-
Buku wa mu Baibolo Nambala35—Habakuka“Binembelo Byonse”—bya Kine Kabiji Byawama
-
-
3 Kimye ka Habakuka kyo aambile byambo byanji bya bungauzhi? Tubyambo twatongolwa peulu po twanembwa ku mpelo kabiji ne byambo bya kuba’mba, “Yehoba uji mu nzubo yanji yazhila,” bimwesha’mba nzubo ya Lesa mu Yelusalema yakijinga konka pa kyokyo kimye. (2:20) Kino kishinka kubikapo ne byambo bya bungauzhi bimwesha kuba’mba waambile byambo byanji bya bungauzhi byo kwashajile pacheche kuba’mba Yelusalema onaunwe mu 607 B.C.E. Bino myaka inga yashajileko? Kyafwainwa kyajinga panyuma ya bukalama bwa Mfumu waakamwanga Lesa, aye Yosiya mu 659-629 B.C.E. Bungauzhi bwapana byambo byaambijile jimo mwingilo ye bakonsheshe kubula kwitaba bantu ba mu Yuda nangwa kya kuba bebabujileye. Mwingilo kao? Wa kubusha bena Kalodeya (bena Babilona) kwi Lesa kuba’mba bebajimune bena Yuda babujile bukishinka. (1:5, 6) Kino kyafwainwa kyajinga kimye kya ku ntendekelo ya bukalama bwa Mfumu wapopwelanga bankishi, aye Yehoyakimu, kimye mu Yuda kyo mwavujile bantu babujile kwitabila Lesa kabiji ne kuba nshiji. Yehoyakimu bamubikile pa bufumu kwi Felo Neko, kabiji uno mukoka watangijilwenga na bena Ijipita. Na mambo a bobwa bwikalo bo bajingamo, bantu beumvwanga’mba kechi bakonsheshe kwibalukuka nangwa pacheche ku bena Babilona ne. Bino Nebukaneza washinjile Felo Neko mu bulwi bwajinga ku Kakemishi mu 625 B.C.E., ne mu jino jishinda bulume bwa bena Ijipita bwapwile. Ko kuba’mba buno bungauzhi bwafwainwa bwaawilwe aya nkondo saka ikyangye kubiwa ne. Onkao mambo, bino biyukilo bibena kutongola kimye kya ntendekelo ya bukalama bwa Yehoyakimu (bwatendekele mu 628 B.C.E.), kumwesha’mba Habakuka waikeleko kimye kyajingako Yelemiya.
-
-
Buku wa mu Baibolo Nambala35—Habakuka“Binembelo Byonse”—bya Kine Kabiji Byawama
-
-
12 Byo ayukile amba bungauzhi bwa kwa Habakuka bwawama mu kufunjisha, mutumwa Paulo waambile byambo byaambiwapo mu kitango 2, kyepelo 4 pa bimye bisatu byapusana pusana. Byo akoseshenga kishinka kya kuba’mba mambo awama ke bulume bwa Lesa bupulusha muntu yense uji na lwitabilo, Paulo wanembejile bena Kilishitu ba mu Loma amba: “Mambo mo mumwekela bololoke bwa Lesa bwa mu lwitabilo ku lwitabilo: monka mo kyanembelwa’mba, Mololoke ukamwena bumi ku lwitabilo.” Pa kunembela bena Ngalatiya, Paulo wakoseshe kishinka kya kuba’mba bibusa biya kupichila mu kwikala na lwitabilo. Waambile’mba: “Kyamwekeshatu amba, Kafwako nangwa umo ubingila mu Mizhilo ku meso a Lesa ne: mambo: Mololoke ukamwena bumi mu lwitabilo.” Kabiji Paulo wanembele mu nkalata yanji ku Bahebelu amba, bena Kilishitu bafwainwa kumwesha luketekelo lumi, lupulusha mweo kabiji waambilepo jikwabo pa byambo bya Yehoba biji mu Habakuka. Nangwa byonkabyo, kechi waambiletu byambo bya kwa Habakuka byonka bya kuba’mba, “mololoke wami ukamwena bumi mu lwitabilo” ne, bino ne byambo byanji bikwabo byalondelapo kwesakana na Baibolo wa Kingiliki utelwa’mba Septuagint, byaamba kuba’mba: “Umvwe wabwela mu nyuma, muchima wami kechi ukamwenamo lusekelo mwi aye ne.” Kepo apezhako kwamba’mba: “Twi ba boba baji na lwitabilo lwa kupulusha mweo.”—Loma 1:17; Nga. 3:11; Hebe. 10:38, 39.
-