BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • Nanchi Muntu Wakonsha Kuba Mingilo Yawama Pa Juba Ja Sabado Nyi?
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Yesu ubena kwisamba na mwanamulume wakolwa ku kizhiba kya Betezeda

      KITANGO 29

      Nanchi Muntu Wakonsha Kuba Mingilo Yawama Pa Juba Ja Sabado Nyi?

      YOANO 5:1-16

      • YESU WASAPWIJILE MU YUDEA

      • WABUKILE MWANAMULUME KU KIZHIBA

      Yesu waubile bintu byavula bingi mu mwingilo wanji mukatampe mu Ngalilea. Nangwa byonkabyo, byambo byo aambile bya kuba’mba “Nafwainwa kusapwila mambo awama a Bufumu bwa Lesa ne ku mizhi ikwabo,” byamwesheshe’mba Yesu kechi wakebelenga kusapwilatu mu Ngalilea monka ne. Onkao mambo, “wayile na kusapwila mu mashinagoga a mu Yudea.” (Luka 4:43, 44) Kino kyayijilemo mambo a kuba’mba kyajinga kimye kya mwela wa mebele kabiji kwashajiletu moba acheche kutanwa ku kijiilo mu Yelusalema.

      Inge twaesakanya byo twatangile pa mwingilo waingijile Yesu mu Ngalilea, mabuku a Mambo Awama kechi aambapo byavula pa mwingilo ye aingijile mu Yudea ne. Nangwa kya kuba bantu bavula mu Yudea kechi bateleko muchima ku mwingilo wanji ne, Yesu kechi walekele kusapwila ne kwingila mingilo yawama ne.

      Kechi papichile kimye kyabaya ne, Yesu wayile mu Yelusalema, muzhi mukatampe wa mu Yudea, na kutanwa ku Kijiilo kya Lupitailo mu 31 C.E. Mu Yelusalema kwipi na Kibelo kya Mikooko kwajinga kizhiba kyo batelanga’mba Betezeda. Ku kino kizhiba ko kwaiyanga bantu bakolwa, bampofu ne balemana. Mambo ka? Mambo baitabijile’mba bantu bakonsha kubukwa kupichila mu kowa mu kizhiba umvwe mema beavundankanya.

      Pajinga pa juba ja Sabado, kabiji Yesu ku kino kizhiba wamweneko muntu umo wakolelwe pa myaka 38. Yesu wamwipwizhe uno muntu amba: “Nanchi ubena kukeba kubukwa nyi?” Aye wakumbwile’mba: “Mwane, kafwako muntu wa kungibizha mu kizhiba umvwe mema beavundankanya ne, bino amiwa umvwe kankebe kutwelamo, mukwabo upichila kulutwe yami.”—Yoano 5:6, 7.

      Uno muntu wafwainwa wakuminye bingi pa kumvwa byamwambijile Yesu amba: “Imana! Shikula mukeka wobe wende.” (Yoano 5:8) Ne aye waimene. Ponkapo uno muntu wakosele kabiji washikwile mukeka wanji watatula ne kwenda.

      Bayudea babena kwisamba na mwanamulume ye babuka kwi Yesu

      Bino Bayudea byo bamwene kino kintu kyawama kyamwekele, kechi baumvwine bulongo ne, bamo baambijile uno muntu amba: “Jino juba ke juba ja Sabado, kechi wafwainwa kusenda mukeka wobe ne.” Bino aye wibakumbwile’mba: “Awa yenka wambuka ye wa kuñambila’mba, ‘Shikula mukeka wobe wende.’” (Yoano 5:10, 11) Bano Bayudea bazhingijile pa kumvwa’mba kuji muntu wabuka uno mwanamulume pa juba ja Sabado.

      Bano Bayudea bakebeshe bingi kuyuka muntu waubile kino. Baipwizhe’mba: “Nanchi ñanyi waji kukwambila’mba, ‘Shikula mukeka wende’?” Mambo ka o baipwizhe uno muntu bino? Mambo “Yesu watwelele mu jibumba,” kabiji muntu ye abukile kechi wayukile jizhina ja kwa Yesu ne. (Yoano 5:12, 13) Bino uno muntu wamonañene ne Yesu jikwabo. Uno muntu wamonañene ne Yesu mu nzubo ya Lesa kabiji po po ayukile muntu wamubukile ku kizhiba.

      Muntu ye babukile wataine Bayudea ne bakebelenga kuyuka muntu wamubukile. Wibabujile’mba Yesu ye wamubukile. Bayudea byo bayukile kino, bayile kwi Yesu. Nanchi bayile’mba bakayuke jishinda Yesu jo aingijishe kubilamo bino bintu bya kukumya nyi? Ine. Bino bakebelenga mwakumutaina na mambo, mambo waubilenga bino bintu byawama pa juba ja Sabado. Kabiji batatwile kumukatazha.

      • Mambo ka Yesu o ayijile ku Yudea, kabiji watwajijile kuba ka?

      • Mambo ka bantu bavula o bayilanga ku kizhiba kyatelwanga’mba Betezeda?

      • Ñanyi kya kukumya Yesu kyo aubile ku kizhiba, kabiji Bayudea bamo baumvwine byepi pa kumona kino kintu?

  • Bulunda Bwajinga Na Yesu Ne Bashanji
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Bayudea babena kupamo mambo Yesu a kuzhilulula juba ja Sabado

      KITANGO 30

      Bulunda Bwajinga Na Yesu Ne Bashanji

      YOANO 5:17-47

      • LESA YE SHANJI YESU

      • MULAYE WA LUSANGUKO

      Bayudea bamo byo bamupelemo mambo Yesu a kuzhilulula juba ja Sabado pa kubuka mwanamulume, Yesu wibakumbwile’mba: “Batata ne luno bakingila, ne amiwa nkingila.”—Yoano 5:17.

      Muzhilo wa Lesa waambile pa juba ja Sabado kechi wakainye mwingilo waingijilenga Yesu ne. Mwingilo wanji wa kusapwila ne kubuka bantu wamwesheshenga mingilo yawama ya Lesa. Onkao mambo, Yesu watwajijile kuba byawama pa juba pa juba. Nangwa byonkabyo, mukumbu wanji walengejile boba bamupelengamo mambo kuzhingila bingi kabiji basakilenga kumwipaya Yesu. Mambo ka?

      Kununga pa kumona nobe Yesu wazhilulwilenga juba ja Sabado kupichila mu kubuka bantu, bakijilemo ne kuzhingila pa kumvwa Yesu waamba’mba ye Mwana Lesa. Abo balangulukilenga’mba Yesu waubilenga mwenga pa kutela Lesa amba Shanji. Bamwenenga nobe Yesu pa kwamba’mba Yehoba Shanji, wiesakenyenga mwine kwi Lesa. Nangwa byonkabyo, Yesu kechi wachiine ne, kabiji wibabuujile bulunda bwawama bo ajinga nabo ne Lesa. Waambile’mba: “Shanji watemwa Mwana kabiji umumwesha bintu byonse aye byo oba.”—Yoano 5:20.

      Shanji ye Upana Bumi, kabiji wamwesheshe kino myaka ya kunyuma kupichila mu kupa banabalume bulume bwa kusangula bantu. Yesu watwajijile kwamba’mba: “Byonkatu Shanji byo asangula bafu ne kwibapa bumi, ne Mwana naye upana bumi ku boba bo akeba kupa.” (Yoano 5:21) Bino byambo byanema bingi, mambo bipana luketekelo lwa kulutwe. Nangwatu pa kyonkakya kimye, Mwana wasangwilenga bantu bafwile ku mupashi. Onkao mambo, Yesu waambile’mba: “Yense umvwa byambo byami ne kwitabila yewa wantumine ukekala na bumi bwa myaka ne myaka, kabiji kechi ukazhatwa ne, bino wafumamo mu lufu ne kwikala na bumi.”—Yoano 5:24.

      Nangwa kya kuba kechi pajipo jishimikila jibena kumwesha’mba pa kyokya kimye kyo aambile bino byambo wasangwilepo kala muntu kufuma ku bafu ne, wabuujile aba bamupelengamo mambo amba kukekala lusanguko lwa bafwa. Waambile’mba: “Kange mukumye kino ne, mambo kimye kibena kwiya aba bonse baji mu bilende kyo bakomvwa jiwi janji ne kufumamo.”—Yoano 5:28, 29.

      Nangwa kya kuba Yesu wajinga na mwingilo wanema bingi, bino waambile’mba ukookela Lesa. Waambile’mba: “Amiwa kechi nakonsha kwiubila kintu ami mwine ne. . . . Kechi nguba kyaswa muchima wami ne, bino nguba kyaswa muchima wa yewa wantumine.” (Yoano 5:30) nangwa byonkabyo, Yesu waambile pa mwingilo wanji mu kufikizha kyaswa muchima wa Lesa, kintu kyo abujile kwambapo kala kufikatu ne pa kyokya kimye. Bino aba bamupelengamo mambo Yesu bajinga na bishinka byavula kukila ne pa byo ebabuubijile pa mambo a bino bintu. Yesu wibavulwilemo’mba: “Anweba mwatuma bantu kwi Yoano [Mubatizhi], ne aye washimuna bukine.”—Yoano 5:33.

      Pa myakatu ibiji yapichilepo, bantu bapelengamo mambo Yesu baumvwine Yoano saka abuula bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea pa muntu wamulondejilenga watelwanga’mba “Ngauzhi” ne “Kilishitu.” (Yoano 1:20-25) Yesu byo ebavulwilengamo pa mambo a muntu ye banemekele bingi aye Yoano ye bakashile, waambile’mba: “Mu kakimye kacheche anweba mwaswile kusangalela mu kyeya kyanji.” (Yoano 5:35) Bino Yesu washimwine bukamonyi kukila ne byashimwine Yoano Mubatizhi.

      Yesu waambile’mba: “Mingilo yonka yo bampele Batata kwingila, yo yo mbena kwingila [ne kubuka bantu], kabiji yo ibena kumwesha’mba Batata bo bantumine.” Kabiji Yesu watwajijile kwamba’mba: “Batata bantumine, nabo banshimuna.” (Yoano 5:36, 37) Kya kine, kimye Yesu kyo abatizhiwe, Lesa washimwine bukamonyi pe aye.—Mateo 3:17.

      Kine, aba bamupelengamo mambo Yesu kechi bajingapo na bishinka bya kumukainapo ne. Binembelo byonka byo baambilenga’mba byo batanganga byo byashimwine bukamonyi pe aye! Yesu wapezhezheko kwamba’mba: “Inge mwaitabijile Mosesa, ne amiwa umvwe mwangitabila mambo aye wanembele pe amiwa. Bino inge mwabula kwitabila bintu byo anembele, muketabila byepi byo ñamba?”—Yoano 5:46, 47.

      • Mambo ka mingilo yawama yaingijile Yesu pa juba ja Sabado o abujile kuzhilulula jino juba?

      • Yesu walumbulwile byepi mwingilo wanji wanema mu kufikizha kyaswa muchima wa Lesa?

      • Pa kumwesha’mba Mwana Lesa, kushimuna kwa bañanyi Yesu ko aambilepo?

  • Bachimawinenga Mitwe Ya Wichi Pa Juba Ja Sabado
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Baana ba bwanga ba kwa Yesu babena kuchimauna mitwe ya wichi ne kuja pa juba ja Sabado

      KITANGO 31

      Bachimawinenga Mitwe Ya Wichi Pa Juba Ja Sabado

      MATEO 12:1-8 MAKO 2:23-28 LUKA 6:1-5

      • BAANA BA BWANGA BACHIMAWINENGA WICHI PA JUBA JA SABADO

      • YESU YE “NKAMBO WA SABADO”

      Yesu ne baana banji ba bwanga bayilenga ja ku buyeke ku Ngalilea. Kyajinga kimye kya mwela wa mebele kabiji mu majimi mwajinga wichi. Onkao mambo, baana ba bwanga batatwile kuchimauna mitwe ya wichi ne kuja mambo bafwile bingi nzala. Pano bino, jino jajinga juba ja Sabado, kabiji Bafaliseo bamwene byo baubilenga.

      Vulukai kuba’mba kino saka kikyangye kumweka, Bayudea bamo mu Yelusalema bakebelenga kwipaya Yesu na mambo a kuzhilulula juba ja Sabado. Pano pa kikye kimye Bafaliseo bamupelemo mambo pa byaubile baana banji ba bwanga. Bamwambijile’mba: “Tala! Baana bobe ba bwanga babena kuba kintu kyafwainwa kubula kubiwa pa juba ja Sabado.”—Mateo 12:2.

      Bafaliseo baambilenga’mba kuchimauna mitwe ya wichi ne kwiivinga mu maboko ne kuja ke kunowa ne kupuula. (Kulupuka 34:21) Juba ja Sabado jafwainwe kwikala juba ja kusangalala ne kulanguluka pa bulunda na Lesa. Pano bino, jishinda Bafaliseo jo balumbulwilangamo mingilo yafwainwe kwingila bantu pa juba ja Sabado jalengejile jino juba kwikala kisendwa. Onkao mambo, Yesu waambilepo bimo byamwekele kala bimwesha’mba mo balumbulwilanga uno muzhilo kechi mo mwatazhizhe Yehoba Lesa Mwine mwina muzhilo wa Sabado ne.

      Kimo kyaambilepo Yesu ke kyokya kyamwekele kimye Davida ne banabalume bo ajinga nabo kyo bafwile nzala. Batwelele mu tente wa lusambakeno ne kuja bashinkwa ba kupana kwi Lesa. Bano bashinkwa bebafumisheko ko bebapaine kwi Yehoba ne kupingizhako bashinkwa bakwabo, kabiji bebalamijile bañanga kuba’mba baje. Nangwa kya kuba baubile kino, Davida ne banabalume bo ajinga nabo kechi bebapelemo mambo pa kuja bano bashinkwa ne.—Bena Levi 24:5-9; 1 Samwela 21:1-6.

      Yesu waambile kikwabo kyamwekele amba: “Kechi mwatangapo kala mu Mizhilo amba mu moba a Sabado, bañanga baingijilanga mu nzubo ya Lesa bazhilulwilenga juba ja Sabado kwa kubula kwibapamo mambo nenyi?” Watazhizhe mu kuba’mba nangwatu pa juba ja Sabado, bañanga baipayanga banyama ne kwingila mingilo pa nzubo ya Lesa. Kabiji Yesu waambile’mba: “Kine nemubuula namba muntu wakila nzubo ya Lesa uji pano.”—Mateo 12:5, 6; Kubala 28:9.

      Kabiji Yesu waingijishe Binembelo pa kukosesha kishinka kyo aambilengapo. Waambile’mba: “Umvwe mwaumvwine mwatala kino amba, ‘Amiwa nkeba lusa kechi kitapisho ne,’ inge kechi mwazhachisha babula mambo ne.” Kabiji wapezhezheko kwamba’mba: “Mambo Mwana muntu ye Nkambo wa Sabado.” Yesu waambilenga pa bukalama bwanji bwa mutende bwa Bufumu bwa myaka kiumbi kimo.—Mateo 12:7, 8; Hoseya 6:6.

      Bantu bayanda pa myaka yavula na mambo a kwibakwata buzha kwi Satana, kabiji bumbanzhi ne makondo bibena kuvujilakotu. Pano bino, juba jikatampe ja Sabado ja bukalama bwa Kilishitu jikekala juba ja kukookoloka ku lumanamo lonse ne bya malwa byonse.

      • Ñanyi mambo Bafaliseo o bapelemo baana ba bwanga ba kwa Yesu, kabiji mambo ka?

      • Yesu wakwashishe byepi Bafaliseo kumona kuba’mba ndangulukilo yabo kechi yajinga bulongo ne?

      • Mu ñanyi jishinda Yesu mo aikela “Nkambo wa Sabado”?

  • Ñanyi Kintu Kyawama Kuba Pa Juba Ja Sabado?
    Yesu Ye Jishinda, Bukine Ne Bumi
    • Yesu ubena kubuka mwanamulume wajinga na kuboko kwapapa

      KITANGO 32

      Ñanyi Kintu Kyawama Kuba Pa Juba Ja Sabado?

      MATEO 12:9-14 MAKO 3:1-6 LUKA 6:6-11

      • WABUKILE KUBOKO KWA MWANAMULUME PA JUBA JA SABADO

      Pa juba jikwabo ja Sabado, Yesu watwelele mu nshinagoga. Kyamweka ino nshinagoga yajinga mu Ngalilea. Wataainemo mwanamulume wajinga na kuboko kwapapa. (Luka 6:6) Banembeshi ne Bafaliseo bamutajilenga bingi Yesu amba bamone byo asa kuba. Mambo ka? Basolwele byajinga mu michima yabo byo bamwipwizhe’mba: “Nanchi kijitu bulongo kubuka muntu pa juba ja Sabado nyi?”—Mateo 12:10.

      Bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea baitabijile’mba kubuka muntu pa juba ja Sabado kwafwainwe kubiwatu umvwe bumi bwa muntu buji mu kizumba. Onkao mambo, bafunjishanga’mba pa juba ja Sabado kafwako wafwainwe kolola kikupa nangwa kukasa ku kulu nangwa ku kuboko kwa muntu wizhongomona, nangwa wakolwa bikola bibula kwipayañana ne. Kyamwekele patoka kuba’mba banembeshi ne Bafaliseo kechi bamushikishenga Yesu na mambo a kuba’mba baumvwijile lusa muntu wayanjilenga ne. Bino bakebelengatu mwakumutaina na mambo.

      Nangwa byonkabyo, Yesu wayukile byo balangulukilenga. Pa kimye kimotu wayukile’mba kechi bakwatakenye mwatajile binembelo pa mambo a mingilo yo bakainye yazhilululanga juba ja Sabado ne. (Kulupuka 20:8-10) Yesu bamupelemo mambo kimye kitanshi pa kuba mingilo yawama pa juba ja Sabado. Onkao mambo, pa kikye kimye Yesu waubile kintu kibalengejile kusolola milanguluko yabo yatama pa mambo a juba ja Sabado. Waambijile muntu wajinga na kuboko kwapapa amba: “Nyamuka wiye pakachi.”—Mako 3:3.

      Kabiji byo aalulukile ne kutala banembeshi ne Bafaliseo, Yesu wibashikishe’mba: “Inge muji na mukooko umo, ne yewo mukooko waponena mu kimbo pa juba ja Sabado, ñanyi mwi anweba wakonsha kubula kumutuntulamo?” (Mateo 12:11) Mu mikooko mo mo bamwenanga mali, onkao mambo, kechi bakonsheshe kumuleka wakiisha mu kimbo ne, mambo kampe wakonsheshe kufwa ne kwibalengela kubula mwa kumwena mali. Kabiji Binembelo byaamba’mba: “Muntu waoloka ulama bulongo banyama banji bo alela.”—Byambo bya Maana 12:10.

      Yesu waesakenye mukooko ku muntu ne kwamba’mba: “Muntu wanema bingi kukila mukooko! Onkao mambo, kijitu bulongo kuba kintu kyawama pa juba ja Sabado.” (Mateo 12:12) Byonkabyo, Yesu kechi wazhilulwilenga juba ja Sabado pa kubuka muntu ne. Bantangi ba bupopweshi kechi bakonsheshe kukana ino ndumbulwilo imwesha lusa ne, onkao mambo, baubiletu nzoo.

      Byo azhingijile, kabiji ne kwibomvwina bulanda na mambo a ndangulukilo yabo yatama, Yesu wibatajile bonse. Kepo aambijile awa mwanamulume amba: “Tanyika kuboko kobe.” (Mateo 12:13) Ne aye wikutanyikile kuboko kwanji kwapapile kabiji kwabweleletu bulongo. Kino kyalengejile uno mwanamulume kusangalala bingi. Pano nga bakebelenga kupamo Yesu mambo baumvwine byepi?

      Bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea baumvwañana amba bepaye Yesu

      Bafaliseo kechi basekejile pa kumona’mba uno mwanamulume kuboko kwanji kwakosa ne, balupukile pangye na “kumvwañana na baana ba bwanga ba kwa Heloda amba bamwipaye” Yesu. (Mako 3:6) Mu kino kipanyi kya bamulwila ntanda, mwajinga ne jibumba ja bupopweshi jatelwanga’mba Basadusea. Basadusea ne Bafaliseo kechi baumvwañananga ne, bino bakwatankene bingi mu kulengulula Yesu.

      • Ñanyi kintu kyaubile Yesu kyalengejile bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea kuzhingila ne kusolola milanguluko yabo yatama pa mambo a juba ja Sabado?

      • Bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea bajinga na ñanyi ndangulukilo yatama pa mambo a juba ja Sabado?

      • Yesu wakaine byepi ndangulukilo yatama ya Bayudea pa mambo a juba ja Sabado?

Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
Shinkai
Shinkulai
  • Kikaonde
  • Tuminaiko Bakwenu
  • Byo Mukeba
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Terms of Use
  • Privacy Policy
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Shinkulai
Tuminaiko Bakwenu