BANTU ba mu bisho bimo bengijisha bingi binungwa bya mubiji kukila ba mu bisho bikwabo. Pano bino, kafwako muntu wamba kwa kubula kwingijisha kilungi ne binungwa bya mubiji ne. Kino byo byo kikala pa kwisamba na muntu ne pa kwamba ku mvula bantu.

Yesu ne baana banji ba bwanga baingijishanga bingi binungwa bya mubiji pa kwamba. Pa kimye kimo, kwaishile muntu umo kwi Yesu na kumubula’mba bainanji ne balongo banji bakebelenga kwamba nanji. Yesu wakumbwile’mba: “Lelo bamama bo bañanyi? Ne balongo bo bañanyi?” Kepo Baibolo anungapo’mba: ‘Pa kutongola ku baana banji ba bwanga, waambile’mba, Talai! Bamama ne balongo bami!’ (Mat. 12:48, 49) Mu binembelo bikwabo, Baibolo waamba mu Byubilo 12:17 ne 13:16 kuba’mba batumwa, abo ba Petelo ne Paulo nabo baingijishanga bingi binungwa bya mubiji pa kwamba.

Milanguluko ne bintu byo twiumvwa kechi byambiwatu na jiwi jonka ne, bimwekela ne mu kwingijisha binungwa bya mubiji ne kilungi. Umvwe ñambi keabule kwingijisha binungwa bya mubiji ne kilungi, kyakonsha kumwesha’mba kechi watemwa bintu byo abena kwamba ne. Umvwe muntu keengijishe bulongo ano mashinda a kwisambilamo, ñambilo yumvwanyika bingi bulongo. Nangwatu umvwe mubena kwamba pa lamya, umvwe kemwingijishe bulongo binungwa bya mubiji ne kilungi, jiwi jenu jikamwesha buneme bwa byambo byo mubena kwamba kabiji ne byo mubena kwiumvwa pa byobyo bintu. Onkao mambo, nangwa mubena kwamba kya kuba byambo bine bibena kulalumukatu nangwa kutanga kwa kubula kumamata, nangwa luonde lubena kwimutala nangwa lubena kutala mu ma Baibolo abo, kwingijisha binungwa bya mubiji ne mwekelo ya kilungi kwanema bingi.

Kwingijisha binungwa bya mubiji ne kilungi kechi kwafwainwa kwikala kwa kusombatu nobe mwikufunda mu buku ne. Mambo kuseka nangwa kuzhingila kechi mwikufunjile ne. Kwingijisha binungwa bya mubiji nako kwafwainwa kumwesha byo mubena kwiumvwa. Kyakonsha kuwama bingi umvwe kwingijisha binungwa bya mubiji kwaikalatu kwa kisemwa.

Kwingijisha binungwa bya mubiji kuji mu mbaji ibiji: kwa kulumbulula ne kwa kukosesha kintu. Kwingijisha binungwa bya mubiji kwa kulumbulula kintu kumwesha kyubilo, kubaya nangwa kukepa kwa kintu ne mpunzha. Mu uno sukulu, umvwe mubena kwingijila pa kwingijisha binungwa bya mubiji, kange mupeleletu mu kwingijisha jishinda jimotu nangwa abiji ne. Mu jashi jenu jonse, esekainga kwingijisha binungwa bya mubiji monka mwayila kisemwa kyenu. Umvwe kibena kwimukatazha kuba bino, kyakonsha kwimukwasha kumonapo byambo bimo bimwesha jishinda, bula, bukata bwa kintu, mpunzha nangwa kifulo paikela kintu. Nangwa byonkabyo, kikebewatu kwamba jashi saka mwakasuluka kechi kuta muchima ku bibena kwimumona bantu ne, ambainga ne kuba bintu byonka byo mwakonsha kuba kimye kyonse. Umvwe muntu wakasuluka, kwingijisha binungwa bya mubiji kechi kukatazha ne.

Kwingijisha binungwa bya mubiji kwa kukosesha kishinka kumwesha muntu byo abena kwiumvwa ne kusumininwa. Kabiji kukosesha ne kumwesha buneme bwa milanguluko yo abena kwambapo. Kwingijisha binungwa bya mubiji kwa kukosesha kishinka kwanema bingi. Bino mwafwainwa kujimuka! Kwingijisha binungwa bya mubiji kwa kukosesha kishinka kimye kimo kwakonsha kwikala ke kiselatu. Umvwe kemwingijishe binungwa bya mubiji mu jishinda jimotu, mu kifulo kya kulengela jashi kuwama, bantu bakatatu muchima ku byo mubena kuba. Umvwe kalama wenu wa sukulu wimwambila’mba muji na luno lukatazho, esekainga javula kwingijisha binungwa bya mubiji kwa kulumbulula kishinka pa kimye kimo. Panyuma ya byobyo, tendekai jibiji kwingijisha binungwa bya mubiji kwa kukosesha kishinka.

Pa kuba’mba muyuke kipimo kya kwingijishishamo binungwa bya mubiji kwa kukosesha kishinka ne kwingijisha binungwa bya mubiji kwine kubena kukebewa, yukai bibena kwiumvwa bantu bo mubena kwambako. Kutongola bantu mu luonde na munwe kwakonsha kwibalengela kumvwa bibi. Mu bisho bimo, umvwe mwanamulume wakwata pa kanwa kuba’mba amweshe kukumya, bantu bakonsha kumumona nobe mwanamukazhi. Mu mapunzha amo a panopantanda, kimwesha kubula mushingi umvwe mwanamukazhi keabaale maboko pa kwamba. Onkao mambo, mu oo mapunzha, kikebewa banyenga kwingijisha kilungi. Kabiji mu mapunzha avula panopantanda, kukijishamo kubaala maboko pa kwamba ku bantu bacheche, kwakonsha kumweka nobe mubena kuba bisela.

Inge mwapijilwa ne kutendeka kwamba saka mwakasuluka, kwingijisha binungwa bya mubiji konse kwa kukosesha kishinka ko mukoba kukamwesha byo mubena kwiumvwa kabiji ne byo mwasumininwa mu byo mubena kwamba. Kukalengela ñambilo yenu kumvwanyika.

Kilungi Kyenu. Pa binungwa byonse bya mubiji, javula kilungi kyo kimwesha byo mubena kwiumvwa. Meso, kanwa ne mutwe wenu byo aji, byonse bimwesha byo mubena kwiumvwa. Kwa kubula nangwa kyambotu ne, kilungi kyakonsha kumwesha milengulwila, kumvwa bibi, kukankamana, kukumya nangwa lusekelo. Umvwe ino mwekelo ya kilungi yamwekela pamo na byambo, ilengela muntu kumona ne kulanguluka pa kintu kyo mubena kwambapo. Mulenga walenga kilungi na misunyi yavula—yonse pamo yakila pa 30. Yavula ingila inge mwamwemwesela.

Nangwa mubena kwamba pa mutuntamo nangwa muji mu mwingilo wa mu bujimi, ko kuba’mba mubena kubula bantu mambo awama akonsha kusangajika michima yabo. Kumwemwesela ko kumwesha bino. Pano bino, umvwe mwaubatu monka mwakashila kilungi, kyakonsha kulengela bantu kuzhinauka byo mubena kwamba.

Kyakila pa kino, kumwemwesela kumwesha bantu kuba’mba mwibatemwa. Kino kyanema bingi kikatakata mu ano moba bantu mo babena kuchina bantu bo babula kuyuka. Kumwemwesela kwakonsha kukwasha bantu kukasuluka kabiji ne kuteleka ku byo mubena kwamba.

MESO amwesha milanguluko yetu ne byo tubena kwiumvwa. Akonsha kumwesha kukumya nangwa moyo. Kabiji akonsha kumwesha lusa nangwa butemwe. Kimye kimo akonsha kumwesha luzhinauko nangwa bulanda. Wakikulumpe umo waambile pa bakwabo mo baikelanga bayanjile bingi amba: “Meso amwesha biji mu michima yetu.”

Bamo bakonsha kuyuka byo tubena kulanguluka ne bintu byo tubena kwambapo kwesakanatu na meso etu ko abena kutala. Mu bisho byavula, bantu baketekela muntu ubena kwibatala na mushingi. Pano bino, umvwe muntu keatale panshi nangwa kutala ku bintutu bikwabo mu kifulo kya kutala muntu ye abena kwamba nanji, bakonsha kumuzhinauka. Mu bisho bikwabo kutala muntu nakanaka bekumona’mba kubula mushingi, kwitota, kuzhingila nangwa kuba mapata. Kino byo byo kiji kikatakata umvwe mwanamulume ubena kwisamba na mwanamukazhi nangwa mwanamukazhi na mwanamulume, na mfumu nangwa na muntutu mukwabo uji pa kifulo kya peulu. Kabiji mu mapunzha amo, umvwe mwanyike waubatu monka azanzhila meso pa mukulumpe ye abena kwisamba nanji, bakonsha kumumona’mba mushingi ufwaye.

Nangwa byonkabyo, ku mpunzha ko bekiswisha, kutala muntu pa kwamba byambo byanema kwakonsha kumukwasha bingi kumvwisha. Kwakonsha kumwesha’mba muntu ubena kwamba wasumininwa bingi mu bintu byo abena kwambapo. Akimonai Yesu byo akumbwile kimye baana banji ba bwanga kyo bazhinaukile ne kutendeka kwamba’mba: “Nanchi wayuka kupuluka ñanyi?” Baibolo washimuna’mba: ‘Yesu pa kwibatala, waambile’mba, Ku bantu kechi kikonsheka ne; pakuba byonse byakonsheka kwi Lesa.’ (Mat. 19:25, 26) Kabiji Binembelo bimwesha ne kuba’mba mutumwa Paulo naye watajishanga bingi byaubanga bantu bo aambangako. Pa kimye kimo muntu wajinga kilema kufumatu munda mwa inanji wajinga ponka kimye Paulo kyo aambilenga. Byubilo 14:9, 10 byaamba’mba: ‘Aye waumvwinenga byaambilenga Paulo: ne aye Paulo wamutajijishe ne pa kumona’mba, uji na lwitabilo lwa kumupulusha, wamwambile na jiwi jikatampe amba, Imana na maulu obe, oloke.’

Bya Kuba mu Mwingilo wa mu Bujimi. Kimye kyo muji mu mwingilo wa mu bujimi, ikalai bakasuluka pa kusolomoka bantu. Po kyafwainwa, ipuzhainga mepuzho alumbuluka kuba’mba mutendeke mwisambo pa mutwe ye atemwa awo muntu ye mwatana. Byo mubena kuba bino, monainga’mba mubena kumutala bulongo kabiji na mushingi. Kumwemwesela ne kutala muntu saka mwamukasulukila kukamulengela naye kukasuluka. Kuno kumwemwesela kwakonsha kumukwasha kuyuka byo muji kabiji ne kumulengela kwikala wakasuluka pa kwisamba nanji.

Inge kyakonsheka, kumumona byo abena kumweka pa meso, kwakonsha kwimukwasha kuyuka byo mwafwainwa kwamba. Mukamona umvwe wazhingila nangwa umvwe kechi ubena kukeba kwisamba nenu ne. Mukayuka umvwe kya kuba kechi ubena kukeba kwisamba nenu ne. Kabiji umvwe keamweke kuzhingila, napo mukamona. Inge ubena kukebesha kumvwa byo mubena kwamba, kino nakyo kyakonsha kumweka. Meso anji akonsha kwimulengela kwamba bitende bitende nangwa lubilo, kumulengela naye kusunsapo pa mwisambo, kuleka mwisambo, nangwa umvwe kyakonsheka kumwesha bya kufunda lufunjisho lwa Baibolo.

Kana mubena kusapwila busapwishi bwa ku mvula bantu nyi, nangwa kufunjisha muntu lufunjisho lwa Baibolo pa nzubo, ibikishaingako kutala na mushingi bantu bo mubena kwisamba nabo. Pano bino, kechi mwafwainwa kukizhamo kutajisha muntu ne, mambo wakonsha kumvwa bumvu. (2 Mfu. 8:11) Mutalaingatu monka mo kyafwainwa kwikela. Mu mapunzha avula, kino kimwesha’mba awo muntu mwamuta muchima. Nangwa byonkabyo, inge mubena kutanga mu Baibolo nangwa mu bukutu mukwabo, meso enu akazanzatu pa byambo byo mubena kutanga. Pano bino, pa kukosesha kishinka, mwakonsha kumutala bino kechi kumutajisha kitala ne. Umvwe saka muba bino pa kimye pa kimye, kyakonsha kwimukwasha kumona inge ubena kumvwa byo mubena kutanga nangwa ne.

Umvwe kimye kitanshi mwaumvwa bumvu pa kutala muntu, kulefulwa ne. Umvwe saka mwibikako, kutala bantu kukeyangatu ako kwine, kabiji kwakonsha kwimukwasha kuyuka bya kwisamba bulongo na bantu.

Pa Kwamba Jashi. Baibolo witubula’mba Yesu saka akyangye kutendeka kwamba Jashi janji ja pa Mutumba, ‘wainwine meso anji ku baana banji ba bwanga.’ (Luka 6:20) Funjilai ku byo aubile. Umvwe mukambanga ku jibumba, patanshi jitalai ne kutulumanako pa ka kimye kacheche saka