Jimukai Na Tukose Twa Kwa Diabola!

‘Fumai mu kakose ka kwa Diabola.’—2 TIMO. 2:26.

MUSAKUKUMBULA’MBA KA?

Ñanyi bintu byo twafwainwa kuba inge kechi tukeba kukizhamo kuzhachisha bakwetu ne?

Ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako kwi Pilato ne Petelo pa mambo a kuchina bantu ne kuba bintu bitukanjikizha bakwetu?

Mwakonsha kuchinuzhuka byepi kukizhamo kwizhachisha?

1, 2. Ñanyi tukose twa kwa Diabola to tusakwisambapo mu uno mutwe?

DIABOLA ubenza bakalume ba Yehoba. Kyo akeba kechi kwibepaya byonka kibinda byo epaya banyama ne. Aye ukebatu kukwata muntu mutuntulu ne kumulengela kuba byo akeba.—Tangai 2 Timoti 2:24-26.

² Kibinda pa kuba’mba akwate nyama mutuntulu, wingijisha kakose. Wakonsha kusoka kiombo pa kuba’mba banyama baswatukepo ne kufwa mu tukose to ateya. Nangwa wakonsha kwingijisha kitewa kibula kumweka kiji na munono ne kukwata nyama kya kubazhimukilatu. Diabola naye wingijisha tukose twa uno mutundu pa kuba’mba akwate bakalume ba Lesa. Umvwe tukeba’mba abule kwitukwata, twafwainwa kujimuka ne kuyuka biyukilo bya kwitujimunako bimwesha’mba kakose ka kwa Satana kaji pa bwipi. Mu uno mutwe, tusakwisamba pa byo twakonsha kwizhikijila ku tukose tusatu twa kwa Diabola to aingijishapo kala kukwachilamo bantu ba Lesa. Tuno tukose ke (1) ñambilo yabula kufwainwa (2) kuchina bantu ne kuba bintu bitukanjikizha bakwetu, ne (3) kukizhamo kwizhachisha. Mutwe walondelapo ukamba pa tukose nangwa’mba bitewa bikwabo bibiji bya kwa Satana.

ZHIMYAI MUJILO WA ÑAMBILO YABULA KUFWAINWA

3, 4. Mu kubula kulama lujimi mwakonsha kufuma ka? Ambai kyakumwenako.

³ Pa kuba’mba banyama baswatuke mu kiombo, kibinda usoka mujilo, apa bino keakwate banyama babena kuswatuka. Mu bukifwanyikizho, Diabola naye usoka mujilo mu kipwilo kya bena Kilishitu. Inge kino kitewa kyaingila bulongo, ufumya bantu mu ino mpunzha ya mutende ne kwibakwata. Kwa kubula kuyuka, twakonsha kufwa byepi mu kakose ka kukwashako Diabola kuba bino?

⁴ Mwana wa bwanga Yakoba wapashañenye lujimi ku mujilo. (Tangai Yakoba 3:6-8.) Umvwe twakankalwa kulama lujimi wetu, twakonsha kusoka mujilo wa kifwanyikizho mu kipwilo. Kino kyakonsha kubiwa byepi? Akilangulukai pa kino: Pa kupwila kwa kipwilo, babijika kuba’mba nyenga umo bamutongola kwikala painiya wa kimye kyonse. Panyuma ya kupwila, banyenga babiji kebesambe pa kino kya kubijika. Umo watemwa ne kwamba’mba Lesa amupeshe. Mukwabo keazhinauke ne kwamba’mba uno painiya ukebatu amba atumbalale mu kipwilo. Pa bano banyenga babiji, wepi ye mwakonsha kwisampa nanji bulunda? Kechi kyakatazha kuyuka wakonsha kusoka mujilo mu kipwilo kwingijisha ñambilo yatama pa bano banyenga babiji ne.

5. Pa kuba’mba tuzhimye mujilo wa ñambilo yabula kufwainwa, ñanyi bintu byo twafwainwa kwipesa pesapo?

⁵ Twakonsha kuzhimya byepi mujilo wa ñambilo yabula kufwainwa? Yesu waambile’mba: “Kanwa kamba monka mwavujila biji mu muchima.” (Mat. 12:34) Onkao mambo, kintu kitanshi kyo twafwainwa kuba ke kupesa pesa muchima wetu. Abya tuchinuzhuka milanguluko yatama yakonsha kwitulengela kwamba bintu byabula kufwainwa nyi? Kyakumwenako, inge twaumvwa’mba mulongo ubena kukanamina mingilo imo mu kipwilo, abya tuswa kuba’mba ubena kuba bino na muchima yense nyi, inyi tulanguluka’mba ubena kukebatu kutumbalala? Umvwe mwatemwa kuzhachisha bakwenu, kyawama bingi kuvuluka’mba Diabola naye wazhinaukile bukishinka bwa kwa Yoba kalume wa Lesa. (Yoba 1:9-11) Mu kifulo kya kuzhinauka mulongo wetu, twafwainwa kulanguluka pa ene mambo o tubena kumuzhachishisha. Nanchi paji kine kintu kitulengela kumuzhachisha nyi, inyi muchima wetu ye watama na mambo a mupashi wa ino ntanda yo tujimo mu ano moba apelako?—2 Timo. 3:1-4.

6, 7. (a) Ñanyi bintu bimo byakonsha kwitulengela kuzhachisha bakwetu? (b) Twafwainwa kuba byepi umvwe betwambila mwenga?

⁶ Langulukai pa bintu bikwabo byakonsha kwitulengela kutendeka kuzhachisha bakwetu. Kintu kimo kyakonsha kwitulengela ke kukeba kutumbalala. Kampe twakonsha kutendeka kuba bintu byakonsha kwitulengela kumweka nobe twanema kukila bakwetu. Twakonsha kutendeka kwibingisha nangwa kya kuba twatamisha. Inge kwitota, kichima, nangwa kubula kwiketekela ko kubena kwitulengela kuba byobyo, twafwainwa kuyuka’mba mukafuma bintu byatama bingi.

⁷ Kimo kimye twakonsha kuzhachisha bakwetu na mambo a kwituba kintu kyatama, kampe kwitwambila byambo byabula kufwainwa. Inge kyaikala bino, kechi kyawama kushinkanya ne. Kushinkanya kulengelatu bintu kuya munsunya kabiji kino kimwesha’mba tubena kuba bikeba Diabola kechi kyaswa muchima wa Lesa ne. (2 Timo. 2:26) Twafwainwa kulondela byaubanga Yesu. Byo bamwambijile mwenga, aye “kechi walubwile mwenga ne.” Mu kifulo kya kuba byobyo, aye “wafikizhe mambo anji kwi yewa uchiba mambo mo aolokela.” (1 Pe. 2:21-23) Yesu waketekejile kuba’mba Yehoba ukachiba mambo mu jishinda janji Mwine ne pa kimye kyanji. Ne atweba twafwainwa kuketekela mwi Lesa. Umvwe ketwingijishe ñambilo yawama, tukalengela kipwilo kyetu ‘kwikala mu mutende ne kulama buumo.’—Tangai Efisesa 4:1-3.

CHINUZHUKAI KAKOSE KA KUCHINA BANTU NE KUBA BINTU BITUKANJIKIZHA BAKWETU

8, 9. Mambo ka Pilato o azhachishe Yesu?

⁸ Umvwe nyama wafwa mu kakose, ukankalwa kunyema. Kyo kimotu, muntu uchina bantu ne kuba bintu bimukanjikizha bakwabo, ukankalwa kwilama. (Tangai Byambo bya Mana 29:25.) Twayai twisambe pa banabalume babiji bachiine ne kuba bintu bibakanjikizhe bakwabo ne kumona byo twafwainwa kufunjilako.

⁹ Ndamakyalo wa bena Loma aye Pontiusa Pilato wayukile amba Yesu kechi wajinga na mambo ne, kabiji kyamweka kechi wakebelenga kumwipaya ne. O ene mambo Pilato o aambijile amba “kafwako mambo o alenga a kumwipayilapo ne.” Nangwa byonkabyo, Pilato wamupaine amba bamwipaye. Mambo ka? Mambo waumvwine moyo ne kuba kintu kyamukanjikizhe bantu. (Luka 23:15, 21-25) Jibumba jamukanjikizhe ne kumwambila’mba, “Umvwe mumukasulule uno muntu, ko kuba amba kechi mwi balunda ba kwa Kesala ne.” (Yoa. 19:12) Pilato wachiine amba bakamufumya pa kifulo nangwa kumwipayatu umvwe kya kuba wabingishe Kilishitu. Onkao mambo, wilengejile aye mwine kuba bikeba Diabola.

10. Ki ka kyalengejile Petelo kukana Kilishitu?

¹⁰ Mutumwa Petelo wajinga umo pa balunda ba kwa Yesu. Waambiletu patoka’mba Yesu ye Mesiasa. (Mat. 16:16) Petelo watwajijile kwikala wakishinka nangwa kya kuba baana ba bwanga bakwabo bamushile Yesu na mambo a kuba bakankelwe kukwatakanya byo aambile. (Yoa. 6:66-69) Kabiji kimye balwanyi kyo baishile na kukwata Yesu, Petelo waingijishe mpoko kuzhikijila Nkambo yanji. (Yoa. 18:10, 11) Nangwa byonkabyo, mu kuya kwa kimye Petelo wachiine bantu ne kukana kuba’mba kechi wamuyukile Yesu Kilishitu ne. Mu ka kimye kachechetu, uno mutumwa wafwile mu kakose ka kuchina bantu kamulengejile kubula kuchinchika.—Mat. 26:74, 75.

11. Ñanyi bintu bitukanjikizha bakwetu kuba byo twafwainwa kuchinuzhuka?

¹¹ Byo tuji bena Kilishitu, twafwainwa kuchinuzhuka kuba bintu bitukanjikizha bakwetu bifichisha Lesa ku muchima. Bakulumpe ba nkito nangwatu bantu bakwabo, bakonsha kwitulengela kubula kwikala bakishinka nangwa kuba bulalelale. Baana ba sukulu bakonsha kwibakanjikizha kusenda bipepala paji mikumbu kimye kya kunemba mpeso, kutamba bya mulekese, kupepa fwanka, kwingijisha bizhima, kukizhamo kutoma maalwa, nangwa kuba bulalelale. Pano ki ka kyakonsha kwitukwasha kuchinuzhuka kakose ka kuchina ne kuba bintu bitukanjikizha bakwetu bifichisha Yehoba ku muchima?

12. Ñanyi bintu byo twakonsha kufunjilako kwi Pilato ne Petelo?

¹² Twayai twisambe pa bintu byo twakonsha kufunjilako kwi Pilato ne Petelo. Pilato wayukileko bicheche pe Kilishitu. Nangwa byonkabyo, wayukile kuba’mba Yesu wajinga mwana Lesa kabiji kechi wajingapo na mambo ne. Pano bino, Pilato kechi wipelwile nangwa kutemwa Lesa wa kine ne. Wafwile mu kakose ka kwa Diabola. Petelo wayukile Lesa kabiji wamutemenwe. Nangwa byonkabyo, bimye bimo wakankalwanga kwipelula, waumvwanga moyo ne kuba bintu byamukanjikizhanga bakwabo. Yesu saka bakyangye kumukwata, Petelo witotele amba: “Nangwa kya kuba bano bonse basakwimusha, amiwa kechi nsakwimusha ne.” (Mako 14:29) Uno mutumwa wafwainwe kwinengezha bulongo ku meseko aishilenga ne kuba byonka byaubile nyimbi wa masalamo waketekejile mwi Lesa ne kwimba’mba: “Yehoba uji ne amiwa; kechi nkoba moyo ne: Muntu akangube ka?” (Sala. 118:6) Bufuku bwanji bwapeleleko pano pa ntanda, Yesu wasendele Petelo ne batumwa bakwabo babiji kuya ku bujimi bwa Ngesemani. Mu kifulo kya kutwajijila na kulaba, Petelo ne bakwabo balaajile. Yesu wibabushishe ne kwibambila’mba: “Anweba, labainga ne kukenkenta ne kulombanga kuba amba mubule kuponena mu lweseko.” (Mako 14:38) Nangwa byonkabyo, Petelo walaajile jikwabo kabiji kulutwe waikele na moyo wa kuchina bantu.

13. Twakonsha kushinda byepi inge bakwetu kebetukanjikizhe kuba byatama?

¹³ Byaubile Pilato ne Petelo byakonsha kwitufunjishapo kintu kimo kyanema: Pa kuba’mba tukane kuba bintu bitukanjikizha bakwetu, twafwainwa kwikala na maana alumbuluka, kwipelula, kutekanya, kutemwa Lesa ne kwikala na moyo wa kwakamwa Yehoba, kechi kuchina bantu ne. Umvwe lwitabilo lwetu lwaimena pa maana alumbuluka, tukambanga na kuchinchika bintu byo twaitabilamo. Kino kiketukwasha kuchinuzhuka kuba bintu bitukanjikizha bakwetu ne kushinda moyo wa kuchina bantu. Pano bino, kechi twafwainwa kukizhamo kwiketekela ne. Pakuba twafwainwa kwipelula ne kuyuka’mba tukeba bulume bwa Lesa pa kuba’mba tuchinuzhukenga kuba bitukanjikizha bakwetu. Twafwainwa kulomba mupashi wa Yehoba kabiji kutemwa Lesa kuketutundaika kutumbijika jizhina janji ne mizhilo yanji. Kunungapo, twafwainwa kwinengezhezha jimo saka tukyangye kuponena mu lweseko lwa kwitukanjikizha kuba byatama. Kyakumwenako, kwinengezhezha jimo ne kulomba kwakonsha kukwasha baana betu kukumbula bulongo inge bakwabo kebebakanjikizhe kuba byatama.—2 Ko. 13:7.a

CHINUZHUKAINGA KITEWA KICHIMAUNA

14. Pa mambo a bilubo byo twaubile kala, Diabola ukeba’mba tulangulukenga amba ka?

¹⁴ Bimye bimo banyama bebateya mfimbo mu jishinda mo bapichila. Nyama wabula kujimuka unyanta pa munono kabiji mfimbo imukulukila ne kumushata. Kukizhamo kwizhachisha twakonsha kwikwesakanya ku kintu kyanema kichimauna nobe mfimbo. Inge ketulanguluke pa mambo o twalengele kala, twakonsha kumvwa nobe ‘twachimauka bingi.’ (Tangai Salamo 38:3-5, 8.) Satana ukeba kwimulengela kulanguluka’mba Yehoba kechi wakonsha kwimubila lusa ne, kabiji amba kechi mwakonsha kulondela byonse byo akeba ne.

15, 16. Mwakonsha kuchinuzhuka byepi kitewa kya kukizhamo kwizhachisha?

¹⁵ Pano mwakonsha kuchinuzhuka byepi kino kitewa kichimauna? Umvwe mwalenga mambo akatampe, monai kuba’mba mwabwezha bulunda bwenu ne Yehoba. Bulai bakulumpe mu kipwilo bemukwashe. (Yako. 5:14-16) Ingilai na ngovu kupimpula byubilo byenu. (2 Ko. 7:11) Umvwe bemololako, kechi mwafwainwa kupopomenwa ne. Kwimufundako kumwesha’mba Yehoba wimutemwa. (Hebe. 12:6) Monai kuba’mba kechi mwalenga mambo jibiji ne, kabiji chinuzhukainga kuba bintu bimulengejile kulenga oo mambo. Inge mwalapila ne kuja nyenye, mwafwainwa kuketekela’mba kitapisho kya bukuzhi bwa kwa Yesu Kilishitu kyakonsha kuvweta pa mambo enu.—1 Yoa. 4:9, 14.

¹⁶ Bamo batwajijila na kwizhachisha pa mambo o balengele o bebalekejileko kala. Inge byo byo kiji ne kwi anweba, vulukai kuba’mba Yehoba walekejileko mambo Petelo ne batumwa bakwabo pa kusha Mwananji ye atemwa aye Yesu pa kimye kyo bafwainwe kumukwasha. Yehoba walekejileko mambo mwanamulume umo ye bapangile mu kipwilo na mambo a kuba kinkuna. (1 Ko. 5:1-5; 2 Ko. 2:6-8) Mambo a Lesa aambapo pa bantu bamo balengele mambo akatampe. Byo balapijile, Lesa wibalekejileko mambo.—2 Moba 33:2, 10-13; 1 Ko. 6:9-11.

17. Bukuzhi bwakonsha kwitubila ka?

¹⁷ Inge mwalapila kya kine ne kuswa’mba mambo enu akalekelwa, Yehoba ukemulekelako mambo ne kulubako bilubo byonse byo mwaubile kala. Kechi mwafwainwa kulanguluka’mba bukuzhi bwa kwa Yesu kuba bwavweta pa mambo enu ne. Kuba bino kwakonsha kwimulengela kufwa mu bitewa bya kwa Satana. Kechi na mambo a bintu bikeba Diabola amba mwitabile ne, bukuzhi bwakonsha kuvweta pa mambo a boba balenga mambo ne kulapila. (Mana 24:16) Kuketekela mu bukuzhi kwakonsha kwimulengela kubula kukizhamo kwizhachisha kabiji kwakonsha kwimupa bulume bwa kwingijila Lesa na muchima wenu yense, maana enu onse ne na mweo wenu yense.—Mat. 22:37.

KECHI TWALUBA BYA BUJIMUKU BYA KWA SATANA NE

18. Twakonsha kuchinuzhuka byepi bitewa bya kwa Diabola?

¹⁸ Satana wingijisha tukose twapusana pusana pa kuba’mba etukwate. Byo kiji kuba’mba twayuka bya bujimuku byanji, Diabola kechi wakonsha kwitushinda ne. (2 Ko. 2:10, 11) Umvwe twalomba maana a kwitukwasha kuyuka bya kuchinchika meseko, kechi tukafwa mu bitewa nangwa mu tukose twa kwa Satana ne. Yakoba wanembele’mba: “Umvwe muntu ubena kukeba maana, wafwainwa kulomba kwi Lesa kabiji ukeatambula, mambo Lesa upana na muchima yense ku bonse kabiji kechi uzhingijila yewa umulomba ne.” (Yako. 1:5) Twafwainwa kuba bintu byo tulombapo kupichila mu kwikala na lufunjisho lwa pa bunke ne kwingijisha byo tufunda mu Mambo a Lesa. Mabuku alumbulula Baibolo anembwa na jibumba ja kalume wakishinka kabiji wa maana, etukwasha kuyuka tukose twa kwa Diabola ne byo twakonsha kwituchinuzhuka.

19, 20. Mambo ka o twafwainwa kushikilwa bintu byatama?

¹⁹ Kulomba ne kufunda Baibolo kwitulengela kutemwa bintu byawama. Pano bino, kyanema bingi kushikwa bintu byatama. (Sala. 97:10) Kulanguluka languluka pa bintu byatama bifuma mu kuba bisakasaka muchima, kwakonsha kwitukwasha kwibichinuzhuka. (Yako. 1:14, 15) Inge twafunda kushikwa byatama ne kutemwa byawama, Satana kechi uketongola na bujo bo abika mu tukose twanji ne.

²⁰ Tusanchila bingi Lesa pa byo abena kwitukwasha pa kuba’mba Satana abule kwitushinda. Kupichila mu mupashi wanji wazhila, Mambo anji ne jibumba janji, Yehoba witupokolola “kwi aye mubi.” (Mat. 6:13) Mu kibaba kyalondelapo, tukafunda byo twakonsha kuchinuzhuka tukose tukwabo tubiji Diabola to atana’mba twingila bingi bulongo mu kukwata bakalume ba Lesa.

Imanai Saka Mwakosa Ne Kuchinuzhuka Bitewa Bya Kwa Satana!

‘Imanai saka mwakosa ku bya bujimuku bya kwa Diabola.’—EFI. 6:11.

MUSAKUKUMBULA’MBA KA?

Nga kalume wa Yehoba wakonsha kuchinuzhuka byepi kufwa mu kakose ka kutemwisha bintu bya ku mubiji?

Ki ka kyakonsha kukwasha mwina Kilishitu uji mu masongola kubula kuponena mu kimbo kya kuba bukende?

Mambo ka o mwaswila kuba’mba kuchinuzhuka kutemwisha bintu bya ku mubiji ne kuba bulalelale mufuma mapesho?

1, 2. (a) Mambo ka Satana o ashikilwa bashingwa ne “mikooko ikwabo”? (b) Ñanyi bitewa bya kwa Satana byo tusakwisambapo mu uno mutwe?

SATANA DIABOLA kechi umvwina bantu lusa ne, kikatakata boba bengijila Yehoba. Kine, Satana ubena kulwa na bashingwa bashalapo. (Lum. 12:17) Bano bena Kilishitu babula moyo, babena kutangijila mwingilo wa kusapwila Bufumu lelo jino kabiji basolola kuba’mba Satana ye ubena kulama ino ntanda. Diabola washikwa ne “mikooko ikwabo” ibena kutundaika bashingwa kabiji iji na luketekelo lwa kwikala na bumi bwa myaka. (Yoa. 10:16) Satana kechi ukekala na bumi bwa myaka ne. O ene mambo o aikela na bukaji bukatampe. Nangwa tuji na luketekelo lwa kukekala mwiulu nangwa pano pa ntanda, Satana ke mulwanyi wetu. Aye kyo akeba ke kwitongola.—1 Pe. 5:8.

² Pa kuba’mba ongole bantu, Satana wateya tukose nangwa’mba bitewa byapusana pusana. Byo kiji kuba’mba ‘wapofula michima’ ya babula kwitabila, bano bantu kechi baswa mambo awama ne, kabiji kechi bamona bino bitewa ne. Kabiji Diabola uta bitewa ne boba baitabila kala mambo awama a Bufumu. (2 Ko. 4:3, 4) Kibaba kyafumako kyamwesheshe byo twafwainwa kuchinuzhuka tukose tusatu twa kwa Satana: (1) ñambilo yabula kufwainwa, (2) kuchina bantu ne kuba bintu bitukanjikizha bakwetu, ne (3) kukizhamo kwizhachisha. Pano twayai tumone byo twakonsha kwimana saka twakosa ku tukose tukwabo twa kwa Satana tubiji nangwa’mba bitewa, ko kuba’mba kutemwisha bintu bya ku mubiji ne bukende.

KUTEMWISHA BINTU BYA KU MUBIJI, KE KITEWA KYONAUNA

3, 4. Bya kutabataba bya mu buno bwikalo byakonsha kulengela byepi muntu kutemwisha bintu bya ku mubiji?

³ Mu kishimpi kimo, Yesu waambile pa nkunwa yakushilwe mu miba. Walumbulwile’mba muntu wakonsha kumvwa mambo, “bino na mambo a bya kutabataba bya mu buno bwikalo ne bulume bwa bujimbijimbi bwa bunonshi bonauna mambo a Bufumu ne kuleka kupanga bipangwa.” (Mat. 13:22) Kya kine, kutemwisha bintu bya ku mubiji kyo kitewa kimo kibena kwingijisha mulwanyi wetu Satana.

⁴ Abino bintu byonse bibiji, byakonsha konauna mambo a Lesa. Kintu kimo ke “bya kutabataba bya mu buno bwikalo.” Mu bino “bimye byakatazha,” kuji bintu byavula bingi byakonsha kwitulengela kutabakana. (2 Timo. 3:1) Kuya peulu kwa mitengo ya bintu ne kubula makito, kwakonsha kulengela bwikalo kukatazha. Kabiji kampepo mwakonsha kwikala na bijikila bya bintu bikamweka kulutwe ne kwiipuzha’mba, ‘Abya nkekala na mali a kwikwashishamo umvwe naleka nkito nyi?’ Na mambo a bino bijikila, bamo batendeka kukebesha bunonshi, ne kulanguluka’mba mali akebazhikijila.

5. Mu ñanyi jishinda ‘bulume bwa bunonshi’ mo bwaikela na bujimbijimbi?

⁵ Yesu waambile ne pa “bulume bwa bujimbijimbi bwa bunonshi.” Buno bujimbijimbi kuvwangapo ne bijikila byakonsha konauna mambo a Lesa. Baibolo waamba’mba “mali nao ebakwasha.” (Sapwi. 7:12) Pano bino, kufumpila bunonshi kechi kwawama ne. Bamo batana kuba’mba inge kebafumpile bunonshi po po bakilamo ne kutemwisha bintu bya ku mubiji. Bakwabo nabo bunonshi bwibanonka buzha.—Mat. 6:24.

6, 7. (a) Kutemwisha bintu bya ku mubiji kwakonsha kubika byepi muntu mu kizumba pa nkito? (b) Ñanyi bintu mwina Kilishitu byo afwainwa kulangulukapo inge bamwambila’mba engilenga kimye kyabaya pa nkito?

⁶ Mwakonsha kutendeka kusakisha bunonshi kwa kubula ne kuyukatu ne. Kyakumwenako, akilangulukai pa kino. Mukulumpe wa nkito wimwambila’mba: “Nemuletela sawakya wawama! Kampanyi watana mwingilo mukatampe. Kino kibena kulumbulula’mba musakwingilanga kimye kyabaya pa bañondo bacheche babena kwiya kulutwe. Pano bino, mbena kwimulaya kuba’mba musakutambulanga mali avula bingi.” Mwakonsha kuba byepi inge bemubula bino? Ibyo kuba’mba kumwena ba mu kisemi kyenu bikebewa, ke mwingilo wanema bingi, pano bino, kechi ye mwingilo yenkatu wanema ye muji nanji ne. (1 Timo. 5:8) Kuji bintu byavula byanema byo mwafwainwa kulangulukapo. Mukengilanga kimye kyabaya byepi? Nanchi nkito yenu ikemulengelanga kubula kutanwa ku kupwila, kukankalwa kwikala na Kupopwela kwa Kisemi ne mingilotu ikwabo ya ku mupashi nyi?

⁷ Pa kufuukula bya kuba, mwafwainwa kulanguluka pa bintu byanema nabiji bino: Nanchi kwikala na mali avula ko kwanema nyi, inyi bulunda bwenu ne Yehoba? Abya kukebesha mali avula kukemulengela kuleka kutangizhako bintu bya Bufumu mu bwikalo bwenu nyi? Nanchi mwamona kukebesha bintu bya ku mubiji byo kwakonsha kwimulengela kuleka kuta muchima ku bulunda bwenu ne Yehoba ne kisemi kyenu nyi? Umvwe byo byo kiji ne kwi anweba, mwakonsha kwimana byepi saka mwakosa ne kuchinuzhuka kongolwa na bintu bya ku mubiji?—Tangai 1 Timoti 6:9, 10.

8. Ñanyi byakumwenako byanembwa mu Baibolo byakonsha kwitukwasha kupesa pesa bulongo bwikalo bwetu?

⁸ Pa kuba’mba mubule kukumpulwa na bintu bya ku mubiji, mwafwainwa kupesa pesa bulongo bwikalo bwenu byo buji. Kange mwikale byonka byajinga Isao wabujile kuta muchima ku bulunda bwanji ne Lesa ne. (Nte. 25:34; Hebe. 12:16) Kabiji kechi mwafwainwa kwikala nobe yewa munonshi wakaine kupotesha bintu byanji ne kupana ku bayanji pa kuba’mba alondelenga Yesu ne. Mu kifulo kya kuba byo bamwambijile, awa mwanamulume “waubile bingi bulanda, mambo wajinga na bintu byavula.” (Mat. 19:21, 22) Na mambo a kutemwisha bya ku mubiji, awa mwanamulume wakaine kintu kyanema kya kulondela muntu waya nkuwa wajingako pano pa ntanda! Jimukai kuchina’mba mwakapusumuna jishuko ja kwikala mwana wa bwanga wa kwa Yesu Kilishitu.

9, 10. Kwesakana na byaamba Binembelo, mwalanguluka’mba twafwainwa kumonanga byepi bintu bya ku mubiji?

⁹ Pa kuba’mba mukepesheko bijikila biya na mambo a kukeba bintu bya ku mubiji, umvwinainga lujimuno lwapaine Yesu lwa kuba’mba: “Kange mubambishenga michima ne kwamba amba, ‘Lelo tusakuja ka?’ nangwa amba, ‘Tusakutoma ka?’ nangwa amba, ‘Tusakuvwala ka?’ ine. Bino byonse byo bintu bikebesha bantu ba mu bisaka bingi. Pakuba Shenu wa mwiulu wayuka amba mwibikeba bino bintu byonse.”—Mat. 6:31, 32; Luka 21:34, 35.

10 Mu kifulo kya kuponena mu kitewa kya bulume bwa bujimbijimbi bwa bunonshi, monainga bintu byonka byamonanga nembi wa Baibolo Akula, waambile’mba: “Kechi mumpe buyanji nangwa bunonshi ne; njishai na kajo kamfwainwa amiwa.” (Mana 30:8) Kyamwekeshatu patoka kuba’mba Akula wayukile buneme bwa mali kabiji ne bulume bwa bujimbijimbi bwa bunonshi. Twafwainwa kuyuka amba bijikila bya mu buno bwikalo ne bulume bwa bujimbijimbi bwa bunonshi, byakonsha kwitonawina bulunda bwetu ne Yehoba. Kukizhamo kwakamwa pa bintu bya ku mubiji kwakonsha kwimutayila kimye, ngovu ne kwimupwishisha kizaku kya kwingila mingilo ya Bufumu. Onkao mambo, fuukulaipo kubula kuponena mu kitewa kya kwa Satana kya kutemwisha bintu bya ku mubiji.—Tangai Bahebelu 13:5.

BUKENDE KE KIMBO KYAFYAMIKA

11, 12. Ñanyi bintu byakonsha kulengela mwina Kilishitu kuba bukende pa nkito?

¹¹ Bibinda pa kuba’mba bikwate banyama, javula bipoya kimbo mu jishinda mupichila banyama. Pa kimbo babikapo tubichi, tusono ne kububuzhapo maloba. Kakose kamo kengijisha Satana kukwachilamo bantu, kaji nobe kimbo. Kano kakose ke bulalelale. (Mana 22:14; 23:27) Bena Kilishitu bavula baponena mu kino kimbo na mambo a kwivwanga mu bintu byakonsha kwibalengela kuba bulalelale. Bena Kilishitu bamo baji mu masongola boba bukende na mambo a kwifwalama na muntu wabula mwina kwabo.

¹² Muntu wakonsha kutendeka kwifwalama na muntu wabula mwina kwanji pa nkito. Kya kine, kupesa pesa kwamwesha’mba kukila pa kichika kya banabakazhi ne banabalume basatu pa bana, baubapo kala bukende na bantu bo bengila nabo nkito. Nanchi pa nkito yenu mwingijila pamo na banabalume ne banabakazhi nyi? Inge ibyo, bulunda bwa mutundu ka bo muji nabo? Nanchi muji na pa kupelela kuchina’mba bulunda bwenu bwakemulengela kutendeka kwifwalama nyi? Kyakumwenako, kampe na mambo a kwisambila kitala na mwanamulume ye engila nanji, nyenga mwina Kilishitu wakonsha kumuketekela ne kutendeka kumubula makatazho a mu masongola anji. Mu jishinda jikwabo, panyuma ya kwikala na bulunda na mwanamukazhi ye engila nanji, mwanamulume mwina Kilishitu wakonsha kutendeka kulanguluka’mba: “Awe mwanamukazhi umvwina bintu byo namubula kabiji umpa bingi mushingi. Nanchi inge byo byuba ne mukazhami!” Abya mwamona bintu byakonsha kulengela bano bena Kilishitu kuba bukende nyi?

13. Muntu wakonsha kutendeka byepi kwifwalama na muntu wabula mwina kwanji mu kipwilo?

¹³ Muntu wakonsha kutendeka kwifwalama na muntu wabula mwina kwanji mu kipwilo. Akilangulukai pa kino kintu kyamwekele. Danyela ne mukazhanji Sala,a bajinga bapainiya ba kimye kyonse. Kabiji Danyela waambile’mba wajinga mukulumpe waswanga kwingila mingilo yonse yo bamupanga mu kipwilo. Mu mwingilo wanji, Danyela wafunjishanga bansongwalume batanu Baibolo, kabiji basatu babatizhiwe. Bano balongo bakatataka bakebewenga kwibakwasha. Na mambo a kuba Danyela wapayankananga na mingilo ya mu kipwilo, javula Sala ye wakwashanga bano balongo. Sala watwajijile na kukwasha bano bansongwalume ne mu bintu bibakatezhenga mu bwikalo bwabo. Sala naye wakebewenga kukosesha bulunda bwanji ne Yehoba ne kumuta muchima. Mu kifulo kya bamwata wanji kuba bino, bano bonka bansongwalume bo bamukwashanga. Kano kajinga kakose katama bingi. Danyela waambile’mba: “Na mambo a kuba mukazhami wakwashanga bano bansongwalume pa kimye kyabaya, naye wakebewenga muntu wa kumuta muchima ne kumukwasha kukosesha bulunda bwanji na Lesa. Kubula kumuta muchima kwalengejile bintu kuya munsunya. Mukazhami waubile bukende na ye nafunjishanga Baibolo kala. Napayankene na mingilo ya mu kipwilo kya kuba nakankelwe ne kumona amba bulunda bwa mukazhami ne Yehoba bwakoka.” Pano mwakonsha kuchinuzhuka byepi kino kizumba?

14, 15. Ñanyi bintu byakonsha kukwasha bena Kilishitu baji mu masongola kubula kuponena mu kimbo kya kuba bukende?

¹⁴ Pa kuba’mba mubule kuponena mu kimbo kya kuba bukende, mwafwainwa kulangulukanga pa luchipo lwenu lwa masongola. Yesu waambile’mba: “Akya kyasambakanya Lesa muntu kechi ekyabanye ne.” (Mat. 19:6) Kange mulangulukenga’mba mingilo ya mu kipwilo yo yanema kukila mwina kwenu ne. Kunungapo, mwafwainwa kuyuka kuba’mba kufumapo kimye kyabaya ne kusha mwina kwenu kuya na kuba bintu byabula kunema, kwakonsha kumwesha’mba masongola enu kechi akosa ne, kabiji kino kyakonsha kwimulengela kwikala mu lweseko ne kulenga mambo a bulala.

¹⁵ Pano inge mwi bakulumpe mu kipwilo, mwafwainwa kuba byepi na jitanga? Mutumwa Petelo wanembele’mba: “Lamainga bulongo jitanga ja Lesa jiji mwenu byonka byuba kafunga, kechi mube kino na kwimukanjikizha ne, poso na muchima umo; kechi na muchima wa kukeba kumwenamo mali ne, poso na wa kwipana.” (1 Pe. 5:2) Kechi mwafwainwa kulekelela basapwishi mu kipwilo ne. Nangwa byonkabyo, kechi mwafwainwa kulekelela ba mu nzubo yenu na mambotu a mwingilo wenu wa bukafunga ne. Kechi kyakonsha kuyilamo kutatu muchima ba mu kipwilo aku saka mwalekelela bakazhi benu ne, mambo kino kyakonsha kubika masongola enu mu kizumba. Danyela ye twajikwambapo kala waambile’mba, “Kechi kyawama kupayankana na mingilo ya mu kipwilo aku kisemi saka kiji mu kizumba ne.”

16, 17. (a) Ñanyi bintu byafwainwa kuba bena Kilishitu baji mu masongola pa nkito, byakonsha kumwesha amba kechi bakeba kwifwalama na bantu bakwabo ne? (b) Ambaipo bintu bimo byanembwa mu mabuku etu byakonsha kukwasha bena Kilishitu kuchinuzhuka kuba bukende.

¹⁶ Mu magazini a Kyamba kya Usopa ne Awake! muji mafunde awama akwasha bena Kilishitu baji mu masongola kubula kuba bukende. Kyakumwenako, mu Kyamba kya Usopa kya October 1, 2006, mwajinga luno lujimuno lwa kuba’mba: ‘Kimye kyo muji pa nkito nangwatu ku mapunzha akwabo, jimukai na mashinda akonsha kwimulengela kwifwalama na muntu wabula mwina kwenu. Kyakumwenako, kutwajijila kwingila na muntu wabula mwina kwenu panyuma ya kukomboka ku nkito kwakonsha kwimuletelela. Anweba byo mwasongola nangwa kusongolwa, mwafwainwa kumwesha mu ñambilo ne mu byubilo kuba’mba kechi musaka kwifwalama na muntu wabula mwina kwenu ne. Byo muji na munema wa kunemeka Lesa, kechi mwakonsha kutemwa kwikomoka na muntu kupichila mu kusengula kubindankanya mubiji nangwa kupichila mu mvwajilo ne mwekelo yenu ne. . . . Umvwe mwabika bipikichala bya bena kwenu ne bya baana benu mu ofweshi mo mwingijila kyakonsha kwimuvululangamo kabiji kyakonsha kulengela bantu kuyuka’mba muji na kisemi. Monai’mba kechi mwifwalama na muntu ungi ne.’

¹⁷ Kibaba kyajinga mu Loleni! wa July 2009, kiji na mutwe wa kuba’mba “Ukuba Uwa Cishinka mu Cupo—Bushe Calola Mwi?” kyajimwineko kuba’mba muntu kechi wafwainwa kulangulukanga pa bya kwilaala na muntu wabula mwina kwanji ne. Kino kyonka kibaba kyamwesheshe ne kuba’mba inge muntu kealanguluke bya kwilaala na muntu wabula mwina kwanji kyakonsha kumulengela kuba bukende. (Yako. 1:14, 15) Inge muji mu masongola, kyakonsha kuwama bingi kupitulukanga mu byambo bya uno mutundu na bena kwenu kimye kyonse. Yehoba ye mwine watendekeshe masongola, kabiji azhila. Onkao mambo, kumonangapo kimye kya kwisamba na bena kwenu bintu bya mu masongola, jo jishinda jawama kumwesheshamo kuba’mba munemeka bintu byazhila.—Nte. 2:21-24.

18, 19. (a) Ñanyi bintu byatama bifuma mu kuba bukende? (b) Ñanyi mapesho afuma mu kwikala wa kishinka mu masongola?

¹⁸ Inge mwaikala na milanguluko ya kukeba kutendeka kwifwalama na muntu wabula mwina kwenu, langulukai pa bintu byatama bifuma mu kuba bulalelale ne bukende. (Mana 7:22, 23; Nga. 6:7) Aba boba bino byubilo, bafichisha Yehoba ku muchima, kabiji beletelela abo bene ne bena kwabo pamo. (Tangai Malakai 2:13, 14.) Mu kifulo kya kuba bino byubilo, langulukainga pa bintu byawama bifuma mu kwikala na byubilo byawama. Inge mwauba bino, mukekala bwikalo bwawama ne na jiwi ja mu muchima jatoka pa kino kimye kabiji ne kukekala na bumi bwa myaka kulutwe.—Tangai Byambo bya Mana 3:1, 2.

¹⁹ Nyimbi wa masalamo waimbile’mba: “Batemwa buku wenu wa mizhilo bo baji na mutende mukatampe; Kabiji kechi bamona bya kwituntulako ne.” (Sala. 119:165) Onkao mambo, temwai bukine kabiji “tajishainga bulongo byo mwenda, kechi mwendenga nobe bantu babula maana ne, poso nobe bantu ba maana” mu ano moba atama. (Efi. 5:15, 16) Mashinda o twendamo ayula na tukose Satana to ateya bapopweshi ba kine. Nangwa byonkabyo, atweba twipanza. Mambo Yehoba witupa bintu bikebewa pa kuba’mba tukonshe ‘kwimana saka twakosa’ ne ‘kuleya miketo yonse ya mujilo ya kwa aye mubi’!—Efi. 6:11, 16.