Nanchi Jiwi Jenu ja mu Muchima Jibena Kwimutangijila Bulongo Nyi?

1, 2. Ñanyi witupa jiwi ja mu muchima, kabiji mambo ka o twafwainwa kusanchila pa kwikala na jiwi ja mu muchima?

YEHOBA LESA walengele bantu na luusa lwa kwifuukwila, ko kuba’mba, bwana bwa bene bwa kwisajila bya kuba. Pa kwitukwasha kufuukula bulongo, Yehoba witupa kya kwitutangijila. Kino kya kwitutangijila ke jiwi ja mu muchima, kabiji ke kintu kiji mu muchima wetu kitulengela kuyuka byawama ne byatama. Inge twaingijisha jiwi jetu ja mu muchima mu jishinda jawama, jakonsha kwitukwasha kuba byawama ne kuchinuzhuka byatama. Jiwi jetu ja mu muchima ke kishiino kimwesha’mba Yehoba witutemwa kabiji ukeba’mba tubenga byawama.

² Bantu bamo lelo jino boba byawama ne kushikwa byatama nangwa kya kuba kechi bayuka mizhilo ya mu Baibolo ne. (Tangai Loma 2:14, 15.) Mambo ka o kyaikela bino? Ke na mambo a jiwi jabo ja mu muchima. Jilengela bantu bavula kubula kuba bintu byatama. Fwanyikizhai ntanda byo yakonsha kutama inge kya kuba bantu kechi bajinga na jiwi ja mu muchima ne! Inge tumona bintu byatama byavula kukila byo tumona lelo jino. Tumusanchila bingi Yehoba pa kupa bantu jiwi ja mu muchima!

3. Jiwi jetu ja mu muchima jakonsha kwitukwasha byepi mu kipwilo?

³ Bantu bavula kechi balangulukapo pa kufunjisha jiwi jabo ja mu muchima ne. Nangwa byonkabyo, bantu ba Yehoba bakeba jiwi jabo ja mu muchima kwingila bulongo mambo jakonsha kwibakwasha kukwatankana mu kipwilo. Tukeba jiwi jetu ja mu muchima kwituvululamo mizhilo ya mu Baibolo yaamba pa byaoloka ne byabula koloka, byawama ne byatama. Nangwa byonkabyo, pa kufunjisha ne kwingijisha jiwi jetu ja mu muchima, kuji byavula byo twafwainwa kuba kukila kuyukatu byamba Baibolo. Twafwainwa kutemwa mizhilo ya Lesa ne kwitabila’mba yawama. Paulo wanembele’mba: “Ene mambo uno mukambizho o aikelako ke a kuba’mba twikale na butemwe bufuma mu muchima watoka ne na jiwi ja mu muchima jawama ne na lwitabilo lwabula bujimbijimbi.” (1 Timoti 1:5) Inge twafunjisha jiwi jetu ja mu muchima ne kwijilondela, butemwe bo twatemwa Yehoba ne lwitabilo lwetu mwi aye bikakomenako. Byo twingijisha jiwi jetu ja mu muchima bimwesha biji bulunda bwetu ne Yehoba ne kumwesha’mba tukeba kumutokesha ku muchima. Kabiji jiwi jetu ja mu muchima jimwesha biji mu muchima wetu.

4. Twakonsha kufunjisha byepi jiwi jetu ja mu muchima?

⁴ Pano twakonsha kufunjisha byepi jiwi jetu ja mu muchima? Twafwainwa kufundanga Baibolo kimye kyonse, kulanguluka languluka pa byo tutanga ne kulomba Yehoba kuba’mba etukwashe kwingijisha byo twafunda. Kechi twafwainwa kupelelatu pa kuyuka bishinka ne mizhilo ne. Inge tubena kufunda Baibolo, kyo tukeba ke kuyuka Yehoba bulongo. Tuyuka byo aji ne bintu byo atemwa ne byo ashikwa. Umvwe twatwajijila kufunda pe Yehoba, jiwi jetu ja mu muchima jikatendeka kuyuka bukiji bintu byo amona’mba byaoloka ne byabula koloka. Inge twatwajijila kufunjisha jiwi jetu ja mu muchima, po po tukatendeka kulanguluka bilanguluka Yehoba.

5. Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

⁵ Nangwa byonkabyo, twakonsha kwipuzha’mba: Jiwi ja mu muchima jo bafunjisha bulongo jakonsha kwitukwasha byepi inge tukeba kufuukula bya kuba? Twakonsha kunemeka byepi jiwi ja mu muchima ja bena Kilishitu bakwetu? Jiwi jetu ja mu muchima jakonsha kwitulengela byepi kuba byawama? Twayai twisambe pa mashinda asatu mo twafwainwa kwingijisha jiwi ja mu muchima jo bafunjisha bulongo: (1) mashinda a kubukilwamo, (2) bya kisangajimbwe, ne (3) mu mwingilo wetu wa kusapwila.

YUKAI PA KUPELELA

6. Ñanyi bintu byo twafwainwa kufuukulapo pa mashinda a kubukilwamo?

⁶ Baibolo witubuula kuchinuzhuka bintu byakonsha kwituletela makatazho ne kuyuka pa kupelela mu byubilo byetu, nabiji mu njiilo ne mu ntomeno. (Byambo bya Maana 23:20; 2 Kolinda 7:1) Inge twaumvwina lujimuno lwa mu Baibolo, kitukwasha kuzhikijila butuntulu bwetu bwa mubiji. Nangwa byonkabyo, tukolwa ne kukota. Ñanyi bintu byo twafwainwa kufuukulapo inge kyaikala bino? Mu byalo bimo, bantu bengijisha michi ya mu bipatela ne michitu ikwabo. Maofweshi a misampi javula atambwila makalata kufuma ku balongo ne banyenga na kwipuzha pa mashinda apusana pusana a kubukilwamo. Bavula bepuzha’mba, “Nanchi kalume wa Yehoba wakonsha kuswa jino jishinda ja kubukilwamo nyi?”

7. Twakonsha kufuukulapo byepi pa mambo a mashi?

⁷ Ofweshi wa musampi nangwa bakulumpe mu kipwilo baji ko mwikala kechi baji na luusa lwa kufuukwilako mwina Kilishitu pa jishinda ja kubukilwamo ne, nangwatu inge wibepuzha bya kuba. (Ngalatiya 6:5) Nangwa byonkabyo, bakulumpe mu kipwilo bakonsha kubuulako mwina Kilishitu byaamba Yehoba pa kuba’mba bamukwashe kufuukulapo bulongo. Kya kumwenako, Lesa witukambizha kukana mashi. (Byubilo 15:29) Uno mukambizho ukwasha mwina Kilishitu kuyuka’mba kechi wafwainwa kuswa jishinda ja kubukilwamo javwangamo kwingijisha mashi nangwa bibese bikatampe bina bya mashi ne. Abino byambo byakonsha ne kukwasha jiwi ja mu muchima ja mwina Kilishitu kimye kyo abena kufuukulapo inge wakonsha kuswa tubibese twa mashi tucheche bingi tufuma ku bibese bikatampe bina bya mashi.a (Monai tubyambo twa munshi.) Ñanyi lujimuno lwa mu Baibolo lukwabo lwakonsha kwitukwasha kufuukula bulongo pa jishinda ja kubukilwamo?

8. Filipai 4:5 wakonsha kwitukwasha byepi kufuukula bulongo pa mashinda a kubukilwamo?

⁸ Byambo bya Maana 14:15 byaamba’mba: “Muntu wabula kuyuka bintu ye kitabilambijinga, bino muntu wajimuka ulangulukishapo pa bintu byo oba.” Lelo jino, bikola bimo bakyangye kutaana muchi wa kwibibuka. Onkao mambo, twafwainwa kujimuka inge bantu kebetubuule’mba bayuka muchi wakonsha kubuka kikola kyetu, bino saka babula ne bishiino. Paulo wanembele’mba: “Kukooka muchima kwenu kuyukanyikwe ku bantu bonse.” (Filipai 4:5) Kukooka muchima nangwa’mba kuyuka pa kupelela, kwakonsha kwitukwasha kuta muchima pa kupopwela Yehoba kukila kutatu muchima pa butuntulu bwetu bwa mubiji. Inge twatesha muchima pa mashinda a kubukilwamo, kyakonsha kwitulengela kutatu muchima pa bintu byetu. (Filipai 2:4) Twayuka’mba kechi twakonsha kwikala na bumi bwalumbuluka mu ino ntanda ne. Onkao mambo, monai kuba’mba kwingijila Yehoba kyo kintu kyanema mu bwikalo bwenu.—Tangai Filipai 1:10.

9. Loma 14:13, 19 witukwasha byepi kuyuka bya kufuukulapo pa butuntulu bwa mubiji, kabiji lukwatankano lwetu lwakonsha kwikala byepi mu kizumba?

⁹ Mwina Kilishitu wayuka pa kupelela kechi ukanjikizha bakwabo kuba bintu byo alanguluka aye mwine amba byawama ne. Mu kyalo kimo, bamulume ne mukazhi batundaikilenga bakwabo kuja kajo kamo ko balangulukile’mba kakwasha kubuka bikola. Bakanjikizhenga balongo kuja kano kajo, pano bino balongo bamo bakaine. Balongo ne banyenga byo bamwene’mba kano kajo kechi kabena kwibakwasha ne, bazhingijile bingi. Bano bamulume ne mukazhi bajinga na luusa lwa kwifuukwilapo abo bene inge kyawama kuja kano kajo nangwa ne. Pano bino, nanchi kyajingatu bulongo kuvulañanya lukwatankano lwa kipwilo na mambotu a butuntulu bwa mubiji nyi? Kala mu Loma, bena Kilishitu bamo bajinga na ndangulukilo yapusana pa mambo a kajo ne kusekelela moba. Ñanyi lujimuno Paulo lo ebapele? Waambile’mba: “Muntu umo ulanguluka’mba juba jimo janema bingi kukila juba jikwabo; pakuba mukwabo ulanguluka’mba moba onse ajitu pamo; muntu yense ashiinwe kuba’mba kintu kyo aitabilamo kya kine.” Twayai twikale bajimuka kuchina kutuntwisha bakwetu.—Tangai Loma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Mambo ka o twafwainwa kunemekela byafuukulapo bakwetu? (Monai kipikichala kitanshi.)

¹⁰ Bimye bimo kechi twakonsha kuyuka kilengela bamo mu kipwilo kufuukula bintu mu jishinda jo bafuukwilamo ne. Twafwainwa kuba byepi? Kechi twafwainwa kupelawizha kumuzhachisha nangwa kumukanjikizha kupimpula mulanguluko wanji ne. Apo kampe jiwi janji ja mu muchima kechi jakosesha ne, nangwa kampe ulefulwa bukiji. (1 Kolinda 8:11, 12) Kimo kimye, kampe jiwi jetu ja mu muchima kechi twijifunjisha bulongo ne. Atweba bonse twafwainwa kwifuukwila jishinda ja kubukilwamo kabiji inge paji kyamweka twafwainwa kuswa amba yetu twalengela.

IYOWAINGA BYA KISANGAJIMBWE

11, 12. Baibolo witukwasha byepi kusala bya kisangajimbwe?

¹¹ Yehoba witulengele kuba’mba twiyowenga bya kisangajimbwe. Solomone wanembele’mba kuji “kimye kya kuseka” ne “kimye kya kuzha.” (Musapwishi 3:4) Pano bino, kechi byonse bya kisangajimbwe bitulengela kumwenamo byawama kabiji bikokolosha ne. Kabiji twafwainwa kuchinuzhuka kutaya kimye kyabaya ku bya kisangajimbwe. Jiwi jetu ja mu muchima jakonsha kwitukwasha byepi kumwenamo mu bya kisangajimbwe Yehoba byo amona’mba byawama?

¹² Baibolo witujimunako kukana “mingilo ya mubiji.” Ino mingilo yavwangamo “bulalelale, bubipisho, byubilo bya kwizozola, kupopwela bankishi, kupopwela mipashi, kushinta, lutobo, kichima, bukaji, mapata, mabano, mepatulo, lunkumbwa, kupendwapendwa, kusangalala kubi ne bintutu bikwabo byapasha bino.” Paulo wanembele’mba “aba boba bino bintu kechi bakaswana Bufumu bwa Lesa ne.” (Ngalatiya 5:19-21) Onkao mambo, twafwainwa kwishikisha’mba: ‘Nanchi jiwi jami ja mu muchima jinkwasha kuchinuzhuka makayo atama, a kwikyombesha, amwesha kutemwa kyalo nangwa atundaika malwañano nyi? Nanchi jiwi jami ja mu muchima jinjimunako inge mbena kukeba kutamba filimu muji bya mulekese nangwa utundaika bulalelale, kupendwapendwa nangwa kupopwela mipashi nyi?’

13. Lujimuno luji mu 1 Timoti 4:8 ne mu Byambo bya Maana 13:20 lwakonsha kwitukwasha byepi pa mambo a bya kisangajimbwe?

¹³ Mafunde a mu Baibolo akonsha kwitukwasha kufunjisha jiwi jetu ja mu muchima pa mambo a bya kisangajimbwe. Kya kumwenako, Baibolo wamba’mba ‘kukosesha mubiji kulengela muntu kumwenamo pacheche.’ (1 Timoti 4:8) Bavula bamba’mba kukaya makayo akosesha mubiji kimye kyonse kulengela kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama. Pano bino, ibyepi inge tubena kukaya ano makayo pamo na bakwetu? Nanchi twafwainwa kusala ba kukaya nabo nyi? Byambo bya Maana 13:20 byaamba’mba: “Awa wenda na ba maana ukekala na maana, pakuba awa ukaya na bakosama ukamona bya malwa.” Kyamwekatu patoka’mba kyanema kwingijisha jiwi jetu ja mu muchima jo twafunjisha mwayila Baibolo pa kusala bya kisangajimbwe.

14. Kisemi kimo kyaingijishe byepi Loma 14:2-4?

¹⁴ Ba Christian ne ba Daniela baji na baana ba bakazhi babiji. Ba Christian baambile’mba: “Juba jimo pa Kupopwela kwetu kwa Kisemi twisambile pa bya kisangajimbwe. Twisambile’mba bya kisangajimbwe bimo byawama, pano bino bikwabo kechi byawama ne. Bañanyi bakonsha kwikala balunda bawama? Mwanetu wa mukazhi umo wijizhenye amba kimye kya kukokoloka pa sukulu, Bakamonyi banyike bamo baubilenga bintu byo amwene’mba kechi byawama ne. Kabiji kyamukatezhe bingi kuba’mba naye obenga byo baubilenga. Twisambile’mba atweba bonse tuji na jiwi ja mu muchima, kabiji jo jafwainwa kwitutangijila pa kusala bya kuba ne ba kukaya nabo.”—Tangai Loma 14:2-4.

15. Mateo 6:33 wakonsha kwitukwasha byepi pa kusala bya kisangajimbwe?

¹⁵ Kimye kyabaya byepi kyo mutaya ku bya kisangajimbwe? Nanchi mutangizhako bintu nabiji kupwila, kusapwila ne kufunda Baibolo mu bwikalo bwenu nyi, inyi mutangizhako bya kisangajimbwe? Ñanyi bintu byanema kwi anweba? Yesu waambile’mba: “Onkao mambo, twajijilai na kukeba Bufumu patanshi ne bololoke bwanji, ne bino bintu byonse bikemubikilwapo.” (Mateo 6:33) Pa kufuukula bya kwingijisha kimye, nanchi jiwi jenu ja mu muchima jimuvululamo lujimuno lwa kwa Yesu nyi?

JITUTUNDAIKA KUSAPWILA

16. Jiwi jetu ja mu muchima jitutundaika byepi kusapwila?

¹⁶ Jiwi ja mu muchima jo bafunjisha bulongo kechi jitujimunakotu pa bintu byatama ne, bino jitutundaika ne kuba byawama. Bintu bimo byawama ke kusapwila ku nzubo ku nzubo ne busapwishi bwa kushukilwa. Abino byo byaubanga Paulo. Wanembele’mba: “Kyamfwainwa’mba ñingile uno mwingilo. Kine, malwa o ami umvwe nabula kusapwila mambo awama!” (1 Kolinda 9:16) Inge saka tulondela Paulo, tukekala na jiwi ja mu muchima jawama pa kuyuka’mba tubena kuba byawama. Kabiji inge ke tusapwile mambo awama ku bakwetu, tufunjisha jiwi jabo ja mu muchima. Paulo waambile’mba: “Byo tumwesha bukine, tutokesha jiwi ja mu muchima ja bantu bonse konka ku meso a Lesa.”—2 Kolinda 4:2.

17. Nyenga umo mwanyike walondejile byepi jiwi janji ja mu muchima jo afunjisha na Baibolo?

¹⁷ Jacqueline byo ajinga pa sukulu saka aji na myaka 16, wafunjilenga lufunjisho lwaamba pa bilengwa byumi (biology). Juba jimo, baana ba sukulu bafunjilenga pa lufunjisho lwa kwaluka kwa bilengwa. Waambile’mba: “Jiwi jami ja mu muchima kechi janswishishe kukasuluka kwambapo pa uno mwisambo byonka byo naubanga jonse ne. Kechi naitabizheko lufunjisho lwa kwaluka kwa bilengwa ne. Nesambile na bafunjishi ne kwibabuula byo naitabilamo. Nakuminye bingi pa kutaana’mba bakasulukile ne kuñambila’mba mbuuleko bakwetu bonse mu kalasi pa kulengwa kwa bintu.” Jacqueline waumvwine bulongo byo aumvwijile ne kulondela jiwi janji ja mu muchima jo afunjisha na Baibolo. Nanchi jiwi jenu ja mu muchima jimulengela kuba byawama nyi?

18. Mambo ka o tukebela kwikala na jiwi ja mu muchima jaketekelwa?

¹⁸ Kyo tukeba ke kwikela mwayila mafunde ne mizhilo ya Yehoba. Kabiji jiwi jetu ja mu muchima jakonsha kwitukwasha kuba bino. Inge saka tufunda Mambo a Lesa kimye kyonse, kulanguluka langulukapo ne kwingijisha byo tufunda, tukafunjisha jiwi jetu ja mu muchima. Buno bupe bwanema po po bukekala lutangijilo lwaketekelwa lwa kwitutangijila mu bwikalo bwetu bwa bwina Kilishitu!