Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
NOVEMBER 6-12
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 13-14
“Umvwe Muntu Wafwa, Nanchi Wakonsha Kwikala na Bumi Jibiji Nyi?”
w99 10/15 3 mafu. 1-3
Bantu Tukebesha Bingi Myaka Yavula
NANGWATU lelo jino bantu bavula baswa kishinka kya kuba’mba twikalatu kimye kicheche pano pa ntanda nangwa kya kuba bino byambo byanembelwe myaka nobe 3,500 yapitapo. Mulanguluko wa kuba’mba twikalatu moba acheche twakota ne kufwa wibakatazha bingi. Onkao mambo, pa myaka yavula baeseka mashinda apusana pusana akwibakwasha kwikala myaka yavula.
Mu kimye kyajingako Yoba, bena Ijipita bajanga byendelwa bya banyama na mulanguluko wa kuba’mba babulenga kukota bukiji. Bashayuka bakala ne bantemwa maana bebikijile kikonkwanyi kya kulenga muchi wakonsheshe kulengela bantu kwikala myaka yavula. Bashayuka bamichi baitabijile’mba ngolode wa kulenga wakonsha kulengela bantu kubula kufwa ne kuba’mba kujiila pa masanyi o balenga na ngolode kwakonsha kulengela bantu kwikala myaka yavula. Mu myaka ya kala mu China, kwajinga bupopweshi mo baitabijile kuba’mba mubiji wakonsha kwibuka mwine kupichila mu kuba bintu nabiji kulanguluka languluka, kupema kobafujishanga bantu ne kuja kajo ko basajile. Baitabile kuba’mba kuba bino bintu kwakonsha kulengela muntu kwikala myaka ne myaka.
Shayuka ukeba byakukebakeba mwina Spain aye Juan Ponce de León wayukanyikwa kuba’mba wataaine nsulo ya mema alengela muntu kubwela ku bwanyike inge wiatoma. Kabiji Dokotala wa mu myaka kitota kya bu 18 wanembele mu buku wanji wa kuba’mba Hermippus Redivivus amba kutoma mema afuma ku muya wa babisungu bobabika mu kakibamba kacheche mu kimye kya kisalo ne kwiabika mu mutumwa kwakonsha kulengela muntu kwikala myaka yavula inge wiatoma. Nangwa byonkabyo, bino byonse ke kupulwilamotu mabula.
Nanchi Kichi kyo Batema Kyakonsha Kusapuka Jikwabo Nyi?
KICHI kikatampe kya sida kya ku Lebanoni kimweka bulongo kukila kichi kya maolivi kyakoma kabiji kyapikankana. Pano bino, kichi kya maolivi kyakosa bingi, nangwatu inge kyauma na mambo a kyuya, kyakonsha kusapuka jikwabo. Bamo bamba’mba bichi bimo bya maolivi bikala myaka 1,000. Mizhazhi ya kichi kya maolivi yo ilengela kichi kusapuka jikwabo nangwa inge bekitema. Inge mizhazhi kechi yauma ne, kino kichi kisapuka jikwabo.
Mushakulu Yoba wayukile kuba’mba nangwatu akafwe, ukekala na bumi jikwabo. (Yoba 14:13-15) Waambile pa kichi, kampe kya maolivi, pa kulumbulula luketekelo lo ajinga nalo lwa kuba’mba Lesa uji na bulume bwa kumusangula. Yoba waambile’mba: “Nangwatu kichi kikala na luketekelo. Umvwe bekitema, kisapuka jikwabo.” Nangwatu inge kwajinga kyashi kikatampe bino kwanoka mvula, kichi kya maolivi kyakonsha kusapuka ne kwikala na “misampi nobe kichi kya katataka.”—Yoba 14:7-9.
w11 3/1 22 jifu. 5
“Anweba Mukasaka Kwikala ne Amiwa ye Mwalenga”
Byambo bya kwa Yoba bitubula’mba Yehoba wituta bingi muchima. Watemwa bingi bantu baji byonka byajinga Yoba, baji mu maboko anji, bekepesha kuba’mba ebabumbe pa kuba’mba bekale bantu baitabilwa ku meso anji. (Isaya 64:8) Yehoba wanemeka bingi bapopweshi banji bakishinka. Yehoba ‘usakisha’ kumona bantu banji bakishinka bafwa. Shayuka umo waambile’mba kyambo kya Kihebelu kyatuntululwa’mba ‘usakisha’ kilumbulula “kutonga kwa panshi ya muchima kwa kukebesha kuba kintu.” Kya kine, Yehoba kechi uvulukatu bapopweshi banji ne, bino usakisha ne kwibasangula.
Bishinka Bikwabo Byanema
it-1 191
Buto
Buto bwaimenangako bintu bya bujile kunema. Abalahama waambijile Yehoba amba “amiwa muntutu wa lukungu ne buto.” (Nt 18:27; monai ne Is 44:20; Yob 30:19.) Kabiji Yoba naye waambile pa byambo bya balunda nanji babubela bamutekeneshenga amba “biji nobe buto.”—Yob 13:12.
NOVEMBER 13-19
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 15-17
“Kechi Mwafwanwa Kuba Byaubile Elifwaza pa Kutekenesha Bakwenu Ne”
w05 9/15 26 mafu. 4-5
Shindainga Milanguluko Yatama
Mu byambo byonse byaambile Elifwaza mwajinga mulanguluko wa kuba’mba Lesa kechi wanemeka mingilo ingila bakalume banji ne.Nabiji byoambile’mba “Umvwa! Aye kechi wibaketekela bakalume banji ne,” Kabiji Elifwaza wabuujile ne Yoba kuba’mba, “Lesa ukebakeba mambo mu bamalaika banji.” (Yoba 4:18, tubyambo twamunshi) Elifwaza waambile ne pe Lesa amba: “kechi waketekela bazhila banji ne, Kabiji nangwatu mwiulu kechi mwatoka ku meso anji ne.” (Yob 15:15) Elifwaza waipwizhe’mba: “Nanchi wa Bulume Bonse utako muchima na mambo a kuba’mba obewa waoloka nyi?” (Yob 22:3) Bilidada naye waswile uno mulanguluko mambo waambile’mba: “Nangwatu ñondo kechi watoka ne. Ne tubangabanga kechi twakema kwi aye ne.”—Yoba 25:5.
Twafwainwa kuchinuzhuka kwikala na milanguluko ya uno mutundu. Ino ndangulukilo yakonsha kwitulengela kutendeka kulanguluka’mba Lesa ukeba;mba tubenga bintu byakila pa bulume bwetu. Kulanguluka bino kukonauna bulunda bwetu ne Yehoba. Inge twaikala na ino milanguluko kiketukatazha bingi kukokela inge betujimunako. Mu kifulo kya kuswa byo betololako, ‘muchima wetu ukazhingijila Yehoba’ kabiji kino kiketulengela ku mushikwa. (Maana 19:3) Kino kyakonsha kwitulengela konaika ku mupashi.
Londelainga Kwipelula ne Kifyele kya kwa Yesu
16 Byambo byetu bya kifyele. Butemwe bwetu bwitulengela ‘kutekenesha bantu bapopomenwa.’ (1 Tesa. 5:14) Ñanyi byambo byo twafwainwa kwamba pa kutundaika bantu ba uno mutundu? Twakonsha kwibatundaika kupichila mu kwibata muchima. Twakonsha kwibasanchila na muchima yense pa kwibakwasha kuyuka’mba baji na byubilo byawama. Twakonsha kwibavululamo amba Yehoba byo ebakokejile ku Mwananji, ko kuba’mba banema kwi aye. (Yoa. 6:44) Twakonsha kwibabuula’mba Yehoba wata bingi muchima bakalume banji “balajika michima” nangwa “baji na bulanda.” (Sala. 34:18) Byambo byetu bya kifyele byakonsha kubuka aba bakeba lutekenesho.—Maana. 16:24.
Bishinka Bikwabo Byanema
w06 3/15 14 jifu. 11
Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Yoba
7:9, 10; 10:21; 16:22—Nanchi bino byambo bimwesha’mba Yoba kechi waketekejile’mba kukekala lusanguko nenyi? Yoba waambile bino byambo kwesakana na kyafwainwe kumumwekela palutwe kacheche. Pano nanchi watazhizhe mwepi? Kyamweka walumbulwilenga’mba inge wafwa, kafwako muntu nangwa umo ukamumona ne. Abano bantu balangulukilenga’mba, kechi ukabwela mu nzubo yanji nangwa kuba kintu kiji kyonse ne, kufikatu ne kimye kya Lesa kyatongolwa. Kabiji kyamweka Yoba walumbulwilenga’mba kafwako muntu wakonsha kufuma ku Shelo bunke bwanji ne. Kinembelo kya Yoba 14:13-15 kyalumbulula bingi bulongo amba Yoba wajinga na luketekelo lwa kuba’mba kukekala lusanguko.
NOVEMBER 20-26
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 18-19
“Kange Muvulamenga Bapopweshi Bakwenu Ne”
Bintu byo Twakonsha Kufunjilako ku Mipolo ya kwa Yesu
9 Mwakonsha kukwasha boba baji na bulanda. Yesu kechi wajijiletu pamo ne Mata ne Maliya ne, bino watelekele ku byo baambilenga kabiji wibatekeneshe. Ne atweba byo byo twafwainwa kuba ku boba baji na bulanda. Mukulumpe mu kipwilo ku Australia, wa jizhina ja Dan waambile’mba: “Bakazhi bami byo bafwile, nakebewenga bingi lutundaiko. Balongo bavula ne bakazhi babo baiyanga kimye kyonse kabiji batelekanga inge mbena kwamba. Banswishanga kumwesha patoka bulanda bwami, kabiji kechi baumvwanga bumvu umvwe natendeka kujila ne. Kabiji bankwashangako ne mu bintu bimo, nabiji kungovwelako motoka, kumpotelako bintu, ne kuntekelako kajo inge nakankalwa kwiubila bino bintu amiwa mwine. Kabiji bandombelangako bimye byavula. Bamwesheshe kuba’mba bajinga balunda ba kine bo ‘wakonsha kuketekela mu kimye kya bya malwa.’”—Maana 17:17.
Umvwe Mulongo Wetu Waleka Kwingijila Yehoba
16 Twajijilai kutundaika ba mu kisemi bakishinka. Kino kyo kimye kikebewa bingi kwibamwesha butemwe ne kwibatundaika. (Hebe. 10:24, 25) Bimye bimo, ba mu kisemi baji na mulongo wabo ye bapanga mu kipwilo bamona’mba bamo mu kipwilo baleka kupwanañana nabo, nobe nabo bebapanga mu kipwilo. Kechi twafwainwa kubanga bino ne. Baana baji na bansemi babo baleka kwingijila Yehoba bakebewa bingi kwibatakaika ne kwibatundaika. Ba Maria baji na bamwatawabo bo bapangile mu kipwilo kabiji basha ne kisemi, baambile’mba: “Balunda nami bamo baiyanga ku nzubo ne kunkwashako kunengezha kajo ne kunkwashako kufunjisha baana bami Baibolo. Kibakolanga bingi ku muchima pa lukatazho lo napichilengamo, kabiji inge natendeka kujila, nabo bajilanga. Bañambilangako umvwe bantu ke bambe bya bubela pe amiwa. Bano balunda nami bantundaikile bingi.”—Loma 12:13, 15.
w90 9/1 22 jifu. 20
Nanchi Mubena Kukanamina Mingilo Nyi?
20 Jibumba ja bakulumpe jafwainwa kuyuka’mba kufumya muntu pa kifulo kwakonsha kumulefuula nangwa kya kuba mwine yewafuukwilepo kuleka bukalama nangwa bunkwasho. Inge kya kuba kechi bamupanga mu kipwilo ne, kabiji bakulumpe mu kipwilo bamona’mba walefuulwa, bafwainwa kumutundaika mu jishinda jimwesha butemwe. (1 Tesalonika 5:14) Bafwainwa kumukwasha kuyuka’mba bamunemeka bingi mu kipwilo. Kabiji nangwa kya kuba bamupelepo lujimuno, inge wipelula kya kine, kechi pafwainwa kupita kimye kyabaya bingi kumupa jikwabo mingilo mu kipwilo ne.
Bishinka Bikwabo Byanema
w94 10/1 32
Byambo bya Luusa Biji Bingi na Bulume
Yoba byo akebelenga bakumutundaika, Elifwaza ne balunda nanji kechi bamwambijile byambo byamwesheshenga lusa ne. Bamupelemo Yoba mambo pa bya malwa byamumwekejile’mba wafilenga mambo o alengele. (Yoba 4:8) The Interpreter’s Bible waamba’mba: “Yoba wakebelenga balunda bafwainwe kumubila lusa. Pa kuba abo ba mwabijile byambo byatama kabiji bya bubela byo baambilenga pe Lesa.” Byambo byaambile Elifwaza ne balunda nanji byakozhezhe bingi Yoba ku muchima kya kuba wibambijile ne kuba’mba: “Ñanyi kimye kyo mukaleka kunzhingijisha, ne kunkozha na byambo?”—Yoba 19:2.
Kechi twafwainwa kwambanga byambo byakonsha kulengela bakwetu bakalume ba Lesa kwituntula ne. (Esakanyaiko Mpitulukilo ya mu Mizhilo 24:15.) Byambo bya maana biji mu Baibolo bitujimunako’mba: “Lujimi uji na bulume bwa kuleta lufu nangwa bumi; aba batemwa kumwingijisha bakaja bipangwa byanji.”—Byambo bya Maana 18:21, TEV.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
“Tundaikai ye Mufunjisha Kwikala na Balunda mu Kipwilo”
Bya Kufunjisha Muntu Baibolo Kufika ne ku Lubatizhilo—Lubaji 2
10 Bafunjishi bafwainwa kuta muchima bantu bo bafunjisha. Monainga bantu bo mufunjisha amba bakekala balongo ne banyenga yetu mu kipwilo. (Tangai 1 Tesalonika 2:7, 8.) Kechi kibapelela kusha balunda nabo ba ku ntanda ne kupimpula bwikalo bwabo pa kuba’mba bengijilenga Yehoba ne. Twafwainwa kwibakwasha kutaana balunda ba kine mu kipwilo. Ikalai balunda na muntu ye mufunjisha Baibolo kupichila mu kumonapo kimye kya kupwanañana nanji kechi kwikalatu nanji kimye kyo mufunda Baibolo ne. Kumutuminako foni nangwa tubyambo pa foni, nangwa kumufwakesha pa bimye bikwabo kumwesha kuba’mba mwamuta bingi muchima.
11 Kishimpi kimo kyamba’mba: “Muzhi yense wingijila pamo pa kukomesha mwana.” Twakonsha kwamba’mba: “Kipwilo kyonse kingijila pamo pa kukwasha muntu kwikala mwana wa bwanga.” O ene mambo bafunjishi ba Mambo a Lesa o bakwashisha bo bafunjisha kuyuka balongo ne banyenga mu kipwilo. Bano balongo ne banyenga bakonsha kukwasha bafunda Baibolo kufwenya kwipi ne Yehoba ne kwibatundaika inge kebapite mu makatazho. Tukeba bonse bafunda Baibolo kuyuka’mba nabo ke lubaji lwa kipwilo kabiji baikala ke kisemi kyetu kya ku mupashi. Tukeba bafunda Baibolo kukasuluka kupwanañana na kisemi kyetu kya balongo ne banyenga. Kino kikebakwasha kuleka kupwanañana na bantu babula kwibakwasha kutemwa Yehoba. (Maana 13:20) Inge baleka kupwanañana na bantu bo bapwanañananga nabo kala, bafunda Baibolo bakayuka’mba bakonsha kutaana balunda ba kine mu jibumba ja Yehoba.—Mako 10:29, 30; 1 Pe. 4:4.
NOVEMBER 27–DECEMBER 3
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 20-21
“Bololoke Kechi Bwaimena pa Bunonshi Ne”
w07 8/1 29 jifu. 12
Nanchi Muji “na bya Bunonshi mwi aye Lesa Nyi”?
12 Mu byambo byaambile Yesu, kwikala na bya bunonshi mwi aye Lesa kwapusana na kwikala na bintu bya ku mubiji, nangwa’mba kwikala na bunonshi bwa ku mubiji. Onkao mambo, Yesu waambilenga’mba kechi twafwainwa kuta muchima pa kwikala na muzema wa bintu bya ku mubiji nangwatu kwiyowa na bintu byo twakonsha kwikala nabyo ne. Mu kifulo kya byobyo, twafwainwa kwingijisha bintu byetu bya ku mubiji mu kuwamisha, nangwa amba kukosesha bulunda bwetu na Yehoba. Kino kiketulengela kwikala na bya bunonshi mwi aye Lesa. Mambo ka? Mambo kino kilengela kumwenamo mfweto yavula kufuma kwi aye. Baibolo witubula’mba: “Mapesho a Yehoba o alengela muntu kunonka; kabiji mingilo yanji kechi inungako kintu ne.”—Byambo bya Maana 10:22.
Bishinka Bikwabo Byanema
w95 1/1 9 jifu. 19
Kushinda Satana ne Mingilo Yanji
19 Byambo byatama Satana byo aambijile Yoba kwingijisha Elifwaza ne Zofwala kyamweka byamukatezhe bingi Yoba mu milanguluko. (Yoba 4:13-18; 20:2, 3) Yoba wazhingijile bingi kya kuba watendekele ‘kwabauka’ na mambo a bya malwa byo apichilengamo. (Yoba 6:2-4; 30:15, 16) Elihu watelekelenga byaambilenga Yoba kabiji wamukwashishe mu jishinda jawama kumona bintu mumwena Yehoba. Kyo kimotu, ne lelo jino bakulumpe mu kipwilo bamwesha’mba bata muchima balongo ne banyenga babena kupita mu makatazho inge kebabule kwibanungilapo bisendwa bikwabo. Byonka byaubile Elihu, bateleka ku babena kupita mu makatazho saka batekanya ne kwibashinga manyi ko kuba’mba Mambo a Lesa. (Yoba 33:1-3, 7; Yakoba 5:13-15) Onkao mambo, aba bonse baji na milanguluko ibena kwibakatazha, ya bintu by kine bibamwekela nangwa na mambo a kumwena bintu mungi nangwa boba balota “biloto ne . . . bimwesho” bilenga moyo byonka byo kyajinga kwi Yoba bakonsha kutaana lutekenesho lwa mu binembelo ku kipwilo.—Yoba 7:14; Yakoba 4:7.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
“Nanch Lesa Ukeba’mba Mwikele Banonshi Nyi?”
g 5/09 12-13
Byaambapo Baibolo
Nanch Lesa Ukeba’mba Mwikele Banonshi Nyi?
“Ne lelo Lesa wambusha kuba’mba mpange mali avula!”
“Nkanonka mambo Lesa kechi ukeba’mba ngyandenga ne.”
“Lesa witupa bulume bwitulengela kunonka.”
“Baibolo wankwasha kunonka.”
BINO byambo bimwesha kuba’mba mu bupopweshi bwavula baitabila kuba’mba Lesa upesha bantu na bunonshi. Basapwila kuba’mba inge uba byawama, Lesa ukakupesha na bintu byawama ne ku kubila bibusa. Ino ndangulukilo beitemwa ku bantu kabiji mabuku aamba pa luno lufunjisho beapota bingi. Pano nanchi ino ndanguluko yakwatankana na byaamba Baibolo nyi?
Kwambatu kine, Mulenga wetu, Baibolo ye alumbulula’mba “Lesa wa lusekelo” ukeba’mba twikalenga na lusekelo. (1 Timoti 1:11; Salamo 1:1-3) Kabiji ne kya kine upesha bantu bamutokesha ku muchima. (Byambo bya Maana 10:22) Nanchi ne mu ano moba mapesho anji amwekela mu bunonshi nyi? Twakonsha kumvwisha mukumbu wa buno bwipuzho inge twalanguluka pa kimye kyo tubena kwikalamo ne bibena kukeba Lesa kuba’mba twikalenga.
Nanchi Kino Kimye kya Kunonka Nyi?
Kala Yehoba Lesa wapesheshepo bakalume banji na bunonshi. Nabiji mushakulu Yoba, ne mfumu Solomone. (1 Bamfumu 10:23; Yoba 42:12) Bino bakalume ba Lesa bakishinka bavula kechi banonkele ne. Pa bano paji Yoano Mubatishi ne Yesu Kilishitu. Kishinka ke kya kuba’mba: Kwesakana na byaamba Baibolo, Lesa wingila na bantu banji kwesakana na kyaswa muchima wanji pa kyo kyo kimye. (Musapwishi 3:1) Nanchi kino kishinka kibena kumwesha’mba byo byo kiji ne ano moba nyi?
Bungauzhi bwa mu Baibolo bwaamba’mba tuji ku “mpelo ya buno bwikalo,” nangwa’mba mu “moba a kupelako” a buno bwikalo. Mu ano moba kuji makondo, myalo, bipowe bya nzala, bitentanshi kabiji byubilo bya bantu byatama bingi. Bino bintu byatama byaikazha bantu bufinda bibena kuvujilakotu kutendeka mu mwaka wa 1914. (Mateo 24:3; 2 Timoti 3:1-5; Luka 21:10, 11; Lumwekesho 6:3-8) Ino ntanda ijitu nobe bwato bubena kuloba. Na mambo a kino, kechi kyayilamo Lesa kupesha bakalume banji bonse na bunonshi ne. Kyanema ke Lesa kwitukwasha kuta muchima ku byanemesha
Yesu Kilishitu waesakenye ano moba ku moba a kwa Nowa. Yesu waambile’mba: “Byonkatu byo kyajinga mu moba a kwa Nowa, byo byo kikekala ne pa kwikalapo kwa Mwana muntu. Mambo mu oa moba Muyulo saka akyangye kwiya, bantu bajiilenga ne kutoma, basongwelenga ne kusongolwa, kufikatu ne kimye Nowa kyo atwelele mu bwato, kabiji kechi bateleko muchima ne, kufikatu ne kimye Muyulo kyo aishile ne kwibalobeshatu bonse shata, bino byo byo kikekala ne pa kwikalapo kwa Mwana muntu.” (Mateo 24:37-39) Kabiji Yesu waesakenye ano moba ne ku moba a ajingako Lota. Bantu baikalanga ne Lota mu Sodama ne mu Gomola ‘bajilenga , kutoma, kupota, kupotolwesha, kujima ne kushimika.’ “Bino pa juba Lota jo afumine mu Sodoma, mwiulu mwafumine mujilo ne mabwe ateema ne kwibonaunatu bonse shata.” Yesu wanungilepo’mba: “Byo byo kikekala ne pa juba Mwana muntu jo akasoloka.”—Luka 17:28-30.
Kwambatu kine, kuja, kutoma, kusongola, kupota ne kupotolwesha kechi kwatama ne. Bino twakonsha kwitwezha mu kizumba inge twatwezhamo ne mutwe mu bino bintu kya kuba bitulengela kulabikwa ne kulubako kuba’mba tubena kwikala mu moba a kupelako. Onkao mambo, ishikishai anweba bene amba, ‘Nanchi kijitu bulongo Lesa kwitupa bintu byakonsha kwitulabika nyi? Inge wauba bino ko kuba’mba ubena kwituletelela bya malwa. Lesa witutemwa kechi wakonsha kuba bino ne.—1 Timoti 6:17; 1 Yoano 4:8.
Kino Kimye kya Kupulusha Bantu!
Pa kino kimye, Lesa wapa bantu banji mwingilo wanema bingi. Yesu waambile’mba: “Kabiji ano mambo awama a Bufumu bakeasapwila pano pa ntanda ponse kwikala bukamonyi ku bisaka byonse bya bantu, apa bino mpelo ikafike.” (Mateo 24:14) Bakamonyi ba kwa Yehoba banemeka bingi uno mukambizho. Onkao mambo, batundaika bantu bonse kufunda pa Bufumu bwa Lesa ne pa mikambizho yanji.—Yoano 17:3.
Nangwa byonkabyo, Lesa kechi ukeba bantu banji bakishinka kwikala nobe bazha ne. Bino ukeba kuba’mba basekelenga na byonka byo baji nabyo ne kuta muchima pa kumwingijila. (Mateo 6:33) Kabiji Lesa ukamona kuba’mba wibapa bikebewa bya mu bwikalo. Kinembelo kya Bahebelu 13:5 kyaamba’mba: “Mwikale babula kutemwa mali, sekelainga mu bintu byonka byo muji nabyo. Mambo aye waamba’mba: “Kechi nkakusha ne, kabiji kechi nkakulekelela ne.”
Bino byambo bikafika pakatampe kimye kyo akapulusha jibumba jikatampe” ku mpelo ya buno bwikalo ne kwibatwezha mu ntanda ipya mukekala bunonshi bwa kine. (Lumwekesho 7:9, 14) Yesu waambile’mba: “Amiwa naiya kuba’mba [bantu bakishinka] bamone bumi ne kwikala na bumi bwa myaka.” (Yoano 10:10) Bantu bakishinka bakekala na bunonshi bwavula mu Paladisa mu Bufumu bwa Lesa.—Luka 23:43.
Kange mulabikwe na bya bunonshi ne, mambo bikemulengelatu kushalapo bintu byawama biji kulutwe. Kookelai mukambizho wa kwa Yesu wa kuba’mba: “Bino jimukai kuchina’mba michima yenu yakanemenwa na mambo a kukizhamo kuja, kupendwapendwa, bijikila bya mu buno bwikalo, ne aja juba jakemufikila kwa kubula kuyuka nobe kitewa.”—Luka 21:34, 35.
[Tubyambo twa panshi]
Byonkatu byo kyajinga mu myaka kitota kitanshi, bena Kilishitu bamo bakishinka banonka. Bino Lesa wibajimunako kuba’mba kechi bafwainwa kuketekela mu bunonshi nangwa kulabikwa ne. (Byambo bya Maana 11:28; Mako 10:25; Lumwekesho 3:17) Bonse banonshi ne bayanji bafwainwa kuta muchima pa kuba kyaswa muchima wa Lesa.—Luka 12:31.
MULANGULUKAPO’MBA KA?
Ñanyi mwingilo wanema bingi pa kino kimye?—Mateo 24:14.
Yesu wasekenye buno bwikalo ku moba mwaikalanga bañanyi bajingako mu moba anembejilwemo Baibolo?—Mateo 24:37-39; Luka 17:28-30.
Ñanyi bintu byo twafwainwa kuchinuzhuka pa kuba’mba tukatambule bumi bw myaka ne myaka?—Luka 21:34.
DECEMBER 4-10
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 22-24
“Nanchi Lesa Wakonsha Kwingijisha Muntu Nyi?
w05 9/15 27 mafu. 1-3
Shindainga Milanguluko Yatama
Ndangulukilo ya kuba’mba Lesa ukeba’mba tubenga bintu byakila pa bulume bwetu ilengela bantu kumona nobe kechi wibanemeka ne. Mu byambo bikwabo byaambile Elifwaza waipwizhe’mba: “Nanchi Lesa wakonsha kwingijisha muntu nyi? Nanchi Lesa wakonsha kumwenamo mu muntu uji na milangwe nyi?” (Yoba 22:2) Elifwaza walumbulwilenga’mba Lesa kechi watamuchima bantu ne. Bilidada naye waambile byambo bimotu’mba: “Muntu ufwa wakonsha kwikala byepi waoloka ku meso a Lesa, nangwa muntu wasemwa ku mwanamukazhi wakonsha kwikala byepi wabula mambo?” (Yoba 25:4) Pa kwamba bino kiji nobe baambilenga’mba Nanchi Yoba muntu ufwa wakonsheshe kwikala waoloka ku meso a Yehoba nyi?
Bantu bavula lelo jino belengulula abo bena ne kulanguluka’mba kechi banema ne. Bintu nabiji nkomeno ya muntu, makatazho eyako mu bwikalo nangwa misalulu ya bikoba ne bisho byo bibalengela kwikala na ino milanguluko. Kabiji Satana ne bandemona nabo bomvwa bingi bulongo kumanyika bantu. Balengela muntu kulanguluka’mba kafwako kyo akonsha kuba kyakonsha kutokesha Lesa wa bulume bonse ku muchima ne.Ino milanguluko yakonsha kulengela muntu kulefulwa. Mukuya kwa kimye, muntu wa uno mutundu wakonsha kukumpulwa ne kufuma kwi Lesa mumi.—Bahebelu 2:1; 3:12.
Bintu nabiji kukolwa ne bukote bitulengela kubula kwingila bulongo. Mingilo yo tubena kwingila lelo jino mu mwingilo wa bufumu kechi yakonsha kesakana na byo twaingilanga kimye kyo twakijinga banyike, na butuntulu bwa mubiji bwawama ne bulume ne. Kyanema bingi kuyuka’mba Satana ne bandemona bakeba’mba tukangulukenga’mba byo tuuba kechi byanema kwi Lesa ne. Twafwainwa kushindanga ino milanguluko.
w95 2/15 27 jifu. 6
Lufunjisho pa byo Twafwainwa Kuba na Makatazho
Balunda ba kwa Yoba kechi baingijishe maana a Lesa ne, pa kuba bamulefwile na byambo byafuminenga mu michima yabo abo bene. Elifwaza wakizhizhemo kya kuba waambile ne kuba’mba ‘Lesa kechi waketekela bakalume banji ne.’ Kabiji amba Lesa kechi wateleko muchima nangwa kya kuba Yoba wajinga muntu waoloka ne. (Yob 4:18; 22:2, 3) Kwambatu kine, bino byambo bya bubela byamulefwile bingi! Pa kupitapo kimye Yehoba wakajipile Elifwaza ne balunda nanji pa byambo byo baambile bya bubela. Yehoba wibakajipijile’mba, “kechi mwaambile bya kine pe amiwa.” (Yob 42:7) Kuji ne bikwabo byatama byo baambile.
w03 4/15 14-15 mafu. 10-12
Banyike Basangajika Muchima wa Yehoba
10 Byonka byo kyasololwa mu jino jishimikila ja mu Baibolo, Satana kechi wazhinaukiletu bukishinka bwa kwa Yoba yenkatu ne, bino wazhinaukile ne bukishinka bwa bantu bonse bengijila Lesa, kuvwangakotu ne anweba. Satana waambijile Yehoba kuvwangamo bantu bonse amba: “Byonse byo aji nabyo muntu ukebipana mu kupulusha mweo wanji.” (Yoba 2:4) Nanchi nenuwa mo muji mu bino byambo byanema nyi? Byonka byo kyanembwa mu Byambo bya Mana 27:11, Yehoba ubena kwamba kuba’mba mwafwainwa kumwajila kitendekesho kya kukumbwilamo umwendeleka, aye Satana. Akikilangulukai, Mfumu Walengele byonse kwimusashijila kumukumbwilako mu mambo akatampe akeelwa myaka yavula. Awe mutembo yemuji nanji byoalenga moyo! Mwaswa kwikyuba Yehoba kyoakeba kwi anweba nyi? Yoba wikyubile. (Yoba 2:9, 10) Yesu ne bantu bakwabo bakukankalwa kubala kuvwangakotu ne banyike bavula bekyubile. (Filipai 2:8; Lumwekesho 6:9) Nenuwa mwakonsha kwikyuba. Pano bino kintu kyomwafwainwa kuyukisha kekuba’mba kafwako mwakubepela pa kino ne. Mu byubilo byenu anweba bene, momukamweshesha kana mutundaika myendeleko yakwa Satana nyi, inyi kana mukumbwilako Yehoba. Kyepi kyomwasalapo kuba?
Yehoba Wimuta Muchima
11 Abya Yehoba utako muchima ku kyomusalapo nyi? Nanchi bantu bavula kechi baikala kala bakishinka bakukonsha kuba wamonamo mwakukumbwila bulongo Satana ne nyi? Diabola wabepele kuba’mba kafwako muntu wingijila Yehoba na mambo a butemwe ne, abye byambo byamweka kala amba bya bubela. Nangwa byonkabyo, Yehoba ukeba anweba kumukokela mu ano mambo a bumfumu mambo wimuta muchima anweba bunke. Yesu waambile’mba: “Mo mwaya ne muchima wa Shenu wa mwiulu, kechi usaka nangwa kamotu ka tutu tucheche konaike ne.”—Mateo 18:14.
12 Kine, Yehoba uta muchima ku kyomusalapo. Kabiji kyomwasalapo kyakonsha kumusangajika nangwa kumufichisha ku muchima. Baibolo yalumbulula patoka kuba’mba kusalapo ko basalapo bantu kana kwa kumubila Yehoba bintu byawama nyi, inyi kana byatama kwakonsha kumusangajika nangwa kumufichisha ku muchima. Kya kumwenako, kimye bena Isalela kyo bamusatukijilenga pa kimye ne pa kimye, ‘bamuzhingijishenga’ Yehoba. (Masalamo 78:40, 41) Muyulo wa Nowa saka akyangye kufika kimye ‘bubi bwa bantu byobwatamishe,’ Yehoba “kyamufichishe bingi ku muchima wanji.” (Ntendekelo 6:5, 6) Akikilangulukaipotu kino kintu. Umvwe kyakuba mwasalapo kyatama, mwakonsha kufichisha Mulenga wenu ku muchima. Kino kechi kilumbulula kuba’mba Lesa ngovu ufwayo nangwa amba uzhingilatu kizhingile zhingile ne. Bino wimutemwa anweba kabiji wata muchima ku bwikalo bwenu. Umvwe mwauba kyawama, musangajika muchima wa Yehoba. Usangalala bingi kechi na mambotu akuba’mba pano waikala na mwakukumbwila Satana ne, bino ne kikwabo mambo wikala Wakwimufweta. Kabiji kyokyo akeba ne kwimubila. (Bahebelu 11:6) Byo mujipo na Shenu wa butemwe Yehoba Lesa!
Bishinka Bikwabo Byanema
w04 7/15 21-22
Ingijishai Bikonkwanyi byo Mwibikila mu Mwingilo wa Lesa Kutumbijikilamo Mulenga Wenu
Twafwainwa kufunjilako ku kikonkwanyi Yehoba kyo ebikijile pa kulenga jiulu ne ntanda. Byambo bya mu Baibolo bya kuba’mba “kwajinga mabanga ne lukelo pa juba jitanshi” bibena kumwesha’mba Yehoba wanengezhezhe bulongo mwingilo wanji ne kutela kimye kya kulengelamo bintu amba juba. (Ntendekelo 1:5, 8, 13, 19, 23, 31) Byo alengelenga bintu, wayukile kine kintu kyo ebilengejilenga pa joja juba. Kabiji Lesa wafikizhe kyaswa muchima wanji ku byonse byo alengele. (Lumwekesho 4:11) Mushakulu aye Yoba waambile’mba: “Umvwe [Yehoba] ubena kukeba kuba kintu, wikyuba.” (Yoba 23:13) Yehoba watemenwe bingi kumona bintu “byonse byo alengele” ne kwamba’mba “byawamishatu”!—Ntendekelo 1:31.
Pa kuba’mba tufikizhe bikonkwanyi byetu bya kwingijila Yehoba, twafwainwa kwibikako kuba’mba twibifikizhe. Ñanyi kintu kiketukwasha kukebesha kwibifikizha? Yehoba saka akyangye kupwisha kulenga ino ntanda, wayukijile jimo kuba’mba ino ntanda ikawama bingi. Inge twaikala biji Yehoba ne kulangulukanga pa bintu byo tuba ne buwame bukafumamo mu bikonkwanyi byetu, tukebikishako bingi kwibifikizha. Umvwai byaubile Tony wa myaka 19. Tony byo afwakashijile ofweshi wa musampi wa Bakamonyi ba kwa Yehoba, walangulukilepo bingi pa bintu byo amwene pa musampi. Kufumatu kyokya kimye, Tony watwajijile kwiipuzha mwine amba: ‘Bwikalo bwami bwafwainwa kwikala byepi inge naya na kwingijila pa ofweshi wa musampi?’ Na mambo a kuba’mba Tony watwajijile kulangulukapo kwingijila pa musampi, wakebeshe bingi kuyapo kabiji watwajijile kwibikako pa kuba’mba afikizhe kikonkwanyi kyanji. Byo papichile myaka yavula, Tony bamwichile kwingijila pa musampi kabiji watemenwe bingi.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
“Kutwajijila Kwikala na Ndangulukilo Yawama Kulengela Yehoba Kutwajijila Kwitwingijisha”
17 Yesu watwajijile kwikala na ndangulukilo yawama ne kutwajijila kusapwila nangwa kya kuba bamo kechi bakebelenga kuteleka ku byambo byanji ne. Mambo ka? Mambo wayukile kuba’mba kyanema bingi bantu kufunda bukine, kabiji wakebelenga kukwasha bantu bavula kuswa byambo bya Bufumu. Kabiji wayukile’mba bantu bamo bakonsha kukana kumvwa mambo awama kimye kitanshi, bino mu kuya kwa kimye bakonsha kuswa. Langulukai pa kyamwekele mu kisemi kyanji. Kimye Yesu kyo aingijilenga mwingilo wa kusapwila pa myaka isatu ne kichika, kafwako nangwa umo pa bankasanji waikele mwananji wa bwanga ne. (Yoa. 7:5) Bino kimye kyo bamusangwile, bano bankasanji baikele ke bena Kilishitu.—Byu. 1:14.
18 Kechi twayuka bantu bakaswa bukine bwa mu Baibolo bo tufunjisha ne. Bantu bamo papita myaka yavula pa kubatu’mba baswe kufunda bukine. Nangwatu boba babula kukeba kuteleka kwi atweba bamona byubilo byetu byawama kabiji bakonsha kutendeka “kutumbijika Lesa.”—1 Pe. 2:12.
19 Nangwa kya kuba tubyala ne kutekezha, bino twafwainwa kuyuka mwingilo wingila Lesa. (Tangai 1 Kolinda 3:6, 7.) Mulongo wa ku Ethiopia wa jizhina ja Getahun waambile’mba: “Pa myaka kukila pa 20, yami yenka Kamonyi wajinga ku mpunzha ko ngikala. Bino luno kuji basapwishi 14. Basapwishi 13 babatizhiwa, kubajilako ne bakazhi bami ne baana betu basatu. Pa mulungu pa mulungu, bantu batanwa ku kupwila kwetu bakila pa 32.” Ba Getahun baji bingi na lusekelo pa kutwajijila kusapwila ne kutekanya byo bapembelejilenga Yehoba kukokela mu jibumba janji bantu ba michima ya bukishika.—Yoa. 6:44.
20 Yehoba umona bumi bwa bantu bonsetu amba bwanema. Witupa mwingilo wa kwingijila pamo na Mwananji kukonkanya bantu ba mu bisaka byonse mpelo ya buno bwikalo saka ikyangye kufika. (Hagai 2:7) Mwingilo wetu wa kusapwila twakonsha kumwesakanya ku mwingilo wa kupulusha bantu baji mu kizumba. Kabiji atweba tuji nobe jibumba ja bantu bo batuma na kupulusha bantu bo bashinkila panshi pa mukochi. Nangwa kya kuba bakonsha kutaanapotu bantu bacheche na bumi, bino mwingilo wingila yense uji pa jibumba jo batuma na kupulusha bano ba mingilo pa mukochi wanema bingi. Byo biji ne mwingilo wetu wa kusapwila. Kechi twayuka kana bantu banga bo twakonsha kupokolola mu ntanda ya kwa Satana ne. Bino Yehoba wakonsha kwingijishapo umo pe atweba kukwasha bano bantu. Ba Andreas bekala mu Bolivia baambile’mba: “Nayuka kuba’mba inge muntu wafunda bukine ne kubatizhiwa, ke na mambo a kuba’mba basapwishi bavula baingijile pamo kumukwasha.” Ne atweba yo ndangulukilo yawama yo twafwainwa kwikala nayo pa mwingilo wa kusapwila. Umvwe twauba bino, Yehoba uketupesha, kabiji mwingilo wetu wa kusapwila uketuletelanga lusekelo lukatampe.
DECEMBER 11-17
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 25-27
“Nangwa Twibandengamambo Twakonsha Kwikala Bakishinka”
it-1 1210 jifu. 4
Bukishinka
Yoba. Yoba kyamweka waikeleko kufuma kimye kyafwile Yosefwa kufika kimye kyajingako Mosesa. Bamulumbulula’mba wajinga mwanamulume “wabula kaneneno kabiji waoloka, waakamwanga Lesa kabiji washikilwe bintu byatama.” (Yoba 1:1; monai pa Yoba.) Kwipachika kwajinga pe Yehoba Lesa ne Satana pa bukishinka kwa bantu kwaishile kwamwekesha patoka kimye baana ba Lesa kyo bakonkene kwi Yehoba, ne uno mulwanyi wanji naye wajinga ponka. Satana wazhinaukile mpopwelo ya kwa Yoba. Waambile’mba Yoba kechi waakamwanga Lesa kyatutu ne, wamwakamwanga namambo a bintu byo amupele. Onkao mambo, Satana wazhinaukile bukishinka bwa kwa Yoba. Nangwa kya kuba bamuswishishe konauna bunonshi bwa kwa Yoba ne baana banji kumo, bino Satana wakankelwe konauno bukishinka bwanji. (Yoba 1:6–2:3) Byo amwene kino waambile’mba Yoba wachinchikile lonaiko lwa bunonshi bwanji ne baana banji mambo aye mwine kechi bamukwajilepo pa mubiji wanji ne. (Yoba 2:4, 5) Satana walukukile Yoba na kikola kyatama bingi kabiji kununga pa kino waingijishe mukazhanji kumutundaika kusatukila Lesa. Watundaikile ne balunda nanji kumulengulula ne kwamba bya bubela pa mizhilo ya Lesa ne ne kyaswa muchima yanji. (Yoba 2:6-13; 22:1, 5-11), Yoba wakumbwile’mba kechi ukasankilapo bulumbuluke bwanji ne. Yoba waambile’mba “Kufikatu ne byo nkafwa, kechi nkasankilapo bulumbuluke bwami ne. Nkatwajijila kukwachisha bololoke bwami kabiji kechi nkebuleka ne; muchima wami kechi ukanzhachisha moba onse a bumi bwami ne.” (Yoba 27:5, 6) Bukishinka bwa kwa Yoba bwamwesheshe’mba mulwanyi wa Lesa wa bubela.
Kange Musankilepo Bulumbuluke Bwenu Ne
3 Ku bakalume ba Lesa, bulumbuluke bulumbulula kutemwa Yehoba na muchima yense ne kumwingijilatu aye yenka kwapwa, kabiji kikafumamo, tukobanga bintu bimutokesha ku muchima kimye kyonse. Patanshi twayai twisambe pa kyambo kya bulumbuluke byo bekingijisha mu Baibolo. Kyambo kya “bulumbuluke” kwesakana na byo bekingijisha mu Baibolo, kilumbulula: Kintu kituntulu, kyabula bulema, nangwa kintu kyakumaina. Bena Isalela batapishanga bitapisho bya banyama kwi Yehoba, kabiji Mizhilo yaambile’mba bafwainwe kulambula banyama babula bulema.b (Levi 22:21, 22) Bantu ba Lesa kechi bebaswishishe kulambula nyama wachimuka, wabula kutwi, nangwa wasabika jiso ne; kabiji kechi bafwainwe kulambula nyama uji na kikola ne. Kyanemene bingi kwi Yehoba kutambula mulambo wa nyama wabula bulema nangwa’mba nyama yense mutuntulu. (Mala. 1:6-9) Kino kitukwasha kumvwisha ene mambo Yehoba o akebela kumwingijila na muchima yense. Inge twapota kintu, nabiji kipangwa, buku, nangwa kingijisho, kechi tukeba kupota kyasabaika nangwa kyaonaika lubaji lumo ne. Tukeba kintu kituntulu, kyawama bulongo. Ne Yehoba ukeba’mba tumutemwe na muchima yense ne kwikala ba kishinka kwi aye. Butemwe bwetu ne bukishinka kwi aye kechi bwafwainwa kwikala bwa bukifulumuya ne.
4 Nanchi twafwainwa kulanguluka’mba twafwainwa kwikala baoloka pa kuba’mba twikale na bulumbuluke nyi? Twakonsha kumona nobe twibandengamambo nangwa’mba tulubankanya bingi. Twayai twisambe pa bishinka bibiji byakonsha kwitukwasha kubula kwakamwa. Kitanshi, Yehoba kechi uta muchima pa bintu byo tulubankanya ne. Baibolo witubuula’mba: “Inge mwaji mwatalangatu pa bubi, anweba Yehoba, ñanyi wakonsha kubinga?” (Sala. 130:3) Lesa wayuka’mba twibambulwa kulumbuluka, kabiji witulekelako mambo etu. (Sala. 86:5) Kya bubiji, Yehoba wayuka’mba kuji bintu byo tukankalwa kuba, kabiji kechi ukeba’mba tubenga bintu byo twakonsha kukankalwa kuba ne. (Tangai Salamo 103:12-14.) Pano twakonsha kuba byepi bintu byalumbuluka, bituntulu nangwa na muchima yense kwi Lesa?
5 Butemwe bo bukwasha bakalume ba Yehoba kwikala na bulumbuluke. Twafwainwa kutemwa Lesa ne kwikala ba kishinka kwi aye na muchima yense. Inge twatwajijila kutemwa Lesa ne mu meseko, ko kuba’mba tuji na bulumbuluke. (1 Moba 28:9; Mat. 22:37) Akilangulukai jibiji pa Bakamonyi bo twaambapo ku ntendekelo. Mambo ka o bafuukwijilepo kuba byo baubile? Nanchi nsongwakazhi kechi ukeba kusangalala pamo na bakwabo pa sukulu nenyi? Nanchi nsongwalume wakebelenga’mba bamulengeshe bumvu pa nzubo ya mukwabo nyi? Kabiji nanchi mwanamulume mutwe wa kisemi wakebelenga kumupanga nkito nyi? Ine. Bino bano bonse bayukile kuba’mba Yehoba uji na mizhilo yaoloka, kabiji batele muchima pa kusangajika Shabo wa mwiulu. Kutemwa Lesa ko kwibalengejile kumutangizhako mu bintu byonse byo bafuukwilepo mu bwikalo. Kino kimwesha’mba baji na bulumbuluke
Bishinka Bikwabo Byanema
Buku wa Lesa Ukwatankanya Bantu
3 Bilengwa bimweshatu patoka’mba Lesa ye yenkatu uba bintu monka mo byalondankena. Baibolo waamba’mba: “Yehoba waingijishe maana pa kulenga ntanda. Kabiji waingijishe milangwe pa kwikajika jiulu.” (Maana 3:19) Atweba bantu twayukakotu “bintu bichechetu bya mu mingilo [ya Lesa],” kabiji “bintu byo twaumvwa pe aye bijitu nobe kunongota!” (Yoba 26:14) Bishinka bicheche byo twayukako pa mapulaneti, tubangabanga ne myala ya nshansha bitulengela kuyuka’mba byalengelwe na maana akila. (Sala. 8:3, 4) Mu mwala wa nshansha umo muji tubangabanga twavula bingi, bino tonse tuzhokoloka bulongo mu ndonda. Kabiji mapulaneti nao azhokoloka juba bulongo monka mo alondankena, uba nobe abena kukookela mizhilo ya pa mukwakwa. Kwambatu kine, jino jishinda ja kukumya jizhokolokelamo mapulaneti ne tubangabanga monka mo byalondankena, jitukwasha kuyuka’mba Yehoba walengele “jiulu [ne ntanda] na maana,” kabiji twafwainwa kumutota, kwikala ba kishinka kwi aye ne kumupopwela.—Sala. 136:1, 5-9.
DECEMBER 18-24
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 28-29
“Nanchi Mwalenga Jizhina Jawama Byonka Byaubile Yoba Nyi?”
w02 5/15 22 jifu. 19
Bobilainga Kifyele Aba Baji Mulukatazho
19 Mashimikila amu Baibolo otwisambapo akonkomwena pakishinka kyakuba’mba kifyele kyafwainwa kubiwa kubantu baji mulukatazho lobakankalwa kupwisha abo bene. Pakuba’mba kisemi kyanji kitwajijile, Abalahama wakebele kukwatankena pamo ne Betwela. Mubiji wakwa Yakoba pakuba’mba atwalwe ku Kenana, Yakoba wakebele bukwasho bwa Yosefwa. Kabiji Naomi naye pakuba’mba aseme nswanyi pakebewenga bukwasho kufuma kwi Luta. Ba Abalahama, Yakoba, ne Naomi byobakebelenga kechi byaingijile kwakubula bukwashone. Byonkabyo nelelo jino, kifyele kyafwainwa kubiwa kikatakata kuboba baji mulukatazho. (Byambo bya Mana 19:17) Twafwainwa kulonda mushakulu Yoba, watele muchima ku “muyanji byo atamine muteto, ne mwanawanshiwa wabujile wa kumukwasha” pamo ne “wasakile kufwa.” Kabiji Yoba ‘walengejile muchima wa mwanamukazhi wafwilwa kaimbe na lusekelo’ kabiji ‘waubile nobe ye meso a bampofu, kabiji nobe ye maulu a bilema.—Yoba 29:12-15.
it-1 655 jifu. 10
Bivwalo
Bivwalo byakonsha kwimenako bintu byavula bingi. Byonkatu bivwalo bimo byo bimwesha kipamo kwafuma bantu bebivwala nangwa bintu bantu byo batundaika, bivwalo mu Baibolo bebingijisha kwimenako kayukilo muntu ko avwala mu bukifwanyikizho inge wafunda bukine bujimo. Nabiji kimye Yesu kyo aambile pa kishimpi kya kuvwala kivwalo kya masongola. (Mat 22:11, 12; monai KITAMBALA; MWAKWABILO.) Pa Lumwenkesho 16:14, 15 Nkambo yetu aye Yesu Kilishitu witujimwineko amba inge twalaala ku mupashi baketutabula kayukilo ke ketuyukanyikisha’mba twibakamonyi ba Lesa. Kino kyakonsha kwituletela malwa pa akabotoka “juba jikatampe ja Lesa wa Bulume Bonse.”
w09 2/1 15 mafu. 3-4
Jizhina Jilumbulula Ka?
Kechi twifuukwilapo atweba bene jizhina ja kwitupa pa kusemwa ne. Nangwa byonkabyo, atweba bene tulenga jizhina na mambo a byubilo byetu. (Byambo bya Maana 20:11) Iipuzhai anweba bene amba: ‘Inge kya kuba Yesu nangwa batumwa banji bebapele luusa lwa kwitupa mazhina, jizhina ja mutundu ka jo bafwainwa kumpa? Jizhina ja mutundu ka jafwainwa kulumbulula bulongo biji byubilo byami?’
Twafwainwa kulangulukishapo bingi pa buno bwipuzho. Mambo ka? Salomone Mfumu wa maana wanembele’mba “kyawama kwikala na jizhina jawama kukila bunonshi bwavula.” (Byambo bya Maana 22:1) Kwambatu kine, kulenga jizhina jawama mu mpunzha ke kintu kyanema bingi. Bino kyakila pa byonse ke kulenga jizhina jawama ne Lesa mambo kuketulengela kwikala na mfweto ikatampe. Mu ñanyi jishinda? Lesa walaya’mba ukanemba mazhina aboba bamwakamwa mu “buku wa kwibavulukilako” kabiji ukebapa bumi bwa myaka ne myaka.—Malakai 3:16; Lumwekesho 3:5; 20:12-15.
Bishinka Bikwabo Byanema
g00 7/8 11 jifu. 3
Kumwemwesela Kwawama Bingi!
Nanchi kine kumwemwesela kwitukwasha nyi? Nanchi mubena kuvuluka kimye muntu kyo amwemwesejile ne kwimulengela kukasuluka nyi? Nangwa kimye muntu ye mwataine kyo abujile kumwemwesela ne kwimulengela kwakamwa nyi? Kinetu kumwemwesela kwanema bingi. Kumwemwesela kukwasha bonsetu, atweba bene ne bakwetu. Yoba ye baambapo mu Baibolo waambile’mba: “Byo namwemweselanga kwi abo, kechi baswanga ne; kyeya kya pa kilungi kyami kibatekeneshanga.” (Yoba 29:24) Byambo bya kuba’mba “kyeya kya pa kilungi kyami” bilumbulula kusangalala nangwa’mba kumvwa bulongo.
DECEMBER 25-31
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | YOBA 30-31
“Yoba Watwajijile Kwikala Wakishinka”
Fumyai Meso enu ku Bintu Byatu!
8 Bena Kilishitu bakine nabo bakonsha kongolwa na lwiso lwa meso ne lwa mubiji. Onkao mambo, Mambo a Lesa etutundaika kwifunjisha atweba bene pa mambo a bintu byo tumona ne byo tukeba. (1 Ko. 9:25, 27; Tangai 1 Yoano 2:15-17.) Yoba muntu wakishinka wayukile lukwatankano luji pakachi ka kumona ne kukomoka kintu. Waambile amba: “Nezhijikile namba meso ami kechi akatale kamwale na lwiso ne.” (Yoba 31:1) Yoba kechi wakainetu kukwata kamwale mu jishinda jatama ne, bino wakainetu ne kulangulukapo. Yesu wamwesheshe kuba amba kechi twafwainwa kwikala na milanguluko incha ne, byo aambile amba: “Awa utala mwanamukazhi na lwiso lwa kumukumbwa, waubila nanji jimo bukende monka mu muchima wanji.”—Mat. 5:28.
w08 9/1 11 jifu. 4
Lalangulukainga pa ‘Kikamweka’ Kulutwe
Saka mukyangaye kuba kintu, mwafwainwa kwishikisha’mba, ‘Ñanyi bintu bikafumamo?’ Kulunguluka pa bintu byakonsha kufumamo kwakonsha kwitulengela kubula kuba bintu byakonsha kwituletelela. Kikola kya AIDS ne bikola bisambukila kupichila mu kwilaala, memi a kutola, kufumya memi, kutamisha bulunda ne kwizhachisha byo bintu biletelela balengulula mafunde a Lesa. Mutumwa Paulo waambile pa kintu kikamwekela bonse boba bulalelale amba “kechi bakaswana Bufumu bwa Lesa ne.”—1 Kolinda 6:9, 10.
Anweba Bakyanyike—Tangijilwainga na Mambo a Lesa
15 Nanchi mulanguluka amba bukishinka bwenu kwi Lesa bwakonsha kwesekwa kimye kyo muji na bakwenu nyi, inyi kimye kyo muji kwa bunke? Kimye kyo muji pa sukulu nangwa pa nkito mwakonsha kutako muchima kwilama ku mupashi. Mwakonsha kujimuka ku bintu byakonsha kwimubika mu bizumba bya ku mupashi. Mwakonsha kwesekwa kulala mizhilo ya byubilo byawama kikatakata kimye kyo mubena kukokoloka ne kimye kyo mwamona amba kafwako kintu kyakonsha kwimubika mu kizumba..
16 Mambo ka o mwafwainwa kukokela Yehoba nangwatu kimye kyo muji kwa bunke? Vulukainga amba: Mwakonsha kufichisha Yehoba ku muchima nangwa kumusangajika. (Nte. 6:5, 6; Mana 27:11) Byubilo byenu byanema bingi kwi Yehoba mambo “wimuta muchima.” (1 Pe. 5:7) Ukeba kumumvwina pa kuba amba mumwenemo. (Isa. 48:17, 18) Umvwe bakalume ba Yehoba bamo ba mubena Isalela ba kala balengulula lujimuno lwanji, bamufichishanga ku muchima. (Sala. 78:40, 41) Pano bino, Yehoba watemenwe bingi ngauzhi Danyela kabiji malaika wamutelele amba “muntu ye batemwisha bingi.” (Da. 10:11) Mambo ka? Danyela kechi watwajijiletu kwikala wakishinka kwi Lesa kimye kyo ajinga pa bantu kwapwa ne, bino ne kimye kyo aikalanga kwa bunke.—Tangai Danyela 6:10.
Bishinka Bikwabo Byanema
w05 11/15 11 jifu. 3
Kuteleka na Butemwe
Balunda ba kwa Yoba baumvwine byambo byavula bingi byo aambilenga. Bino Yoba waambile’mba: “Inge kujipo ubena kunteleka!” (Yoba 31:35) Mambo ka o aambijile bino? Waambile bino mambo nangwa baumvwinenga byo aambilenga kechi bamutekeneshe ne. Kechi bamutele muchima Yoba nangwa kukeba kuyuka byo apichilengamo ne. Kechi batelekelenga na lusa ne. Mutumwa Petelo waambile’mba: “Anweba bonse kwatankanai mu milanguluko, iubilainga lusa, temwainga balongo, iubilainga kifyele ne kwipelula.” (1 Petelo 3:8) Twakonsha kumwesha byepi bakwetu lusa? Jishinda jimo ke kupichila mu kumwesha kuba’mba twata muchima ku byo babena kumvwa. Ne kwamba byambo bya lusa nabiji bya kuba’mba, “kyatama bingi” nangwa’mba “namona kimukolele bingi ku muchima.” Kwamba byambo bya uno mutundu kumwesha’mba twibata muchima. Jishinda jikwabo ke kubwezhapo byambo byo baamba mu byambo byetu. Kuba bino kumwesha kuba’mba twaumvwa byo akwambanga. Kuteleka na butemwe kulumbulula kuta muchima ku byambo byo abena kwamba ne ku byo abena kumvwa ku muchima.
TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA
“Nakonsha Kulumbulula Byepi Byaamba Baibolo pa Kwilaala kwa Banabalume ne Banabakazhi Bonka Bonka?”
g16.4 8-9
Baibolo Waambapo’mba ka pa Babalume Nangwa Babakazhi Besongola Mulwabo?
MU BYALO byavula, bakipachika pa mulanguluko wa kuswisha banabalume nangwa banabakazhi kwisongola mulwabo. Bino mu 2015, Kochi Mukatampe mu United States waswishishe banabalume ne banabakazhi kwisongola mulwabo. Onkao mambo, bantu bavula batendekele kwipuzha’mba, “Nga Baibolo waambapo’mba ka pa babalume nangwa babakazhi besongola mulwabo?”
Mu Baibolo kechi muji muzhilo waamba pa masongola a banabalume nangwa banabakazhi bonka bonka ne. Pano bino twakonsha kwipuzha’mba, Nanchi Baibolo waambapo’mba ka pa banabalume belaala mulwabo, ne banabakazhi belaala mulwabo?
Bavula bakumbula buno bwipuzho kwa kubula ne kumona byaambapo Baibolo. Bino bakumbula byapusana pusana. Bamo bamba’mba Baibolo wakanya banabalume nangwa banabakazhi kwilaala bonka bonka. Bakwabo bamba’mba muzhilo wa mu Baibolo wa kuba’mba “wafwainwa kutemwa mukwenu” waswisha bantu kwilaala mulwabo.—Loma 13:9.
BAIBOLO WAAMBAPO’MBA KA?
Pa bino byambo byalondelapo, byepi byo mwamona’mba bya kine?
Baibolo wakanya banabalume nangwa banabakazhi kwilaala bonka bonka.
Baibolo waswisha banabalume nangwa banabakazhi kwilaala bonka bonka.
Baibolo utundaika bantu kushikwa banabalume nangwa banabakazhi belaala bonka bonka.
MIKUMBU:
1. KYA KINE. Baibolo waamba’mba: “Banabalume belaala na banabalume bakwabo . . . kechi bakaswana Bufumu bwa Lesa ne.” (1 Kolinda 6:9, 10) Kyo kimotu ne banabakazhi.—Loma 1:26.
2. BUBELA. Baibolo waamba’mba mwanamulume ne mwanamukazhi besongola bo bonkatu bafwainwa kulaala pamo.—Ntendekelo 1:27, 28; Byambo bya Maana 5:18, 19.
3. BUBELA. Nangwa kya kuba Baibolo wakanya banabalume nangwa banabakazhi kwilaala bonka bonka, bino kechi utundaika bantu kushikwa ne kumanyika boba besongola bonka bonka ne.—Loma 12:18.[1]
Bakamonyi ba kwa Yehoba Baitabila’mba Ka?
Bakamonyi ba kwa Yehoba balondela mizhilo ya mu Baibolo mambo baitabila’mba ino mizhilo ibakwasha kwikala bwikalo bwawama. (Isaya 48:17)[2] Kino kyalumbulula’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba bakanatu nsalansala byubilo byonse bya bulalelale, kubikapotu ne kisela kya banabalume nangwa banabakazhi kwilaala mulwabo. (1 Kolinda 6:18)[3] Bakamonyi basalapo kulondela ino mizhilo mu bwikalo bwabo, kabiji baji na luusa lwa kuba bino.
Bakamonyi ba kwa Yehoba bebikako kulondela muzhilo wibakambizha kubila bantu bintu byo bakeba’mba nabo bebobile
Pano bino, Bakamonyi ba kwa Yehoba bebikako bingi “kwikala mu mutende na bantu bonse.” (Bahebelu 12:14) Nangwa kya kuba bakana kisela kya banabalume nangwa banabakazhi kwilaala bonka bonka, bino kechi bakanjikizha bakwabo kulondela byo baitabilamo ne. Kabiji kechi boba nshiji bantu belaala bonka bonka nangwa kusangalala inge baumvwa bantu na kwibamanyika ne. Bakamonyi ba kwa Yehoba bebikako kulondela muzhilo wibakambizha kubila bantu bintu byo bakeba’mba nabo bebobile.—Mateo 7:12.
Nanchi Baibolo Utundaika Misalululo Nyi?
Bamo baamba’mba Baibolo utundaika bantu kushikwa banabalume nangwa banabakazhi belaala mulwabo, ne kuba’mba aba balondela byaamba Baibolo baji na misalululo. Bamba’mba: ‘Baibolo bamunembele kala, kimye bantu kyo babujile kuyuka byavula. Pano luno tunemeka bantu ba mitundu yonsetu, kubikapotu ne boba belaala bonka bonka.’ Bantu bamba bino balanguluka’mba kukanya kisela kya banabalume nangwa banabakazhi kwisongola mulwabo kujitu pamo na kushikwa bantu ba mushobo ungi. Nanchi byo ibyo nyi? Ine. Mambo ka?
Mambo kukana kisela kya banabalume nangwa banabakazhi kwisongola bonka bonka kechi kulumbulula’mba mwashikwa bene bantu ne. Baibolo wakambizha bena Kilishitu kunemeka bantu bonse. (1 Petelo 2:17)[4] Bino kino kechi kyalumbulula’mba bena Kilishitu bafwainwa kuswisha bisela bya bantu byonsetu ne.
Fwanyikizhai kino: Twambe’mba mumona kupeepa fwanka amba kwatama bingi. Pano kyakonsha kwikala byepi umvwe muntu ye mwingila nanji upeepa fwanka? Nanchi wakonsha kwamba’mba muji misalululo na mambotu a kuba mumona kupeepa fwanka amba kwatama bingi nyi? Aye byo apeepa fwanka bino anweba kechi mupeepa ne, nanchi kyalumbulula’mba muji na misalululo nyi? Inge uno muntu keemukanjikizhe kuleka kushikwa fwanka, nanchi kechi twakonsha kwamba’mba aye ye ubula kunemeka bakwabo nenyi?
Bakamonyi ba kwa Yehoba balondela mafunde a mu Baibolo. Kechi boba bintu byakanya Baibolo ne. Nangwa byonkabyo, kechi balengulula bantu boba bintu byo bakana kuba abo ne.
Nanchi Mikambizho ya mu Baibolo Yakatazha Nyi?
Pano kiji byepi ku boba bamba’mba basemekelwetu na mulanguluko wa kukeba kwilaala na banabalume bakwabo nangwa na banabakazhi bakwabo? Inge twibakanya kuba kyo basemekelwetu nakyo, nanchi kechi ko kuba’mba twiboba nshiji nenyi?
Nangwa kya kuba Baibolo kechi waambapo pa byalengwa mibiji ya bantu baji na kino kisela ne, bino waamba’mba miteeto imo yakatazha bingi kuleka. Pano bino, Baibolo waamba’mba byubilo bimo, nabiji kisela kya banabalume nangwa banabakazhi kwilaala bonka bonka, twafwainwa kwibikanatu nsalansala inge tukeba kutokesha Lesa ku muchima.—2 Kolinda 10:4, 5.
Bamo bakonsha kwamba’mba, byaamba Baibolo byakatazha bingi. Bamba bino mambo balanguluka’mba bantu bafwainwa kuba byonse bisakasaka mibiji yabo, nangwa amba kyakatazha bingi kwikanya inge kilaka kya kwilaala kyaiya. Bino Lesa wanemeka bingi bantu. Mambo Baibolo waamba’mba bantu bakonsha kwikanya. Kupusanako na banyama, bantu bakonsha kusalapo bene bintu bya kuba.—Kolose 3:5.[5]
Akilangulukai pa kino: Bashayuka bamo bamba’mba byubilo bimo, nabiji kukanama muchima, bantu bebiswana ku ba mu kisemi. Baibolo kechi waambapo’mba tusemwa na muchima wakanama nangwa kumuswana ne, bino waamba’mba bantu bamo baji bingi na “bukaji” kabiji ‘bazhingilazhingila.’ (Byambo bya Maana 22:24; 29:22) Kabiji Baibolo waamba ne kuba’mba: “Kange uzhingile nangwa kubuuka bukaji ne.”—Salamo 37:8; Efisesa 4:31.
Bantu bachechetu bo bakonsha kukana luno lujimuno ne kwamba’mba byaamba Baibolo byakatazha. Bashayuka bamba’mba bantu bamo basemwatu na bukaji. Pano bino bebikako kukwasha bano bantu kuyuka bya kufwomona bukaji bwabo.
Bakamonyi ba kwa Yehoba nabo bebikako kukwasha bantu kuleka byubilo byakanya Baibolo, nabiji kwilaala kwa wamulume ne wamukazhi babula kwisongola. Pa bino byonse, Baibolo waamba’mba: “Muntu yense mwi anweba wafwainwa kuyuka bya kukanya mubiji wanji pa kuba’mba ekale wazhila ne kunemekwa, kechi kwikala na lunkumbwa, ne milanguluko yatama ibindakanya muchima [ne].”—1 Tesalonika 4:4, 5.
“Bamo Mwajinga Byonka Bino”
Aba bakebelenga kwikala bena Kilishitu mu myaka kitota kitanshi bajinga na nkomeno yapusana pusana, kabiji bamo bapimpwile bwikalo bwabo pa kuba’mba bekale bena Kilishitu. Baibolo waamba pa “ba bulalelale, bapopwela bankishi, bankende, [ne] banabalume baswisha banabalume bakwabo kwibalaala.” Kabiji wanungapo’mba: “Bamo mwajinga byonka bino.”—1 Kolinda 6:9-11.
Byambo bya kuba’mba, “bamo mwajinga byonka bino,” nanchi byalumbulula’mba aba balekele kisela kya kwilaala banabalume nangwa banabakazhi bonka bonka kechi baumvwinepo jibiji lweseko lwa kubwela ku kisela kyabo kya kala nenyi? Ine, mambo Baibolo wakambizha’mba: “Endainga monka mwayila lutangijilo lwa mupashi kabiji kechi mukoba bisakasaka mubiji ne.”—Ngalatiya 5:16.
Baibolo kechi waamba’mba mwina Kilishitu kechi ukekalapo na mulanguluko wa kuba bisakasaka mubiji byatama ne. Bino, waamba’mba mwina Kilishitu wafwainwa kusalapo kubula kuba bisakasaka mubiji. Bena Kilishitu bakonsha kwikanya abo bene inge kebabule kuswisha milanguluko yatama mu muchima.—Yakoba 1:14, 15.[6]
Baibolo waamba’mba kwikala na mulanguluko wa kukeba kuba kintu kwapusana bingi na kuba kintu. (Loma 7:16-25) Muntu ukeba kulaala na wamulume mukwabo nangwa na wamukazhi mukwabo wakonsha kuleka kulangulukapo, byonkatu byo akonsha kuba na bintu nabiji bukaji, bukende ne lwiso.—1 Kolinda 9:27; 2 Petelo 2:14, 15.
Nangwa kya kuba Bakamonyi ba kwa Yehoba bayuka’mba mizhilo ya mu Baibolo yawama, bino, kechi bakanjikizha bantu kulondela byo baitabilamo ne. Kabiji kechi balengulula mizhilo yaswisha bantu kwikala bwikalo bwabo monse mo bakebela ne. Bakamonyi ba kwa Yehoba basapwila byambo bya lutundaiko ku bonse bakeba kuteleka.—Byubilo 20:20.
1. Loma 12:18: “Ikalainga mu mutende na bantu bonse.”
2. Isaya 48:17: “Amiwa yami Yehoba Lesa wenu, yenka wimufunjisha kuba’mba mumwenemo.”
3. 1 Kolinda 6:18: “Chinai bulalelale!”
4. 1 Petelo 2:17: “Nemekainga bantu bonse.”
5. Kolose 3:5: “Onkao mambo, ipayai binungwa bya mibiji yenu bya pano pa ntanda, na mambo a bulalelale, bubipisho, milanguluko yatama ibindankanya muchima.”
6. Yakoba 1:14, 15: “Muntu yense wesekwa kupichila mu kumukoka ne kumujimbaika ku bya kusakasaka byanji mwine. Kabiji umvwe bya kusakasaka byaimita, bisema bundengamambo.”