BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • mwbr21 November pp. 1-12
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo—2021
  • Tumitwe tucheche
  • NOVEMBER 1-7
  • NOVEMBER 8-14
  • NOVEMBER 15-21
  • NOVEMBER 22-28
  • NOVEMBER 29–DECEMBER 5
  • DECEMBER 6-12
  • DECEMBER 13-19
  • DECEMBER 20-26
  • DECEMBER 27–JANUARY 2
Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo—2021
mwbr21 November pp. 1-12

Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

NOVEMBER 1-7

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOSHUA 18-19

“Yehoba Waabenye Bulongo Kyalo”

it-1 359 jifu. 1

Mipaka

Kyamwekeshatu patoka kuba’mba pa kuchibaula mipaka ya mikoka balondelanga bino bishinka bibiji: byamwesha bubale bo bataya ne kubaya kwa mukoka. Bubale kechi bwamweshanga kubaya kwa mpunzha yo bafwainwe kupa mukoka ne. Bubale bwibakwashangatu kuyuka mpunzha kukekela yewo mukoka, kana ku muzhika, ku musela, ku bulenge nangwa ku buyeke. Kana kwipi na kalunga nyi, inyi kana ku mpunzha ya mitumba. Byamweshanga bubale byafumanga kwi Yehoba. Onkao mambo, kino kyalengelanga kubula kwiumvwina kichima nangwa kutoboka pakachi ka mikoka. (Man 16:33) Kabiji jino jo jishinda Lesa jo aingijishenga pa kwabila mpunzha bena Isalela kwesakana na bungauzhi bwaawile mushakulu wabo aye Yakoba byo ajinga pepi kufwa bwanembwa pa Ntendekelo 49:1-33.

it-1 1200 jifu. 1

Buswanyi

Mapunzha a buswanyi. Yehoba ye wapele bena Isalele mapunzha a buswanyi. Yehoba wabuujile Mosesa mwapichile mipaka ya mapunzha a buswanyi a bena Isalela. (Ba 34:1-12; Yos 1:4) Baana ba kwa Gadi, baana ba kwa Lubenyi ne kichika kya mukoka wa bena Manase bebapele mapunzha abo a buswanyi kwi Mosesa. (Ba 32:33; Yos 14:3) Mikoka ya bena Isalela ikwabo batambwile mapunzha abo a buswanyi kwi Yoshua ne Elieza kupichila mu kutaya bubale. (Yos 14:1, 2) Byonka byaambile bungauzhi bwaawile Yakoba bwanembwa pa Ntendekelo 49:5, 7, Shimeona ne Levi kechi bebapelepo mapunzha a kyabo kyabo eikela a kwikalamo ne. Shimeona bamupele mpunzha mukachi ka mpunzha ya buswanyi ya bena Yuda (ne mande azhokolokele mizhi ikatampe) (Yos 19:1-9), kabiji bena Levi bebapele mizhi 48 yajinga mu kyalo kyonse kya bena Isalela. Na mambo a kuba bena Levi bebapele mwingilo wanema bingi wa ku tente wa lusambakeno, Yehoba wibabuujile’mba aye ye buswanyi bwabo. Bya bujikumi byo batambulanga byo byajinga kyabo kyo bebabilapo nangwa’mba bo buswanyi bwabo bo batambulanga na mambo na mwingilo ye bebapele. (Ba 18:20, 21; 35:6, 7) Bisemi bebipanga mapunzha mukachi ka mpunzha o bapa mukoka wabo. Inge kisemi kyabayilako, bebachibawilanga mapunzha ache-ache ne kwibabila.

it-1 359 ¶2

Mipaka

Inge bayuka mpunzha kukekela mukoka panyuma ya kutaya bubale, kepo balangulukanga pa kishinka kya bubiji: kubaya kwa mpunzha ya kwibapa kwesakana na kubaya kwa mukoka wabo. Lesa wibakambizhe’mba, “Mwafwainwa kuta bubale pa kwabanya kyalo mu bisemi byenu. Jibumba jiji na bantu bavula mukejipe kya buswanyi kyabaya ne jibumba jiji na bantu bacheche mukejipe kya buswanyi kicheche. Muntu yense ukatambula kya buswanyi ponka pa kaponena bubale bwanji.” (Ba 33:54) Kechi bapimpulanga kukekela mpunzha yo batongwele ku bubale ne. Kyo bapimpulangakotu ke kubaya kwa mpunzha. O ene mambo byo bamwene kuba’mba mpunzha yo bapele mukoka wa bena Yuda ibabayijile, bachibileko mpunzha ne kupa mukoka wa bena Shimeona.—Yos 19:9.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 359 jifu. 5

Mipaka

Jishimikila jaamba pa byo baabenye ntanda ku muzhika wa Yodano jimwesha’mba patanshi bubale bwaponejile pe Yuda (Yos 15:1-63), palondela Yosefwa (Efelaimu) (Yos 16:1-10), ne kichika kya mukoka wa bena Manase bo bapele ku muzhika wa Yodano (Yos 17:1-13) Bano bobo bapele mapunzha ne mizhi ku muzhika wa Yodano. Panyuma ya kwibabila bano mapunzha, papichile kimye kyabaya pa kuba’mba batendeke kupana mapunzha jikwabo, mambo ne jishimikila jimwesha kuba’mba bena Isalela bavilukile kufuma ku Giligala kuya ku Shilo. (Yos 14:6; 18:1) Kimye kyapichilepo kechi kyayukanyikwa bulongo ne, pano bino Yoshua wakambizhe mikoka itanu na ibiji yabujile kutambula mapunzha na mambo a kuzhinanyazhinya kwabo. (Yos 18:2, 3) Kuji bintu byavula byo baambapo bashayuka bavula byalengejile mikoka itanu na ibiji kuzhinyazhinya kwangata mapunzha ashajilepo. Bashayuka bamo bamba’mba kuvula kwa bintu byo baangachile ne kubula kuchiina kwibalukuka ku bena Kenana kwafwainwa ko kwibalengejile kubula kutako muchima kwangata bukiji mapunzha akwabo ashajilepo. Kyamweka batendekele kuzhinyazhinya kulwa nkondo na bisaka bicheche bya bulume byashajilepo. (Yos 13:1-7) Kabiji kyamweka mapunzha o babujile kwangata mu ntanda ya mulaye akepele kwiesakanya ku mapunzha o baangachile ne kwibabila.

NOVEMBER 8-14

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOSHUA 20-22

“Kupusenamo ko Tufunjilako Byavula”

w06 5/1 5

Mashinda Akonsha Kwimukwasha Kwisambanga na Bena Kwenu

Kyawama bingi kwisamba kwa kubula kupita mu mbaji. Kino kilengela kumvwisha bulongo mwatazha mukwenu. Kala mu bwikalo bwa bena Isalela, mukoka wa bena Lubenyi, bena Gadi, ne lubaji lumo lwa mukoka wa bena Manase, baikalanga kwipi na Mukola wa Yodano, bashimikile ‘kyakusokelapo bitapisho kyabaya bingi’ kwipi na Yodano. Mikoka ikwabo kechi yayukile kyo baubilenga ne. Mikoka ya ku muzhika byo yaumvwine nkuwa ya kuba’mba balongo babo ba mu mukoka wa bena Lubenyi, wa bena Gadi, ne lubaji lumo lwa mukoka wa bena Manase bajinga ku bushiya bwa Yodano basatuka, bakebele kuya na kulwa nabo ‘byo balangulukile’mba basatuka.’ Pano bino, saka bakyangye kuya, batumineko bantu kuya na kumvwa byo kyajinga. Baubile bingi bulongo! Byo bafikile kokwa, bataaine kuba’mba akya kya kusokelapo bitapisho kechi kyajinga kya kulambwilapo milambo ya kusoka nangwa kya bitapisho ne. Awa mukoka wa ku musela waubile kino mambo waumvwine moyo amba kulutwe na lwendo mikoka ikwabo kwendapo ibambila’mba “kechi mupopwela Yehoba ne.” Akya kya kusokelapo bitapisho kyamwesheshenga’mba uno mukoka wa ku musela naye wapopwelanga Yehoba. (Yoshua 22:10-29) Batumbile kyokya kya kusokelapo bitapisho amba, Bukamonyi, mambo bwajinga bukamonyi bwa pakachi kabo bwa kuba’mba, Yehoba ye Lesa wa kine.—Yoshua 22:34.

w08 11/15 18 jifu. 5

“Tulonde Abya Bintu Bileta Mutende”

Bena Isalela bamo kampe balangulukile’mba bishinka byamwesheshe’mba bakwabo balengele mambo pobiji. Kino kibalengejile kulanguluka’mba abo bene kechi basa kufwa bavula ne, inge batulañana bulemo kya kubazhimukilatu. Nangwa byonkabyo, mu kifulo kya kuba’mba ino mikoka ya ku muzhika wa Yodano ifikenetu konauna bakwabo, yatumineko bantu kuya na kwisamba na balongo babo pa lolwa lukatazho. Bebepwizhe’mba: “Kuno kuzhilulula ko kwa byepi ko mwamuzhilulula Lesa wa Isalela, byo mwaleka lelo kumulondela Yehoba?” Pano bino aya mikoka yashimikile kyakusokelapo kechi yabujile bukishinka ne. Pano bakonsheshe kuba byepi byo bebabepejile bino? Nanchi bafwainwe kulukuka bantu bebabepejile nangwa kukana kwisamba nabo nyi? Mikoka yo babepejile yakumbwile na jiwi jakoka, ne kulumbulula’mba kibalengejile kuba bibye ke na mambo a kukeba kwingijila Yehoba. Byo bakumbwile mu meso anteka, kibalengejile kutwajijila kwikala balunda na Lesa kabiji ne kupulusha myeo yabo. Kupwisha lukatazho mu meso anteka kwibaletejile mutende.—Yosh. 22:13-34.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 402 jifu. 3

Kenana

Nangwa kya kuba bena Kenana bavula bapulukile ne kukaana kukookela, bino kyayilamo kwamba’mba “Yehoba wapele bena Isalela kyalo kyonse kyo achipile kupa bashakulu babo,” ne ‘kwibalengela kukokoloka konse konse’ kabiji “kafwako mulaye wa bintu byawama Yehoba byo alayile bena Isalela wabujile kufika ne, yonsetu yafikile.” (Yos 21:43-45) Balwanyi ba bena Isalela konse konse bakakijilwe kabiji kafwako kyo bakonsheshe kwiboba ne. Lesa wibalayile patanshitu amba ukafumyamo bena Kenana “pachepache” kuchina’mba banyama bakaji ba mungye bakebavujila inge kyalo kyashalatu ke masala. (Lup 23:29, 30; Mpi 7:22) Nangwa kya kuba bena kenana bajinga na bilwilo byashinta, nabiji makalaki a nkondo aji na bikwakwa bya kyela kya kapotwe, bino bena Isalela byo bakankelwe kutambula mapunzha amo kechi kilumbulula’mba Yehoba wakankelwe kufikizha mulaye wanji ne. (Yos 17:16-18; Mit 4: 13) Binembelo bimwesha’mba kyalengejile bena Isalela kwibashinda pa bimye bimo ke kubula bukishinka kwabo bene.—Ba 14:44, 45; Yos 7:1-12.

NOVEMBER 15-21

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOSHUA 23-24

“Byambo bya kwa Yoshua Byapeleleko Bya Kutundaika Kisaka kya Bena Isalela”

it-1 75

Lumvwañano

Bintu byapuseneko bingi bena Isalela byo batwelelenga mu Ntanda ya Mulaye, mu Kenana. Aye mwine Lesa walengele bintu byonse ye wibapele luusa pa kufikizha byo alayile bashakulu babo. Kechi bajinga benyi byo batwelelenga mu ino mpunzha ne. Kabiji Yehoba wibakainye kwikajika lulayañano na bisaka bya bantu byabulanga kwakamwa Lesa byajinga mu yoya ntanda. (Lup 23:31-33; 34:11-16) Abo bafwainwe kukookelangatu mizhilo ne mikambizho ya Lesa kwapwa. Kechi bafwainwe kutendeka kulondela mizhilo ya bisaka byo bapangilengamo ne. (Le 18:3, 4; 20:22-24) Bebakainye kikatakata kusongozhanya na ba mu bino bisaka bya bantu. Kusongozhanya nabo inge kwibalengejile kutendeka kupwanañana, kechi na bakazhi babo ba mu bisakatu bikwabo bonka ne, bino ne na bena buko bwabo babula kwakamwa Lesa, ne kwibalengela kutendeka kubako bisho byabo bya mu bupopweshi bwa bubela. Kuba bino inge kwibalengejile kufwa mu kitewa ne kusatukila Lesa.—Mpi 7:2-4; Ex 34:16; Yos 23:12, 13.

w07 11/1 26 mafu. 19-20

Byambo bya Yehoba Bifikizhiwa

19Kwakubula nangwa kuzhinaukatu ne, na mambo a bintu byo twimwena na meso, twakonsha kwamba’mba: “Kafwako kintu nangwa kimotu kya mu byobya byawama byo emulayile Yehoba Lesa wenu kyabula kumweka ne; byonse byamwekele kwi anweba, kafwako nangwa kimo kyabulwa kumweka ine.” (Yoshua 23:14) Yehoba upokolola, kuzhikijila ne kulama bantu banji. Abya mwakonsha kutongolapo mulaye wanji wabula kufikizhiwa mu kimye kyafwainwa nyi? Kuba mwakonsha ne. Twaketekela bingi Byambo bya Lesa.

20 Ibyepi kulutwe na lwendo? Yehoba witubula kuba’mba atweba bavula twakonsha kwikala na luketekelo lwa kwikala panopantanda ikalulwa ke paladisa. Bachechetu bo baji na luketekelo lwa kulama pamo ne Kilishitu mwiulu. Kikale tuji na luketekelo lwa kuya mwiulu nangwa kwikala panopantanda, tuji na bishinka bya kutwajijila kwikala na lwitabilo byonka byaubile Yoshua. Juba jibena kwiya luketekelo lwetu po lukafikizhiwa. Po po tukavuluka byonse byalaya Yehoba ne kwamba kuba’mba: ‘Byonse byamweka.’

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

w04 12/1 12 jifu. 1

Mambo a Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Yoshua

24:2—Nanchi Shanja Abalahama, aye Tela, wapopwelanga bankishi nyi? Pa kutendeka, Tela kechi wapopwelanga Yehoba Lesa ne. Wapopwelanga lesa ñondo utelwa’mba Sini—lesa wayile nkuwa mu Ula. Kwesakana na mwayijile kisho kya Bayudea, Tela wafwainwa walenganga ne bankishi. Bino nangwa byonkabyo, Abalahama byo afumine mu Ula kulondela mukambizho wa Lesa, Tela wayile nanji ku Halana.—Ntendekelo 11:31.

NOVEMBER 22-28

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MITONYI 1-3

“Jishimikila Jimwesha Kuchinchika ne kuketekela mwi Yehoba”

w04 3/15 31 jifu. 3

Ehuda Wapokolwele bena Isalela

Byafukwile Eduda byaingijile kechi na mambo a kuba’mba wajimukile, nangwa na mambo a kubula kuyuka kulwa nkondo kwa balwanyi babo ne. Kubiwa kwa kyaswa muchima wa Lesa kechi kwimena pa biji bantu ne. Kine kintu kyalengejile byafuukwile Ehuda kwingila ke bukwasho bwa Lesa. Kabiji waingijile kwesakana na mwayijile kyaswa muchima wa Lesa pa kupokolola bantu banji. Yehoba wajinga ne Ehuda mambo “inge Yehoba wibasajila bamitonyi [bantu banji], Yehoba waikalanga na mutonyi yense.”—Mitonyi 2:18; 3:15.

w04 3/15 30 mafu. 1-3

Ehuda Wapokolwele bena Isalela

Ehuda patanshi “walengele mpoko yatwa kubiji.” Ino mpoko yatwa kubiji yajinga ipi yo akonsheshe kufwa mu bivwalo byanji. Kyamweka wayukile kuba’mba basakumupikita. Mapoko javula beavwalanga mu lubunda ku kipiko, ko kipela kumusomonamo bukiji na kuboko ka kilujo, ku boba baingijishanga kubiko kwa kilujo. Na mambo a kuba Ehuda waingijishanga kuboko kwa kipiko, wafile ino mpoko “munshi ya kivwalo kyanji pa jimbwata janji ja kilujo” pakonsheshe kubula kukwata bakasopa bamfumu pa kumupikita. Kyo kyalengejile kumuswisha kupana “mulambo kwi Egalona mfumu wa Moabu.”—Mitonyi 3:16, 17.

Bintu byamwekele patanshi mu kipango kya mfumu Egalona kechi bebyambapo ne. Baibolo waambatu amba: “Ehuda byo apwishishe kupana mulambo, waambijile bantu baletele mulambo amba bayenga.” (Mitonyi 3:18) Ehuda wapaine mulambo, washinjikinyako ne basendele mulambo ne kwibafikizha palepako byo byo mu kipango kya kwa Egalona, kepo ebambijile kuba’mba bayenga. Mambo ka? Nanchi bano banabalume bajinga bakumuzhikijila nyi, waishiletu nabo byonka byo kyaikakalanga nyi, inyi bajingatu bakusenda mulambo. Abya nanchi wibambijile kuba’mba bayenga kuchiina kwibabika mu kizumba na mambo a kintu kyo alangulukilenga kuba nyi? Monse mo kyakonsha kwikela, bino Ehuda washajiletu bunke.

“[Ehuda] byo afikile pajinga bipashañano bya kusonga ku Giligala, aye wabwelele ne kwamba’mba: “Nji na byambo bya bufyamfya bya kwimubuula, anweba bamfumu.’” Binembelo kechi byalumbulula byo atwelele jibiji mwajinga Egalona ne. Mambo ka bakasopa o bamulekejiletu? Nanchi bamulengulwile kuba’mba mwina Isalela umotu kafwako kyo asakuba nkambo yabo nyi? Nanchi kwiya bunke bwanji kwibalengejile kulanguluka’mba walengulula balongo banji nyi? Monse mo kyakonsheshe kwikela, bino Ehuda bamuswishishe kumonañana na mfumu kwa bubiji bwabo.—Mitonyi 3:19.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

w05 1/15 24 jifu. 7

Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Mitonyi

2:10-12. Twafwainwa saka tutanga Baibolo kikupu pa kuba’mba ‘kechi twavulama byawama bya Yehoba ne.’ (Masalamo 103:2) Bansemi bafwainwa kufunjishanga baana babo bukine bwa Byambo bya Lesa na kwibafika pa michima.—Mpitulukilo ya mu mizhilo 6:6-9.

NOVEMBER 29–DECEMBER 5

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MITONYI 4-5

“Yehoba Waingijishe Banabakazhi Babiji pa Kupokolola Bantu Banji”: (Mamini. 10)”

w15 8/1 13 jifu. 1

“Naimene Nobe Inabo mu Isalela”

Sisela! Jino jizhina jalengejile bena Isalela kwakamwa ne kunyema. Bupopweshi ne bisho bya bena Kenana byatamine bingi, balambulanga baana ne kuba bulalelale mu nzubo ya Lesa. Bwikalo bwajinga byepi mukulumpe wa bashilikale wa bena Kenana ne nzhita yanji byo balamine ntanda? Lwimbo waimbile Debola wamwesha’mba kyakatazhanga bingi kwenda mu kyalo kabiji bantu banyemenemo mu mizhi. (Mitonyi 5:6, 7) Fwanyikizhai bantu babena kufyama mu bichi ne mu mitumba, kuchina kujima nangwa kwikala mu mizhi yabula masakwa, kuchina kwenda mu mikwakwa kuba’mba basakwibalukuka, kwibasendela baana ne kulaala na bakazhi babo kya kwibakanjikizha.

w15 8/1 13 jifu. 2

“Naimene Nobe Inabo mu Isalela”

Mwajinga bumbanzhi pa myaka 20 kufikatu ne kimye Yehoba kyo amwene’mba bantu bakosa mitwe bakeba kupimpula byubilo byabo, byonkatu byaamba jishimikila jiji mu lwimbo waimbile Debola ne Balaka amba: “Posotu byo naimene amiwa Debola, poso byo naimene nobe inabo mu Isalela.” Kechi twayuka inge Debola muka Lapidota wasemenepo baana nangwa ne, bino ino ñambilo yajingatu ya kifwanyikizho. Yehoba wapele Debola mwingilo wa kuzhikijila kisaka byonka byuba nsemi wa mukazhi. Wamubuujile kusala mwanamulume wa lwitabilo, aye Mutonyi Balaka ne kumwambila kuya na kulwa ne Sisela.—Mitonyi 4:3, 6, 7; 5:7.

w15 8/1 15 jifu. 2

“Naimene Nobe Inabo mu Isalela”

Yaela walangulukilepo bukiji. Wapele Sisela kibamba mwa kukokolokela. Wamubuujile’mba kange amusolole ku muntu yense usakwiya na kumukeba ne. Byo alaajile wamuvwetele, kabiji byo alombele mema a kutoma, aye wamupele mukaka. Ponkapo Sisela walaajile mu tulo twine. Ponkapo Yaela watolele lupopo wa ku tente ne kusenda sando mu kuboko kwanji. Waishile pachepache kwi Sisela, wajinga na mwingilo mukatampe wa kushinkenyako Yehoba. Umvwe wabanjile, inge wajinga mu lukatazho. Nanchi uno mwanamukazhi walangulukilenga pa bantu ba Lesa ne byo bebamanyikilenga ku uno muntu pa myaka yavula nyi? Nangwa abya walangulukilenga pa kwingila mwingilo wamupele Yehoba nyi? Kafwako po baamba ne. Kyo twayukakotu ke kya kuba’mba wamwipayile. Sisela wafwile.—Mitonyi 4:18-21; 5:24-27.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

w05 1/15 25 jifu. 5

Mambo a Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Mitonyi

5:20—Tubangabanga twalwilenga byepi mwiulu kulwilako Balaka? Baibolo kechi ulumbulula kana kuno kulwa kwavwangilemo bamalaika, nangwa kana mabwe aponenenga mwiulu bantu ba maana ba kwa Sisela o balumbulwile amba kayukilo ka malwa, nangwa kampe byambo bya ambile bamfunji batubangabanga pe Sisela byajinga bya bubela ne. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, Lesa wafwainwa ye wamukwashishe.

TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA

Mu Ñanyi Jishinda ‘Banabakazhi mo Bafwainwa Kuzhindama mu Bipwilo’?

w06 3/1 28-29

Mepuzho Kufuma ku Batanga

Mutumwa Paulo watazhizhe mwepi byo aambile’mba banabakazhi bafwainwa “kuzhindama mu kipwilo”?

Paulo wanembejile bena Kilishitu ba mu Kolinda amba: “Byonka byo kiji mu bipwilo byonse bya bazhijikwa, banabakazhi bazhindame mu bipwilo, mambo kechi kibafwainwa kwamba ne.” (1 Kolinda 14:33, 34) Pa kuba’mba tumvwisha mwatala kino kinembelo bulongo, patanshi twafwainwa kwisamba pa kyo aambilengapo mu kitango muji luno lujimuno.

Mu 1 Kolinda 14, Paulo waambilenga pa byafwainwa kwikala kupwila kwa bwina Kilishitu. Paulo walumbulwile byo bafwainwa kwisambanga pa kupwila ne jishinda jawama kubilamo bino. (1 Kolinda 14:1-6, 26-34) Kabiji waambile ne kuba’mba lunengezho lwa kupwila pamo lwaikelako “kukomesha kipwilo.”—1 Kolinda 14:4, 5, 12, 26.

Paulo waambile uno mukambizho waamba pa ‘kuzhindama’ mu kipwilo bimye bisatu mu kitango 14 kya mu 1 Kolinda. Ponse po aambile bino waambijilenga bantu bapusana pusana, bino ponse waabwezhezhepo kuba’mba bafwainwe kuzhindamanga pa kuba’mba “bintu byonse byubiwe na mushingi ne mo byalondankena.”—1 Kolinda 14:40.

Patanshi Paulo po aambile bino waambile’mba: “Umvwe muntu umo wambila mu lujimi ungi, bekaletu bantu babiji nangwa basatu kabiji bepimpulenga, kabiji umo wafwainwa kwikala wa kulumbulula. Bino umvwe kafwako wa kulumbulula, wafwainwa kuzhindama mu kipwilo ne kwamba kwi aye mwine ne kwi Lesa.” (1 Kolinda 14:27, 28) Kino kechi kyalumbulwilenga kuba’mba uno muntu wafwainwa kuzhindamangatu pa kupwila ne, bino pa bimye bimo wafwainwe kuzhindama. Mambo kupwila kwaikelako kwitutundaika. Onkao mambo, kafwako wakonsha kutundaikwa inge ubena kwamba mu mulaka ye babula kumvwa ne.

Pa bubiji Paulo waambile’mba: “Bangauzhi babiji nangwa basatu baule, ne bakwabo bayuke mo byatala. Bino umvwe umo watambula kya bupe kya lumwekesho saka aikala monka, ñambi mutanshi azhindamepo.” Kino kechi kyalumbulwilenga amba awa kwambanga patanshi wafwainwe kuleka kwamba pa kupwila ne. Bino pa kikye kimye wafwainwe kuzhindama. Awa watambula kyakukumya kya lumwekesho ye wafwainwe kutwajijila kwamba ku kipwilo. Kino kyalengelanga kipwilo “kutundaikwa.”—1 Kolinda 14:26, 29-31.

Ja busatu Paulo waambile pa banabakazhi bena Kilishitu amba: “Banabakazhi bazhindame mu bipwilo, mambo kechi kibafwainwa kwamba ne. Bino abo banekenenenga.” (1 Kolinda 14:34) Mambo ka Paulo o akambizhizhe banyenga bino? Kuba’mba mu kipwilo mubulenga bivulañanya. Paulo waambile’mba: “Umvwe bakeba kuyuka kintu kimo, bafwainwa kwipuzha bamwatawabo ku mazubo, mambo kyo kya bumvu mwanamukazhi kwamba mu kipwilo.”—1 Kolinda 14:35.

Kyamweka banyenga bamo bapachikanga ne kuchibikizha ubena kwamba mu kipwilo. Onkao mambo, lujimuno lwa ka Paulo lwakwashishe banyenga kubula kuleta bivulananya ne kwikala na muchima wa kwipelula pa kukookela lunengezho lwa bumutwe lwabikako Yehoba, kikatakata bumutwe bwa bamwatawabo. (1 Kolinda 11:3) Kabiji kupichila mu kubula kwamba mu kipwilo, banyenga bamwesha kuba’mba kechi baji na muchima wa kukeba kwikala bafunjishi mu kipwilo ne. Paulo mu nkalata yo anembejile Timoti, waambile’mba kechi kyailamo banabakazhi kwikala bafunjisho ne. Wanembele’mba: “Kechi naswisha mwanamukazhi kufunjisha nangwa kwikala na luusa pa mwanamulume ne, bino wafwainwa kuzhindama.”—1 Timoti 2:12.

Nanchi kino kibena kulumbulula’mba banabakazhi bena Kilishitu kechi bafwainwa kwambapo pa kupwila nenyi? Ine. Mu moba ajingako Paulo banabakazhi bena Kilishitu, kyamweka inge bebekijila ku mupashi, balombanga ne kwabula bungauzhi mu kipwilo. Inge kyaikala bino, bamweshenga amba banemeka lunengezho lwa bumutwe kupichila mu kuvwala kitambala.* (1 Kolinda 11:5) Kikwabo, mu moba ajinga Paulo ne mu ano moba, banyenga bebatundaika kusapwila patoka pa luketekelo lwabo. (Bahebelu 10:23-25) Kununga pa kusapwila mu mwingilo wa kusapwila, banyenga baamba pa batoka pa luketekelo lwabo ne kutundaika bakwabo na mikumbu yabo yo banengezha bulongo inge bebatongola. Kabiji baamba ne patoka pa luketekelo lwabo kupichila kwikala mu bimwesho ne kwambako majashi a mu sukulu.

Onkao mambo, banabakazhi bena Kilishitu bekala kwa kubula kwamba mu kipwilo kupichila mu kubula kukeba kwingila mingilo ingila banabalume mu kipwilo ne kukeba kutangijilanga mu kipwilo. Kechi bepuzha mepuzho abusha mapata a kulengulula bobapa luusa lwa kufunjisha mu kipwilo ne. Kupichila mu kwingila bulongo mingilo ibafwainwa mu kipwilo, banyenga bena Kilishitu batundaika bingi mutende ne kulengela “bintu byonse [mu kipwilo] kubiwa mu kwikomesha.”—1 Kolinda 14:26, 33.

[Tubyambo twa panshi]

Mu ano moba, banyenga bakoma mu maana a kukwakamwa Lesa, kwabula balongo, nabo bengilako mingilo imo ingila balongo babatizhiwa mu kipwilo.—Monai Kyamba kya Usopa, July 15, 2002, jipa 26.

DECEMBER 6-12

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MITONYI 6-7

“Yanga na Bulume bo Uji Nabo”

w02 2/15 6-7

Mafunde a Lesa Akonsha Kwimufweta

Muntu umo wabujile kwitota mwine kabiji wiyukile bulongo byoaji wajinga Gidiona, mutonyi mubena Hebelu bakukala. Kechi wakebelepo kwikala ntangi wabena Isalela ne. Nangwatu kimye kyoatongwelwe kwikala ntangi, Gidiona wimwene buche’mba kechi wafwainwene. Walumbulwile’mba ‘kisaka kyami kyakila mukunekena mu bena Manase, kabiji ne amiwa nemucheche mubonse ba mu kisaka kyetu.’—Mitonyi 6:12-16.

w05 7/15 16 jifu. 3

“Mpoko ‘ya kwa Yehoba ne ya kwa Gidiona!’”

Bena Mijanyi baumvwine bingi moyo! Babazhimukiletu na kikuwila kya kulajikwa kwa mulondo 300, kuvuma kwa nsengo 300, nekubijika kwa banabalume 300. Kabiji bafwainwa bakankamenetu pa kumvwa byambo bya kuba’mba “‘Ya kwa Yehoba ne ya kwa Gidiona!,’” kubikapo ne kiwowo kyaubilenga bena Mijanyi bene. Na mambo a kino kiwowo, bena Mijanyi kibakatezhe kuyuka mulwanyi ne mulongo wabo. Banabalume 300 baimene ponka po bajinga, Lesa byo alengejile balwanyi babo kwiipaya mulambo na mapoko. Bipe bonse byajinga mukampu bebipukwile, kafwako nangwa umo wapulukile ne, kabiji bulwanyi bwa bena Mijanyi popo bwapwijile.—Mitonyi 7:19-25; 8:10-12, 28.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

w05 1/15 26 jifu. 6

Mambo a Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Mitonyi

6:25-27. Gidiona waingijishe maana kuchina’mba wakazhingijisha bamulengulwilenga pa kubula mambo. Kimye kyo tubena kusapwila mambo awama, twafwainwa kujimuka kuchina kuzhingijisha bakwetu mu byo tubena kwamba.

DECEMBER 13-19

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MITONYI 8-9

“Kwipelula Kwawama Kukila Kwitota”

w00 8/15 25 ¶3

Nanchi Mwayuka bya Kuba Inge Mwapusenamo Nyi?

Gidiona byo alwilenga nkondo ikatampe na bena Mijanyi, waichile bena Efelaimu amba bamukwasheko. Bino nkondo byo yapwile, bena Efelaimu batendekele kwijizhanya pe Gidiona amba mambo ka o abujijile kwibeta nkondo byo yatendekeletu. Jishimikila jaamba’mba “batobokele nanji bingi.” Bino Gidiona wibashikishe’mba: “Ñanyi kintu kyo nauba kyaesakana na kyo mwauba? Nanchi kupupula mañanzañanza kwauba Efelaimu kechi kwawama kukila kunowa mañanzañanza kwauba Abieza nenyi? Lesa wapaine mu maboko enu babinemanga ba bena Mijanyi abo ba Oleba ne Ziba, kabiji ñanyi kintu kyo nauba kyaesakana na kyo mwauba?” (Mitonyi 8:1-3) Na mambo a bino byambo byawama byo aambile na jiwi jakooka, Gidiona walengejile buno bukaji kufwoomoka bwakonsheshe kuleta nkondo pakachi ka mikooka ya bena Isalela. Kyamweka ba mu mukoka wa bena Efelaimu bajinga na muchima wa bwitote. Bino kino kechi kyalengejile Gidiona kukankalwa kupwana nabo ne kuleta mutende pakachi kabo ne. Nanchi ne atweba kechi byobyo twafwainwa kubanga nenyi?

w17.01 20 jifu. 15

Ene Mambo Kwipelula o Kwanemena

15 Gidiona wajinga muntu wipelwile bingi ye twafwainwa kufunjilako. Kimye kitanshi malaika wa Yehoba kyo aishile kwi aye, Gidiona wamwesheshe kwipelula byo alumbulwile kuba’mba mukoka ye afuminemo wajinga mukoka mucheche ne kuba’mba kechi wafikijilemo kwingila mwingilo ye bamupele ne. (Mito. 6:15) Bino Gidiona byo aswile mwingilo wamupele Lesa, wakebelenga kuyuka bulongo bya kwingila uno mwingilo, kabiji walombele kwi Yehoba amba amutangijile. (Mito. 6:36-40) Gidiona kechi wajinga na moyo ne, pakuba waubilenga bintu na maana kabiji wajimukile bingi. (Mito. 6:11, 27) Kechi wakebelenga kutumbalala na mambo a mwingilo ye aingijile ne. Byo apwishishetu kwingila uno mwingilo, wabwelele pa kifulo kyanji kya kala.—Mito. 8:22, 23, 29.

w08 2/15 9 jifu. 9

Endainga Mu Mashinda a Yehoba

9 Pa kuba’mba twikale balunda na Lesa, twafwainwa kwikala ‘bepelula’ moba onse. (1 Pe. 3:8; Sala. 138:6) Buneme bwa kwipelula bwanembwa mu buku wa Mitonyi kitango 9. Mwana wa kwa Gidiona aye Yotamo waambile’mba: “Kala bichi byayile mu kusalulula umo ye bakashinga manyi amba ekale ke mfumu wabo.” Kichi kya maolivi, kichi kya mukuyu, ne kichi kya muñanzañanza byo byatongwelwe. Bino bichi byaimenejilengako bantu bapewe munema babujilenga kukeba kulama bakwabo bena Isalela. Bino kichi kya kakozhi kingijishiwatu ku nkunyi, kyaimenejilengako bukalama bwa Abimeleki awo witotelenga kabiji wajinga mbanzhi wakebanga kuyanjisha bantu. Nangwa kya kuba Abimeleki “waikajile mu bufumu bwa bena Isalela myaka isatu,” wafwile lufu lwakubula ne kuketekela ne. (Mito. 9:8-15, 22, 50-54) Kyawama bingi ‘kwipelula’!

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 753 jifu. 1

Kajilaya Kabula Maboko, I

Nangwa kya kuba Gidiona wajinga na mulanguluko wakwingijisha kajilaya kabula maboko pa kutumbijika Yehoba, bino kano kajilaya kabula mabuko “kaikele ke kitewa kwi Gidiona ne ba mu nzubo yanji.” Mambo bena Isalela balekele kwikala bakishinka kwi Lesa byo batendekele kwikapopwela. (Mit 8:27) Pano bino Baibolo kechi waambapo’mba Gidiona naye watendekele kwikapopwela ne. Mutumwa Paulo wamutongwele ne pa ‘jibumba jikatampe ja bakamoyi’ bapopwelanga Yehoba mu bukishinka bwina Kilishitu saka bukyangye kutendeka.—Heb 11:32; 12:1.

DECEMBER 20-26

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MITONYI 10-12

“Yefita Waakamwanga Yehoba Kimye Kyonse”

w16.04 7 jifu. 9

Lesa Upesha Bantu ba Kishinka

9 Yefita wafwainwa wafunjijileko byavula ku byaubile Yosefwa. Wafwainwa wafunjile pe Yosefwa byo aubijile lusa balongo banji nangwa kya kuba bamushikilwe. (Ntendekelo 37:4; 45:4, 5) Kyamweka kulanguluka pa byaubile Yosefwa kwakwashishe Yefita kubila bintu mu jishinda jasangajikile Yehoba. Kyo bamubile Yefita ku balongo banji kyamukolele bingi ku muchima. Pano bino, kulwilako jizhina ja Yehoba ne bantu banji kyo kintu kyanemene bingi kwi Yefita kukila kushinkanya pa byo bamubile. (Mitonyi 11:9) Wakebeshenga kwikala wa kishinka kwi Yehoba. Na mambo a kwikala na muchima wa uno mutundu, Yehoba wamupesheshe pamo ne bena Isalela.—Bahebelu 11:32, 33.

it-2 27 jifu. 2

Yefita

Yefita wajinga mwanamulume wabulanga kuzhinyazhinya. Kechi watayile kimye kutangijila bantu ba Lesa mu nkondo ne. Yefita watumine baluwe ku mfumu wa bena Amonyi kumubuula kuba’mba watwela mu ntanda ya bena Isalela. Mfumu wa bena Amonyi wamukumbwile’mba bena Isalela bo baangachile kyalo kya bena Amonyi. (Mit 11:12, 13) Mu jino jishimikila, Yefita wamwesheshe kuba’mba kechi wajinga mushilikale waketekelangatu bakwabo ne. Bino wayukile byamwekele kala ku bashakulu babo. Kikatakata Yehoba byo aubijile bantu banji. Yefita wabuujile bena Amonyi kuba’mba (1) bena Isalela kechi baangachilepo kyalo kya bena Amonyi, bena Moabu, nangwa bena Edomu ne. (Mit 11:14-18; De 2:9, 19, 37; 2Ch 20:10, 11); (2) kabiji aya mpunzha bena Amonyi kechi yajinga yabo kimye bena Isalela kyo baishile na kwangatu na Ntanda ya Mulaye ne, mambo pa kyo kya kimye ino mpunzha yajinga ya bena Kenana abo bena Amoli, kabiji Yehoba wapaine mfumu wabo aye Sihona ne ntanda yanji mu maboko a bena Isalela. (3) Mambo ka bena Amonyi o babujijile kwambapo pa ino mpunzha pa myaka kukila pa 300 yaikelemo bena Isalela, ki ka kibalengejile kukeba kwiyangata pa kyo kimye?—Mit 11:19-27.

it-2 27 jifu. 3

Yefita

Yefita waambile pa kine kintu kyalengejile ano mambo kubaya bingi. Ano mambo avwangilemo bupopweshi. Yefita waambile’mba Yehoba wapele bena Isalela ino mpunzha. Onkao mambo, kechi bafwainwa kulekela ino mpunzha nangwa pachechetu bantu bapopwelanga lesa wa bubela ne. Watelele Kemoshi amba lesa wa bena Amonyi. Bamo bamba’mba bino byambo kechi bya kine ne. Nangwa kya kuba bena Amonyi bajinga na lesa wabo aye Milikomu, kabiji Kemoshi wajinga lesa wa bena Moabu, bino bano bantu bajinga balongo, kabiji bapopwelanga ba lesa bavula bingi. Solomone walubankenye ne kuleta bupopweshi bwa kwa Kemoshi mu bena Isalela na mambo a banabakazhi ba mu bisaka bikwabo bo asongwele. (Mit 11:24; 1Mf 11:1, 7, 8, 33; 2Mf 23:13) Kabiji kwesakana na byaamba buku umo, jizhina ja “Kemoshi” jilumbulula “Ushinda.” (Monai buku wa Gesenius’s Hebrew and Chaldee Lexicon, watuntulwile ba S. Tregelles, 1901, ji. 401.) Onkao mambo, kyamweka Yefita waingijishe jino jizhina mambo bena Amonyi jojo baingijishanga pa kutakaika uno lesa wabo inge ‘bashinda’ bisaka bikwabo mu nkondo ne kwibangata ntanda.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-2 26

Yefita

Yefita Kechi Wajinga Mwana wa mu Bukende ne Yefita wajinga mwana wa mwanamukazhi pite, bino kino kechi kibena kulumbulula’mba Yefita wajinga mwana wa mu bukende nangwa’mba wa kutola ne. Inanji wajinga pite saka akyangye kusongolwa kwi Gileada ne kwikala mukazhanji wa bubiji, byonkatu byo kyajinga kwi Lehaba wajinga pite patanshi, bino kulutwe wasongwelwe kwi Samona. (Mit 11:1; Yos 2:1; Mat 1:5) Kishinka kya kuba’mba Yefita kechi wajinga mwana wa mu bukende ne kimwekela mu kyalengejile baana ba mu bakazhi batanshi ba kwa Gileada kumupanga kuchiina’mba wakatambulako bya buswanyi. (Mit 11:2) Kikwabo Yefita kulutwe waikele ntangi wa bena Gileada ye batemenwe bingi (ne ku balongo banji baana ba bainanji batanshi kusongolwa kwi bashanji). (Mit 11:11) O ene mambo o apainanga milambo ku tente wa lusambakeno. (Mit 11:30, 31) Abino bintu byonse kechi wakonsheshe kwibyuba inge kya kuba wajinga mwana wa mu bukende ne. Mambo Mizhilo Lesa yo apelele Mosesa yaambishetu patoka kuba’mba “kafwako mwana wa mu bukende wafwainwa kutwela mu kipwilo kya Yehoba ne. Kabiji kafwako nangwa umo wa mu kisemi kyanji kya kulutwe kya bujikumi wafwainwa kutwela mu kipwilo kya Yehoba ne.”—Mpi 23:2.

DECEMBER 27–JANUARY 2

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MITONYI 13-14

“Ñanyi Bintu Bansemi byo Bafunjilako kwi Manowa ne Mukazhanji”

w13 8/15 16 jifu. 3

Bansemi—Funjishainga Baana Benu Kufumatu ku Bulukeke

Akilangulukai pe Manowa wa mu kisaka kya bena Danyi, waikalanga mu muzhi wa Zola wajinga mu Isalela wa kala. Malaika wa Yehoba wabujile muka Manowa wajinga ñumba kuba’mba ukasema mwana wa mulume. (Mito. 13:2, 3) Manowa muntu wa kishinka ne mukazhanji bafwainwa baumvwine bingi bulongo pa kwibabula bino byambo. Nangwa byonkabyo, bajinga na bijikila. Onkao mambo, Manowa walombele’mba: “Nemusashijila anweba Yehoba namba awa muntu wenu anweba Lesa ye mwajikutuma akeye jibiji kwi atweba, aketufunjishe byo twafwainwa kumuba awa mwana ukasemwa.” (Mito. 13:8) Manowa ne mukazhanji balangulukilenga pa byo bakakomesha mwanabo. Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, bafunjishe mwanabo Samisonyi mizhilo ya Lesa, kabiji mu kwibikako kwabo kyamweka mwafumine bintu byawama bingi. Baibolo waamba’mba: “Kabiji Mupashi wa Yehoba watendekele kumutundaika” Samisonyi. Kyafuminemo, Samisonyi waingijile mingilo yabaya bingi kimye kyo ajinga mutonyi wa bena Isalela.—Mito. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.

w05 3/15 25-26

Samusonyi Bamupa Bulume kwi Yehoba!

Samusonyi byo akomenenga, “Yehoba watwajijile kumupesha.” (Mitonyi 13:24) Juba jimo Samusonyi wayilwe kwi bainanji ne bashanji ne kwibambila’mba: “Onkao mambo, wabwelele ne kubuula bashanji ne bainanji amba: “Namona mwanamukazhi mwina Filishitiya mu Timina, kabiji mbena kukeba muntambwileye kuba’mba ekale mukazhami.” (Mitonyi 14:2) Bafwainwa bakuminye bingi. Mukufulo kya kupokolola bena Isalela ku balwanyi babo, bino mwanabo ye ubena kusongwela konka ku babalwanyi babo. Mizhilo ya Lesa yakainye kusongola mwanamukazhi mu bantu babulanga kwakamwa Lesa. (Kulupuka 34:11-16) Onkao mambo bansemi yanji bakaine nekumwambila’mba: “Nanchi kechi wakonsha kutaana mwanamukazhi mu balongo bobe ne mu bantu betu nenyi? Nanchi wafwainwa kuya na kusongola mwanamukazhi mu bena Filishitiya babula kuya ku mukanda nyi?” Bino Samisonyi wibakumbwile amba: “Kamundetelai, mambo ye wantokela ku muchima.”—Mitonyi 14:3.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

w05 3/15 26 jifu. 1

Samusonyi Bamupa Bulume kwi Yehoba!

Ki ka kyalengejile mwanamukazhi mwi Filishitu ‘kumutokela ku muchima’ Samusonyi? Buku umo waamba’mba wamutokejile kumuchima kechi na mambo a kulamba nangwa kumongola ne,” bino na mambo a kukeba kwibatwelela, na mambo kukeba kuba kyo akebelenga. (McClintock and Strong’s Cyclopedia) Ñanyi kintu kyo akebelenga kuba? Kinembelo kya Mitonyi 14:4 kyalumbulula’mba Samusonyi “wakebelenga jishinda ja kulwilamo na bena Filishitiya.” Kino kyo kyalengejile uno mwanamukazhi kumotokela ku muchima Samusonyi. Samusonyi byo akomene, “mupashi wa Yehoba waishile pe aye” nangwa’mba wamutundaikile. (Mitonyi 13:25) Onkao mambo, kyamweka mupashi wa Yehoba ye walengejile Samusonyi kusongola uno mwanamukazhi ne kwikala mutonyi wa kuchibila mambo bena Isalela. Nanchi Samusonyi wamwenepo kanya kakubilamo byo akebelenga nyi? Patanshi twayai twisambe pa byamulengejila kushiinwa kuba’mba kine Lesa ukamukwasha.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu