Kitango 87

Kwinengezhezha Jimo na Maana bya Kwikala Kulutwe

YESU po po apwishishetu kushimikizha jishimikila ja mwana walubile ku jibumba pajinga baana ba bwanga, basonkeshi babujile bukishinka, bandengamambo bakwabo bayukanyikilwe, banembeshi ne Bafaliseo. Kepo aambijile baana banji ba bwanga kupichila mu kwibela kishimpi pa mambo a muntu wajinga nonshi watambwijile sawakya watama pe kalama wanji.

Kwesakana na byaambile Yesu, awa nonshi waichile kalama wanji ne kumubula’mba usakumupanga nkito. Awa kalama wakuminye bingi ne kwamba’mba: “Nsakuba byepi byo kiji kuba amba nkambo yami usakumfumyapo pa bukalama? Kechi nji ne na bulume bwa kujima ne, kabiji nji bingi na bumvu bwa kulombalomba. Nayuka byo nsakuba pa kuba amba bantu bakantambwile mu mazubo abo umvwe bamfumyapo pa bukalama.”

Ñanyi kintu kalama kyo afuukwilepo kuba? Waichile aba bajinga na bikoloto bya nkambo yanji. Washikishe’mba: “Nanchi obewa, wakongwele inga?”

Mutanshi wakumbwile’mba: ‘Malita 2,200 a manyi a olivi.’

Kabiji wamwambijile’mba: ‘Tambula pepala wobe wa kikoloto wikale panshi unembepo bukiji malita 1,100.’

Washikishe mukwabo amba: “Nanchi obewa, wakongwele inga?”

Aye wakumbwile’mba: “Kitota kimo kya bipimo bikatampe bya wichi.”

Wamwambijile’mba: “Tambula pepala wobe wa kikoloto ne kunembapo makumi atanu na asatu.”

Kalama wajinga na lūsa lwa kubwezhako bikoloto byo ajinga nabyo bya nkambo yanji, mambo aye ye watalanga pa mali a nkambo yanji. Kupichila mu kubwezhako mali, wisampile bulunda na boba bafwainwe kumulama umvwe bamupanga nkito.

Nkambo yanji watemenwe bingi byo aumvwine kino. Kabiji “nkambo yanji wamutakaikile uno kalama nangwa kya kuba kechi wajinga waoloka ne, mambo waubile bintu na maana.” Yesu wanungilepo amba: “Baana ba mu buno bwikalo bajimuka bingi pa bya kwingila na ba mu kisemi kyabo, kukila baana ba kyeya.”

Yesu byo afunjishenga baana banji ba bwanga, wibatundaikile amba: “Ikalai balunda na nsabo yabula koloka kuba amba umvwe yapwa, bakemutambule mu mapunzha a kwikalamo myaka ne myaka.”

Yesu kechi watakaikile awa kalama pa mambo a kubula koloka kwanji ne, bino wamutakaikile na mambo a maana o ajinga nao. Javula “baana ba mu buno bwikalo” bengijisha bulongo mali abo nangwa bifulo byabo kuba’mba besampe bulunda na bantu bakonsha kwibata muchima. Onkao mambo, bakalume ba Lesa ko kuba’mba “baana ba kyeya,” nabo bafwainwa kwingijisha bulongo bintu byabo bya ku mubiji “nsabo yabula koloka” mu jishinda ja kuba’mba bamwenemo byawama abo bene.

Bino, byonkatu byaambile Yesu, bafwainwa kwingijisha ino nsabo kwisampilamo bulunda na boba bakebatambula “mu mapunzha a kwikalamo myaka ne myaka.” Ku bakajitanga kacheche, ano mapunzha aji mwiulu. Pakuba ku “mikooko ikwabo” ano mapunzha akekala mu Paladisa pano pa ntanda. Byo kiji kuba’mba Yehoba Lesa ne Mwananji bo bonkatu bakonsha kutambwila bantu mu ano mapunzha, twafwainwa kwibikako kwisampa nabo bulunda kupichila mu kwingijisha “nsabo yabula koloka” kutundaikilamo bintu bya Bufumu. Umvwe bintu bya ku mubiji byaonaika byonkatu byo bikonaika, bwikalo bwetu bwa kulutwe bwa myaka ne myaka bukekalako.

Yesu watwajijile kwamba’mba bantu bakishinka mu kwingijisha bulongo bino bintu bya ku mubiji nangwatu bicheche, bakekala bakishinka ne mu bintutu bikatampe. Wanungilepo amba: “Onkao mambo, umvwe kechi mwi bakishinka mu nsabo yabula koloka ne, ñanyi ukemupa nsabo yakine [ko kuba’mba bintu bya ku mupashi nangwa’mba bya Bufumu]? Kabiji umvwe mwabula kwikala bakishinka na bya bakwenu [ko kuba’mba bintu bya Bufumu Lesa byo apana ku bakalume banji], ñanyi ukemupa byenu [ko kuba’mba mfweto ya bumi mu mapunzha a kwikalamo myaka ne myaka]?”

Kechi twakonsha kwikala bakalume bakine ba Lesa kabiji pa kimye kimotu ne kwingijila nsabo yabula koloka, ko kuba’mba bintu bya ku mubiji byonka byaambile Yesu ne. Wapezhezheko amba: “Kafwako kalume wa mu nzubo wakonsha kwingijila bankambo babiji ne, mambo ukashikwapo umo ne kutemwapo mukwabo nangwa kukokela umo ne kukana mukwabo. Kechi mwakonsha kwingijila Lesa ne nsabo pamo ne.” Luka 15:1, 2; 16:1-13; Yoano 10:16.

▪ Kalama wa mu kishimpi kya kwa Yesu wisampile byepi bulunda na boba bakonsheshe kumulama?

▪ Nanchi “nsabo yabula koloka” yo i ka, kabiji twakonsha kwiingijisha byepi kwisampilamo bulunda?

▪ Bañanyi baketutambwila mu “mapunzha a kwikalamo myaka ne myaka,” kabiji ano mapunzha abena kwimenako ka?

Kitango 88

Muntu Nonshi ne Lazalasa

YESU wafuminetu na kubula baana banji ba bwanga jishinda jawama ja kwingijishishamo bintu bya ku mubiji. Walumbulwile’mba kechi twakonsha kwingijila bintu bya ku mubiji ne Lesa pa kimye kimotu ne. Bafaliseo nabo batelekelenga kabiji bamuzhingijile Yesu mambo batemenwe mali. Onkao mambo, wibambijile’mba: “Anweba mwi boba bebingisha ku meso a bantu, bino Lesa wayuka michima yenu, mambo bintu bimona bantu amba byanema byo bya bunya ku meso a Lesa.”

Kimye kya kwaluka kwa bintu kibafikijile bantu banonkele bintu bya pano pa ntanda, bajinga pa bifulo bya bumulwila ntanda ne batangijilanga bupopweshi. Bebafumishepo pa bifulo byabo. Nangwa byonkabyo, bantu bakeba kuyuka Lesa bebasuntwile. Yesu waambile pa luno lupimpu kimye kyo aambijile Bafaliseo amba:

“Mizhilo ne Bungauzhi byaawilwe kufikatu ne kwi Yoano [Mubatizhi]. Kufumatu kyokya kimye, Bufumu bwa Lesa bubena kusapwilwa kwikala mambo awama, kabiji bantu bonse babena kwibukeba na mukoyo. Ee kine, kyapela bingi jiulu ne ntanda kupita, pakuba kafwako nangwa ka kyambo kamo nangwa kakinshabu ka mu Mizhilo kakabula kufika ne.”

Banembeshi ne Bafaliseo betumbijikilenga amba balondela Mizhilo ya Mosesa. Akivulukai kimye Yesu kyo alabishe meso muntu mu jishinda ja kukumya mu Yelusalema, abo betotele amba: “Atweba twi baana ba bwanga ba kwa Mosesa. Twayuka namba Lesa waambanga ne Mosesa.” Bino Mizhilo ya Mosesa yafikizhe nkebelo yayo ya kutangijila bantu bepelula kwi Mfumu watongolwa na Lesa aye Yesu Kilishitu. Onkao mambo, ku ntatwilo ya mwingilo wa kwa Yoano, bantu bonse kikatakata aba bepelwile ne bayanji bakebeshenga bingi na mukoyo kwikala bangikazhi mu Bufumu bwa Lesa.

Byo kiji kuba’mba Mizhilo ya Mosesa yafikile, ko kuba’mba mutembo wa kwiilama bamufumishepo. Mizhilo yaswishishe kwikana pa mambo onse, bino Yesu waambile’mba: “Yense ukakana mukazhanji ne kusongola ungi wauba bukende kabiji awa wasongola mwanamukazhi ye bakana ku mwatawanji wauba bukende.” Abino byambo kyamweka byazhingijishe bingi Bafaliseo mambo abo baswishanga bantu kwikana pa mambo onse.

Yesu byo atwajijile kwambila Bafaliseo, wibelele kishimpi kya banabalume babiji bapusene bwikalo, bino palutwe kacheche bintu byaalukile. Nanchi mwakonsha kuyuka bantu bemenwako na bano banabalume ne bwikalo bwabo bwaalukile byo bulumbulula?

Yesu walumbulwile’mba: ‘Kwajinga muntu umo wajinga nonshi watemenwe bingi kuvwala bivwalo byachiluluka ne bisapi bya linenyi, kabiji waikalanga bwikalo bwa kwitobwela ne kusangalala. Bino mulanda umo wa jizhina ja Lazalasa wakumbene bilonda, watemenwe bingi kwikala ku kibelo kyanji, ne kukeba kuja bukuku bwaponanga ku tebulu wa uno nonshi. Kine, ne bakabwa baiyanga na kumyanga pa bilonda byanji.’

Yesu waingijishe muntu nonshi kwimenako bantangi ba bupopweshi bwa Bayudea, kechi mwavwangiletu Bafaliseo ne banembeshi ne, bino mwavwangilwe ne Basadusea ne bañanga bakatampe. Bajinga banonshi ku mupashi ne mu mingilo, kabiji bajinga na byubilo byajingapo na yewa nonshi. Bivwalo byabo byachiluluka bimenako bifulo byabo bya peulu, kabiji bisapi bya linenyi bimenako byo bemonanga’mba baoloka.

Aja jibumba ja muntu nonshi jalengululanga bayanji ne bantutu ne kwibatela amba ‛am ha·’aʹrets nangwa’mba bantutu ba mu ntanda. Pakuba Lazalasa walombalombanga wimenako bano bantu bo batananga kajo ka ku mupashi ne mingilo ku bantangi ba bupopweshi. Onkao mambo, byonkatu byajinga Lazalasa wakumbene bilonda, bantutu bebamonanga nobe bantu bakolwa ku mupashi kabiji bafwainwetu kwikala na bakabwa. Pano bino, jibumba ja kwa Lazalasa bafwa nzala ne kilaka kya kajo ka ku mupashi. Onkao mambo, bekala ku kibelo kuba’mba batambule tubukuku tonse twa kajo ka ku mupashi tupona ku tebulu wa muntu nonshi.

Yesu walumbulwile bwikalo bwa muntu nonshi ne Lazalasa byo bwaalukile. Bwaalukile byepi, kabiji bwimenako ka?

Bwikalo bwa Muntu Nonshi ne Lazalasa Bwaalukile

Muntu nonshi wimenako bantangi ba bupopweshi bo bapa mingilo ya ku mupashi, kabiji Lazalasa wimenako bantutu bafwa nzala ya kajo ka ku mupashi. Yesu watwajijile kwamba jishimikila kulumbulula bwikalo bwa aba banabalume byo bwaalukile.

Yesu waambile’mba: ‘Bino mu kupita kwa kimye uno mulanda wafwile, kabiji bamusendele ku bamalaika ne kumwikazha kwipi na Abalahama. Kabiji uno nonshi naye wafwile ne kumuzhika bamuzhikile. Byo amanaminenga mu Kilende wainwine meso anji ne kumona Abalahama palepa byobya ne Lazalasa saka aji kwipi ne aye.’

Byo kiji kuba’mba muntu nonshi ne Lazalasa kechi bantu bakine ne, bino ke mabumba a bantu a kifwanyikizho, ko kuba’mba ne lufu lwabo nalo ke lwa kifwanyikizhotu. Nanchi luno lufu lwabo lwimenako ka?

Yesu po po apwishishetu kwamba pa lupimpu lwa bintu byo aambile’mba ‘Mizhilo ne bungauzhi byaawilwe kufikatu ne kwi Yoano Mubatizhi, bino kufumatu kyokya kimye Bufumu bwa Lesa babena kwibusapwila.’ Onkao mambo, byasapwijilenga Yoano ne Yesu Kilishitu byo byalengejile muntu nonshi ne Lazalasa kufwa ku bwikalo bwabo bwa kala.

Ba mu jibumba ja kwa Lazalasa bepelwile kabiji balapijile bafwile ku bwikalo bwabo bwa kala bwa ku mupashi bo bebataine ne kusangukila ku bwikalo bwa kubilwa bibusa kwi Lesa. Kala batalanga ku bantangi ba bupopweshi kwibapa tubukuku twaponanga ku tebulu wa ku mupashi, bino pa kyokya kimye bukine bwa mu Binembelo bwafunjishenga Yesu bwibakwashishenga bingi mu bwikalo bwabo. Onkao mambo, bebaletele mu kyaji nangwa’mba baubilwe bibusa kwi Abalahama Mukatampe aye Yehoba Lesa.

Pakuba aba ba mu jibumba ja muntu nonshi kechi baubijilwe bibusa kwi Lesa ne, mambo bakaine kutambula mambo a Bufumu afunjishenga Yesu. Onkao mambo, bafwile ku bwikalo bwabo bwa kala bwamwekanga nobe baubijilwe bibusa. Kabiji bamanaminenga mu kifwanyikizho. Pano akyumvwai byaambile nonshi amba:

“Anweba Tata, Abalahama, ngubilai lusa ne kutuma Lazalasa atumpe munwe wanji mu mema anokeshe ne kutalazha lujimi wami, mambo namanama bingi mu uno lubebe wa mujilo.” Byambo bya Lesa bya luzhachisho bisapwila baana ba bwanga ba kwa Yesu bimanyika bantu baji mu jibumba ja muntu nonshi. Bakeba baana ba bwanga kuleka kusapwila bino byambo, kuba’mba bitontololeko kumanama kwabo.

“Bino Abalahama waambile amba, ‘Mwanami, vuluka kuba amba watambwijile jimo bintu byawama bingi mu bwikalo bobe bonse, pakuba Lazalasa watambwile bintu byatama. Pano bino, aye luno ubena kwikala bulongo kuno, pakuba obewa ubena kumanama. Kabiji paji kalengwa kabaya bingi pakachi ketu ne anweba bantu, kuba amba aba bakeba kwiya kwi anweba babule kukonsha kufika koko kabiji bantu kechi bakonsha kufuma koko kwiya kotuji ne.’”

Kine, kyayijilemo bingi kuba’mba pekale lupimpu pakachi ka jibumba ja kwa Lazalasa ne muntu nonshi! Aluno lupimpu lwaubiwe mu bañondo bacheche balondejilepo pa Pentekosita mu 33 C.E., kimye Mizhilo ya kala kyo beipingizhepo na lulayañano lupya. Kyaishile kuyukanyikwa’mba baana ba bwanga bo baubijilwe bibusa kwi Lesa kechi Bafaliseo ne bantangi bakwabo ba bupopweshi ne. “Kalengwa kabaya bingi” kaabenye muntu nonshi wa kifwanyikizho na baana ba bwanga ba kwa Yesu, kemenako bunchibamambo bwa Lesa bwaoloka bubula kwaluka.

Muntu nonshi walombele “Tata, Abalahama” amba: “Mutumai [Lazalasa] ku nzubo ya batata, mambo nji na balongo bami batanu.” Muntu nonshi wasolwele amba wajinga na bulunda bwa pa muchima na shanji mukwabo aye Satana Diabola. Kabiji uno muntu nonshi walombele’mba Lazalasa apeezheko byambo bya Lesa bya luzhachisho kuba’mba ‘balongo banji batanu’ ko kuba’mba bakwabo ba mu bupopweshi bakabule kwibela mu “ino mpunzha ya lumanamo.”

“Bino Abalahama waambile amba, ‘Baji na Mosesa ne Bangauzhi; balekai abo bebomvwine.’” Kine, ‘balongo banji batanu’ bakonsheshe kuchinuzhuka lumanamo kupichila mu kumvwina byanembele Mosesa ne Bangauzhi amba Yesu ye Mesiasa ne kwikala baana banji ba bwanga. Bino awa nonshi wakaine amba: “Ine, anweba Tata Abalahama, mambo umvwe kuye muntu wafuma ku bafu, basakulapila.”

Nangwa byonkabyo, bamubujile’mba: “Umvwe babule kumvwina Mosesa ne Bangauzhi, kafwako ukebetabisha nangwa kya kuba muntu umo akafume ku bafu ne.” Lesa kechi ukoba biyukilo nangwa bya kukumya kulengela bantu kusumininwa ne. Bafwainwa kutanga ne kwingijisha Binembelo umvwe bakeba kubilwa bibusa kwi aye. Luka 16:14-31; Yoano 9:28, 29; Mateo 19:3-9; Ngalatiya 3:24; Kolose 2:14; Yoano 8:44.

▪ Mambo ka lufu lwa muntu nonshi ne Lazalasa o lwajingatu kifwanyikizho, kabiji lubena kwimenako ka?

▪ Ku ntatwilo ya mwingilo wa kwa Yoano, ñanyi lupimpu lwaubiwe Yesu lo amwesheshe?

▪ Panyuma ya lufu lwa kwa Yesu, ñanyi kintu kyo bafumishepo kabiji kino kyapimpwile byepi mo bamwenanga kwikana?

▪ Mu kishimpi kya kwa Yesu, bañanyi bemenwako na muntu nonshi ne Lazalasa?

▪ Ñanyi lumanamo lwapichilemo muntu nonshi, kabiji walombele’mba belutontololeko byepi?

▪ “Kalengwa kabaya bingi” kemenako ka?

▪ Shanji wakine wa yewa muntu nonshi wajinga ñanyi, kabiji bañanyi balongo banji batanu?