Kufuma Mu Butala Bwetu
‘Byajinga Byambo Byawama Bingi Byabujile Kumvwapo Kala Bantu Ne’
BYO atongwelenga myandalo yalepele mamita 18 yo balumbikile pa mpunzha imo mu muzhi wa Saskatoon, Saskatchewan mu kibunji kya Canada, po balaminanga bintu mu kimye kya Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse, George Naish waipwizhe’mba: “Ngabyo byonse biji popo bya ka?” Bamukumbwile amba, aya myandalo yajinga ya kushimikila byamba byalepa bya kwisambilamo kimye kya Nkondo Itanshi ya Ntanda Yonse. Mulongo Naish washimikizhe amba: “Namwene kuba’mba aya myandalo twakonsha kwiingijisha kushimikilako kishimikwa kya nzubo ya mabilabila.” Kabiji wanungilepo kuba’mba, “onkao mambo, kino kyo kyajinga kimye kitanshi kyo twalangulukilenga bya kwikala na waileshi wa kwingijisha pa kusapwila.” Papichiletu mwaka umo, mu 1924, waileshi wa CHUC watendekele kwingila. Ye wajinga waileshi mutanshi waambilenga pa bya bupopweshi mu Canada.
Na mambo a kuba kibunji kya Canada kyabayatu byonka byabaya Europe, kushimuna bukamonyi pa waileshi jo jajinga jishinda jawama bingi. Mwanamukazhi waingijilenga ku waileshi wajinga mu muzhi wa Saskatoon, aye Flowrence Johnson, waambile’mba: “Na mambo a waileshi wetu, bantu bavula bo twakankalwanga kwendela batambwijile bukine.” Byo kiji kuba’mba uno waileshi wajinga wakatataka, bantu bakebelenga bingi kumvwa bintu byaambiwengapo. Mu 1926, Bafunda Baibolo (Bakamonyi ba kwa Yehoba byo batelwanga pa kyokya kimye) baingijishenga mazubo a mabilabila ana mu mizhi ikatampe ya mu Canada.a
Umvwe mwajingako pa kyokya kimye, inge mwaumvwine ñanyi bintu ku ano mawaileshi? Banyimbi ba mu kipwilo kyajinga pepi javula baimbanga nyimbo kabiji baingijishanga bijimba byapusana pusana. Kabiji balongo baambanga majashi ne kwikala na misambo ya mu Baibolo. Amy Jones, wajingamo mu ino misambo wavulukile amba: “Kimye kyo twajinga mu mwingilo naambile jizhina jami ku mwina nzubo kabiji wañambijile amba, ‘Ee, nemumvwine pa waileshi.’”
Bafunda Baibolo bajinga mu muzhi wa Halifax, mu Nova Scotia, baingijishanga waileshi mu jishinda jikwabo. Basalanga mutwe umo wa mu Baibolo ne kumulondolola bulongo, apa bino baambila bantu kutuma mafoni ne kwipuzha mepuzho a mu Baibolo. Mulongo umo wanembele’mba: “Jino jishinda ja kusapwilamo pa waileshi jawamine bingi. Mafoni atuminenga bantu avujile bingi kya kuba amo twakankelwenga ne kwiakumbula.”
Byonka byo kyajinga ku mutumwa Paulo, bantu bamo batambwijilenga byambo bya Bafunda Baibolo, pakuba bakwabo bakainenga. (Byu. 17:1-5) Bantu bamo batemenwe bingi byambo byo baumvwinenga. Kyakumwenako, Hector Marshall byo aumvwine Bafunda Baibolo batongola buku wa Studies in the Scriptures, wanembeshe mabuku atanu na umo a uno buku. Wanembele amba: “Nalangulukilenga namba ano mabuku akankwashanga kufunjishishamo bantu ku Sande sukulu.” Kimye kyo apwishishe kutanga buku mutanshi, Hector wafuukwilepo kufuma mu chechi mo ayanga. Waikele musapwishi wabambakana bingi kabiji waingijile Yehoba mu bukishinka kufikatu ne kimye kyo afwile mu 1998. Ku musela wa Nova Scotia, juba jalondejilepo panyuma ya jashi jaambiwe pa waileshi jajinga na mutwe wa kuba’mba, “Bufumu Ke Luketekelo lwa Bantu Bonse,” mukulumpe umo wa bashilikale, aye J A. MacDonald wabujile mulongo umo amba: “Bantu pa Jikuji ja Cape Breton baumvwine byambo byawama bingi kesha byo bakyangye kumvwapo kala mu ino mpunzha.”
Pano bino, bantangi ba bupopweshi bazhingijile bingi. Bakatolika bamo mu muzhi wa Halifax bakebelenga konauna waileshi waingijishanga Bafunda Baibolo. Mu 1928, na lutundaiko lwa bantangi ba bupopweshi kafulumende ponkapotu wabijikile kuba’mba kechi ukapana bitupa bya katataka bya kuswisha Bafunda Baibolo kutwajijila kwingijisha mawaileshi abo ne. Byo baumvwine bino, balongo ne banyenga basampenye byambo byo banembele bya kuba’mba Mwina Mwela Ñanyi? kumwesha kuba’mba kyaubile kafulumende kechi kyawamine ne. Nangwa byonkabyo, ba biloolo mu kafulumende bakaine kupa Bafunda Baibolo bitupa bya katataka bya kwibaswisha kutwajijila kwingijisha mawaileshi abo.
Nanchi kino kyalefwile kano kajibumba ka bakalume ba Yehoba mu Canada nyi? Isabel Wainwright waambile amba: “Kimye kitanshi, kyamwekelenga nobe balwanyi betu betushinda. Pano bino, nayukile kubamba inge Yehoba wakebelenga’mba tutwajijile kusapwila kwingijisha waileshi, kafulumende inge kechi witulekeshe ne. Onkao mambo, kino kyalumbulwilenga kuba’mba twafwainwa kwingijisha jishinda jikwabo jawama ja kusapwilamo mambo awama a Bufumu.” Mu kifulo kya kutatu muchima pa busapwishi bwa pa waileshi, Bafunda Baibolo mu Canada batendekele kufwakesha bantu pa mazubo abo. Nangwa byonkabyo, waileshi naye waingijile mwingilo mukatampe pa kyokya kimye kusampenyamo ‘byambo byawama bingi byabujile kumvwapo kala bantu ne.’—Kufuma mu butala bwetu mu Canada.
[Tubyambo twa mushi]
a Na mambo a kukeba kusapwila bantu bavula pa waileshi, balongo mu Canada balipilanga mali ne ku mawaileshi akwabo kuba’mba basampenyemo mambo a mu Baibolo.
[Mabulañano pa peja 32]
“Mafoni atuminenga bantu avujile bingi kya kuba amo twakankelwenga ne kwiakumbula”
[Bipikichala pa peja 32]
(1) Waileshi mu muzhi wa Edmonton, Alberta (2) Mulongo ubena kwingila na biñambañamba bilengela mawi kwenda mu mwela, mu muzhi wa Tolonto, Ontario (3) Waileshi wa CHUC mu muzhi wa Saskatoon, Saskatchewan