-
Bwina Kilishitu Bwakumbana mu Byalo ByavulaBintu byo Mwakonsha Kufunda mu Baibolo
-
-
LUFUNJISHO 98
Bwina Kilishitu Bwakumbana mu Byalo Byavula
Batumwa bakookejile mukambizho wa kwa Yesu wa kusapwila mambo awama pano pa ntanda ponse. Mu mwaka wa 47 C.E, balongo bajinga ku Antioka batumine Paulo ne Banabasa kuya na kusapwila mambo awama. Bayile na kusapwila na mukoyo mambo awama mu mapunzha a mu Asha Maina, mu Delebe, mu Lisitila ne mu Ikonyuma.
Paulo ne Banabasa, basapwijilenga bantu bonsetu, banonshi nangwa bayanji, banyike nangwa bakulumpe. Bantu bavula baitabijile byo bafunjilenga pe Kilishitu. Paulo ne Banabasa byo basapwijile Seligiusa Paulosi ndamakyalo wa ku Kipilusa, muntu umo wajinga mulozhi watendekele kwibakanya. Paulo waambijilemo uno mulozhi amba: ‘Yehoba usakukukambula.’ Ponkapotu, uno mulozhi walekele kumona. Ndamakyalo aye Paulosi byo amwene kino, naye waitabijile.
Paulo ne Banabasa basapwilanga konsetu, ku nzubo ku nzubo, pa bisankanyi, mu mikwakwa ne mu mashinagoga. Byo babukile mwanamulume kilema mu Lisitila, bantu bamweneko kino kya kukumya balangulukilenga’mba bano bantu bajinga balesa kabiji bakebelenga kutendeka kwibapopwela. Bino Paulo ne Banabasa bebakainye, bebambijile’mba: ‘Mwafwainwatu kupopwela Lesa! Atweba twi bantutu.’ Bino Bayudea bamo baishile na jibumba ja bantu na kulukuka Paulo. Jino jibumba jamwashile mabwe, ne kumutwala pangye ya muzhi ne kumusha amba wafwa. Nangwa byonkabyo, Paulo kechi wafwile ne. Balongo baishile na kumukwasha kabiji bamusendele bamubwezha mu muzhi. Byo afumine mu uno muzhi, Paulo wabwelele ku Antioka.
Mu 49 C.E., Paulo wayile jikwabo na kusapwila mu byalo. Byo ayile na kumona balongo ku Asha Maina, wakafikile ne ku Europe na kusapwila mambo awama. Wayile ku Atene, ku Efisesa, ku Filipai, ku Tesalonika ne mu mapunzhatu akwabo. Silasa, Luka ne Timoti bo bayile pamo ne Paulo. Baingijilenga pamo pa kulenga bipwilo ne kwibikosesha. Paulo waikele mwaka umo ne kichika mu Kolinda na kukosesha balongo ne banyenga. Wasapwijilenga, kufunjisha ne kunembela bipwilo makalata. Waingilanga mwingilo wa kulenga matente. Byo papichile kimye, Paulo wabwelele ku Antioka.
Kabiji mu mwaka wa 52 C.E., Paulo wayile pa lwendo lwa busatu kutendekela mu Asha Maina. Wayile ku muzhika wa Filipai kabiji wakafikile ne ku Kolinda. Paulo waikele myaka yavula mu Efisesa, na kufunjisha, kubuka bantu bikola ne kukwasha kipwilo. Waambanga majashi kimye kyonse mu kishimikwa kikatampe kya sukulu. Bantu bavula batelekelenga byo ambilenga ne kuleka byubilo byabo. Byo asapwijile mambo awama mu byalo byavula, Paulo wabwelele ku Yelusalema.
“Onkao mambo, yainga na kufunjisha bantu ba mu bisaka byonse bya bantu.”—Mateo 28:19
-
-
Ulama Bakaili Wafunda BukineBintu byo Mwakonsha Kufunda mu Baibolo
-
-
LUFUNJISHO 99
Ulama Bakaili Wafunda Bukine
Mu Filipai mwajinga nsongwakazhi wajinga na ndemona wamulengelanga kwamba bikamweka kulutwe. Uno ndemona wibaletelanga bingi mali avula balamanga uno nsongwakazhi. Paulo ne Banabasa byo bafikile mu Filipai, uno nsongwakazhi javula wibalondelanga. Ndemona wamulengelanga kubijika’mba: “Bano banabalume ke bakalume ba Lesa Mwine Wakila.” Kyapeleleko, Paulo waambijile ndemona amba: ‘Mu jizhina ja Yesu, lupukamo mwi aye!’ Ponkapotu, uno ndemona walupukilemo mu uno nsongwakazhi.
Balamanga uno nsongwakazhi byo bamwene’mba ndemona wibaletelanga mali wafumamo, bazhingijile bingi. Bakwachile Paulo ne Silasa ne kwibatwala ku kochi ne kwamba’mba: ‘Bano bantu babena kulala mizhilo, kabiji babena kuleta makatazho mu muzhi!’ Banchibamambo bakambizhe’mba Paulo ne Silasa bebapume ne kwibakasa mu kaleya. Ulama bakaili wibatayile mu kaleya ne kwibakula maulu mu bikulu.
Paulo ne Silasa byo baimbilenga nyimbo ya kutota Yehoba, bakaili bakwabo batelekelenga. Bino pakachi ka bufuku, kwapichile kitentanshi kikatampe kya kuba ne bitendekesho bya kaleya byasunkena. Binzhilo byonse bya kaleya byashinkukile ne minyololo yo bebakashile bonse yakasulukile. Ulama bakaili wayileko lubilo ku kaleya, byo amwene binzhilo saka byashinkuka, walangulukile’mba bakaili bonse banyema. Kepo atolele mpoko amba eipaye.
Ponkapotu, Paulo wamwambijile’mba: ‘Kange wiube kyatama ne, atweba bonse mo tuji.’ Muota wayile lubilo kwajinga Paulo ne Silasa ne kufukama. Wibepwizhe’mba: “Mwane, nafwainwa kuba byepi pa kuba’mba nkapuluke?” Bamukumbwile’mba: ‘Obewa ne kisemi kyobe mwafwainwa kwitabila mwi Yesu.’ Kepo bebafunjishe byambo bya Yehoba kwi Paulo ne Silasa. Uno ulama bakaili ne bonse ba mu nzubo yanji babatizhiwe.
“Bantu bakemukwata ne kwimumanyika, kwimutwala mu mashinagoga ne mu tuleya. Bakemutwala ku bamfumu ne ku biloolo na mambo a jizhina jami. Kino kikemulengela kwibasapwila.”—Luka 21:12, 13
-
-
Paulo ne TimotiBintu byo Mwakonsha Kufunda mu Baibolo
-
-
LUFUNJISHO 100
Paulo ne Timoti
Timoti byo ajinga mwanyike wajinga mu kipwilo kya Lisitila. Bashanji bajinga Bangiliki, bainanji bajinga Bayudea. Bainanji ba Yunisa ne bankambo yanji babakazhi ba Loisa bo bamufunjishe pe Yehoba saka ajitu mwanyike.
Paulo byo ayile ku Lisitila pa lwendo lwanji lwa bubiji, wamwene Timoti byo akwashanga balongo. Paulo wamwambijile kuba’mba aye nanji na kusapwila mu byalo bikwabo. Mu kuya kwa moba, Paulo wafunjishe Timoti bya kusapwila mambo awama ne kufunjisha bulongo.
Mupashi wazhila watangijilanga Paulo ne Timoti konse ko bayanga. Juba jimo bufuku, Paulo wamwene kimwesho. Mu kino kimwesho mwanamulume waambijilenga Paulo amba iyai ku Makedonya mwitukwashe. Onkao mambo, Paulo, Silasa Timoti ne Luka bayile na kusapwila ku Makedonya ne kulenga bipwilo.
Banabalume ne banabakazhi bavula ba mu muzhi wa Tesalonika ku Makedonya baitabijile ne kwikala bena Kilishitu. Bino Bayudea bamo batendekele kubila kichima Paulo ne bo ajinga nabo. Bakonkenye jibumba jatwajile bano balongo ku bakulumpe ba muzhi saka babena kubijika’mba: ‘Bano banabalume basatukila kafulumende wa bena Loma!’ Paulo ne Timoti bumi bwabo bwajinga mu kizumba. Bafumineko ne kuya ku Beliya bufuku.
Bena Beliya bakebeshe bingi kufunda mambo awama kabiji Bangiliki ne Bayudea nabo baitabijile. Bino Bayudea bamo bebalondejile kufuma ku Tesalonika bebapangilemo. Onkao mambo, Paulo wayile ku Atene. Timoti ne Silasa bashajile mu Beliya na kutundaika balongo. Byo papichile moba, Paulo watumine Timoti ku Tesalonika na kutundaika balongo bobamanyikilenga bingi. Kabiji Paulo watumine Timoti kuya na kupempula ne kutundaika bipwilo bikwabo.
Paulo waambijile Timoti amba: ‘Bonse bakeba kwingijila Yehoba bakebamanyikanga.’ Timoti bamumanyikile ne kumukasa mu kaleya na mambo a lwitabilo lwanji. Bino aye wasangalele mambo kyamwesheshe patoka amba wa kishinka kwi Yehoba.
Paulo wabuujile bena Filipai amba: ‘Mbena kwimutumina Timoti kuba’mba akemufunjishe bya kwenda mu bukine ne bya kusapwila.’ Paulo wamuketekejile bingi Timoti. Bajinga balunda kabiji baingijile pamo pa myaka yavula bingi.
“Mambo kechi njipo na muntu mukwabo wa kwimutumina uji na muchima nobe aye ukateshako muchima ku bijikila byenu ne. Mambo bonse babena kukeba kwiubila bintu byabo bene, kechi bintu bya kwa Yesu Kilishitu ne.”—Filipai 2:20, 21
-
-
Paulo Bamutuma ku LomaBintu byo Mwakonsha Kufunda mu Baibolo
-
-
LUFUNJISHO 101
Paulo Bamutuma ku Loma
Paulo byo abwelele mu Yelusalema kufuma mu byalo mo ayile na kusapwila pa lwendo lwa busatu, bamukwachile ne kumukasa mu kaleya. Bufuku mu kimwesho, wamwene Yesu saka abena kumwambila’mba: ‘Usakuya ku Loma na kusapwila.’ Ne kya kine, Paulo bamufuminye mu Yelusalema ne kumutwala ku Kesalea ko akekele myaka ibiji mu kaleya. Byo bamutotolweshenga ku Ndamakyalo Fesatusa, Paulo waambile’mba: ‘Nalomba kutwala ano mambo kwi Kesala ku Loma.’ Fesatusa waambile’mba: “Byo ubena kukeba kutwala mambo obe kwi Kesala; kwi Kesala ko ko ukaya.” Paulo bamukanjizhizhe mu bwato bwailenga ku Loma. Balongo bena Kilishitu babiji, Luka ne Alisatakusa bo bamutwajileko.
Byo bajinga pa kalunga ka mema kwaishile luvula mukatampe wapupile pa moba avula. Bonse mu bwato baakaminwe’mba basakufwa. Bino Paulo wibambijile’mba: ‘Malaika waji kumbula mu kiloto amba: “Paulo, kuchina ne. Wafwainwa kufika ku Loma, kabiji bonse baji mu bwato basakupuluka.” Kosai! Kechi tusakufwa ne.’
Uno luvula wapwishishe milungu ibiji. Kepo bafikile ku jikuji ja Melita. Bwato bwasansaukile byo bwipunkile panshi. Bino bonse bajinga mu bwato 276 bafikile kumutunta. Bamo bafwenkele, bakwabo bakwachiletu ku byatebaukile ku bwato saka batumpauka ne byo bafika ku kitulu. Bena Melita bebatambwijile, babanzhile mujilo kuba’mba bote mambo bafwile mashika.
Bañondo basatu byo bapwile, bashilikale batwajile Paulo ku Loma na bwato bukwabo. Paulo byo afikile, balongo bayileko koajinga na kumutambwila. Byo ebamwene, Paulo wasanchijile Yehoba mambo bamulengejile kuchinchika. Nangwa kya kuba Paulo wajinga kaili, bamuswishishe kwiikela mu nzubo ya kusonkela mo bamusopanga ku mushilikale. Waikeleko myaka ibiji. Bantu baiyanga na kumupempula, wibasapwilanga pa Bufumu bwa Lesa ne kwibafunjisha pe Yesu. Paulo wanembejile bipwilo bya ku Asha Maina ne mu Yudea makalata avula. Yehoba waingijishe bingi Paulo pa kusampanya mambo awama mu byalo byavula.
“Mu bintu byonse twilumbulula kuba’mba twi ba mingilo ba Lesa, kupichila mu kuchinchika mu byavula, mu bya malwa, mu kukajilwa, mu byakatazha.”—2 Kolinda 6:4
-