Kulama Bulongo Bintu bya Nkambo

¹ Mu kimye kyanembelwangamo Baibolo, kalama waketekejilwe bingi kabiji wajinga na kifulo kyanema. Abalahama wapele kalama wanji mwingilo wa kukebela mwananji Izaka mwanamukazhi. (Nte. 24:1-4) Onkao mambo uno kalama wajinga na mwingilo mukatampe wa kumona kuba’mba kisemi kya kwa Abalahama kyatwajijila. Uno mwingilo byo abayilepo! Kyo kine kintu mutumwa Paulo kyo aambijile’mba: “Mu bakalama kyafwainwa’mba, batanwe bakishinka”!—1 Ko. 4:2.

² Bukalama bwa Bwina Kilishitu: Mbaji imo ya mwingilo wa bwina Kilishitu yalumbululwa mu Baibolo amba bukalama. Kya kumwenako, mutumwa Paulo waambijile bena Efisesa pa mambo a ‘bukalama bwa bupe bwa Lesa bwamupelwe na mambo a abo.’ (Efi. 3:2; Kolo. 1:25) Wamwenenga mwingilo wanji wa kutwala mambo awama ku mikoka ya bantu amba bukalama bo afwainwe kwingila mu bukishinka. (Byubilo 9:15; 22:21) Mutumwa Petelo wanembejile balongo banji bashingwa amba: “Kasa mwitambula bulongo anwe bene na bene na kubula kunyinyita: monka mo mwatambwila kya bupe pa muntu pa muntu, mo monka mo mwiingijilanga anwe bene na bene, mwikale bakalama bawama ba bupe bwa Lesa bwa misango ne misango.” (1 Pe. 4:9, 10; Hebe. 13:16) Bintu byonse bya ku mubiji byo bajinga nabyo bena Kilishitu ba mu myaka kitota kitanshi, bajinga nabyo na mambo a bupe bwa Yehoba. Onkao mambo, bajinga bakalama ba byobya bintu kabiji bafwainwe kwibingijisha mu jishinda ja bwina Kilishitu.

³ Lelo jino, Bakamonyi ba kwa Yehoba nabo byobyo bamona bino bintu. Bepana abo bene kwi Yehoba Lesa kabiji bamona byonse byo baji nabyo—bumi bwabo, bulume bwabo bwa mubiji, bintu byabo bya ku mubiji amba bipangwa bya “bupe bwa Lesa bwa misango ne misango.” Byo baji bakalama bawama, beumvwa’mba baji na kikoloto kwi Yehoba Lesa mu jishinda jo bengijishilamo bino bintu. Kabiji kunungapo, bapewa maana a mambo awama. Kino nakyo ke mwingilo ye bakebesha kwingila mu jishinda jawamisha: kutumbijika jizhina ja Yehoba ne kukwasha bakwabo kuyuka bukine.—Mat. 28:19, 20; 1 Timo. 2:3, 4; 2 Timo. 1:13, 14.

⁴ Bakamonyi ba kwa Yehoba babena kwingijisha byepi bintu byabo byo baji bakalama? Sawakya wa pa mwaka pa mwaka ubena kumwesha’mba, mwaka wapwa, kuzhokoloka ntanda yonse baingijile maawala kukila pa bilyonyi umo mu mwingilo wa kusapwila “mambo awama a bufumu” kabiji ne kufunjisha bantu bamwesha lusekelo mafunjisho a Baibolo kukila pa 6,000,000. (Mat. 24:14) Kabiji bukishinka bwabo byo baji bakalama ba Yehoba bwamweshiwe kupichila mu bupe bwabo bo bapaine na muchima yense ku mwingilo wa ntanda yonse kabiji ne mu kukwasha kutunga Mazubo a Bufumu, kutambwila bakulumpe benda ne bakwabotu, kabiji ne mu butemwe bwabo bukatampe bo bamwesheshe ku baji mu kukajilwa kukatampe nabiji boba bamanaminenga na mambo a malwañano. Byo baji jibumba, bena Kilishitu bakine babena kulama bulongo bintu bya Nkambo.

⁵ ‘Kalama wa Kishinka ne wa Maana’: Bukalama kechi bujitu pa muntu pa muntu ne, buji ne mu bujibumba. Yesu watongwele kipwilo kya bena Kilishitu bashingwa panopantanda amba ‘kalama wa kishinka ne wa maana.’ (Luka 12:42) Mwingilo wa uno “kalama wa kishinka” ke wa kunengezha “kajo” ne kutangijila mwingilo wa kusapwila mambo awama ubena kubiwa ntanda yonse. (Lum. 12:17) Kununga pa kino, jibumba ja kalama wa kishinka jimenwako na Jibumba Jitangijila, jiji na mutembo ye japewa kufuma kwi Lesa wa kwingijisha bulongo “matalenta” a ku mubiji ne a ku mupashi. (Mat. 25:15) Kulonda kya kumwenako kya “kalama wa kishinka,” maofweshi a misampi engila na ngovu kwingijisha bupe bonse bwa mali mu jishinda jawama, kutwajilamo palutwe bintu bya Bufumu. Buno bonse bupe kechi bwa kubila kisuse ne, kabiji ‘kalama wa kishinka ne wa maana’ umona kuba’mba bwaingijishiwa monka mwayila nkebelo yo bwapanyijilwe kabiji ne kwi bwingijisha bulongo ku bintu bibena kukebewa.

⁶ Kwingijisha bulongo bupe bwa mali kwamwekela mu kubayilako kwa mwingilo wa Bakamonyi ba kwa Yehoba wa kupulinta mabuku. Kusampanya ma Baibolo kabiji ne mabuku alumbulula Baibolo—magazini, mabuku, mabuloshuwa, tu mabuku twa tucheche, matalakiti, ne Mambo a Bufumu, kwaingila bingi mwingilo mukatampe wa kutwala “mambo awama” mu ano moba ‘a kupelako.’ (Mako 13:10; 2 Timo. 3:1) Kyamba kya Usopa kyo kibayikale kingijisho kikatampe mu kunengezha “kajo pa kimye pafwainwa” ku ‘bantu ba mu nzubo ya Lesa’ ne balunda nabo, ba “jibumba jikatampe” ja ‘mikooko ikwabo.’—Mat. 24:45; Efi. 2:19; Lum. 7:9; Yoa. 10:16.

⁷ Pa kutendekatu, mabuku onse a Bakamonyi ba kwa Yehoba apulintwanga na minkinyi ya bantutu. Pano kutendeka mu ma 1920, kyamwenwe’mba kyakonsha kuwama bingi ne kumwenamo ku mupashi inge kya kuba bakalume ba Yehoba ke bepulintile bene mabuku. Kutendeka mu jishinda jichechetu mu 1920, mwingilo wa kupulinta mabuku watendekele kuya palutwe pachepache mu Brooklyn, New York, kufikatu ne kimye kyo abayile.

⁸ Pa myaka yalondejilepo panyuma ya Nkondo ya kibiji ya Ntanda yonse, mingilo ya kupulinta mabuku yatendekele kabiji ikwabo yaingijiwenga mu byalo byavula, kuvwangakotu ne Canada, Denmark, England, Greece, South Africa, Switzerland, ne West Germany. Ku ntendekelo ya mu ma 1970, byalo bya Australia, Brazil, Finland, Ghana, Japan, Nigeria, ne Philippines byanungiweko ku uno mutanchi. Abino byalo bimo byapulintanga ne mabuku.

⁹ Mu ma 1970 ne ku ntendekelo ya mu ma 1980, kwaishile minkinyi ingi ya kupulintilako mabuku, kabiji Bakamonyi ba kwa Yehoba batendekele kwingijisha ino minkinyi ya bukumo. Kunyuma kwe, baingijishangatu minkinyi ya kala yo batelanga’mba letterpress. Palutwe kacheche balekele kwingijisha ino minkinyi ne kutendeka kwingijisha minkinyi ya bukumo itelwa’mba offset. Kino kyalengela kwikala na mabuku aji na bipikichala byakema bulongo, mu kifulo kya kwikala na bipikichala byashishipela (biji na musombelo ufita ne mukwabo wapusanako) byapulintwanga mu minkinyi ya kala. Kabiji kunungapo, kuyilako palutwe mu bya makompyuta kwapimpula ñiñijilo yonse ya bya kupulinta (kunengezha bya kupulinta). Bakamonyi ba kwa Yehoba balengeleko pologalamu wa Multilanguage Electronic Phototypesetting System (MEPS) (pologalamu wa pa kompyuta ukwasha kupulinta mabuku mu milaka yapusana pusana), kino kimye uno pologalamu ubena kukwasha kupulinta mabuku kukila pa milaka 370. Kafwako mapologalamu akwabo a pa kompyuta a bantutu aji na bulume bwa kupulinta mabuku mu milaka yavula bibye akonsha kwesakana na MEPS ne.

¹⁰ Kwingijisha uno pologalamu wa MEPS ne mapologalamu akwabo a kutuminamo mabuku pa kompyuta, ke kuyilako palutwe kwaubiwe mu kunengezha kajo pa kimye pafwainwa. Kunyuma kwe, na mambo a kwingijisha minkinyi ya kala, magazini a milaka yabula ya Kizungu alupukanga panyuma ya kupitapo bañondo nangwa mwaka magazini a Kizungu sa afuma kala. Pano kino kimye, Kyamba kya Usopa mu milaka 150 kabiji ne Loleni! mu milaka 85 bibena kulupukilatu pamo na bya Kizungu. Kino byo kyawamapo! Ee kine kwajinga kwingijisha bulongo bintu bya Nkambo kuletelamo ano onse mashinda a kupulintilamo mabuku!

¹¹ Nangwa kya kuba minkinyi ya bukumo ipelawizha kwingila bintu, bino iji bingi na mutengo. Na mambo a kino, kyatanyiwe’mba kechi kyafwainwe kupulintilanga magazini mu byalo 51 ne. Onkao mambo, mu ma 1990, “kalama wa kishinka” walangulukilepo. Wafuukwilepo’mba ka?

¹² Panyuma ya kupesapesapo, kyatanyiwe’mba “bintu” byapainwenga na Bakamonyi ba kwa Yehoba ne balunda nabo byakonsheshe kulamwa bulongo umvwe kya kuba mapunzha kwa kupulintila mabuku akepeshiwako. Onkao mambo, misampi mo bapulintilanga mabuku beikepeshesheko. Kyalo kya Germany pano kyo kipulinta mabuku a mu byalo bya ku Eastern ne Western Europe, kuvwangakotu ne byalo bimo bipulintilanga bine mabuku. Kyalo kya Italy kyo kibena kipulinta magazini ne mabuku a mu byalo bimo bya mu Africa kabiji ne a ku Southeastern Europe, kubikapotu ne Greece kabiji ne Albania. Mu Africa, magazini apulintwa mu Nigeria ne mu South Africa. Kukepeshako kwa minkinyi ya kupulinta kwaubiwe ntanda yonse.

¹³ Kulama Bulongo Bintu: Mu Mazubo a Bufumu onse a Bakamonyi ba kwa Yehoba kuzhokoloka ntanda yonse, muji tubokoshi twanembwapo’mba “Bupe bwa Mwingilo wa Ntanda Yonse—Mateo 24:14.” Bupe bwa kwitemenwa bubikwa mu tuno tubokoshi bwingijishiwa konse kuji kukajilwa. “Kalama wa kishinka” ne maofweshi a misampi bo bafuukula bya kwingijisha buno bupe. Onkao mambo, ko kyaitabizhiwa na muzhilo, mali o babika mu tubokoshi mu kyalo kingi akonsha kwingijishiwa kukwashishamo mwingilo wa Bakamonyi ba kwa Yehoba mu kyalo kikwabo kiji ntanda bula. Bupe bwaingijishiwa mu byalo bimo kupana bukwasho bwa bukiji bukiji ku bakwetu ba mu lwitabilo bamanyikwa na mambo a binkunkwila, tunzhimbiji tukatampe, bitentanshi, ne makondo a kulwatu anwe bene mu lwenu. Kabiji buno bonka bupe bubena kwingijishiwa ne mu kukwasha bamishonale baji mu byalo kukila pa 235.

¹⁴ Mu bipwilo bya Bakamonyi ba kwa Yehoba, nobe byonka byo kiji, kwikalatu kubijika jimo pa ñondo mu maminititu acheche pa mambo a mali. Kechi kwikala kupishamo michiba mu Mazubo a Bufumu nangwa pa kupwila kukatampe ne. Kechi kwikala kulomba mali ku bantu ne. Kabiji kechi kwikala kutuma bantu kwenda na kulombalomba mali ne. Bimye bimo, Kyamba kya Usopa kikalatu na mutwe umo pa mwaka ubena kulumbulwila boba bakeba kutuma bupe byo bakonsha kwibutuma ku Watch Tower Bible and Tract Society kuba’mba bakwashe mwingilo wa ntanda yonse. Mu Loleni! kechi mutongolwapo bya mali a Society ne. Pano nga kwingijiwa pakatampe kwa mwingilo wa ntanda yonse wa kusapwila mambo awama, kutungiwa kwa Mazubo a Bufumu awama, kulama boba baji mu mwingilo wa kimye kyonse, kabiji ne kukwasha bena Kilishitu baji mu kukajilwa kubiwa byepi? Yehoba wakwasha bantu banji mu jishinda ja kukumya ja kwikala na muchima wa bupanyi. (2 Ko. 8:2) Mwane tubena kusanchila bonse ‘banemekele Yehoba na bintu byabo.’ Bafwainwa kuketekela’mba “kalama wa kishinka” usa kutwajijila kulama bulongo bintu bya Nkambo. Kabiji tubena kulomba kuba namba Yehoba atwajijile kukwasha lunengezho lonse lwa kubayishilamo mwingilo wa ntanda yonse.