kwitubila bibusa,’ kwituletela bingi lusekelo.—Byambo bya Maana 12:2.

¹¹ Onkao mambo, kechi tukookela na mambo a kwitukanjikizhatu ne; nangwa na mambo a bintu byonkatu byo tukeba ne.b Kechi tukebatu kukookela mikambizho yonkatu yo twatemwa, nangwa kukookelatu umvwe bintu bitwendela bulongo kwa kubula makatazho ne. Pakuba atweba ‘tukookela na muchima yense.’ (Loma 6:17) Twamba byonka byaambile nyimbi wa masalamo wanembele’mba: “Natemwa bingi mikambizho yenu, kine, neitemwa.” (Salamo 119:47) Ibyo, tutemwa bingi kukookela Yehoba. Twayuka’mba twafwainwa kumukookela kabiji ukeba ne atweba kumukookela na muchima wetu yense. (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 12:32) Tukeba Yehoba kwamba pe atweba byonka Mambo anji byo aamba pe Nowa. Baibolo waamba pa uno mushakulu wa kishinka, watemenwe Lesa ne kumukookela pa myaka yavula, amba: “Nowa waubile byonse byamukambizhe Lesa. Waubiletu byonse.”—Ntendekelo 6:22.

12. Lukookelo lwa mutundu ka lulengela Yehoba kusangalala?

¹² Nga Yehoba umvwa byepi byo tumukookela na muchima yense? Mambo anji aamba’mba, umvwe twauba kino ‘tusangajika muchima’ wanji. (Byambo bya Maana 27:11) Nanchi kya kine lukookelo lwetu lusangajika Nkambo Mfumu wa bintu byonse nyi? Ee, lumusangajika, kabiji kuji ne kintu kine kilengela Yehoba kusangalala! Yehoba witulengele kwikala na luusa lwa kwifuukwila bintu. Kino kibena kulumbulula’mba twakonsha kwisajila bintu byo tukeba kuba; twakonsha kusalapo kukookela Lesa nangwa kubula kumukookela. (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 30:15, 16, 19, 20) Umvwe twasalapo kukookela Yehoba na mambo a kuba’mba twamutemwa, tukalengela Shetu wa mwiulu kusangalala bingi. (Byambo bya Maana 11:20) Kabiji kino kilumbulula ne kuba’mba twasala jishinda jawama kwikelamo.

“MIKAMBIZHO YANJI KECHI YAKATAZHA NE”

13, 14. Mambo ka o twakonsha kwambila’mba ‘mikambizho ya Lesa kechi yakatazha ne,’ kabiji twakonsha kufwanyikizha byepi kino?

¹³ Mutumwa Yoano witutundaika bingi pa mambo a mikambizho ya Yehoba kuba’mba: “Mikambizho yanji kechi yakatazha ne.” Kyambo kya Kingiliki kyo batuntulula’mba ‘kukatazha’ pa 1 Yoano 5:3 kilumbulula’mba “kunema.”c Baibolo mukwabo watuntulula bino byambo kuba’mba: “Mikambizho yanji kechi itukookesha ne.” (New English Translation) Mikambizho ya Yehoba kechi yakatazha nangwa’mba itumanyika ne. Mizhilo yanji kechi yakatazha kuba’mba bantu babula koloka bakankalwa kwiikookela ne.

¹⁴ Twakonsha kwikifwanyikizha bino. Mulunda nenu wimwambila’mba mumukwasheko kuvilula bipe kwibitwala ku mpunzha ko avilukila. Uji na bipe byavula bingi bya kusenda. Bipe bimo byapelatu bulongo kya kuba muntu umo wakonsha kwibisenda kwa kubula lukatazho, pano bino bikwabo byanema bingi kabiji bikebewa bantu babiji pa kwibisenda. Mulunda nenu wimusajila bipe bimo kuba’mba mumusendeshepo. Nanchi ukemwambila kusenda bipe byanema byo ayuka’mba kechi mwakonsha kwibisenda nenyi? Ine. Aye kechi ukakeba’mba mwikozhe pa kusenda bino bipe bunke bwenu ne. Po pamotu, Lesa wetu wa butemwe ne lusa kechi witupa mizhilo yo twakonsha kukankalwa kukookela ne. (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 30:11-14) Aye kechi uketwambila nangwa pachechetu kusenda kipe kyanemesha kya uno mutundu ne. Yehoba wayuka papelela bulume bwetu, mambo “aye wayuka bulongo byo twalengwa, uvuluka’mba twi lukungu.”—Salamo 103:14.

15. Mambo ka o twakonsha kuketekela’mba mikambizho ya Yehoba itukwasha kumwenamo bintu byawama?

¹⁵ Mikambizho ya Yehoba kechi yakatazha ne; itukwasha bingi. (Tangai Isaya 48:17.) O ene mambo Mosesa o abuujile bena Isalela ba kala amba: ‘Yehoba witukambizhe kulondela ano malamuna onse ne kumwakamwa Yehoba Lesa wetu kuba’mba tukamwenemo byawama ne kutwajijila kwikala bomi byonkatu byo tuji lelo jino.’ (Mpitulukilo ya mu Mizhilo 6:24) Ne atweba twakonsha kuketekela’mba Yehoba pa kwitupa mizhilo yanji, wituta bingi muchima, ukeba atweba kwikala myaka ne myaka. Kabiji Yehoba kechi wakonsha kwitukambizha kuba kintu kyakonsha kwitukatazha nangwa kwitukozha ne. Yehoba ke Lesa wa maana abula kupela. (Loma 11:33) Onkao mambo, wayuka bintu byawama byo tukeba. Yehoba ye mwine wa butemwe. (1 Yoano 4:8) Butemwe, kyo kyubilo kyanji kikatampe kimulengela kuba bintu byonse byo amba ne kuba. Butemwe po paimena mikambizho yonse yo apana ku bakalume banji.

16. Nangwa kya kuba tuji mu ntanda yatama ne na mambo a kubula koloka, mambo ka o twafwainwa kwibikilako kwikala na lukookelo?

¹⁶ Kukookela Lesa kechi kwapela ne. Twafwainwa kwibikako bingi kukana bintu bya pano pa ntanda biji “mu bulume bwa kwa aye mubi.” (1 Yoano 5:19) Kabiji twafwainwa kuchinchika mambo kubula koloka kwetu, kwitulengela kukeba kulala mizhilo ya Lesa. (Loma 7:21-25) Pano bino, butemwe bwetu bo twatemwa Lesa bwakonsha kwitukwasha. Yehoba upesha boba bakeba kumwesha’mba bamutemwa byo bamukookela. Upana mupashi wanji wazhila ku boba “bamukookela byo aji kalama.” (Byubilo 5:32) Uno mupashi upanga bipangwa byawama mwi atweba, ko kuba’mba byubilo byawama byakonsha kwitulengela kwikala na lukookelo.—Ngalatiya 5:22, 23.

17, 18. (a) Ñanyi bintu byo tusakwisambapo mu uno buku, kabiji ñanyi kintu kyo twafwainwa kuvulukanga? (b) Ñanyi bintu byo tukesambapo mu kitango kyalondelapo?

¹⁷ Mu uno buku, tusakwisamba pa mafunde ne mizhilo yawama ya Yehoba ne pa bintutu bikwabo byo akeba. Pa kuba bino, twafwainwa kulabijilapo bintu bimo byanema bingi. Twayai tuvulukenga kuba’mba Yehoba kechi witukanjikizha kukookela mizhilo ne mafunde anji ne; aye ukeba atweba kumukookela na muchima yense. Kange tulubemo kuba’mba Yehoba ubena kukeba atweba kubanga bintu biketulengela kumwenamo bintu byawama pa kino kimye kabiji biketulengela kukekala na bumi bwa myaka ne myaka kulutwe ne. Kabiji twafwainwa kumona’mba tuji na muchima wa lukookelo, jino jo jishindatu ja kumwesheshamo kuba’mba twamutemwa bingi Yehoba.

¹⁸ Yehoba witupa jiwi ja mu muchima kuba’mba jitukwashenga kuyuka bintu byawama ne byatama. Onkao mambo, pa kuba’mba jiwi jetu ja mu muchima jitutangijilenga bulongo, twafwainwa kwijifunjisha byonka byo tukesambapo mu kitango kyalondelapo.

1, 2. Umvwe muji pa lwendo lwa kuya ku mpunzha ko mwabula kuyuka, mambo ka o kyanemena kumvwina ubena kwimutangijila, kabiji uno muntu wakonsha kwikala byepi nobe jiwi ja mu muchima?

FWANYIKIZHAI’MBA muji pa lwendo lwa kuya ku mpunzha ko mwabula kuyuka. Ñanyi kintu kyakonsha kwimukwasha kufika ku yoyo mpunzha kwa kubula kulubilamo? Kintu kimo kyakonsha kwimukwasha ke kwimupa muntu wa kuya nanji ye mwaketekela wayuka yoyo mpunzha. Uno muntu ukakonsha kwimutangijila umvwe kya kuba wijiyuka bulongo jishinda. Kabiji inge mwalondela byo abena kwamba, kechi mukalubilamo ne.

² Mu jishinda jikwabo, uno muntu wakonsha kwikala nobe bupe bukatampe Yehoba bo etupa, ko kuba’mba jiwi ja mu muchima. (Yakoba 1:17) Kwa kubula jiwi ja mu muchima, twakonsha kulubilamo. Umvwe ketwingijishe jiwi jetu ja mu muchima bulongo, jakonsha kwitukwasha kutaana jishinda jawama kwikelamo. Onkao mambo, twayai tumone jiwi ja mu muchima byo jilumbulula ne byo jingila. Kepo tusakwisamba pa bino bishinka: (1) Byo twakonsha kufunjisha bulongo jiwi jetu ja mu muchima, (2) ene mambo o twafwainwa kunemekela jiwi ja mu muchima ja bakwetu, ne (3) jiwi ja mu muchima byo jitukwasha.

JIWI JA MU MUCHIMA BYO JILUMBULULA NE BYO JINGILA

3. Kyambo kya Kingiliki kya kuba’mba “jiwi ja mu muchima,” kyatala mu ka, kabiji jikwasha byepi bantu?

³ Mu Baibolo, kyambo kya Kingiliki kya ‘jiwi ja mu muchima’ kilumbulula “muntu kwiyuka mwine byo aji.” Kupusanako na bilengwa bikwabo, atweba tuji na bulume bwitupa Lesa bwa kwiyuka byo tuji. Twakonsha kwikala panshi ne kwitalatala atweba bene kuyuka umvwe tubena kuba bintu byawama nangwa ne. Byo jingila nobe kamonyi mukachi ka muchima, jiwi jetu ja mu muchima jakonsha kukebakeba ne kumona byubilo, milanguluko ne bintu byo twafuukulapo byo biji. Jakonsha kwitukwasha kufuukula kintu kyawama nangwa kwitujimunako pa kintu kyatama. Kabiji jakonsha kwitulengela kumvwa bulongo pa kufuukula bintu bulongo nangwa kwitukatazha bingi inge twabula kufuukula bintu bulongo.

4, 5. Twayuka byepi kuba’mba Adama ne Evwa bajinga na jiwi ja mu muchima, kabiji ñanyi kintu kibamwekejile pa kulengulula mizhilo ya Lesa? (b) Ñanyi bintu bimwesha’mba banabalume ba kishinka ba kala baumvwinanga jiwi jabo ja mu muchima?

⁴ Buno bulume bebubikile mu mwanamulume ne mwanamukazhi kufumatu kimye kyo bebalengele. Adama ne Evwa bamwesheshe’mba bajinga na jiwi ja mu muchima. Kino kimwekela mu byo baumvwine bumvu kimye kyo balengele mambo. (Ntendekelo 3:7, 8) Kyatamine bingi mambo kafwako kyawama kyo bamwenejilemo ne, jiwi ja mu muchima jibakatezhenga bingi. Balengulwile mukambizho wa Lesa kya nshiji. Onkao mambo, bene besajijilepo kwikala bansatuki, balwanyi ba kwa Yehoba Lesa. Byo bajinga bantu balumbuluka, bayukile kyo baubilenga kabiji kechi bafwainwe kumujijila Lesa jibiji ne.

⁵ Kupusanako na Adama ne Evwa, bantu bavula babula koloka bomvwina jiwi jabo ja mu muchima. Yoba mwanamulume wa kishinka waambile’mba: “Nkatwajijila kukwachisha bololoke bwami kabiji kechi nkebuleka ne; muchima wami kechi ukanzhachisha moba onse a bumi bwami ne.”a (Yoba 27:6) Yoba watangako bingi muchima ku bintu byo aubanga. Waumvwinanga bingi jiwi janji ja mu muchima, kumutangijila mu bintu byo afuukulanga kuba. O ene mambo o aambijile na muchima yense amba jiwi janji ja mu muchima kechi jamukatezhenga, kumulengesha bumvu nangwa kumuzhachisha ne. Akimonai lupusano luji pe Yoba ne Davida. Davida wachibileko kivwalo kya kwa Saulo, mfumu ye batongwele kwi Yehoba, “byo apwishishe kuba kino, muchima wamukatezhenga Davida.” (1 Samwela 24:5) Jiwi ja mu muchima byo jamukatezhe Davida, jamukwashishe bingi ne kumulengela kubula kubwezhapo kintu kyatama kyo aubile.

6. Ñanyi kintu kimwesha’mba jiwi ja mu muchima ke bupe bo bapa bantu bonse?

⁶ Nanchi bakalume ba Yehoba bo bonkatu baji na buno bupe bwa jiwi ja mu muchima nyi? Akimonai byambo byo banembele na lutangijilo lwa mupashi byaambile mutumwa Paulo kuba’mba: “Bantu ba mu bisaka bya bantu byo boba byaamba mizhilo ya Lesa, nangwa kya kuba bano bantu kechi baji na mizhilo ne, kimwesha’mba baji na mizhilo mu michima yabo. Abo bene bamwesha’mba bintu biji mu mizhilo byanembwa mu michima yabo, kabiji jiwi jabo ja mu muchima jibashinawina, ne milanguluko yabo ibazhachisha nangwa kwibabingisha.” (Loma 2:14, 15) Nangwatu bantu babula kuyuka mizhilo ya Yehoba, nabo bakonsha kwibatangijila ku jiwi jabo ja mu muchima kubila bintu mwayila mafunde a Lesa.

7. Mambo ka bimye bimo jiwi ja mu muchima o jakonsha kwitutwajila mungi?

⁷ Nangwa byonkabyo, kimye kimo jiwi ja mu muchima jakonsha kwitutwala mungi. Mambo ka? Umvwe muntu ubena kwimutangijila wavulañana ne kulubamo jishinda, wakonsha kwimutwala mungi. Kabiji mwakonsha kulubilamo umvwe mwabula kumumvwina ne kukeba kwiyila jishinda jenu. Po pamotu, kwiubila bintu bikeba muchima wetu kwa kubula kulondela jiwi ja mu muchima, kuketulengela kuya mungi. Kabiji umvwe twijingijisha kwa kubula Mambo a Lesa, twakonsha kukankalwa kuyuka kyawama ne kyatama pa kuba bintu byanema bya mu bwikalo. Pa kuba’mba jiwi jetu ja mu muchima jingile bulongo, twafwainwa kutangijilwanga na mupashi wazhila. Paulo wanembele’mba: “Jiwi jami ja mu muchima jibena kungitabizha mu mupashi wazhila.” (Loma 9:1) Nangwa byonkabyo, twakonsha kuyuka byepi kuba’mba jiwi jetu ja mu muchima babena kwijitangijila ku mupashi wazhila wa Yehoba? Twafwainwa kwijifunjisha.

BYO TWAKONSHA KUFUNJISHA JIWI JETU JA MU MUCHIMA

8. (a) Muchima wakonsha kutamisha byepi jiwi ja mu muchima, kabiji ñanyi kintu kyo twafwainwa kulangulukangapo patanshi pa kuba bintu? (b) Mambo ka mwina Kilishitu o afwainwa kubujila kutatu muchima pa jiwi ja mu muchima jibula kumukatazha kwapwa? (Monai tubyambo twa munshi.)

⁸ Mufuukula byepi bintu kwingijisha jiwi jenu ja mu muchima? Bantu bamo balangulukapotu ne kumona byo babena kumvwa, apa bino basala kyo babena kukeba kuba. Bakonsha ne kwamba’mba, “Kwesakana na jiwi jami ja mu muchima, kafwako kyatama ne.” Bintu bikeba muchima biji bingi na ngovu, byakonsha ne kutwala mungi jiwi ja mu muchima. Baibolo waamba’mba: “Muchima uji bingi na bujimbijimbi kukila bintu byonse kabiji watama bingi. Ñanyi wakonsha kuyuka byo aji?” (Yelemiya 17:9) Onkao mambo, kechi twafwainwa kulondelanga bintu byonka bikeba michima yetu ne. Twafwainwa kulangulukanga patanshi pa bintu bitokesha Yehoba Lesa ku muchima.b