila pa kibelengelo kya bantu betela’mba baana ba bwanga ba kwa Yesu Kilishitu ke byubilo byabo bene. Yesu wakunkwileko ne ku mambo a nkomeno ya Bufumu byo ebelele ne kishimpi kikwabo kya bukonde. Waambile’mba: “Kabiji, bufumu bwa mwiulu bwapashañana pamo nobe bukonde, bo bata mu mema; bwakwata misango yonse.”—Mat. 13:47.

¹⁶ Bukonde bubena kwimenako mwingilo wa kusapwila Bufumu, bukwata misango yonse ya masabi. Yesu watwajijile kwamba’mba: “[Bukonde] bo bakokela kungye pa kuyula; ne kwikala ke basalemo byawama, ne kwibitula mu bitumbe, pakuba byatama, bebitaya. Byo bikoba ne mu juba jikapelako: bamalaika bakeya kusalululamo batama mu baoloka, ne kwibataya mu kisha kya mujilo: mo mukekala kujila ne kwisuma ku meno.”—Mat. 13:48-50.

17. Kusalululwa kwaambiwapo mu kishimpi kya bukonde kutazha ku ñanyi kimye?

¹⁷ Nanchi kuno kusalululwa kubena kutazha ku luzhachisho lukapelako lwa mikooko ne bambuzhi lwa ambilepo Yesu kuba’mba lukobiwa kimye kyo akafika mu lukumo lwanji nyi? (Mat. 25:31-33) Ine. Luzhachisho lwa kupelako lukobiwa mu kimye kya malwa akatampe a kwiya kwa Yesu. Mu kupusanako, kusalululwa kwaambiwapo mu kishimpi kya bukonde kubena kubiwa ku ‘mpelo ya buno bwikalo.’b Kino kimye kyo tubena kwikalamo, ko kuba’mba ano o moba aketufikizha ku malwa akatampe. Pano nga uno mwingilo wa kusalulula ubena kubiwa byepi?

18, 19. (a) Mwingilo wa kusalulula ubena kwingijiwa byepi? (b) Bantu ba kishinka bafwainwa kuba byepi? (Monai tubyambo twamunshi pa peja 21)

¹⁸ Mamilyonyi a masabi akifwanyikizho abena kufuma mu mikoka ya bantu abena kukokwa kwiya ku kipwilo kya Yehoba kya mu ano moba etu. Bamo batanwako ku kivuluko, bakwabo batanwako ku kupwila, kabiji bakwabo nabo baji bingi na lusekelo lwa kufunda Baibolo. Nanchi bano bonse bena Kilishitu bakine nyi? Bakonsha kwikala ke boba “bo bakokela kungye,” bino Yesu witubula amba ‘bawama’ ke bonka bo batula mu bitumbe, bimenako bipwilo bya bwina Kilishitu. Masabi akifwanyikizho atama beataya mu kisha kya mujilo kifwanyikizha lonaiko lukobiwa kulutwe na lwendo.

¹⁹ Nobe masabi atama, bantu bavula bo bafunjishapo kala Baibolo ku bantu ba Yehoba baleka kufunda. Bamo basemekelwa mu bisemi bya bwina Kilishitu kechi bakeba kulondela mu ngayo ya kwa Yesu ne. Kechi bakeba kufuukulapo kwingijila Yehoba ne, nangwa kampe pa kimye kimo bamwingijilanga pano luno baleka.c (Ezi. 33:32, 33) Kibena kukebewa bingi ku bonse bakishinka kukonkanyiwa mu bipwilo bya uba nobe bitumbe ne kukelwanga mu ano mapunzha a bukikizhi juba ja luzhachisho japelako saka jikyangye kufika.

20, 21. (a) Bi ka byo twafunda mu kupitulukamo mu bishimpi bya kwa Yesu byaamba pa nkomeno ya ku mupashi? (b) Ki ka kyo mukeba kuba?

²⁰ Nanchi twafunjilako ka byo twapitulukamo mu bishimpi bya kwa Yesu byaamba pa nkomeno ya ku mupashi? Kitanshi ke kya kuba’mba kibelengelo kya bantu babena kufunda mambo a Bufumu kyananuka panopantanda nobe kukoma kwa kajipeke ka masitate. Kafwako kyafwainwa kulekesha kuyilako palutwe kwa mwingilo wa Yehoba! (Isa. 54:17) Kabiji bonse bakeba “kwikala mu kimfute [kya kichi]” bebazhikijila kubula kukumpulwa na Satana ne ino ntanda yatama. Kya bubiji, Lesa ye wibakomesha. Byonka mbizho byo itutumuna bukula bonse, ino nkomeno ya ku mupashi kafwako wakonsha kwiiyuka ne, bino ibena kubiwa. Kya busatu, kechi bonse bomvwa bakonsha kwikala bawama ne. Bamo baji nobe masabi atama a mu kishimpi kya kwa Yesu.

²¹ Nangwa byonkabyo kitundaikañana bingi kumona bantu bakishinka saka babena kukokelwa kwi Yehoba. (Yoa. 6:44) Kino kyalengela kibelengelo kubayilako mu kyalo kimo kimo. Kuno kubayilako kwaletela Yehoba Lesa lukumo. Byo tubena kwimwena na meso kuno kukomenako twakonsha kukokela mukambizho wanembelwe myaka ya kala amba: “Kusai nkunwa yenu lukelo, . . . mambo kechi mwayuka ikamena bulongo ne, kana iyinyi, kana yoya, nangwa kana yonse ibiji ikawama pamo.”—Sapwi. 11:6.

[Tubyambo twa mushi]

Musakukumbula’mba Ka?

• Ki ka kyo tufunjilako ku kishimpi kya kwa Yesu kya kajipeke wa masitate pa mambo a nkomeno ya Bufumu ne bukikizhi bwa ku mupashi?

• Nanchi mbizho ya mu kishimpi kya kwa Yesu imenako ka, kabiji ñanyi bukine pa mambo a nkomeno ya Bufumu Yesu bo aambilepo?

• Ñanyi nkomeno ya Bufumu yaambiwapo mu kishimpi kya bukonde?

• Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tutwajijile kwikala pamo na boba bo ‘batula mu bitumbe’?

[Bipikichala pa peja 18]

Nanchi kishimpi kya kajipeke ka masitate kitufunjisha ka pa mambo a kuyilako palutwe kwa bya Bufumu?

[Kipikichala pa peja 19]

Ki ka kyo tufunjilako ku kishimpi kya mbizho?

[Kipikichala pa peja 21]

Ki ka kimenako kusalululwa kwa masabi awama ne masabi atama?