BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • mwbr18 May pp. 1-8
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo (2018)
  • Tumitwe tucheche
  • MAY 7-13
  • MAY 14-20
  • MAY 21-27
  • MAY 28–JUNE 3
Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo (2018)
mwbr18 May pp. 1-8

Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

MAY 7-13

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MAKO 7-8

“Sendai Kichi Kyenu kya Lumanamo, Kabiji Mundondelenga”

(Mako 8:34) Kepo aichile jibumba ne baana banji ba bwanga ne kwibabuula’mba: “Umvwe muntu ukeba kundondela, ekane mwine ne kusenda kichi kyanji kya lumanamo, kabiji andondelenga.

nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 8:34

ekane mwine: Nangwa’mba “asankilepo bintu byonse byo atemwa.” Akino kibena kulumbulula’mba muntu wipana kwi Lesa kuba’mba amwingijishenga. Kyambo kya Kingiliki kyakonsha kutuntululwa’mba “wafwainwa kwikana mwine,” ko kuba’mba kyayilamo bingi mambo mwavwangwa muntu mwine kuleka bintu byo atemwa, byo akeba kuba ne bintutu bikwabo. (2Ko 5:14, 15) Mako waingijishe kino kyonka kyambo kya Kingiliki kulumbulwilamo Petelo byo akaine Yesu.—Mak 14:30, 31, 72.

w92 8/1 17 jifu. 14

Mubena Kwenda Byepi mu Jishinda Jaya ku Bumi?

14 Yesu Kilishitu waambijile baana banji ba bwanga ne bantutu bakwabo amba: “Umvwe muntu ukeba kundondela, ekane mwine (nangwa’mba “ambe’mba, ‘Nekana’ amiwa mwine,” Charles B. Williams) ne kusenda kichi kyanji kya lumanamo, kabiji andondelenga.” (Mako 8:34) Inge twaswa kumulondela, twafwainwa kwinengezha kumulondelanga ‘jonsetu.’ Kechi twafwainwa kuswa luno lwito mambo a kuba’mba kuji bintu bimo byawama bikafumamo ne. Kabiji inge twaswa luno lwito na mambotu a kuba’mba twalengele mambo ne kubula kulangulukapo bulongo, kuba bino kuketulengela kubula kwikala na bumi bwa myaka ne myaka. Yukai’mba kukosa mu lwitabilo kwiya pachepache, pano bino lwitabilo lwetu lwakonsha kuzhiya inge twabula kwiluzhikijila!

(Mako 8:35-37) Mambo yense ukeba kupulusha bumi bwanji ukebwela, pakuba yense wela bumi bwanji na mambo a amiwa ne na mambo a mambo awama ukebupulusha. 36 Kine, muntu wakonsha kumwenamo ka inge watambula ntanda yonse, bino waela bumi bwanji? 37 Ñanyi kintu muntu kyo akonsha kupana kya kupulusha bumi bwanji?

w08 10/15 25-26 mafu. 3-4

Mwafwainwa Kupana ka pa Kuba’mba Mwikale na Bumi?

3 Aja jonka juba, Yesu washikishe mepuzho abiji o twafwainwa kulangulukangapo a kuba’mba: “Nangwa muntu ukanonka ntanda yonse, ne kutaya mweo wanji, bino ukajilamo ka?” ne “I ki ka kyo akapana muntu kya kupimpula na mweo wanji?” (Mako 8:36, 37) Mukumbu ku bwipuzho butanshi wapela bingi. Kafwako muntu kyo akonsha kumwenamo mu kunonka ntanda yonse umvwe wataya bumi bwanji ne. Nsabo yanji inematu kimye kyo akiji mumi mambo kyo kimye kyo akonsha kwiyowa. Bwipuzho bwa bubiji bwa kwa Yesu bwa kuba’mba: “I ki ka kyo akapana muntu kya kupimpula na mweo wanji?” bwafwainwa bwavulwileko banteleki banji kintu kyakalakenye Satana mu moba a kwa Yoba amba: “Byonse byo aji nabyo muntu ukebipana mu kupulusha mweo wanji.” (Yoba 2:4) Byambo byaambile Satana bya kine ku bantu bamo babula kupopwela Yehoba. Bavula boba byonse byo bakeba, kulala mafunde mambo a kukebatu amba bekale na bumi. Nangwa byonkabyo bena Kilishitu bamwena bintu mu jishinda jingi.

4 Twayuka amba Yesu kechi waishile pano pa ntanda na kwitupa butuntulu bwa mubiji, bunonshi ne bumi bwa kwikala myaka yavula mu ino ntanda ne. Waishile na kushinkula jishinda ja kwikala na bumi bwa myaka ne myaka mu ntanda ipya, kabiji luketekelo lwa kukekala myaka ne myaka kyo kintu kyo twanemeka bingi. (Yoa. 3:16) Bena Kilishitu bayuka kuba’mba bwipuzho butanshi Yesu bo aipwizhe bwakonsha ne kwipuzhiwa’mba: “Nangwa muntu ukanonka ntanda yonse, ne kutaya luketekelo lwanji lwa kwikala myaka ne myaka, bino ukajilamo ka?” Mukumbu ke wa kuba’mba, ukajamo mpwa kubula. (1 Yoa. 2:15-17) Pa kwitukwasha kukumbula bulongo bwipuzho bwa bubiji bwa kwa Yesu, twakonsha kwishikisha atweba bene amba: ‘Nakonsha kwipana kufika ku ñanyi kipimo pa kuba’mba luketekelo lwa kwikala mu ntanda ipya lukose?’ Tukumbula kupichila mu byubilo byetu ne bino byubilo byo bimwesha luketekelo lwetu byo lwakosa.—Esakanyaiko Yoano 12:25.

(Mako 8:38) Mambo muntu yense umvwa bumvu na mambo a amiwa ne na mambo a byambo byami mu kino kisemi kya bankende kabiji kyatama, Mwana muntu naye ukamumvwina bumvu kimye kyo akeya mu lukumo lwa Shanji na bamalaika bazhila.”

jy 143 jifu. 4

Nanchi Mwana Muntu ye Ñanyi?

Kya kine, aba balondela Yesu umvwe bakeba kutalwa bulongo kwi aye, bafwainwa kuchinchika ne kwipana. Yesu waambile’mba: “Muntu yense umvwa bumvu na mambo a amiwa ne na mambo a byambo byami mu kino kisemi kya bankende kabiji kyatama, Mwana muntu naye ukamumvwina bumvu kimye kyo akeya mu lukumo lwa Shanji na bamalaika bazhila.” (Mako 8:38) Kimye Yesu kyo akeya, “ukafweta bantu monka mwayila byubilo byabo.”—Mateo 16:27.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

(Mako 7:5-8) Onkao mambo, bano Bafaliseo ne banembeshi bamushikishe’mba: “Mambo ka baana bobe ba bwanga o babujila kulondela bisho bya bashakulu, bino abo bajatu kajo na maboko a biko?” 6 Aye wibambijile’mba: “Isaya waawile kine pe anweba bakamfutumfutu byonka byo kyanembwa’mba, ‘Bano bantu bannemekatu na byatunwa byabo, pakuba michima yabo iji kwalepa ne amiwa. 7 Bampopwelatu kyatu, mambo bafunjisha mafunjisho a bantu.’ 8 Anweba mulengulula mikambizho ya Lesa ne kukakachila ku bisho bya bantu.”

w16.08 30 mafu. 1-4

Mepuzho Afuma ku Batanga

Kowa ku maboko kwaikele byepi lukatazho ku balwanyi ba kwa Yesu?

Luno lo lukatazho lumo pa makatazho avula bingi balwanyi ba kwa Yesu lo bamupelejilengapo mambo aye ne baana banji ba bwanga. Mu Mizhilo ya Mosesa mwajinga mikambizho yavula yaambile pa kwitokesha ku bintu nabiji kusuuma ku bya bulume, mbumba, ne kukwata bitumbi bya bantu ne banyama. Kabiji yaambile pa bya kwitokesha. Kino kyaubiwanga kupichila mu kupana bitapisho, kowa nangwa kwibasansa mema.—Levi., bita. 11-15; Bala., kita. 19.

Balabi ba Bayudea balondelanga bingi ino mizhilo. Buku umo wamba’mba kyonse kyalengelanga kwikala wa muzhilo “bekipitulukangamo kumona byalengejile muntu kwikala wa muzhilo, byo kyakonsheshe kusambukila bakwabo, bipe ne bintu byakonsheshe kwikala bya muzhilo, apa bino ne jishinda ne bisho bya kwitokesheshamo.”

Balwanyi bwa kwa Yesu bamwipwizhe’mba: “Mambo ka baana bobe ba bwanga o babujila kulondela bisho bya bashakulu, bino abo bajatu kajo na maboko a biko?” (Mako 7:5) Bano balwanyi ba kwa Yesu kechi baambilenga’mba kyatama kuja kwa kubula kowa ku maboko ne. Balabi bajinga na kisho kya kwiichila mema ku maboko saka bakyangye kutendeka kuja. Buku ye twaambapo kala wanungapo’mba: “Kabiji batalanga ne pa bipe byo bafwainwe kwingijisha pa kwichila mema, mema a mutundu ka o bafwainwe kwingijisha, muntu wafwainwa kwichilako bakwabo mema, ne pafwainwe kufika mema ku maboko.”

Yesu kechi kyamukatezhe kuyuka bya kuba na ino mizhilo yalengele bantu ne. Wabuujile bantangi ba Bayudea ba mu myaka kitota kitanshi amba: “Isaya waawile kine pe anweba bakamfutumfutu byonka byo kyanembwa’mba, ‘Bano bantu bannemekatu na byatunwa byabo, pakuba michima yabo iji kwalepa ne amiwa [Yehoba]. Bampopwelatu kyatu, mambo bafunjisha mafunjisho a bantu.’ Anweba mulengulula mikambizho ya Lesa ne kukakachila ku bisho bya bantu.”—Mako 7:6-8.

(Mako 7:32-35) Akuno bamuletejile mwanamulume washinka matwi kabiji kamaama, kabiji bamusashijile’mba amutenteke maboko anji. 33 Wamutwajile kwa bunke, kufuma mu jibumba. Kepo atwezhezhe minwe yanji mu matwi a uno muntu, kabiji byo ashipile mate, wamukwachile pa lujimi. 34 Byo atajile mwiulu, waikizhe kyefu ne kumwambila’mba: “Efata,” ko kuba’mba, “Ashinkuke.” 35 Ponkapo matwi anji ashinkukile, ne kantabula kachibikile, kabiji watatwile ne kwamba bulongo.

w00 2/15 17-18 mafu. 9-11

Nanchi Muji na “Muchima wa Kilishitu” Nyi?

9 Uno mwanamulume washinkile matwi kabiji wajinga kamaama. Yesu wamwene’mba uno muntu waubile moyo nangwa kuchina kumulengesha bumvu ku bantu. Yesu waubile kintu kya kukumya. Watwajile uno muntu kwa bunke kufuma pa jibumba. Yesu waingijishe maboko pa kuba’mba abuule uno muntu kintu kyo asakumuba. Yesu ‘watwezhezhe minwe yanji mu matwi a uno muntu, kabiji byo ashipile mate, wamukwachile pa lujimi.’ (Mako 7:33) Kikwabo Yesu watajile mwiulu ne kulomba kishinshi. Abino bintu byaubile Yesu byalengejile byashiine uno muntu amba usakukosa. Mambo Yesu waambile’mba, ‘kyo mbena kukeba kukubila obewa, Lesa usakumpa bulume.’ Kepo Yesu amwambijile’mba matwi obe: “Ashinkuke.” (Mako 7:34) Ponkapotu uno muntu watendekele kumvwa ne kutendeka kwambatu bulongo.

10 Kine Yesu waubijile bingi lusa uno muntu. Watele bingi muchima ku bintu byapichilengamo bantu, akino kyo kyamulengejile kwibakwasha. Byo tuji bena Kilishitu, twafwainwa kwibikako bingi kwikala na muchima wajingapo ne Kilishitu wa kubila bantu lusa ne kwibakwasha. Baibolo witukambizha kuba’mba: “Anweba bonse kwatankanai mu milanguluko, iubilainga lusa, temwainga balongo, iubilainga kifyele ne kwipelula.” (1 Petelo 3:8) Pa kuba’mba twikale byajinga Kilishitu, twafwainwa kwambanga ne kuba bintu saka tulangulukilako bantu byo basakumvwa ku muchima.

11 Kabiji mu kipwilo, twakonsha kulangulukilako bakwetu inge saka twibanemeka ne kwibobilanga bintu byonkatu byo tukeba atweba kwitubila. (Mateo 7:12) Kuba bino kwavwangamo kuyukanga bya kwamba ne jishinda jo twambilamo. (Kolose 4:6) Saka tuvuluka’mba “byambo bya kupulumukatu byasañana nobe mpoko.” (Byambo bya Maana 12:18) Twafwainwa kwikalanga byepi na ba mu kisemi kyetu? Ba mulume ne mukazhi betemwa bingi bata bingi muchima ku bibena kwamba mukwabo. (Efisesa 5:33) Kechi beambila byambo byatama, kwikebela mambo ne kwiambila byambo bya mukeyu ne. Mambo kuba bino, kukozha bingi ku muchima ne kubula kwikala bulongo mu masongola. Baana nabo bomvwa kutama ku muchima. Onkao mambo, bansemi baji na butemwe bayuka bya kwambila baana babo. Inge baana babo balenga mambo, bansemi baji na butemwe bafundako baana babo mu jishinda jawama kabiji ja mushingi ne kubula kwibazhingijisha. (Kolose 3:21) Inge saka tulangulukilako bakwetu, tukamwesha’mba tuji na muchima wa Kilishitu.

Kutanga Baibolo: Mako 7:1-15

MAY 14-20

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MAKO 9-10

“Kimwesho Kikosesha Lwitabilo”

(Mako 9:1) Kabiji wibabuujile’mba: “Kine nemwambila namba mwi anweba baimana pano, bamo kechi bakafwa ne, poso patanshi bakamone Bufumu bwa Lesa bwatendeka kulama na bulume.”

w05 2/1 5 mafu. 9-10

Kilishitu—kyo Kishina kya Bungauzhi

9 Papichile mwaka umo kufuma kimye Yesu ashimwine lushimuno lwanji lwa Bumesiasa. Kijiilo kya Lupitailo byo kyapwile mu 32 C.E., bavula baitabijile balekele kumulondela, kampe na mambo a kwibamanyika, ne bya kutabataba bya mu bwikalo. Bamo nabo kampe bavulañene nangwa kwibafichisha ku muchima na mambo a kuba Yesu wakaine kwibikako kwabo kwa kukeba kumwikazha pa bufumu. Kimye bapopweshi Bayudea bamukanjikizhe kuba’mba obepo kiyukilo kimo kufuma mwiulu kya kuba’mba atumbalelemo, wakaine. (Mateo 12:38, 39) Bantu bamo bavulañene pe Yesu byo akaine kwikala mfumu. Kabiji Yesu watatwile kwamba ku baana banji ba bwanga kintu kimo kyo bakankelwe kumvwa amba: “Kyamfwainwa amiwa nkaye ku Yelusalema, nkamaname na bya malwa byavula ku bakulumpe ne ku bañanga bakatampe ne ku banembeshi, ne kungipaya bakangipaya.”—Mateo 16:21-23.

10 Mu bañondo bakwabo batanu na bana kufika ne jikumi, kyajinga kimye kya kwa ‘[Yesu] kya kufuma pano pa ntanda ne kuya kwi Shanji.’ (Yoano 13:1) Byo atesheshe maana ku baana banji ba bwanga bakishinka, Yesu wibalayile bamo kintu kyo akaine kumwesha Bayudea babujile lwitabilo ko kuba’mba kayukilo kufuma mwiulu. Yesu waambile’mba: “Kine nemwambila namba, po baji bamo baimana pano, kechi bakamona lufu nangwa pacheche ne, poso bakamone Mwana muntu kasa eya mu bufumu bwanji.” (Mateo 16:28) Yesu kechi walumbulwilenga’mba bamo baana ba bwanga bafwanyijilwe kwikala bomi poso Bufumu bwa Bumesiasa bwaikazhiwa mu 1914 ne. Yesu wajinga na mulanguluko wa kumwesha baana ba bwanga balunda nanji basatu lukumo lwa kukumya mu Bufumu bwanji. Yesu walangulukilenga kwibamwesha lukumo lo akekala nalo kimye akekala Mfumu mu Bufumu bwa Lesa. Kino kitelwa’mba kimwesho kya kwaluka.

(Mako 9:2-6) Byo papichile moba atanu na jimo, Yesu wasendele Petelo, Yakoba ne Yoano ne kuya nabo kwa bunke ku mutumba walepa. Ne aye waalukile ku meso abo; 3 bivwalo byanji bya peulu byatendekele kubeka, ne kutokatu too kya kuba kafwako muntu uchapa bivwalo pano pa ntanda wakonsha kwibitokesha byobya ne. 4 Kabiji Elaija ne Mosesa bamwekele kwi abo, kabiji besambilenga ne Yesu. 5 Kepo Petelo aambijile Yesu amba: “Labi, kituwamina kwikala ponka pano. Onkao mambo, twayai tupope matente asatu, imo yenu, ikwabo ya kwa Mosesa ne ikwabo ya kwa Elaija.” 6 Nangwa byonkabyo, Petelo kechi wayukile bya kwamba ne, mambo baubile moyo.

w05 2/1 6 jifu. 11

Kilishitu—kyo Kishina kya Bungauzhi

11 Pa kupitapo moba atanu na jimo, Yesu wibasendele ba Petelo, Yakoba ne Yoano ne kwibatwala pa mutumba walepa, kampepo Mutumba wa Hemone. Akwa, Yesu ko ko ‘ebalukile ke ungi ku meso abo; kabiji kilungi kyanji ke kisame nobe juba ne bivwalo byanji ke byaluke to nobe kyeya.’ Ba Mosesa ne Elaija nabo bamwekele saka besamba ne Yesu. Kino kya kukumya kyafwainwa kyamwekele bufuku pa kuba’mba kimwekeshe. Kyajinga kya kine, o ene mambo Petelo o aambijile’mba ashimike makunka asatu, imo ya kwa Yesu, imo ya kwa Mosesa, ne imo ya kwa Elaija. Petelo byo akyambilenga, jikumbi jibembela jibazhikile ne jiwi ja mu jikumbi jaambile’mba: “Uno ye Mwanami, ye natemwa, mo namwena lusekelo; mumvwai aye.”—Mateo 17:1-6.

(Mako 9:7) Kabiji jikumbi jibavwetele, ne jiwi jafumine mu jikumbi amba: “Uno ye Mwanami, ye natemwa. Mumvwinai.”

nwtsty kulumbulula kyambo kiji pa Mak 9:7

jiwi: Mu mabuku a Mambo Awama mo mwatanwa bimye bisatu Yehoba mwine po aambile na bantu saka beumvwina bene.—Monai byo balumbulula byambo biji pa Mak 1:11; Yoa 12:28.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

(Mako 10:6-9) Pakuba kufumatu ku ntendekelo, ‘walengele mwanamulume ne mwanamukazhi. 7 Na mambo a kino, mwanamulume ukasha bashanji ne bainanji, 8 kabiji bano babiji bakekala ke mubiji umo,’ onkao mambo, kechi bakiji babiji ne, bino ke mubiji umo. 9 Onkao mambo, akya kyasambakanya Lesa, muntu kechi ekyabanye ne.”

w08 2/15 30

Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Mako

10:6-9. Nkebelo ya Lesa ke ya kuba’mba aba batwela mu masongola batwajijile kwikala pamo. Onkao mambo, mu kifulo kya kunyemenatu pa kwikana, ba mulume ne mukazhi bafwainwa kweseka na ngovu kwingijisha mafunde a mu Baibolo kuba’mba bapwishe makatazho o bakonsha kwikala nao mu masongola.—Mat. 19:4-6.

(Mako 10:17, 18) Kabiji byo ayilenga, kwaishile muntu umo kabiji wamufukamijile ne kumushikisha’mba: “Mufunjishi Wawama, ñanyi kintu kyo nafwainwa kuba pa kuba’mba nkekale na bumi bwa myaka ne myaka?” 18 Yesu wamukumbwile’mba: “Mambo ka o wantelela’mba wawama? Mambo kafwako muntu wawama ne, kanatu Lesa kwapwa.

nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 10:17, 18

Mufunjishi Wawama: Kyamweka uno muntu waingijishe bino byambo bya kuba’mba “Mufunjishi Wawama” kukebatu kumvwisha Yesu bulongo ku muchima, mambo bantangi ba bupopweshi bo bakebanga uno mushingi. Nangwa kya kuba kechi kyatamine bantu kutela Yesu amba “Mufunjishi” kabiji “Nkambo” ne, (Yoa 13:13) aye wapaine lukumo lonse kwi Shanji.

Kafwako muntu wawama ne, kanatu Lesa kwapwa: Ino ñambilo yamwesha’mba Yesu wayukile’mba Yehoba ye yenkatu wafwainwa kutelwa’mba wawama, ye uji na luusa lwa kupana mizhilo pa kintu kyawama ne kyatama. Adama ne Evwa byo basatukijile Yehoba pa kuja ku kichi kya kuyuka byawama ne byatama, befuukwijilepo bene kwiubila byo bakebelenga. Yesu wapuseneko na bano bantu, mambo aye waipuzhanga Shanji kumubuula bya kuba. Lesa witufunjisha kuyuka byawama byo etupa mizhilo ne mafunde aji mu Mambo anji.—Mak 10:19.

Kutanga Baibolo: Mako 9:1-13

MAY 21-27

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MAKO 11-12

“Uno Mwanamukazhi Watayamo Mali Avula Kukila Bonse”

(Mako 12:41, 42) Kabiji waikele saka atala ku bilambwilo ne kumona jibumba byo jatayilenga mali mu bilambwilo, ne banonshi bavula batayilengamo mali a muwayawaya avula. 42 Kepo mwanamukazhi wafwilwa muyanji aishile na kutayamo tumali twa muwayawaya tubiji twakepesha twabula kunema.

nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 12:41, 42

bilambwilo: Mabuku a kala a Bayudea amba’mba tuno tubokoshi mo babikanga mali betulengele nobe matolompita nangwa masengo anyiñana kwiulu ne kajiso peulu. Bantu babikangamo bya bupe byapusana pusana. Kyambo kya Kingiliki kyo baingijisha pano kiji ne pa Yoa 8:20, bekituntulula’mba “bilambwilo.” Akino kyambo javula kyaimenangako mpunzha yajinga mu Lubanza wa Banabakazhi (Monai byambo byo balumbulula biji pa Mat 27:6 ne bya Kulumbulula B11.) Kwesakana na mabuku a Balabi, bilambwilo 13 bebibikanga monse mwapela lubanza. Akino kibena kumwesha’mba mali o bafumyanga mu bilambwilo byajinga mu Lubanza wa Banabakazhi bealetanga ne kwiabika mu kino kilambwilo kikatampe.

tumali twa muwayawaya tubiji twakepesha: Mu Kingiliki ke “malepita abiji.” Bino byambo byafuma ku kyambo kya lepitoni (le·ptonʹ), kilumbulula kintu kyakepa ne kunyiñana. Lepitoni wajinga jali ja muwayawaya jakepele bingi jo baingijishanga mu Isalela. Malepita 128 aesakene na ndenali umo.—Monai Mutanchi wa Byambo, “Lepitoni,” ne bya Kulumbulula B14.

twakepesha twabula kunema: Mu Kingiliki “ke kwadulani.” Kyambo kya Kingiliki kya ko·dranʹtes (kyafuma ku kyambo kya Kilatini kya quadrans) kulumbulula mali a muwayawaya 64 a bena Loma a mukuba aesakene na ndenali umo. Mako waingijishe mali aingijishanga bena Loma kulumbulwilamo mali a muwayawaya aingijishanga javula Bayudea.—Monai bya Kulumbulula B14.

(Mark 12:43) Onkao mambo, waichile baana banji ba bwanga ko aji ne kwibambila’mba: “Kine nemwambila namba, uno mwanamukazhi wafwilwa muyanji watayamo mali avula kukila bonse batayamo mali mu bilambwilo.

w97 10/15 16-17 mafu. 16-17

Yehoba Utemwa Bingi byo mu Mwingijila na Muchima Yense

16 Byo papichile moba kufuma pa Nisanyi 11, Yesu waikele juba jonse mu nzubo ya Lesa, mo bamwipwizhenga ne aye mo ebepwizhenga bantangi pa mambo a kupana misonko, pa lusanguko ne bintutu bikwabo. Walengulwile banembeshi ne Bafaliseo na mambo a byo ‘baangatanga mazubo a banabakazhi bafwilwa.’ (Mako 12:40) Yesu byo aikele pa kipona kampe mu Lubanza wa Banabakazhi, kwesakana na mwaubilanga Bayudea, mo mo batujile bilambwilo 13. Yesu byo akikele, wamwenenga bantu byo babikilenga mali mu bilambwilo. Banonshi bavula baishile, kampe bamo baishile kuba’mba bebamone’mba bo baoloka ne kuba’mba batokeshe bantu ku muchima. (Esakanyaiko Mateo 6:2.) Yesu wazanzhile meso anji pa mwanamukazhi umo. Kafwako muntu nangwa umo wateleko muchima ne kumona mali atayilemo uno mwanamukazhi ne. Pakuba Yesu wayuka biji mu muchima wa muntu, wayukile’mba wajinga “mwanamukazhi wafwilwa muyanji.” Kabiji wayukile ne mali o atayilemo, ajinga “tumali twa muwayawaya tubiji twakepesha twabula kunema.”—Mako 12:41, 42.

17 Yesu waichile baana banji ba bwanga ko aji, mambo wakebelenga’mba bemwene bene kintu kyanema kyo asakwibafunjisha. Yesu waambile’mba, “uno mwanamukazhi watayamo mali avula kukila bonse batayamo mali mu bilambwilo.” Walumbulwile’mba uno mwanamukazhi watayilemo mali avula kukila ne atayilemo bantu bonse inge mwiavwanga pamo. Watayilemo mali “onse o ajinga nao.” Kintu kyaubile uno mwanamukazhi kimwesha’mba, wipaine bingi kwi Yehoba. Yesu wasajilepo kwamba pa uno mwanamukazhi kuba’mba ye twafwainwa kufunjilako, mambo wapaine kwi Lesa bupe bo balengulwile ku bantu. Onkao mambo, kwi Lesa uno mwanamukazhi wapaine kintu kyanema bingi!—Mako 12:43, 44; Yakoba 1:27.

(Mako 12:44) Mambo bonse batayamo o bafumya pa bintu byabo byavula, pakuba uno mwanamukazhi nangwa kya kuba muyanji, watayamo mali anji onse o ajinga nao a kwikwashishamo.”

w97 10/15 17 jifu. 17

Yehoba Utemwa Bingi byo mu Mwingijila na Muchima Yense

17 Yesu waichile baana banji ba bwanga ko aji, mambo wakebelenga’mba bemwene bene kintu kyanema kyo asakwibafunjisha. Yesu waambile’mba “uno mwanamukazhi watayamo mali avula kukila bonse batayamo mali mu bilambwilo.” Walumbulwile’mba uno mwanamukazhi watayilemo mali avula kukila ne atayilemo bantu bonse inge mwiavwanga pamo. Watayilemo mali “onse o ajinga nao.” Kintu kyaubile uno mwanamukazhi kimwesha’mba, wipaine bingi kwi Yehoba. Yesu wasajilepo kwamba pa uno mwanamukazhi kuba’mba ye wafwainwa kufunjilako mambo wapaine kwi Lesa bupe bo balengulwile ku bantu. Onkao mambo, kwi Lesa uno mwanamukazhi wapaine kintu kyanema bingi!—Mako 12:43, 44; Yakoba 1:27.

w87 12/1 30 jifu. 1

Nanchi Mupana na Muchima Yense Nyi?

Twakonsha kufunjilako bintu byavula bingi ku jino jishimikila. Kintu kikatampe kyo twakonsha kufunjilako ke kino, byo tuji na mwingilo wa kukwasha bupopweshi bwa kine kwingijisha mali etu ne bintutu bikwabo, kintu kyo akeba Lesa kechi kupana kintu kyo twalengulula ne. Nanchi abya tupana bintu byo tukabula ne kuvuluka kuba’mba twibipaine nyi? Nangwa nanchi bintu byo tupana, twibipana na muchima yense nyi?

cl 185 jifu. 15

Maana mu “Mambo a Lesa”

15 Nanchi kino kechi kya kukumya kuba’mba pa bantu bonse baishile ku nzubo ya Lesa pa joja juba, uno mwanamukazhi wafwilwa ye wasajilwepo ne kutongolwa mu Baibolo nenyi? Kupichila mu kino kya kumwenako, Yehoba witufunjisha’mba ke Lesa usanta. Umvwa bingi bulongo kutambwila bupe bwetu bo tupana na muchima yense, kechi na mambo a bupe bwapana bakwetu ne. Kafwako jishinda jikwabo jawama Yehoba jo afwainwe kwitufunjishishamo buno bukine busangajika ne!

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

(Mako 11:17) Wibafunjishenga’mba: “Nanchi kechi kyanembwa’mba: ‘Nzubo yami ikatelwa’mba nzubo ya milombelo ya bisaka byonse bya bantu’ nenyi? Pakuba anweba mwiyalula ke jiyengo ja tupondo.”

nwtsty kulumbulula byambo biji pa Mak 11:17

nzubo ya milombelo ya bisaka byonse bya bantu: Pa basatu banembele mabuku a Mambo Awama baingijishe Is 56:7, Mako ye yenkatu waingijishe kino kyambo kya “bisaka byonse bya bantu.” (Mat 21:13; Luk 19:46) Nzubo ya Lesa mu Yelusalema yajinga mpunzha ya kupopwelamo ne kulomba kwi Yehoba ku bena Isalela ne bantu bafumine ku byalo bingi baakamwanga Lesa. (1Mf 8:41-43) Yesu wakajipijile Bayudea baingijishanga nzubo ya Lesa kubilamo busulu, kwiyalula kwikala ke jiyenga ja tupondo. Byubilo byabo byatama byalengejile bantu ba mu bisaka byonse bya bantu kubula kwiya mu nzubo ya Yehoba ya milombelo, akino kyalengejile bantu kubula kumuyuka.

(Mako 11:27, 28) Babwelele jibiji ku Yelusalema. Kabiji byo aendelenga mu nzubo ya Lesa, bañanga bakatampe ne banembeshi ne bakulumpe baishile ko aji ne 28 kumwipuzha’mba: “Nanchi wafumya pi luusa lo ubilamo bino bintu? Nangwa ñanyi wakupele luno luusa lwa kuba bino bintu?”

jy 244 jifu. 7

Waingijishe Kichi kya Mukuyu pa Kufunjisha Buneme bwa Kwikala na Lwitabilo

Kechi papichile ne kimye ne, Yesu ne baana banji ba bwanga bafikile mu Yelusalema. Byonka byo aubanga kimye kyonse, Yesu watwelele mu nzubo ya Lesa kabiji watatwile kufunjisha. Kyamweka bañanga bakatampe ne bakulumpe, balangulukilenga pe Yesu byo aubile bantu bapimpwilenga mali pa juba jafumineko. Onkao mambo, bamushikishe’mba: “Nanchi wafumya pi luusa lo ubilamo bino bintu? Nangwa ñanyi wakupele luno luusa lwa kuba bino bintu?”—Mako 11:28.

Kutanga Baibolo: Mako 12:13-27

MAY 28–JUNE 3

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MAKO 13-14

“Chinuzhukainga Bintu Byakonsha Kwimulengela Kuchina Bantu”

(Mako 14:29) Pakuba Petelo wamwambijile’mba: “Nangwa kya kuba bonse basakwituntula, amiwa kechi nsakwituntula ne.”

(Mako 14:31) Bino Petelo waambishetu’mba: “Inge kufwa tusakufwila pamo, kechi nsakwimukana nangwa pachechetu ne.” Ne bakwabo batendekele kwamba kintutu kimo.

(Mako 14:50) Kabiji bonse bamushile ne kunyema.

(Mako 14:47) Pano bino, umo pa boba baimene, wasomwene mpoko yanji ne kukopola kutwi kwa kalume wa ñanga mwine mukatampe.

(Mako 14:54) Bino Petelo wamulondejilenga katwezhimina kufikatu ne ku kipango kya ñanga mwine mukatampe; kabiji waikele na ba mingilo ba ku nzubo na koota mujilo.

(Mako 14:66-72) Petelo byo ajinga mu kipango panshi, kwaishile nsongwakazhi wa mwingilo wa ñanga mwine mukatampe. 67 Byo amwene Petelo na koota mujilo, wamutajile bingi ne kumwambila’mba: “Ne anweba mwajinga pamo na uno Yesu mwina Nazala.” 68 Bino aye wakaine ne kwamba’mba: “Amiwa kechi namuyuka uno muntu nangwa bintu byo ubena kwamba ne,” kabiji walupukile kuya ku kibelo. 69 Akwa nako nsongwakazhi wa mwingilo byo amumwene, waambijile boba baimene’mba: “Uno naye mwananji wa bwanga.” 70 Wakaine jibiji. Kabiji byo papichile kakimye, aba baimene batendekele kwambila Petelo amba: “Kwambatu kine, ne obewa wi mwananji wa bwanga, mambo wi mwina Ngalilea.” 71 Bino aye watendekele kwifingisha ne kuchipa’mba: “Amiwa kechi namuyuka uno muntu ye mubena kwambapo ne!” 72 Ponkapo shikombwe wakokwele ja bubiji, ne Petelo wavulukile byamwambijile Yesu amba: “Shikombwe saka akyangye kukokola jibiji, usakunkana jisatu.” Kabiji kyamukolele bingi ku muchima watendeka ne kujila.

ia 200 jifu. 14

Wafunjile bya Kulekelako Bantu Mambo

14 Petelo byo alondejilenga katwezhimina, wafikile ku nzubo ikatampe yawama yajinga mu Yelusalema. Ino yajinga nzubo ya kwa Kaifasa, munonshi kabiji ñanga mukatampe. Mazubo a uno mutundu bazhokoloshangako nsakwa. Petelo byo aishile bamukainye kutwela mukachi. Yoano saka atwela kala mukachi, waishile ne kwambila kalume watwezhezhenga bantu kuswisha Petelo kutwela. Kyamweka Petelo kechi waikele pamo na Yoano ne, kabiji kechi batwelele mu nzubo mwajinga Nkambo yabo ne. Aye waikele pamo na bazha ne bakalume ku mutengatenga wa mujilo kimye kya bufuku, kabiji bamwenenga ne bakamonyi ba bubela bashinawijilenga Yesu byo batwelelenga ne kulupuka mu nzubo.—Mako 14:54-57; Yoa. 18:15, 16, 18.

it-2 619 jifu. 6

Petelo

Byo ayilenga pamo na mukwabo mwana wa bwanga wamulondejile nangwa kampe wamushinjikinyeko kwaikalanga ñanga mukatampe, Petelo watwelele mu kipango. (Yoa 18:15, 16) Petelo kechi waimene pa mpunzha pafyamika pa kukankalwa kumumona ne, aye wayile na kwikala ponka pajinga bantu baotelenga mujilo. Na mambo a kyeya kya mujilo, bantu bamuyukile’mba wajinga mwana wa bwanga wa kwa Yesu, kabiji bamuyukijile ku ñambilo yanji amba wajinga mwina Ngalilea. Petelo byo bamutongwele’mba naye mwana wa bwanga, wakaine jisatu amba kechi wamuyuka Yesu ne, watendekele ne kwifingisha ne kuchipa’mba kechi namuyuka uno muntu ne. Shikombwe byo akokwele ja bubiji mu muzhi wajinga pepi, Yesu “waalulukile ne kutala Petelo.” Petelo walupukile pangye ne kujila kya kine kine. (Mat 26:69-75; Mak 14:66-72; Luk 22:54-62; Yoa 18:17, 18; monai SHIKOMBWE WAKOOKOLA; LUCHIPO) Milombelo Yesu yo alombejileko Petelo, Lesa wiikumbwile kabiji lwitabilo lwa kwa Petelo lwatwajijile kukosa.—Luk 22:31, 32.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

(Mako 14:51, 52) Bino nsongwalume umo wavwajiletu kivwalo kyawamisha kya linenyi, wamulondejilenga katwezhimina kabiji bakebele’mba bamukwate, 52 bino aye washile kivwalo kyanji kya linenyi, ne kunyema matakotu.

w08 2/15 30

Bishinka bikatampe Kufuma mu Buku wa Mako

14:51, 52—Ñanyi nsongwalume ‘wanyemenetu matakotu’? Mako ye yenkatu waambapo pa kino kintu, onkao mambo twakonsha kupwisha mu muchima amba witongwelenga aye mwine.

(Mako 14:60-62) Kepo ñanga mwine mukatampe aimene mukachi kabo ne kwipuzha Yesu amba: “Nanchi kechi ukeba kukumbula nenyi? Usakwambapo’mba ka pa bintu byo babena kukushiina bano bantu?” 61 Bino aye kechi wakumbwile ne, wazhindaminetu nzoo. Kabiji ñanga mwine mukatampe wamushikishe jibiji amba: “Nanchi wi Kilishitu Mwana wa yewa utotwa nyi?” 62 Kepo Yesu aambile’mba: “Yami iye; kabiji anweba mukamona Mwana muntu saka aikala ku kuboko kwa kilujo kwa bulume kabiji saka eya mu makumbi.”

jy 287 jifu. 4

Yesu Bamutwajile kwi Anasa, Kabiji Bakamufikizhe kwi Kaifasa

Kaifasa wayukile’mba Bayudea bazhingilanga bingi umvwe muntu witela’mba Mwana Lesa. Patanshi kimye Yesu kyo aambile’mba Lesa Shanji, Bayudea bakebelenga kumwipaya mambo baambilenga’mba ubena “kwiesakanya aye mwine na Lesa.” (Yoano 5:17, 18; 10:31-39) Onkao mambo, Kaifasa mu bujimuku wamukambizhe Yesu amba: “Nakuchipisha mu jizhina ja Lesa mumi namba witubuule umvwe wi Kilishitu, Mwana Lesa!” (Mateo 26:63) Kya kine, Yesu waambile’mba Mwana Lesa. (Yoano 3:18; 5:25; 11:4) Pa kikye kimye umvwe kya kuba wakaine, inge wamwesheshe’mba wakana kuba’mba kechi Mwana Lesa ne, kabiji kechi ye Kilishitu ne. Onkao mambo, Yesu waambile’mba: “Yami iye; kabiji anweba mukamona Mwana muntu saka aikala ku kuboko kwa kilujo kwa bulume kabiji saka eya mu makumbi.”—Mako 14:62.

Kutanga Baibolo: Mako 14:43-59

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu