Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
JANUARY 3-9
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MITONYI 15-16
“Bukamfutumfutu Bwatama Bingi!”
Kwisolola Bene Na Bene, Kiyukilo Kya Moba Atama!
4 Twayai tutendekelepo kwisamba pe Delila mwanamukazhi wa bujimbijimbi ye bafwalamine kwi Mutonyi Samisonyi. Samisonyi wakebelenga kutangijila nkondo ya kupokolola bantu ba Lesa ku bena Filishitiya. Babinemanga batanu bena Filishitiya kyamweka bayukile kuba’mba Delila kechi watemenwe Samisonyi na muchima yense ne, o ene mambo o bamupelejile mazhikakanwa kuba’mba akebabule kyalengela Samisonyi kwikala na bulume bukatampe pa kuba’mba bakamwipaye. Nangwa kya kuba Delila wajinga mwina Isalela waswile kutambula mazhikakanwa, wakankelwe jisatu kujimbaika Samisonyi kumubula kyo aikela na bulume bukatampe. Wamukanjikizhenga “pa juba pa juba na byambo byanji, kasa amusashijila.” Kyapeleleko “muchima wa Samisonyi wamupile munda kasake ne kufwa.” Ne kumubula wamubujile’mba nsuki yanji kechi bakiitendapo kala ne, amba inge beipemuna bulume bukapwa.* Delila byo ayukile bino wamutendele nsuki byo alajile mu tulo saka ashamina pa maulu anji, ne kumupana wamupaine ku balwanyi banji amba bamube kyonse kyo bakeba. (Mito. 16:4, 5, 15-21) Kino kintu byo kyataminepo! Kutemwa mali ko kwalengejile Delila kusolola mwanamulume wamutemenwe bingi ku balwanyi banji.
w05 1/15 27 jifu. 5
Mambo a Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Mitonyi
Mitonyi 14:16, 17; 16:16. Kukanjikizha muntu na mukoyo kasa ubena kujila konauna bulunda.—Byambo bya Mana 19:13; 21:19.
Kwisolola Bene Na Bene, Kiyukilo Kya Moba Atama!
15 Baji mu masongola bakonsha byepi kutwajijila kwikala bakishinka ku bakwabo ba mu masongola? Mambo a Lesa amba’mba: “Usangalele mu mukazhobe [nangwa mwata wobe] wa mu bwanyike bobe” kabiji “musekele na mukazhenu [nangwa mwata wenu] ye mwatemwa.” (Mana. 5:18; Sapwi. 9:9) Baji mu masongola inge bakota, popo bafwainwa ne ‘kukilamo kwita muchima.’ Kino kibena kulumbulula’mba bafwainwa kwitelekesha, kwikala kimye kyabaya pamo ne kwitemwa kya kine kine. Bafwainwa kuta muchima pa kulamawizha masongola abo ne bulunda bwabo ne Yehoba. Onkao mambo, bamulume ne mukazhi bafwainwa kufunjila Baibolo pamo, kwingijila pamo mu mwingilo ne kulombela pamo mapesho a Yehoba.
TWAJIJILAI KWIKALA BAKISHINKA KWI YEHOBA
16 Ba mu kipwilo bamo balengele mambo akatampe ‘bebakajipijile kyakosa kuba’mba bekale na lwitabilo lwakosa.’ (Titu. 1:13) Bamo byo baubile bibalengejile ne kupangiwa mu kipwilo. “Aba bo bafunda,” bebakwasha kwikala jibiji na bulunda bwawama ne Lesa. (Hebe. 12:11) Pano ibyepi inge kya kuba’mba tuji na wakilongo nangwa mulunda netu wapangiwa mu kipwilo? Bukishinka bwetu popo bwesekwa, kana kwikala bakishinka kwi Lesa nyi, inyi kana ku yeo muntu. Yehoba ubena kwitumona inge tukekala bakishinka ne kulondela muzhilo wanji wakubula kupwanañana na yense wapangiwa mu kipwilo.—Tangai 1 Kolinda 5:11-13.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
w05 3/15 27 jifu. 6
Yehoba ye Wapanga Samisonyi Bulume Bukatampe!
Samisonyi wateletu muchima pa kintu kimo byo alwilenga na bena Filishitiya. Wafikijile mu nzubo ya pite mu muzhi wa Gaza mambo wakebelenga kulwa na balwanyi ba Lesa. Samisonyi wakebelenga kwa kufikila mu yewa muzhi wa balwanyi. O ene mambo o ayijile ku nzubo ya pite. Samisonyi kechi wayileko na mulanguluko wa kuba bulalelale ne. Wafumine mu nzubo ya uno pite pakachi ka bufuku, ne kuya nakukundula mashiki abiji ajinga ku kibelo kya muzhi ne kwiatwala peulu ya mutumba wa Hebulona palepele makilomita 60. Yehoba ye wamupele bulume bwa kuba bino. Kino kimwesha patoka kuba’mba Yehoba waitabizhe kino kyaubile Samisonyi.—Mitonyi 16:1-3.
JANUARY 10-16
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MITONYI 17-19
“Kubula Kukookela Mizhilo ya Lesa Mufuma Byatama”
it-2 390-391
Mika
1. Mika mwanamulume mwina Efelaimu. Mika walajile mukambizho wa butanu na busatu pa Mikambizho Jikumi (Lup 20:15), byo aibile mali a muwayawaya 1,100 a siliva a bainanji. Byo esolwele ne kwiabwezha, bainanji bamwambijile’mba: “Ano mali a siliva afuma mu kuboko kwami, nsakwiazhijika kwi Yehoba kuba’mba mwanami akeengijishe kulengelamo kipashañano kya kusonga ne kya kyela. Pano nakubwezhezhao.” Bainanji batwajile mali 200 kwi sendwe wa siliva walengele “kipashañano kya kusonga ne kya kyela,” kabiji bebibikile mu nzubo ya kwa Mika. Mika wajinga na “nzubo ya balesa.” Walengele kajilaya kabula maboko ne bankishi ne kutongola mwananji wamulume umo kwikala ñanga wanji. Nangwa kya kuba baubilenga bino na mulanguluko wa kunemeka Yehoba, bino kechi kyaijilemo ne. Balajile mukambizho wakainye kupopwela bankishi (Lup 20:4-6) kabiji balengulwile lunengezho lwabikileko Yehoba lwa bañanga ne tente wa lusambakeno. (Mit 17:1-6; Mpi 12:1-14) Mu kuya kwa moba, Mika wasendele Yonafwanyi, wa mu kikota kya mwana Mosesa aye Geleshoma ne kumuleta mu nzubo yanji, ne kumupa uno nsongwalume mwina Levi mwingilo wa buñanga. (Mit 18:4, 30) Kwakubula kuyuka’mba ubena kutamisha, Mika waumvwine bulongo ne kwamba’mba: “Pano nayuka namba Yehoba ukangubila bintu byawama.” (Mit 17:7-13) Bino Yonafwanyi kechi wajinga wa mu kisemi kya kwa Alona ne. Onkao mambo, kechi wafwainwe kwingilanga mwingilo wa buñanga ne. Ano nao ajinga mambo akwabo alengele Mika.—Ba 3:10.
it-2 391 jifu. 2
Mika
Byo papichiletu kakimye kacheche, Mika ne nzhita yanji bapupijile bena Danyi. Byo bebataine, Mika wibabijikile’mba: “Mwansendela balesa bo nalengele kabiji mwasenda ne ñanga. Ñanyi kintu kyo nashala nakyo?” Byo baumvwine bino, bena Danyi baambijile Mika amba kange atwajijile kwibalondela na kwibapachila ne, mambo basakumuba kyatama. Mika byo amwene kuba’mba bena Danyi bakosa kukila nzhita yanji, wabwelelemo kuya ku nzubo yanji. (Mit 18:22-26) Bena Danyi bakatapile na mpoko bena Laishi ne kusoka muzhi na mujilo. Kepo bashimikile muzhi ne kumutela’mba Danyi. Yonafwanyi ne baana banji baikele bañanga ba bena Danyi “kabiji baimikile kipashañano kya kusonga kyalengele Mika, kabiji kyaikelenga konkakwa pa moba onse nzubo ya Lesa wa kine o yaikele mu Shilo.”—Mit 18:27-31.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
Ntuntulwilo Yawama ya Mambo a Lesa
6 Lelo jino, kuji bishiino byavula bimwesha’mba twafwainwa kwingijishanga jizhina ja Yehoba. Baibolo wa Binembelo bya Ntanda Ipya ye bapitulukamo wa mu 2013 waingijisha jizhina ja Lesa bimye 7,216. Ko kuba’mba bejingijisha bimye bikwabo 6 kununga pa byo bejingijishe mu Baibolo wa kala. Bimye bitanu byo banungako po baingijisha jizhina ja Lesa bebitaine mu Mivungilo ya mu Kalunga Kafwa yo basolola katataka.* (Monai tubyambo twa munshi.) Abino bimye batanu biji mu 1 Samwela 2:25; 6:3; 10:26; 23:14, 16. Kimye kya butanu na bumo kiji mu Mitonyi 19:18, kabiji bekinungileko panyuma ya kukebakeba mu mamanyusikilipiti a Baibolo a kala aketekelwa.
JANUARY 17-23
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | MITONYI 20-21
“Kebainga Lutangijilo lwa Yehoba”
Abya Mwakonsha Kuba Byaubanga Finease mu Bimye bya Makatazho Nyi?
Mwanamukazhi wajinga ntombo wa mwina Levi byo bamulaajile kya kumukanjikizha ne kumwipaya ku banabalume ba mu muzhi wa Gibea ba mu kisaka kya kwa Benjamina, bisaka bikwabo binengezhezhe kuya na kulwa nkondo na bena Benjamina. (Mito. 20:1-11) Saka bakyangye kulwa, balombele bukwasho bwa Yehoba, pano bino bebashinjile jibiji kabiji bantu bavula bafwile. (Mito. 20:14-25) Nanchi balangulukile’mba milombelo yabo kechi yaumvwanyikile nenyi? Abya Yehoba kine wakebele’mba bengijilepo pa oa mambo aubiwe nyi?
w05 1/15 27 jifu. 9
Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Mitonyi
Mitonyi 20:17-48—Mambo ka Yehoba o alekejile bena Benjamina kushinda jibiji mikoka ikwabo, nangwa kya kuba abo bene bafwainwe kumanyikwa? Kuswisha mikoka ya kishinka kumanama patanshi, Yehoba waesekelenga bena Isalela kumona inge bakonsheshe kufumyamo bubi mu Isalela.
Abya Mwakonsha Kuba Byaubanga Finease mu Bimye bya Makatazho Nyi?
Twakonsha kufunjilako ka ku kino? Makatazho amo obiwa mu kipwilo akonsha kutwajijila nangwa kya kuba bakulumpe baeseka kukwasha ne kulomba amba Lesa ebakwashe. Umvwe kyaikala bino, bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kuvuluka byambo bya kwa Yesu bya kuba’mba: “Lombainga, mukekitambula; kebainga, mukekitana; konkonshainga, bakemushinkwilako.” (Luka 11:9) Nangwa kya kuba lulombelo lwamweka nobe kechi lwakumbulwa bukiji ne, bakalama bafwainwa kuyuka kuba’mba Yehoba ukakumbula pa kimye kyanji kyafwainwa.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
Nanchi Mwayuka Nyi?
Binzhipunzhipu bebingijishanga byepi kala mu nkondo?
Kinzhipunzhipu kyo kilwilo kyaingijishe Davida kwipayilako Goliata wajinga kiyangala. Kyamweka wafunjile bya kwingijisha kinzhipunzhipu kimye kyo ajinga kafunga wa mikooko byo ajinga mwanyike.—1 Samwela 17:40-50.
Bena Ijipita ne bena Asilya baingijishanga kinzhipunzhipu kala. Kino kilwilo kyajinga na mwayi nangwa kisapi kyo bakashijileko mizhinge ibiji. Ubena kwingijisha kinzhipunzhipu wabikangamo jibwe jabaya masentimita 5 kufika ku 7.5 kabiji janema magalamu 250. Washumbanga ne kulekako muzhinge umo pa kuba’mba jibwe jizhipuke na ngovu ne kwasa po bejitazha kwa kubula kutupila.
Mu bya kupoyapoya ku byalo bya ku musela batanamo mabwe avula o baingijishanga mu nkondo kala. Bantu bayukile kutaya mabwe mu nkondo batayanga mabwe mu binzhipunzhipu azhipukanga bingi na bulume (160 kufika ku 240 km/h). Bashayuka bazhinauka umvwe kya kuba kinzhipunzhipu bekilengele nobe buta bwa mukanda, pano bino kyajinga kilwilo kyaipayañananga.—Mitonyi 20:16.
JANUARY 24-30
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | LUTA 1-2
“Ikalai na Butemwe Bubula Kwaluka”
Londelainga Balunda Nanji Yehoba
5 Kisemi kya kwa Luta kyaikalanga mu Moabu. Umvwe wabwelele kwabo, bakonsheshe kumutambwila ne kumulama bulongo. Wayukile bantu ba mu Moabu, mulaka wabo, ne bisho byabo. Naomi kechi wakonsheshe kupa Luta bino byonse inge waya nanji ku Betelema ne. Kabiji Naomi waakaminwe’mba kechi ukakonsha kukebela Luta mwanamulume wa kumusongola nangwa nzubo ne. Onkao mambo, Naomi wamwambijile kubwela ku Moabu. Byonka byo twamona kala, Olipa wabwelele “ku balongo banji ne ku balesa banji.” (Luta 1:9-15) Pano bino, Luta wakaine kubwela ku bantu banji ne balesa babo babubela.
Londelainga Balunda Nanji Yehoba
6 Kyamweka Luta wafunjile pe Yehoba ku bamwatawanji nangwa kwi Naomi. Wafunjile’mba Yehoba wapusanako na balesa ba bena Moabu. Watemenwe Yehoba kabiji wayukile’mba ye yenkatu ye afwainwe kutemwa ne kupopwela. Onkao mambo, Luta wafuukwilepo kuba kintu kyawama. Wabuujile Naomi amba: “Balongo benu bakekala balongo bami, ne Lesa wenu ukekala Lesa wami.” (Luta 1:16) Inge twalanguluka pe Luta byo atemenwe Naomi, kitusangajika bingi. Bino kintu kikatampe kitusangajika ke butemwe Luta bo atemenwe Yehoba. Kino kyasangajikile ne Boaza, wamutakaikile na mambo a ‘kufyama mu byapi bya Yehoba.’ (Tangai Luta 2:12.) Byambo byaambile Boaza byakonsha kwituvululamo kaana ka ñonyi byo kafyama mu byapi bya inako pa kuba’mba kazhikijilwe. (Salamo 36:7; 91:1-4) Mu jishinda jimotu, Yehoba wazhikijile Luta ne kumufweta pa lwitabilo lwanji. Luta kechi wilangulwishepo pa kintu kyo afuukwile kuba ne.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
w05 3/1 27 jifu. 1
Mambo a Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Luta
Luta 1:13, 21—Nanchi Yehoba ye walengejile bwikalo bwa kwa Naomi kwikala bwa bulanda ne kumuletela malwa nyi? Ine. Naomi kechi wapelepo Lesa mambo a kumuba kyatama ne. Bino na mambo a byonse byamwekele, walangulukile’mba kampe Yehoba wamwalukijilemo. Wajinga bingi na bulanda bukatampe ne kulefulwa. Kunungapo mu oa moba, kusema baana kwamonwanga’mba muntu uji na mapesho a Lesa, kubula kusema kwamonwanga’mba wafingwa. Na mambo a kubula kwikalapo na bankana kubikapo ne baana banji babalume babiji bafwile, Naomi kampe walangulukile’mba kya kine Lesa ye wamukabishe.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
“Bañanyi Balenga Kisemi?”
ia 43-44 mafu. 5-9
“Mwanamukazhi Walumbuluka”
5 Luta byo apwishishe kupuula kajo ne kwikabungizha pamo, wapuujile kinjanja kimo (ko kuba’mba kipimo kya malita 22) kya mbaale. Kano kajo kanemene makilogalamu 14. Kyamweka waitulwijile pa kisapi ne kukasa kivunda ne kwitwika pa mutwe ne kubwelamo ku Betelema mu kimye kya muntuwa muntuwa.—Luta 2:17.
6 Naomi waumvwine bingi bulongo pa kumona mulokazhi wanji Luta saka eya kabiji kyamweka wakuminye pa kumona saka asenda ne kipe kyanema kya mbaale. Luta wasendele kajo kashajilepo Boaza ko apeelenga ba mwingilo banji kabiji bonse babiji Luta ne Naomi bajiile kano kajo. Naomi wamushikishe amba: “Wajikukapupwila kwepi lelo? Kabiji waji kwingijila kwepi? Obilwe bibusa awa wajikukubila lusa.” (Luta 2:19) Naomi wayukile amba pa kuba’mba Luta apupule mbaale yavula kyamweka pajinga muntu wamukwashishe ne kumubila lusa.
7 Batendekele kwisamba kabiji Luta wabuujile Naomi bintu bya mubijile Boaza. Kino kyalengejile Naomi kwamba’mba “Obilwe bibusa kwi Yehoba wabula kuleka kwibobila bibusa bomi ne bafu.” (Luta 2:20) Wamwene lusa lwamwesheshe Boaza kuba’mba lwafuminenga kwi Yehoba, ulengela bantu banji kwikala bampanyi ne kwibalaya kwibafweta pa lusa lo bamwesha.—Tangai Byambo bya Mana 19:17.
8 Naomi wamwambijile Luta kuswa kuyanga na kupupula mu bujimi bwa Boaza byonka byo amwambijile. Wamwambijile kupupwilanga kubwipi na bakamwale ba kwa Boaza kuchiina kumwendeleka. Luta walondejile uno mukambizho. Pa kikye kimye “kasa ekala na inanjivyala.” (Luta 2:22, 23) Bino byambo bimwesha kyubilo kyanji kya butemwe kyo ajinga nakyo. Kyakumwenako kya kwa Luta kyakonsha kwitulengela kumona umvwe tumwesha butemwe ku bisemi byetu, ku bakwetu ne kwibakwasha umvwe baji na lukatazho. Yehoba umona bonse bamwesha butemwe bwa uno mutundu.
9 Nanchi Luta ne Naomi kyajinga kisemi kimo nyi? Bamo bamba amba kwikala kisemi kana muji mulume, mukazhi, baana, bankambo yabo ne bantutu bakwabo. Kyakumwenako kya kwa Luta ne Naomi kimwesha amba bantu ba kwa Yehoba bakonsha kwikala na lusekelo, na lusa kabiji bakonsha kwitemwa nangwa kya kuba mu kisemi bajimotu bacheche. Nanchi mwanemeka kisemi kyenu nyi? Yesu wavulwilemo baana banji ba bwanga kuba’mba kipwilo kya bwina Kilishitu kyafwainwa kwikalatu nobe kisemi.—Mako 10:29, 30
Tubyambo twa Munshi
Byonka byaambile Naomi, Yehoba kechi ubilatu lusa bantu bomi ne, ne bafu nabo bakonsha kumwenamo. Naomi wafwishishe mulume ne baana banji babiji. Luta naye wafwishishe mwatawanji. Bonse banabalume basatu bebatemenwe kwi Naomi ne Luta. Bonse bakwashishenga Naomi ne Luta, bamwesheshenga kifyele kyafwainwa kubilwa ku bano banabakazhi bakajilwa.
JANUARY 31–FEBRUARY 6
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | LUTA 3-4
“Ikalai na Jizhina Jawama”
“Mwanamukazhi Walumbuluka”
Byaambile Boaza, kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne byamutekeneshe Luta. Waambile’mba: “Ubilwe bibusa kwi Yehoba mwanami, mambo wangubila lusa kuno kulutwe kukila byo wangubijile patanshi byo wabula kukeba bansongwalume, nangwa bayanji nangwa banonshi ne.” (Luta 3:10) Byambo bya kuba’mba “wangubijile patanshi” bimwesha Luta byo atemenwe Naomi kufuma kwabo kwiya ku Isalela ne kumulama. “Wangubila lusa kuno” ke kwipana kusongolwa kwi Boaza mukulumpe pa kuba’mba jizhina ja mwatawanji Naomi jitwajijile. Boaza walangulukile kuba’mba nsongwakazhi nabiji Luta wafwainwa kusongolwa ku wa mulume wa myaka yanji wanonka nangwa muyanji. Pano bino, wakebelenga kuba kyawama kwi inanjivyala Naomi ne mulume wanji wafwile, pa kulengela jizhina kutwajijila ku muzhi kwabo. Kechi kyakatezhe kuyuka kyalengijile uno nsongwakazhi kutemwa Boaza ne.
“Mwanamukazhi Walumbuluka”
Kyamweka Luta waumvwine bingi bulongo pa kulanguluka pa byambo byamwambijile Boaza bya kuba’mba bantu bonse bamuyuka kuba’mba “mwanamukazhi walumbuluka”! Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, kukebesha kufunda pe Yehoba ne kumwingijila ko kwamulengejile kwikala na bino byubilo. Kabiji wamwesheshe lusa kwi Naomi ne balongo banji ne kulondela bisho byo abujile kuyuka. Umvwe twaikala na lwitabilo nobe Luta, tukanemekanga bakwetu ne bisho byabo. Kabiji ne atweba inge ketube byonka byaubanga Luta, baketumonanga bulongo ku bakwetu.
“Mwanamukazhi Walumbuluka”
Boaza wasongwele Luta. Kabiji tutanga kuba’mba: “Yehoba wamupele lusemo, ne kusema wasemene mwana wa mulume.” Banabakazhi ba mu Betelema bapesheshe Naomi ne kutakaika Luta pa kumubila byawama Naomi kukila byafwainwe kumubila baana banji ba balume batanu ne babiji. Panyuma ya bino, mwana wa kwa Luta ye waishile kwikala mushakulu wa mfumu Davida. (Luta 4:11-22) Davida naye waishile kwikala mushakulu wa kwa Yesu Kilishitu.—Mateo 1:1.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
Mambo a Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Luta
Luta 4:6—Mu jishinda ka wa lūsa lwa kukuula mo akonsha “kutamisha” buswanyi bwanji inge watambula lūsa lwa kukuula? Kya kutendekelapo, inge muntu wayanda wapotesha bujimi bwanji bwa buswanyi, wapota bobo bujimi wafwainwe kwibupota pa mutengo ubikwa kwesakana na myaka yashalako kufika mu mwaka mukwabo wa Yubili. (Bena Levi 25:25-27) Kuba kino kwakonsheshe kubwezha buneme bwa kya buswanyi kyanji panshi. Kunungapo, mwana wa mulume wasemekelwe kwi Luta, wakonsheshe kuswana bujimi bwapoteshiwe, mu kifulo kya balongo bajipo ba yewa wapotele bujimi.
FEBRUARY 7-13
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | 1 SAMWELA 1-2
“Lombainga kwi Yehoba ne Kumubuula Byonse Biji ku Muchima Wenu”
ia 55 jifu. 12
Walombele kwi Lesa
12 Hana waikala wakumwenako ku bakalume ba Lesa pa bya kulomba. Yehoba ukeba bantu banji kulomba saka bakasuluka kumubuula bintu byonse byo bakeba, byonka byuba mwana kwi shanji wa butemwe. (Tangai Salamo 62:8; 1 Tesalonika 5:17.) Mutumwa Petelo watangijilwe na mupashi kunemba bino byambo bya kwitukosesha pa kulomba kwi Yehoba amba: “Saka mutaya bijikila byenu pe aye, mambo wimuta muchima.”—1 Pe. 5:7.
w07 3/15 16 jifu. 4
Hana byo Ataaine Mutende
Tubena kufunjilako ka ku kino? Pa kulomba kwi Yehoba pa makatazho o tuji nao, twafwainwa kumubuulanga byo tubena kwiumvwa ku muchima ne kulomba byo tubena kukeba kufuma panshi ya muchima. Inge twauba byo twakonsha kuba pa lolo lukatazho, twafwainwa kushila byonse mu maboko a Yehoba. Kafwako kintu kyanema kyo twafwainwa kuba kukila kuba bino ne.—Byambo bya Maana 3:5, 6.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
w05 3/15 21 jifu. 5
Mambo a Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Samwela Mutanshi
1 Samwela 2:10—Mambo ka Hana o alombejile kwi Yehoba amba “ukapana ngovu kwi mfumu wanji” saka kwabujile mfumu wa kulama bena Isalela? Mizhilo ya Mosesa yaambijile jimo amba bena Isalela bakekala na mfumu wa kwibalama. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 17:14-18) Byo ajinga pepi na kufwa, Yakoba waambile byambo bya bungauzhi amba: “Ndondo ya [kayukilo ka] bufumu kechi ikafumamo mu Yuda ne.” (Ntendekelo 49:10) Kabiji Yehoba waambile kwi Sala, kakolwe wa bena Isalela amba: “Bamfumu ba bantu bakafuma mwi aye.” (Ntendekelo 17:16) Onkao mambo, Hana walombelenga pa mfumu wa kulutwe na lwendo.
FEBRUARY 14-20
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | 1 SAMWELA 3-5
“Yehoba Ulangulukilako”
Lesa uji na Bulume Bukatampe, Bino Ulangulukilako Bantu
3 Samwela watendekele ‘kwingijila Yehoba’ pa tente wa lusambakeno saka akijitu kalombwana. (1 Sam. 3:1) Bufuku bumo Samwela saka alaala, kwamwekele kintu kya kukumya.* (Tangai 1 Samwela 3:2-10.) Waumvwine muntu saka amwita pa jizhina janji. Samwela walangulukilenga’mba Ñanga Mukatampe aye Eli ye wamwichilenga, kabiji ponkapotu, wayile lubilo ko ajinga ne kwitaba’mba: “Amiwa bano, mambo mwaji kungita.” Eli wakaine. Kabiji byo kyabwelelepo kukila pa bimye bibiji, Eli popo ayukile’mba Lesa ye waichilenga Samwela. Onkao mambo, Eli wabuujile kalombwana bya kukumbula, ne aye Samwela wakookejile. Mambo ka Yehoba kupichila mwi malaika wanji o abujile kumubuulatu pa kimye kitanshi kuba’mba ye wamwichilenga? Baibolo kechi waambapo ne, bino bishinka bimwesha’mba Yehoba waubile bino mambo wamulangulukijileko kalombwana aye Samwela. Mu ñanyi jishinda?
Lesa uji na Bulume Bukatampe, Bino Ulangulukilako Bantu
4 Tangai 1 Samwela 3:11-18. Mizhilo ya Yehoba yakambizhe baana kunemeka bakulumpe kikatakata bo bapele luusa lwa kutangijila bakwabo. (Lupu. 22:28; Levi 19:32) Kechi kyapeelejile kalombwana Samwela kubukatu lukelo ne kuya kwi Eli na kubuula byambo bya luzhachisho byafumine kwi Lesa ne. Kabiji jishimikila jitubuula’mba Samwela “wachiine kumubuula Eli kimwesho.” Nangwa byonkabyo, Lesa wakwashishe Eli kuyuka’mba ye waichilenga Samwela. Onkao mambo, Eli waambijile Samwela amba amubuule kyamwekele. Eli wamwambijile’mba: ‘Kange ubule kumbuula byonse byo aji kukubuula ne.’ Samwela wakookejile kabiji “wamubuujile byonsetu.”
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
w05 3/15 21 jifu. 6
Mambo a Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Samwela Mutanshi
1 Samwela 3:3—Nanchi Samwela walajile Mwine Mwazhijisha nyi? Ine, kechi mo alajile ne. Samwela wajinga mwina Levi wa mu kisaka kya bena Kohati kya bujile kya buñanga. (1 Byambo bya Moba 6:33-38) Onkao mambo, kechi waswishiwe ‘kutwelamo na kusumbila pa bintu byazhila’ ne. (Kubala 4:17-20) Mpunzha yazhila ya mu nzubo Samwela mo akonsheshetu kutwela ke mu kipango kya kyakwikalamo kwapwa. Mwafwainwa mo mo alajile. Eli naye wafwainwa walajile monka mu kipango. Byambo bya kuba’mba “mo mwaji jikwachi ja Lesa” byamba pa mpunzha ya kyakwikalamo.
FEBRUARY 21-27
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | 1 SAMWELA 6-8
“Nanchi Mfumu Wenu ye Ñanyi?”
it-2 163 jifu. 1
Bufumu bwa Lesa
Bantu Balomba Mfumu. Byo papichile myaka pepi 400 kufuma kimye bena Isalela kyo bafumine mu Ijipita, ko kuba’mba kukila pa myaka 800 kufuma Lesa po alañene lulayañano lwa Bufumu ne Abalahama, bena Isalela batendekele kukeba mfumu, muntu wakwibatangijilanga byonka bisaka bikwabo byo byajinga na bamfumu. Kino kyo baubile kyavwangilemo kukaana Yehoba kwikala mfumu wabo. (1Sa 8:4-8) Kya kine kuba’mba bena Isalela batengejilenga kwikala na bufumu byonkatu Lesa byo alayile Abalahama ne Yakoba byonka byo twaambapo kala. Kabiji kikwabo kibalengejile kwikala na luno luketekelo ke bungauzhi bwaawile Yakoba pe Yuda byo ajinga pepi kufwa. (Nte. 49:8-10) Kabiji ne byambo byaambile mwine Yehoba ku bena Isalela byo bafuminetu mu Ijipita (Lupu. 19:3-6), byambo byajinga mu lulayañano lwa Mizhilo (Mpi 17:14, 15), kabiji ne byambo Lesa byo alengejile Balamu kwaula pa bena Isalela, byonse bino bibalengejile kwikala na luno luketekelo. (Ba 24:2-7, 17). Hana inanji Samwela naye waambile pa luno luketekelo mu lulombelo. (1Sa 2:7-10) Nangwa byonkabyo, Yehoba kechi wakibasolwejile “kyafwamika kyazhila” kyaamba pa Bufumu ne, kabiji kechi kwibabujile kimye buno bufumu po bukekajikwa nangwa bakekalamo mu uno kafulumende ne. Kabiji kechi wibabujile ko bukekela kuba’mba mwiulu nangwa pano pa ntanda ne. Onkao mambo, bena Isalela byo balombele kuba’mba bekale na mfumu, muntu wa kwibatangijila pa kyo kimye bwajinga bwitote.
Wachinchikile Nangwa kya Kuba Wapichilenga mu Makatazho
Akiumvwai byakumbwile Yehoba lulombelo lwa kwa Samwela amba: “Bomvwe jiwi jabo bano bantu mu byonse byo basa kukwambila mambo kechi bakulengulula obewa ne, bandengulula amiwa kukikala mfumu wabo.” Kyamutekeneshe bingi Samwela pa kuyuka kuba’mba kechi bamukana aye ne, bakana Lesa ne kumuba mwenga wa Bulume bonse. Yehoba waambijile ngauzhi Samwela kujimuna bena Isalela kuba’mba kukeba muntu kuba’mba ekale mfumu wabo kukebaletela malwa akabotoka. Samwela byo ebajimwineko, bakaine ne kwamba’mba: “Kechi mambo ne, twasakakotu mfumu wa kwitulama.” Byo ajinga na lukokelo, Samwela wayile na kushinga manyi mfumu watongwele Yehoba.—1 Samwela 8:7-19.
Bukalama bwa kwa Yehoba Bwatumbijikwa!
9 Panyuma ya kupitapo moba, bukine bwa bino byambo bya Yehoba byo ebajimwineko bwaishile kuyukanyikwa. Bena Isalela byo batangijilwenga na mfumu wa bumuntu kibalengejile kupita mu makatazho akatampe, kikatakata kimye mfumu kyo abujile kwikala wakishinka. Na mambo a kino kya kumwenako kya bena Isalela, kechi tukumya pa kumona kuba’mba mwapita bwikalo bwa bantu makafulumende atangijilwa na bantu babula kuyuka Lesa akankalwa kuleta bintu byawama byafwainwa kwikalako kikupu ne. Ibyo kuba’mba bamulwila ntanda bamo balomba Lesa kuba’mba ebobile bibusa balete mutende ne kuzhikijila bantu, pano nanchi Lesa wakonsha kupesha byepi boba babula kukokela bukalama bwanji?—Sala. 2:10-12.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
Nga Mambo ka Akubatizhiwilwa?
13 Saka tukyangye kubatizwa kwikala Bakamonyi bakwa Yehoba patanshi twafwainwa kupimpuka. Muntu mwine yewipimpula pakwifuukwila mwine amba pano alondelenga Kilishitu Yesu kwakubula kumukanjikizhane. Bantu bayewo mutundu bakana mashinda abo atama obaubanga kala nekusakisha kuba byaoloka kumeso a Lesa. Mu Binembelo, byambo bya Kihebelu nebya Kingiliki byamba pakupimpuka bilumbulula kwaluluka. Kino kyubilo kilumbulula kufuma mujishinda jatama nekwalulukila kwi Lesa. (1 Bamfumu 8:33, 34) Muntu wapimpuka umwesha “mingilo yafwainwa lulapilo.” (Byubilo 26:20) Kikebewa kusankilapo bupopweshi bwabubela, kulondela mikambizho ya Lesa nekumwingijila Yehoba aye yenka. (Mpitulukilo ya mu mizhilo 30:2, 8-10; 1 Samwela 7:3) Kupimpuka kwalulula ndangulukilo yetu, nkebelo, nebumuntu bwetu. (Ezikyo 18:31) Byo ‘twaluluka,’ byubilo bibula kutokesha Lesa pa muchima bipingizhiwapo nabumuntu bupya.—Byubilo 3:19; Efisesa 4:20-24; Kolose 3:5-14.
FEBRUARY 28–MARCH 6
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | 1 SAMWELA 9-11
“Saulo Patanshi Wajinga Wipelula”
Endainga na Lesa Wenu Saka Mwipelula ne Kuyuka byo Mukankalwa Kuba
11 Langulukai pa byamwekejile Mfumu Saulo. Wipelwile byo ajinga mwanyike. Wayukile bintu byo akankalwanga kuba kabiji wakaine kumunungilapo mingilo ikwabo. (1 Sam. 9:21; 10:20-22) Pano bino, mu kuya kwa kimye Saulo watendekele kwijantula. Bino byubilo byasolokele kimye kyo aikele mfumu. Pa kimye kimo, wakankelwe kutekanya ngauzhi Samwela byo abujile kufika bukiji. Saulo kechi wipelwile ne kuketekela mwi Yehoba ne, wapaine mulambo wa kusoka ye babujile kumuswisha. Kyafuminemo, Yehoba walekele kumupesha kabiji mu kuya kwa kimye wamufumishe pa bufumu. (1 Sam. 13:8-14) Kwi Saulo tubena kufunjilako kuba’mba twafwainwa kwipelula ne kuchinuzhuka kuba bintu byo babula kwitupa luusa.
Byo Mwakonsha Kutwajijila Kwikala na Muchima wa Kwipana
8 Kyamwekejile Saulo, Mfumu wa bena Isalela kitujimunako kuba’mba kwitemwatu atweba bene kwakonsha kwitulengela kuleka kwikala na muchima wa kwipana. Saulo byo atendekele kulama wikepeshe bingi. (1 Sam. 9:21) Wakaine kukambula bena Isalela balengulwilenga bukalama bwanji, nangwa kya kuba balengulwilenga luusa lwamupele Lesa. (1 Sam. 10:27) Mfumu Saulo walondejile lutangijilo lwa mupashi wa Lesa pa kutangijila bena Isalela mu nkondo yo bashinjile bena Amonyi. Panyuma ya bino, wipelwile ne kutakaika Yehoba pa byo ebakwashishe kushinda nkondo.—1 Sam. 11:6, 11-13.
w95 12/15 10 jifu. 1
Bena Amonyi Bakanamine—Bajinga Bantu Baubanga Nshiji Kwakubila Kuvuluka Lusa Lobebobijile
Ne jikwabo bena Amonyi bamwesheshe byubilo byakukanama kwakubula kuvuluka lusa lwibobijile Yehoba. Yehoba kechi watajilepotu pa bulwanyi bwabo ne. “Saulo byo aumvwine bino byambo [bya kwa Nahashi], mupashi wa Lesa wamupele bulume, kabiji wazhingijile bingi.” Mupashi wa Lesa watangijile Saulo ne kumulengela kukonkanya nzhita bashilikale 330,000 ne kuya na kutapa bena Amonyi. Kabiji “bapulukile bapalañenejilemo, kya kuba kafwako bantu bashajile babiji babiji ne.”—1 Samwela 11:6, 11.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
w05 3/15 22 jifu. 8
Mambo a Yehoba o Omi Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Samwela Mutanshi
1 Samwela 9:9—Nanchi byambo bya kuba’mba, “ye batela katataka amba: Ngauzhi, kala bamutelele’mba: Shayuka” byatala mwepi? Bino byambo byakonsha bimwesha’mba bangauzhi byo baile nkuwa mu moba a kwa Samwela ne a bamfumu ba mu Isalela, kyambo kya “shayuka” kyapingizhiwepo na kyambo kya “ngauzhi.” Samwela ye wajinga mutanshi mu ndonda ya bangauzhi bonse mo bavujila.—Byubilo 3:24.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
Bintu Byakonsha Kwimukwasha Kufunjisha Bulongo bya Kwingila Mingilo
Anweba Bakulumpe mu Kipwilo, Mumvwa Byepi Kufunjisha Bakwenu Mingilo?
16 Ikalai bepana, kuba mukose ne. Kimye kitanshi Samwela kyo aumvwine’mba bena Isalela babena kukeba muntu wa kwikala mfumu, waumvwine bibi amba bantu banji bamukana. (1 Sam. 8:4-8) Kechi wakebelenga kuba byakebelenga bantu ne, kya kuba Yehoba wamwambijile bimye bisatu amba omvwe byaambilenga bantu. (1 Sam. 8:7, 9, 22) Nangwa byonkabyo, Samwela kechi wazhingijile nangwa kubila kichima muntu wamuswaine ne. Yehoba byo amwambijile kushinga Saulo manyi, uno ngauzhi wakookejile, kechi waubile bino na mukose amba mambo bamwambila ne, bino waingijile na muchima wanji yense na mambo a butemwe.
17 Byonka byajinga Samwela, ne bakulumpe mu kipwilo baingila pa myaka yavula bamwesha butemwe ku bantu bo bafunjisha mingilo. (1 Pe. 5:2) Bakulumpe ba uno mutundu kechi boba mukose pa kufunjisha bakwabo mingilo na mambo a kuchina amba bakebangata mingilo ku babena kufunda ne. Bafunjishi bawama kechi bamona boba babena kufunda mingilo nobe ba kwikyombesha nabo ne, bino amba ke “ba mwingilo umo” ne abo, ko kuba’mba banema bingi mu kipwilo. (2 Ko. 1:24; Hebe. 13:16) Bano bafunjishi babula kwitemwa bomvwa bingi bulongo pa kumona balongo bo bafunjisha mingilo saka bengila bulongo kuba’mba kipwilo kimwenemo.—Byu. 20:35.
18 Ikalai balunda, kechi bafunjishitu ne. Juba jo asambakene Saulo, ngauzhi Samwela kechi wafikenejiletu kwitulwila manyi ajinga mu fukuta wanji pa mutwe wa kwa Saulo ne kumwambila’mba yanga pano wi mfumu, kwa kubula kumufunjisha ne. Pakuba Samwela watendekejilepo kumufunjisha pachepache pa kuba’mba afikilemo kwingila uno mwingilo. Panyuma ya kupwisha kuja, kwendela pamo, kwisamba kimye kyabaya ne kukokoloka, ngauzhi po po amwene’mba pano ke kimye kyawama kya kushinga Saulo.
19 Nangwatu lelo jino, mufunjishi wafwainwa kutendekelapo kulengela ye abena kufunjisha kukasuluka ne kwikala balunda. Mashinda akonsha kwingijisha mukulumpe mu kipwilo kulengelamo bulunda bwawama na ye abena kufunjisha akonsha kupusana kwesakana na kyalo, biji bwikalo ne bisho. Kuji konse ko mwikala, anweba bakulumpe mu kipwilo nangwa kya kuba mwapayankana, inge mwaikalapo na kimye kya kwisamba na ubena kufunda mingilo, kiji nobe mubena kumwambila’mba, “Wanema kwi amiwa.” (Tangai Loma 12:10.) Byambo bya uno mutundu bitundaika bonse babena kufunda mingilo mu mapunzha onse.
20 Anweba bakulumpe mu kipwilo, vulukai’mba: Mufunjishi wawama kechi yewa watemwatu kufunjisha muntu ne, bino wafwainwa ne kutemwa muntu ye abena kufunjisha. (Esakanyaiko Yoano 5:20.) Kino kyubilo kyanema kya mufunjishi kikayukanyikwa bukiji ku ubena kufunda ne kumulengela kutako muchima. Onkao mambo, anweba bakulumpe mu kipwilo, byo mubena kufunjisha bakwenu mingilo, kange mwikaletu bafunjishi ne, bino mwafwainwa ne kwikala balunda bawama.—Maana 17:17; Yoa. 15:15.