BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • yb17 pp. 172-176
  • Byamwekele mu Mwaka wa—1917

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Byamwekele mu Mwaka wa—1917
  • Buku wa Mwaka wa 2017 wa Bakamonyi ba kwa Yehoba
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • Kimye kya Meseko ne Kutokesha Jibumba ja Yehoba
  • Mwingilo Wayijilengako Palutwe Nangwa Kwajinga Makatazho
  • Kutokesha Jibumba ja Yehoba Kwatwajijile
  • 1919—Bintu Byamwekele mu uno Mwaka
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2019
  • Papita Myaka 100 Kufuma mu 1916
    Buku wa Mwaka wa 2016 wa Bakamonyi ba kwa Yehoba
Buku wa Mwaka wa 2017 wa Bakamonyi ba kwa Yehoba
yb17 pp. 172-176
Kushonkena kwa Bafunda Baibolo mu Tacoma, Washington, U.S.A.

Kushonkena kwa Bafunda Baibolo mu Tacoma, Washington, U.S.A.

Byamwekele Mu Mwaka Wa 1917

KYAMBA KYA USOPA kya January 1, 1917 kyaambile’mba: “Mwaka mupya watendekatu na milukuchi, nkondo, ne kwipaya bantu.” Kino kyajinga kimye kya Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse, yo batelelenga mu yoya myaka amba Nkondo Ikatampe, kabiji bantu bavula bingi mu Europe bafwile mu ino nkondo.

Nangwa kya kuba pa kyokya kimye Bafunda Baibolo kechi bayukishe byo kilumbulula kubula kwivwanga mu nkondo ne, bino bebikileko bingi kubula kwikala na mambo a mashi. Ba Stanley Willis bajinga na myaka 19, baikalanga mu England, bakainetu nsalansala kwivwanga mu nkondo. Saka bakyangye kwimana mu kije kya mambo, banembele’mba: “Natemwa bingi mambo kwimana mu kije kusakundengela kushimuna bukine. Lukelo luno, mukulumpe wa bashilikale waji kumbuula’mba lelo nafwainwa kuvwala bivwalo bya bushilikale, kabiji amba inge nkane basakuntwala ku kije kya mambo kya bashilikale.”

Ba Stanley byo bakaine kukookela byo bebabuujile, bebakashile pa kaleya. Nangwa byonkabyo, abo batwajijile kwikala ba kishinka kwi Lesa. Byo papichile bañondo babiji, banembele’mba: “Bukine bwitulengela kwikala na ‘mupashi wa bulume’ ulengela muntu kuchinchika . . . makatazho akankalwa bavula kuchinchika.” Byo bajinga mu kaleya, baingijishe kimye kyabo bulongo. Baambile’mba: “Meseko o napitamo luno, ankwasha kwikala na kimye kya kulomba, kufunda mambo a Lesa ne kulanguluka langulukapo.”

Palutwe kacheche, kyalo kya United States nakyo kivwangilemo mu nkondo. Pa 2 April, 1917, Woodrow Wilson wajinga ndamakyalo mu United States pa kyokya kimye waipwizhe bantomesha ba mu nzubo ya mizhilo kuba’mba baswishe kyalo kya America kulwa nkondo na kyalo kya Germany. Byo papichiletu moba ana, kyalo kya United States nakyo kyatwelelemo mu nkondo. Bena Kilishitu bajinga mu United States bebakanjikizhenga kwivwanga mu nkondo.

Na mambo a kuba kwakebewenga bashilikale bavula, mu May 1917 kafulumende wa United States wabikileko muzhilo wa kukanjikizha banabalume kutwela bushilikale (Selective Service Act). Byo papichiletu ñondo umo, kafulumende walengele muzhilo mukwabo wa kukasa muntu yense ubena kubula kukookela mwingilo wa bushilikale (Espionage Act). Bantu bashikilwe bukine batendekele kukatazha bapopweshi ba Yehoba na ‘kubepekezha kulondela ino mizhilo.’—Sala. 94:20.

Bafunda Baibolo kechi bakuminye pa kumona bino bya malwa ne. Pa myaka yavula ya kunyuma, basapwijilenga amba bino bintu bikamweka kwesakana na bungauzhi bwa mu Baibolo. Pano bino, bavula bakuminye pa kumona makatazho keatwele mu jibumba ja Yehoba.

Kimye kya Meseko ne Kutokesha Jibumba ja Yehoba

Mu United States, makatazho atendekele kimye kyafwile Mulongo Charles Taze Russell. Lukatazho lwine lwajinga pa kutongola wa kutangijila jibumba ja Yehoba. Mulongo Russell wanembeshe kipamo kya Zion’s Watch Tower Tract Society ku kafulumende mu mwaka wa 1884 monka mwayijile mizhilo, kabiji ye wajinga ntangi (president) wa kino kipamo kufikatu ne byo afwile mu October 1916. Mulongo Joseph F. Rutherford byo atendekele kutangijila jibumba ja Lesa, banabalume bamo bajinga pa bifulo bikatampe mu jibumba, kubikapotu ne bakulumpe ba mu kipamo bana, batendekele kulwila buntangi.

Bano banabalume bana ne bakwabotu, kechi batemenwe byatangijilenga Mulongo Rutherford ne. Kintu kimo kibazhingijishe ke na mambo a kwa Paul S. L. Johnson, wajinga kañenda, ko kuba’mba kalama wa mwanzo.

Mulongo Russell saka akyangye kufwa, wanengezhezhe kuba’mba Johnson akaye ku England na kwikala kalama wenda. Mwingilo wa kwa Johnson wajinga wa kusapwila, kufwakesha bipwilo ne kutuma masawakya a bibena kwenda mwingilo. Johnson byo afikile ku England mu November 1916, balongo bamutambwijile bingi na lusekelo. Bino pa kumona balongo byo bamutambwijile na mushingi mukatampe, watendekele kwilundumika ne kulanguluka’mba ye wafwainwa kuswana pe Mulongo Russell.

Kwa kubula ne kumuswisha ne, Johnson wapangile balongo bamo ba pa Betele mu England babujilenga kumukookela. Kabiji waangachile luusa lwa kulama mali a jibumba ja Lesa ajinga mu kipao kya mu London. Mulongo Rutherford byo aumvwine bino, wamwichile kuba’mba abwele ku United States.

Johnson wabwelele ku Brooklyn, bino mu kifulo kya kuswa byo bamukwashishengako, aye watwajijiletu na kukanjikizha Mulongo Rutherford kuba’mba amuswishe kubwela ku England na kutwajijila mwingilo wanji. Byo amwene’mba kechi bamuswisha ne, watendekele kujimbaika bakulumpe ba mu kipamo bana, kabiji abo nabo bakwatankene nanji.

Mulongo Rutherford byo amwene kuba’mba bano banabalume basakwangata luusa lwa kulama mali a jibumba ja Lesa ajinga mu kipao mu United States byonka byaubile Johnson mu England, wibafumishepo pa bifulo byabo mu kipamo. Mizhilo ya mu United States yaambile’mba muntu pa kuba’mba ekale mu kavoto ka bakulumpe ba kipamo, kanatu inge bamusala ku bantu ba mu kyokyo kipamo. Bino pa kupwila kwa mwaka kwajingako pa 6 January, 1917, basajilekotu bantu basatu kwikala mu kano kavoto. Bano ke Joseph F. Rutherford, ye basajile kwikala ntangi (president), Andrew N. Pierson kwikala wakibiji, ne William E. Van Amburgh kwikala munembeshi kabiji wa kutala pa mali. Ko kuba’mba kwashajile bifulo bina bya mu kavoto ka bakulumpe ba kipamo byo babujile kusajilapo bantu bakwabo. Kyajinga bino na mambo a kuba aba bakulumpe ba mu kipamo bana baletelenga makatazho bebasajile kala mu myaka ya kunyuma, kabiji bamo balangulukanga’mba bakekalangapotu kikupu. Bino byo kyajinga kuba’mba kechi bebasajile jibiji pa kupwila kwa mwaka ne, ko kuba’mba kechi bafwainwe kwikala mu kavoto ka bakulumpe ba kipamo ne. Onkao mambo, mu July 1917, Mulongo Rutherford watongwele banabalume bakwabo bana ba kishinka ba kwikala pa bino bifulo bina byashajilepo mu kavoto.

Kino kyalengejile bano banabalume bana bajinga mu kavoto kala kuzhingila bingi ne kutendeka kukeba kubwela pa bifulo byabo. Bino bakankelwe. Bafunda Baibolo bamo bakwatankene na bano banabalume ne kulenga mabumba abo, pano bino Bafunda Baibolo bavula batwajijile kwikala ba kishinka, kabiji aba banabalume kechi babwelelepo pa bifulo byabo ne.

Mwingilo Wayijilengako Palutwe Nangwa Kwajinga Makatazho

Mulongo Rutherford ne balongo bakwabo ba kishinka ba pa Betele, batwajijile kwingila mwingilo wa Bufumu. Bakalama benda, batelwanga kala amba bakañenda, bavujijileko kufuma pa 69 kufika pa 93. Bakoputala, nangwa’mba bapainiya nabo bavujijileko, kufuma pa 372 kufika pa 461. Kunungapo, kyo kyajinga kimye kitanshi kutongola bakoputala ba kukwasha, luno batelwa’mba bapainiya ba kukwasha. Mu bipwilo bimo mwajinga bapainiya ba kukwasha bafika ku 100.

Buku wa The Finished Mystery

Pa 17 July, 1917, balupwile buku wa kuba’mba, The Finished Mystery. Ku mpelo ya yewa mwaka, mabuku onse o bapulinchile apwile, kabiji babuujile kampanyi wapulintanga mabuku etu amba apulinte akwabo 850,000.a

Mwingilo watendekele Mulongo Russell mu 1916 wa kupimpulako ñingijilo pa Betele bamupwishishe mu 1917. Mu yenkawa mwaka mu December, Kyamba kya Usopa kyaambile’mba: “Mutanchi wa kupimpulako ñingijilo pa Betele . . . waenda bulongo, kabiji balongo ne banyenga babena kwingila bulongo byonka byafwainwa kwingila bantu baji mu jibumba mo banengezha bulongo mingilo . . . Balongo ne banyenga bayuka’mba kechi betongola abo bene kwingijila pa Betele ne, bino Nkambo ye wibapele uno mwingilo.”

Mu September 1917, Kyamba kya Usopa kyaambile’mba: “Kutendekatu pa 1 January, kibelengelo [kya mabuku ne magazini o twingijisha mu busapwishi] kibena kuvujilakotu pa ñondo pa ñondo kukila byo kyajinga mu mwaka wa 1916 . . . Kino kibena kumweshatu patoka’mba Nkambo ubena kupesha mwingilo wa balongo kuno ku Brooklyn.”

Kutokesha Jibumba ja Yehoba Kwatwajijile

Bantu baletelenga makatazho bebafumishemo mu jibumba ja Lesa, kabiji kwaikele bunsaji bwa kusala balongo ba kutangijila. Sawakya wa buno bunsaji bamunembele mu Kyamba kya Usopa kabiji wamwesheshe’mba balongo bavula mu bipwilo bakebelenga’mba Mulongo Rutherford ne balongo bakwabo ba kishinka pa Betele batangijilenga. Bino kutokesha jibumba ja Yehoba kwatwajijile. Nangwa kya kuba mwaka wa 1918 watendekeletu bulongo, bino kwamwekele bintu byatama bingi mu yewa mwaka.

a Kala kufikatu ne mu mwaka wa 1920, makampanyi o apulitanga mabuku etu onse.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu