-
Yesu Wanenene BafaliseoMuntu Waya Nkuwa Wajingako Pano pa Ntanda
-
-
Kitango 42
Yesu Wanenene Bafaliseo
YESU waambile’mba umvwe upanga bandemona na bulume bwa kwa Satana ko kuba’mba Satana wialukamo aye mwine. Watwajijile kwamba’mba: “Anweba bantu mwakonsha kulengela kichi kuwama ne bipangwa byakyo kuwama, nangwa kutamisha kichi ne bipangwa byakyo kumo, mambo kichi bekiyukila ku bipangwa byakyo.”
Kyatamine bingi kwambila Yesu amba wapangilenga bipangwa byawama bya kupanga bandemona na mambo a kwingijila Satana. Umvwe bipangwa byawama, kichi kechi kyakonsha kutama ne. Pano bino, bipangwa byatama bya Bafaliseo byo bamupelengamo mambo a bubela Yesu ne kumulengulula byamwesheshe patoka amba abo bene bo batamine. Yesu wibambijile’mba: “Anweba baana ba miloolo, mwakonsha kwamba byepi bintu byawama byo muji babi? Mambo kanwa kamba monka mwavujila biji mu muchima.”
Byo twamba bisolola biji mu michima yetu. Onkao mambo, bintu byo twamba byo biketulengela kuzhatwa nangwa kubinga. Yesu waambile’mba: “Kine nemwambila namba, byambo byonse byatu byo bamba bantu, baketotolwelabyo mu Juba ja Kije, mambo bakemubingisha na byambo byenu kabiji na byambo byenu byonka bakemuzhachisha.”
Kabiji Yesu nangwa waubile mingilo ya kukumya, banembeshi ne Bafaliseo bamwambijile’mba: “Mufunjishi, tumweshaipo kiyukilo.” Nangwa kya kuba, bano banabalume bafumine ku Yelusalema kechi bemwenejile bene bino bya kukumya byo aubile ne, bishinka byajingapo bya kumwesha’mba wibyubile. Onkao mambo, Yesu waambijile bantangi ba Bayudea amba: “Anweba babi kabiji babula bukishinka kwi Lesa mubena kukeba kiyukilo, bino kafwako kiyukilo kya kwimumwesha ne, poso kyonka kya ngauzhi Yona.”
Pa kulumbulula mwatajile kino, Yesu wanungilepo amba: “Byonkatu Yona byo aikele munda mwa jisabi jikatampe moba asatu mute ne bufuku, ne Mwana muntu naye ukekala moba asatu mute ne bufuku mu mushiji.” Byo bamumiine ku jisabi, Yona walupukile mu jino jisabi nobe wasanguka. Onkao mambo, Yesu waambijilenga jimo amba ukafwa kabiji pa juba ja busatu ukasanguka. Pano bino, bantangi ba Bayudea nangwatu kimye Yesu kyo asangukile bakaine ‘kiyukilo kya kwa Yona.’
Onkao mambo, Yesu waambile’mba bantu ba mu Ninevwa balapijile Yona byo ebasapwijile bakasanguka mu juba ja kije ne kuzhachisha Bayudea bamukaine Yesu. Kabiji waambile ne pa mfumu wamukazhi wa ku Sheba, wafumine kwapela ntanda ne kwiya na kumvwa maana a kwa Solomone kabiji wakuminye bingi pa bintu byo amwene ne kumvwa. Yesu waambile’mba: “Bino muntu wakila Solomone uji pano ponka.”
Kabiji Yesu waingijishe kishimpi kya muntu mwalupukile ndemona. Nangwa byonkabyo, awa muntu kechi wayuzhizhe muchima wanji na bintu byawama ne, onkao mambo waikele na bandemona batanu na babiji bakijilemo kutama. Kepo Yesu aambile’mba: “Byo byo kikekala ne ku kino kisemi kyatama.” Kisaka kya bena Isalela bekitokeshe kabiji bapimpwilenga ne byubilo byabo nobe muntu mwalupukile ndemona pa kakimye kacheche. Pano bino, kino kisaka kyakaine bangauzhi ba Lesa, ne kushikwa Kilishitu, kino kyasolwele muchima wabo watama kukila byo bajinga kala.
Yesu byo akyambilenga bino, bainanji ne bankasanji bayishile ne kwimana pangye ya jibumba. Muntu umo wamwambijile Yesu amba: “Bainenu ne bankasenu baji pangyepo babena kwimukeba.”
Yesu washikishe’mba: “Bamama ne bankasami bo bañanyi?” Byo atanyikile kuboko ku baana banji ba bwanga, waambile’mba: “Talai, bamama ne bankasami! Yense uba kyaswa muchima wa Lesa, ye nkasami, ye nyenga yami kabiji ye mama.” Byo aambile bino, Yesu wamwesheshe’mba nangwa kya kuba balongo banji wibanemekele bingi, bulunda bwanji na baana banji ba bwanga bwabayile bingi. Mateo 12:33-50; Mako 3:31-35; Luka 8:19-21.
▪ Bafaliseo bakankelwe byepi kulengela “kichi” ne “bipangwa” kuwama?
▪ Ñanyi ‘kiyukilo kya kwa Yona,’ kabiji kino kiyukilo bekikaine byepi palutwe kacheche?
▪ Kisaka kya bena Isalela kya kala kyapashishe byepi muntu mwalupukile ndemona?
▪ Yesu waambilepo byepi pa bulunda bo ajinga nabo na baana banji ba bwanga?
-
-
Wibafunjishenga mu BishimpiMuntu Waya Nkuwa Wajingako Pano pa Ntanda
-
-
Kitango 43
Wibafunjishenga mu Bishimpi
KYAMWEKA Yesu wajinga mu Kapenama byo anenene Bafaliseo. Jonkaja juba, walupukilemo mu nzubo ne kuya kwipi na Kalunga ka Ngalilea kwakonkenejile bantu bavula. Byo akanjijile mu bwato bebushinjikileko kabiji watatwile kufunjisha bantu bajinga ku kitulu pa mambo a Bufumu bwa mwiulu. Waubile kino kupichila mu kwamba bishimpi nangwa amba byakumwenako bantu byo bayukile.
Patanshi Yesu waambile pa njimi wakushile nkunwa. Imo yaponejile kunsa ya jishinda kabiji bañonyi baishile ne kwiija. Ikwabo yaponejile pa kibangabwe pabujile maloba avula. Na mambo a kubula kwikizha mizhazhi, mute byo asamine, yalelele ne kuma. Ikwabo yaponejile mu miba kabiji byo yakomene beitatankenye ku miba. Pakuba ikwabo yaponejile pa mushiji wawama kabiji yapangile kitota, ikwabo makumi atanu na jimo ne ikwabo makumi asatu.
Mu kishimpi kikwabo, Yesu waesakenye Bufumu bwa Lesa ku muntu wakushile nkunwa. Mu kuya kwa moba, uno muntu walaajile kabiji byo abukile lukelo wataine nkunwa yamena, bino kechi wayukile byo yakomene ne. Yakomenenga ayo ine ne kupanga kajo. Kajo byo kapile wikanowene.
Yesu waelele kishimpi kya busatu kya muntu wakushile nkunwa yawama, bino “bantu byo balaajile,” mulwanyi waishile ne kukusamo bincha mu wichi. Bakalume ba mwina nzubo bamushikishe umvwe bafwainwe kwibisekulamo bincha. Bino aye wibakumbwile’mba: ‘Ine; mambo pa kwibisekulamo mwakeya kuyokwela kumo na wichi. Bilekai bikomene pamo kufika kimye kya kunowa. Kepo nkambila bakunowa kufumyamo bincha ne kwibisoka ne kulonga wichi mu butala.’
Byo atwajijile kwamba ku jibumba jajinga ku kitulu, Yesu wibelele bishimpi bibiji. Walumbulwile’mba “bufumu bwa mwiulu” buji nobe luchacha wa masitate wabyajile muntu. Nangwa kya kuba uno luchacha wakepesha pa nchacha yonse, waambile’mba, wakomene kukila bijimwa bikwabo. Kyaikele kichi kabiji bañonyi baishilenga ne kwikala ku misampi yakyo.
Bamo lelo jino bamba’mba kuji nchacha yakepesha kukila ne nchacha ya masitate. Bino Yesu kechi wafunjishenga pa bichi ne. Pa nchacha yayukile bena Ngalilea, luchacha wa masitate wakepele bingi. Onkao mambo, bakwatakenye nkomeno ya luchacha waambilengapo Yesu mu kishimpi.
Kabiji Yesu waesakenye “bufumu bwa mwiulu” amba buji nobe mbizho mwanamukazhi yo atolele ne kwiivwangakanya na bukula bwa bipimo bisatu. Kabiji waambile’mba bukula bonse bwatutumukile.
Byo apwishishe kwela bino bishimpi bitanu, Yesu wapalañenye jibumba ne kubwela ku nzubo ko aikelenga. Ponkapo batumwa 12 ne bantu bakwabo baishile ko ajinga.
Kufunjilako ku Bishimpi bya kwa Yesu
Baana banji ba bwanga baishile kwi Yesu byo apwishe kwamba ku jibumba jajinga ku kitulu, bakebele kuyuka jishinda jipya jo afunjishishengamo. Bakimumvwinepo kala saka amba mu bishimpi, bino pa kikye kimye waambile bishimpi byavula. Onkao mambo, bamushikishe’mba: “Mambo ka o mwibambila mu bishimpi?”
Kishinka kimo kyo aubijilenga bino ke kufikizha bungauzhi bwa kuba’mba: “Nkambanga mu bishimpi; kabiji nkasapwila bintu byafyamika kufumatu ku ntendekelo ya pano pa ntanda.” Bino kuji ne bishinka bikwabo. Byo aambilenga mu bishimpi wakwashishenga kusolola byajinga mu michima ya bantu.
Kintu kyalengejile bantu bavula kutemwa Yesu ke kya kuba’mba bamumonanga kwikala muntu wamba mashimikila awama kabiji uba bya kukumya, bino kechi kumwingijila nobe Nkambo kabiji ye bafwainwe kulondela ne. Kabiji kechi basakilenga kwibavulañanya mo bamwenanga bintu nangwa bwikalo bwabo ne. Kechi bakebelenga amba byambo byanji bipimpule mo bamwenanga bintu ne bwikalo bwabo ne.
Onkao mambo, Yesu waambile’mba: “O ene mambo o nebambila mu bishimpi, mambo kutala batala bino kechi bamona ne, kuteleka bateleka bino kechi bomvwa ne; nangwa kukwatakanya ne. Kabiji bungauzhi bwa Isaya bwibafikila bwaamba amba: ‘ . . . Mambo michima ya bano bantu yakosa.’”
Yesu watwajijile kwamba’mba: “Bino anweba mwatokwa, mambo meso enu amona ne matwi enu omvwa. Kine nemwambila namba: Bangauzhi bavula ne bantu baoloka bakebeshe bingi kumona bintu byo mubena kumona ne kumvwa bintu byo mubena kumvwa, bino abo kechi bebyumvwinepo ne.”
Batumwa 12 ne boba bo bajinga nabo kechi bakosele michima ne. Onkao mambo, Yesu waambile’mba: “Kwi anweba kimufwainwa kukwatakanya akya kyafyamika kyazhila kya Bufumu bwa mwiulu, pakuba ku boba bantu kechi kibafwainwa ne.” Na mambo a kuba baana banji ba bwanga bakebeshe bingi kukwatakanya kino, Yesu wibalumbulwijile mwatajile kishimpi kya njimi wakushile nkunwa.
Yesu waambile’mba: “Nkunwa o mambo [a Lesa] a Bufumu” kabiji mushiji wimenako muchima. Pa nkunwa yaponejile kunsa ya jishinda, Yesu walumbulwile’mba: “Diabola wiya ne kwiafumyamo mu michima yabo kuba amba babule kwitabila ne kumona lupulukilo.”
Kabiji nkunwa yakushilwe pa kibangabwe pabujile maloba avula ibena kwimenako michima ya bantu batambula mambo a Lesa na lusekelo. Nangwa byonkabyo, na mambo a kuba ano mambo kechi ekizha mizhazhi mu michima yabo ne, bano bantu babwela munyuma umvwe baesekwa nangwa bebamanyika.
Yesu watwajijile kwamba’mba, nkunwa yaponejile mu miba imenako bantu bomvwa mambo a Lesa. Nangwa byonkabyo, bano bantu na mambo a bya kutabataba, bunonshi ne bya kisangajimbwe bya mu buno bwikalo bibatabankanya kabiji kechi bapanga bipangwa ne.
Yesu waambile’mba, nkunwa yaponejile pa mushiji wawama, ke bantu baji na muchima wawama bomvwa mambo a Lesa ne kwialama ne kupanga bipangwa saka bachinchika.
Bano baana ba bwanga baubijilwe bingi bibusa pa kufunda kwi Yesu mwatajile bintu byo afunjishenga! Yesu wakebelenga amba bishimpi byanji bikwashe bantu kumvwisha bukine. Wibashikishe amba: “Nanchi lampi bamubika mwafyamika nangwa munshi ya mwanya nyi? Nanchi kechi bamubika pa kyakutulapo lampi nenyi?” Yesu wanungilepo amba: “Onkao mambo, saka muteshako muchima ku byo mumvwa.”
Wibafunjishe Bintu Byavula
Yesu byo alumbulwile bintu byo atongawile mu kishimpi kya njimi wakushile nkunwa, baana banji ba bwanga bakebele kufunjilapo ne bintu bikwabo. Bamwambijile’mba: “Tulumbulwilai mwatala kishimpi kya bincha byo bakushile mu bujimi.”
Kine, baana banji ba bwanga bapusene bingi na jibumba jajinga ku kitulu. Aba bantu kechi bajinga na muchima wa kukeba kuyuka mwatajile bishimpi ne, abo batondelwetu na bintu byo aambile kwapwa. Byo aambilenga pa lupusano lwajinga pa bantu bajinga ku kitulu na baana banji ba bwanga baishile kwi aye mu nzubo na kumushikisha, Yesu waambile’mba:
“Mambo kipimo kyonka kyo mupiminako bakwenu kyo kyo bakemupiminako ne anweba.” Baana ba bwanga batelekelenga kwi Yesu na muchima yense kabiji na mambo a kuba bino, batambwijile mikambizho yavula. Onkao mambo, pa kukumbula baana banji ba bwanga, Yesu wibalumbulwijile amba:
“Muntu wakushile nkunwa yawama ke Mwana muntu; bujimi po pano pa ntanda. Kabiji nkunwa yawama, bo baana ba mu Bufumu, pakuba bincha bo baana ba kwa yewa mubi, mulwanyi wakushilemo bincha ke Diabola. Kabiji kunowa ke kimye kya ku mpelo ya buno bwikalo, ne bakunowa bo bamalaika.”
Yesu byo apwishishe kulumbulula mwatajile kino kishimpi, waambile pa bintu bikafumamo. Waambile’mba ku mpelo ya buno bwikalo, bakunowa nangwa’mba bamalaika bakabanya bantu bebepekezha kwikala bena Kilishitu baji nobe bincha na “baana ba mu Bufumu” bakine. Kepo “baana ba kwa yewa mubi” bakebabika kayukilo ka lonaiko, pakuba baana ba mu Bufumu bwa Lesa ko kuba’mba “baoloka” bakasama nobe juba mu Bufumu bwa Shabo.
Kabiji Yesu wibabujilepo ne bishimpi bikwabo bisatu baana banji ba bwanga bajinga na muchima wa kufunda. Patanshi waambile’mba: “Bufumu bwa mwiulu buji nobe kintu kya buneme kyo bafya mu bujimi, muntu kyo atuluka ne kwikifya kabiji na mambo a lusekelo, uya na kupotesha byonse byo aji nabyo kuba amba apote abwa bujimi.”
Watwajijile kwamba’mba: “Kabiji Bufumu bwa mwiulu buji nobe mupoteshi wayile na kukeba bamangalite bawama. Pa kutana mangalite umo ufwa mali avula, ponkapotu wayile ne kupotesha bintu byonse byo ajinga nabyo ne kumupota.”
Yesu wajinga nobe yewa muntu wataine kya buneme kyo bafile kabiji nobe mupoteshi wataine mangalite ufwa mali avula. Wapoteshe bintu byanji byonse kupichila mu kusha kifulo kyanema mwiulu ne kwikala muntu muyanji. Kepo byo ajinga muntu pano pa ntanda, bamulengulwile ne kumumanyika, na mambo a bino wiyukanyikishe’mba ye Mfumu wa mu Bufumu bwa Lesa.
Kyashajila aba balondela Yesu kupotesha bintu byonse pa kuba’mba bakatambule mfweto ikatampe ya kulamina pamo na Kilishitu nangwa kwikala bangikazhi ba Bufumu pano pa ntanda. Nanchi tumona kwikala mu Bufumu bwa Lesa nobe kintu kyanema kyakila byonse byo twakonsha kwikala nabyo mu bwikalo kiji nobe kya buneme nangwa nobe mangalite nyi?
Kyapeleleko Yesu waesakenye “Bufumu bwa mwiulu” amba buji nobe bukonde mwafwile masabi a misango yonse. Masabi byo beabenye, aa atama beatayile pakuba awama kechi beatayile ne. Onkao mambo, Yesu waambile’mba byo byo kikekala ne ku mpelo ya buno bwikalo; bamalaika bakasalululamo batama mu baoloka, ne kulama babi kuba’mba bakebonaune.
Yesu aye mwine ye watatwile uno mwingilo wakukwata bantu byo aichile baana banji ba bwanga batanshi kwikala “bakukwata bantu.” Kupichila mu lutangijilo lwa bamalaika, mwingilo wakukwata bantu watwajijila kufumatu kimye kyo atatwile. Kimye kyafikile kya kuta “bukonde” bwimenako mwingilo wa kusapwila Bufumu ukonkanya pamo masabi apusana pusana.
Nangwa kya kuba masabi atama beonauna, ‘masabi awama’ kechi beonauna ne. Umvwe twaikala na muchima wajingapo na baana ba bwanga ba kwa Yesu wa kukeba kuyuka bintu byavula ne kwibikwatakanya, tukobilwa bibusa bya kufunjilapo bintu byavula kabiji tukekala ne na bumi bwa myaka ne myaka Lesa bo aketupa. Mateo 13:1-52; Mako 4:1-34; Luka 8:4-18; Salamo 78:2; Isaya 6:9, 10.
▪ Ñanyi kimye kabiji kwepi Yesu ko aambijile mu bishimpi ku jibumba?
▪ Ñanyi bishimpi bitanu Yesu byo abujile jibumba?
▪ Mambo ka Yesu o aambijile’mba luchacha wa masitate ye luchacha wakepesha pa nchacha yonse?
▪ Mambo ka Yesu o aambijilenga mu bishimpi?
▪ Baana ba bwanga ba kwa Yesu bapusene byepi na jibumba?
▪ Yesu walumbulwile byepi kishimpi kya njimi wakushile nkunwa?
▪ Baana ba bwanga ba kwa Yesu bapusene byepi na jibumba jajinga ku kitulu?
▪ Bañanyi nangwa ki ka kimenwako na njimi wakushile nkunwa, bujimi, nkunwa yawama, mulwanyi, kunowa ne bakunowa?
▪ Ñanyi bishimpi bikwabo bisatu Yesu byo aambile kabiji twakonsha kufunjilako ka?
-