MUTWE WA KUFUNDA 16
“Nkasobe Usakusanguka”!
“Yesu wamwambijile Mata amba: ‘Nkasobe usakusanguka.’” —YOA. 11:23.
LWIMBO 151 Uketa
BIJI MU UNO MUTWEa
1. Kalombwana umo wamwesheshe byepi kuba’mba wajinga na luketekelo lwakosa mu lusanguko?
KALOMBWANA wa jizhina ja Matthew wajinga na kikola kikatampe kya kebewenga ku mutumbula bimye byavula. Byo ajinga na myaka itanu na ibiji aye ne kisemi kyanji batambilenga mutanchi wa pa ñondo wa JW Broadcasting®. Batambile vidyo wa lwimbo waamba pa kutambwila bakasangulwa.b Byo bapwisheshe kutamba, Matthew wasolomokele bansemi yanji kabiji wibakwachile ku maboko ne kwamba’mba: “Mama ne anweba Tata mwamona, inge nafwa nkasangulwa, kechi mwafwainwa kuba bulanda ne.” Fwanyikizhai lusekelo lwajinga na bansemi yanji byo bayukile kuba’mba mwanabo wajinga na lwitabilo lwakosa mu luketekelo lwa lusanguko.
2-3. Mambo ka o kyawamina kulangulukanga pa mulaye wa lusanguko?
2 Kyawama bingi kulangulukanga pa mulaye wa mu Baibolo wa lusanguko. (Yoa. 5:28, 29) Mambo ka? Mambo kechi twayuka juba jo tukakolwa nangwa kufwisha muntu ye twatemwa ne. (Sapwi. 9:11; Yako. 4:13, 14) Luketekelo lwa lusanguko luketukwasha kuchinchika makatazho a uno mutundu. (1 Tesa. 4:13) Binembelo bitubuula kuba’mba shetu wa mwiulu wituyuka bingi bulongo kabiji witutemwa bingi. (Luka 12:7) Onkao mambo, Yehoba Lesa wafwainwa kwituyuka bingi bulongo pa kuba’mba aketusangule na byubilo ne milanguluko yetu. Kabiji Yehoba witutemwa bingi uketulengela kwikala na bumi bwa myaka ne myaka nangwatu inge twafwa, uketusangula.
3 Mu uno mutwe, tusakwisamba pa ene mambo o twafwainwa kuketekela uno mulaye wa lusanguko. Kepo tusakwisamba pa jishimikila ja mu Baibolo jakonsha kukosesha lwitabilo lwetu. Mu jino jishimikila muji byambo biji mu kishina kya uno mutwe bya kuba’mba “Nkasobe usakusanguka.” (Yoa. 11:23) Kyapelako, tusakufunda byo twakonsha kuba pa kuba’mba tutwajijile kwikala na luketekelo lwakosa mu lusanguko.
ENE MAMBO O TWAFWAINWA KUKETEKELA MU MULAYE WA LUSANGUKO
4. Ñanyi kintu kyakonsha kwitulengela kuketekela mu mulaye? Lumbululai.
4 Pa kuba’mba tuketekele mu mulaye, twafwainwa kushiinwa kuba’mba witulaya ukebesha bingi kabiji uji bingi na bulume bwa kufikizha byo alaya. Fwanyikizhai kuba’mba nzubo yenu yaonaika bingi na mambo a kinkunkwila. Kabiji mulunda nenu waiya ne kwimulaya’mba: ‘Nsakushimukulula nzubo yobe.’ Ubena kwamba kine kabiji mwashiinwa kuba’mba ukeba kwimukwasha. Inge wayuka bingi kushimika kabiji uji ne na bingijisho mukaketekela kuba’mba uji na bulume bwa kwimukwasha. Kino kyakonsha kwimulengela kuketekela mulaye wanji. Kyo kimotu ne na mulaye wa Lesa wa lusanguko. Nanchi ukebesha kabiji uji na bulume bwa kufikizha uno mulaye nyi?
5-6. Mambo ka o twafwainwa kuketekela amba Yehoba ukebesha kusangula bafwa?
5 Nanchi Yehoba ukebesha bingi kusangula bafwa nyi? Kwambatu kine byo byo akeba. Walengejile banembi ba Baibolo bavula kunemba kuba’mba kukekala lusanguko. (Isa. 26:19; Ho. 13:14; Lum. 20:11-13) Yehoba ufikizha kyonse kyo alaya. (Yosh. 23:14) Yehoba ukeba kusangula bafwa. Mambo ka o twaambile byobyo?
6 Akilangulukai pa byambo byaambile Yoba. Yoba wayukile kuba’mba nangwatu inge wafwa Yehoba ukamusangula jibiji. (Yoba 14:14, 15) Yehoba byo byo akeba kuba ku bapopweshi banji bonse bafwa. Ukebesha bingi kwibasangula ne kwibalengela kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama ne na lusekelo. Pano Yehoba ukoba byepi na bantu bavula bafwa kwakubula kufunda bukine pe aye? Nabo Yehoba ukebesha kwibasangula. (Byu. 24:15) Ukeba amba nabo bakekale balunda nanji ne kwikala myaka ne myaka pano pa ntanda. (Yoa. 3:16) Kino kyamwesha patoka kuba’mba Yehoba ukebesha bingi kusangula bantu bafwa.
7-8. Mambo ka o twakonsha kushiinwa kuba’mba Yehoba uji bingi na bulume bwa kusangula bafwa?
7 Nanchi Yehoba uji na bulume bwa kusangula bafwa nyi? Ee. Mambo ye wa “Bulume bonse.” (Lum. 1:8) Onkao mambo, uji bingi na bulume bwa kuzhiisha balwanyi banji bonse kubikapotu ne lufu. (1 Ko. 15:26) Kuyuka kino, kwitukosesha ne kwitutekenesha. Akilangulukai pa byapichilemo nyenga Emma Arnold. Aye ne kisemi kyanji baesekelwe kimye kya nkondo ya ntanda yonse ya bubiji. Ba Emma batekeneshe mwanabo mambo balongo babo bavula bafwile mu kampu wa lumanamo wa Nazi. Ba Emma baambile’mba: “Umvwe bantu bafwa kechi bakasangulwa ne, mulwanyi wetu ko kuba’mba lufu uji bingi na bulume kukila Lesa. Uno mulanguluko kechi wa kine ne.” Kinetu kafwako kintu nangwa kimo kyakila Yehoba bulume ne. Lesa wa bulume bonse walengele bumi ukasangula bafwa.
8 Kishinka kikwabo kya kuba’mba Lesa ukasangula bafwa kitulengela kuyuka’mba Yehoba uji bingi na bulume bwa kusangula bafwa. Aye utela tubangabanga tonse pa mazhina. (Isa. 40:26) Kabiji uvuluka bonse bafwa. (Yoba 14:13; Luka 20:37, 38) Uvuluka bishinka byonse pa bantu bo akasangula, kubikapotu ne byo bamwekanga ne byubilo byo bajinga nabyo, bintu byo bapichilemo mu bwikalo ne milanguluko yabo.
9. Mambo ka o mwaitabila mu mulaye wa Yehoba wa kuba’mba ukasangula bafwa kulutwe?
9 Twaketekela kuba’mba kulutwe na lwendo Yehoba ukasangula bafwa, mambo twayuka kuba’mba ukebesha kabiji uji bingi na bulume. Twayai twisambe pa kishinka kikwabo kyakonsha kwitulengela kuketekela mulaye wa Lesa wa lusanguko: Yehoba wasangulapo kala bantu bafwile. Kala kene, Yehoba walengejile banabalume ba kishinka kuvwangakotu ne Yesu kusangula bafwa. Twayai twisambe pa jishimikila ja lusanguko lumo lwaubile Yesu lwanembwa pa Yoano kitango 11.
YESU WAFWISHISHE MULUNDA NANJI
10. Ñanyi kintu kyamwekele Yesu byo asapwijilenga ku bushiya bwa Yodano kufuma mu Betani, kabiji waubile byepi? (Yoa. 11:1-3)
10 Tangai Yoano 11:1-3. Fwanyikizhai kyamwekele mu Betani ku mpelo ya mwaka wa 32 C.E. Yesu wajinga na balunda mu uno muzhi, ko kuba’mba Lazalasa ne banyenga yanji babiji, Maliya ne Mata. (Luka 10:38-42) Bino Lazalasa wakolelwe kabiji banyenga yanji baakaminwe. Batumine mawi kwi Yesu saka aji kubushiya bwa Yodano, pajinga museke wa kwendapo moba abiji kufuma mu Betani. (Yoa. 10:40) Lazalasa wafwile kimye muluwe kyo afikile kwi Yesu. Nangwa byonkabyo, Yesu wayukile kuba’mba mulunda nanji wafwa, bino waikeleko moba abiji konka ko ajinga, kepo aimene ne kuya ku Betani. Onkao mambo, kimye Yesu kyo afikile, wataine papita ne moba ana kufuma pafwijile Lazalasa. Yesu waubile kya kukumya kyamwenejilemo balunda nanji ne kutumbijikilamo Lesa.—Yoa. 11:4, 6, 11, 17.
11. Twakonsha kufunjilako ka ku jino jishimikila pa bulunda?
11 Jino jishimikila jitufunjishapo kintu kyanema pa bulunda. Langulukai pa kino: Maliya ne Mata byo batumine muluwe kwi Yesu kechi baambile’mba aye ku Betani ne. Bamubujiletu’mba mulunda nanji wakolwa. (Yoa. 11:3) Kimye kyafwile Lazalasa, Yesu wakonsheshe kumusangula saka aji kwalepa. Pano bino Yesu wayile ku Betani kwajinga balunda nanji abo ba Maliya ne Mata. Nanchi muji na mulunda wakonsha kwiya na kwimukwasha kwakubula kumwita nyi? Mulunda wa uno mutundu mwakonsha kumuketekela mu “kimye kya bya malwa.” (Maana 17:17) Byonka bya ubile Yesu ne atweba byo twafwainwa kubanga na balunda netu. Pano twayai tubwele ku jishimikila ne kumona kyamwekele kyalondejilepo.
12. Ñanyi mulaye Yesu ye alayile Mata, kabiji mambo ka o afwainwe kwitabila uno mulaye? (Yoano 11:23-26)
12 Tangai Yoano 11:23-26. Mata wayukile kuba’mba Yesu wajinga kwipi na Betani. Wayile lubilo na kumutundaila ne kumwambila’mba: “Nkambo, umvwe mwajinga kuno, nkasami inge kechi wafwa ne.” (Yoa. 11:21) Kya kine, inge wabukile Lazalasa. Bino Yesu wakebelenga kuba kintu kyanema bingi. Wamulayile’mba: “Nkasobe usakusanguka.” Kabiji wakwashishe Mata kwitabila mu uno mulaye, byo aambile’mba: “Amiwa yami lusanguko ne bumi.” Kya kine, Lesa wapa Yesu bulume bwa kusangula bafwa. Patanshi Yesu wasangwile kashimbi aku ufwatu kabiji wasangwile ne Nsongwalume, kabiji kyamweka naye wamusangwile pa jonkaja juba jo afwile. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Bino nanchi wakonsheshe kusangula muntu wafwile saka papita ne moba ana kabiji mubiji wanji watendeka ne kubola nyi?
“LAZALASA, LUPUKAMO!”
Yesu waumvwijile lusa balunda nanji bajinga na bulanda (Monai mafuka 13-14)
13. Kwesakana na Yoano 11:32-35 Yesu waubile byepi byo amwene Maliya ne bakwabo na kujila? (Monai kipikichala.)
13 Tangai Yoano 11:32-35. Fwanyikizhai kintu kyamwekele kimye kyalondejilepo. Maliya nyenga ya kwa Lazalasa mukwabo, wayile na kutundaila Yesu, waambile byambo byonka byaambile kolojanji amba: “Nkambo, umvwe mwajinga kuno, nkasami inge kechi wafwa ne.” Aye ne bakwabo bo ajinga nabo bajinga bingi na bulanda. Yesu byo ebamwene nakujila waumvwine bingi bulanda. Na mambo a kuba’mba wibomvwijile bulanda wajijile ne mipolo. Wayukile byo kikola ku muchima kufwisha muntu ye watemwa. Kinetu wakebeshe bingi kufumyapo kintu kibalengejile kujila.
14. Byaubile Yesu pa kumona Maliya na kujila bitufunjishapo ka pe Yehoba?
14 Byaubile Yesu byo amwene Maliya na kujila bitufunjisha kuba’mba Yehoba ke Lesa wa kifyele. Mambo ka o twaambile bino? Byonkatu byo twafunjile mu mutwe wafumako, Yesu umwesha byubilo biji na Shanji ne byo omvwa ku muchima. (Yoa. 12:45) Onkao mambo, inge twatanga kuba’mba Yesu waumvwijile lusa balunda nanji bajinga na bulanda kabiji bajijilenga, kitukwasha kuyuka kuba’mba Yehoba witumvwina bingi lusa inge witumona na kujila na mambo a bulanda. (Sala. 56:8) Nanchi kino kechi kimulengela kukeba kufwenya kwipi ne Lesa wetu wa kifyele nenyi?
Yesu wamwesheshe bulume bwanji byo asangwile bantu bafwa (Monai mafuka 15-16)
15. Kwesakana na Yoano 11:41-44 ñanyi kintu kyamwekele ku kilende kya kwa Lazalasa? (Monai kipikichala.)
15 Tangai Yoano 11:41-44. Yesu byo afikile ku kilende kya kwa Lazalasa wibambijile’mba bejalumuneko jibwe. Mata wakaine ne kwamba’mba mubiji watendeka kununka. Yesu wamwambijile’mba: “Nanchi kechi naji kukubuula namba umvwe waitabila usakumona lukumo lwa Lesa nenyi?” (Yoa. 11:39, 40) Kepo Yesu atajile mwiulu ne kulomba pa mvula bantu. Wakebelenga kupa Yehoba lukumo pa bintu byonse byamwekele byalondejilepo. Kepo Yesu abijikile’mba: “Lazalasa, lupukamo!” Kabiji Lazalasa walupukilemo mu kilende. Yesu waubile kintu kyalangulukilenga bamo kuba’mba kechi kyakonsheka ne.
16. Jishimikila jiji mu Yoano kitango 11 jikosesha byepi luketekelo lwetu mu lusanguko?
16 Jishimikila jiji mu Yoano kitango 11 jikosesha lwitabilo lwetu mu lusanguko. Mu ñanyi jishinda? Vulukai byambo Yesu byo ambijile Mata amba: “Nkasobe usakusanguka.” (Yoa. 11:23) Yesu ukebesha kufikizha uno mulaye, byonkatu bikeba Shanji, kabiji uji na bulume bwa kuba bino. Byo ajijile wamwesheshe kuba’mba ukebesha bingi kusangula bafwa ne kufumyapo lufu lulengela bantu kwikala na bulanda. Kabiji Lazalasa byo asangwilwe ne kufuma mu kilende, Yesu wamwesheshe kuba’mba uji bingi na bulume bwa kusangula bafwa. Akilangulukai Yesu byo avulwilemo Mata: “Nanchi kechi naji kukubuula namba umvwe waitabila usakumona lukumo lwa Lesa nenyi?” (Yoa. 11:40) Tuji na bishinka byakonsha kwitulengela kwitabila’mba Lesa ukafikizha mulaye wanji wa kusangula bafwa. Nangwa byonkabyo, ñanyi bintu byo twafwainwa kuba pa kuba’mba tutwajijile kwikala na luketekelo lwakosa?
BYO TWAKONSHA KUBA PA KUBA’MBA TUTWAJIJILE KWIKALA NA LUKETEKELO LWAKOSA MU LUSANGUKO
17. Ñanyi bintu byo twafwainwa kuvulukanga inge tubena kutanga mashimikila anembwa mu Baibolo aamba pa lusanguko?
17 Twakonsha kutanga ne kulanguluka languluka pa lusanguko lo baambapo mu Baibolo. Mu Baibolo muji mashimikila a bantu batanu na basatu bo basangwile.c Mwafwainwa kutanga bulongo ano mashimikila. Inge mubena kutanga mwafwainwa kuvuluka’mba bano banabalume, banabakazhi ne baana basangwilwe kine bajingako. Inge mubena kutanga ano mashimikila monai byo mwakonsha kufunjilako. Langulukai pa ano mashimikila byo amwesha’mba Lesa ukebesha kusangula bafwa kabiji uji na bulume bwa kuba bino. Kabiji mwafwainwa kuvulukanga ne kulangulukapo pa lusanguko lwa kwa Yesu. Vulukai’mba Yesu byo asangwilwe bantu bamweneko bavujile bingi, kabiji kino kitulengela kukosesha lwitabilo lwetu.—1 Ko. 15:3-6, 20-22.
18. Mwakonsha kwingijisha byepi nyimbo yaamba pa lusanguko? (Monai tubyambo twa munshi.)
18 Mwakonsha kuteleka ne kwimba “nyimbo ya ku mupashi” yaamba pa kuketekela mu lusanguko.d (Efi. 5:19) Ino nyimbo itulengela kwikala na lwitabilo lwakosa ne kuketekela mu lusanguko. Saka muteleka ku ino nyimbo, kwiifunda ne kwisambangapo pa byambo bijimo kimye kya kupopwela kwa kisemi. Labijilai byambo bijimo ne kulanguluka langulukapo pa kuba’mba bimufika pa muchima ne kukosesha lwitabilo lwenu. Inge ke mupite mu makatazho nangwa kufwisha muntu ye mwatemwa, mupashi wa Yehoba ukemukwasha kuvuluka ino nyimbo kuba’mba imutekeneshe ne kwimukosesha.
19. Ñanyi bintu byo twafwainwa kufwanyikizhanga pa lusanguko? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba “Mukebepuzha’mba Ka?”)
19 Fwanyikizhainga. Yehoba witupa bulume bwa kufwanyikizha’mba tuji mu Ntanda Ipya. Nyenga umo waambile’mba: “Ntaya bingi kimye kyabaya kufwanyikizha’mba nji mu Ntanda Ipya, kabiji mmonatu nobe mbena kumvwa bwema bwa maluba akenuka mu Paladisa.” Fwanyikizhai’mba muji na banabalume ne banabakazhi ba kishinka ba kala. Bañanyi bo mubena kukebesha kumona? Ñanyi mepuzho o mubena kukeba kwibepuzha? Kabiji, fwanyikizhai’mba mwamonañana jibiji na bantu bo mwatemwa bo mwafwishishe. Langulukai pa bintu byo mukeba kwibabuula, byo mukepakachilamo ne lusekelo lo mukekala nalo pa kwi bamona.
20. Ñanyi bintu byo twakonsha kuba?
20 Tumusanchila bingi Yehoba pa mulaye wanji wa lusanguko. Twaketekela kuba’mba uno mulaye wanji ukafika, mambo ukebesha bingi kusangula bafwa, kabiji uji bingi na bulume bwa kuba bino. Twayai tutwajijile kukosesha lwitabilo lwetu mu lusanguko. Inge twauba bino, tukafwenya kwipi ne Lesa, kabiji witulaya pa muntu pa muntu kuba’mba, ‘Batemwe benu bakasanguka.’’
LWIMBO 147 Lesa Witulaya Bumi bwa Myaka ne Myaka
a Umvwe muntu ye mwatemwa wafwa, kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne mulaye wa lusanguko wimutekenesha. Mwakonsha kulumbulwila byepi bakwenu ene mambo o mwaitabila uno mulaye? Kabiji mwakonsha kukosesha byepi lwitabilo lwenu mu luketekelo lwa lusanguko? Biji mu uno mutwe bisakwitukwasha atweba bonse kukosesha lwitabilo lwetu mu luketekelo lwa lusanguko.
b Vidyo wa lwimbo wa kuba’mba Paladisa Ujitu Pepi uji mu broadcast wa November 2016 wa mu Kizungu.
c Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Lusanguko Lutanu na Lusatu lo Baambapo mu Baibolo.” Mu Kyamba kya Usopa, kya August 1, 2015, ji. 4.
d Monai nyimbo yalondelapo iji mu buku wa “Imbilainga Yehoba na Lusekelo”: “Ifwanyikizhai Muji mu Ntanda Ipya” (Lwimbo 139), “Langulukaingatu pa Mfweto!” (Lwimbo 144), ne “Uketa” (Lwimbo 151). Monai ne nyimbo ikwabo iji pa jw.org ya kuba’mba “Paladisa Ujitu Pepi” ne “Twaketekela mu Ntanda Ipya.”