Kikola Kya Bilonda Ku Mashishinya Nanchi Muji Nakyo Nyi?

KINO ke kikola kimo kikolwa bantu bavula bingi ntanda yonse. Bino inge po kibena kutendekatu, kechi kiyukanyikwa ne. Kuno kubula kuyukanyikwa kyo kintu kimo kyatamako pa kino kikola. Kipamo kitelwa’mba International Dental Journal kyatongwele kikola kya bilonda ku mashishinya pa mutanchi wa bikola bya mu kanwa “bibena kukatazha bantu bavula bingi.” Kabiji kyanungapo kuba’mba kino kikola kiyanjisha bingi bantu ne kwibalengela kukankalwa kuja bulongo ne kubula kukasuluka. Uno mwisambo wakonsha kwimukwasha kuchinuzhuka kwikala na kino kikola.

Bishinka pa Kikola kya Bilonda ku Mashishinya

Kikola kya bilonda ku mashishinya kipita mu bipungu byavula. Kipungu kitanshi kitelwa’mba gingivitis, ko kuba’mba mashishinya kuvimba. Kiyukilo kimo ke mashi kufuma mu mashishinya. Ano mashi afuma inge muntu ubena kusukusa mu kanwa ne kutonkola mu meno, kabiji kimo kimye efuminatu ene. Kabiji inge muntu wafumya mashi kimye kyo babena kupima mashishinya anji kwi Dokotala wa meno, ke kayukilo kakwabo ka kino kikola.

Inge kino kikola kyabula kubukwa pa kino kimye, kikoma ne kwikala kikola kikatampe kitelwa’mba periodontitis. Inge kino kyamweka, bikupa bikwata meno ne misunyi ya mu mashishinya bitendeka konaika ne kujiwa. Kino kikola kya periodontitis kechi kiyukanyikwa bukiji pa kutendeka ne, kanatu papita kimye kyabaya. Bintu bimo bya kuyukilako amba muntu uji na kino kikola ke bimbo mukachi ka mashishinya, meno kubalañana, bwema bwatama mu kanwa, mashishinya kujiwa ne kufumya mashi.

Bilengela Bilonda ku Mashishinya ne Lukatazho Lufumamo

Bintu byavula byakonsha kulengela muntu kwikala na kino kikola. Tulongolo tucheche tubula kumweka ku meso tushala ku meno panyuma ya kuja ne kulengela kino kikola. Inge muntu wabula kusukusa mu kanwa, tuno tulongolo twakonsha kulengela mashishinya kutendeka kuvimba. Luno lukatazho inge lwatwajijila, meno atendeka kwabana na mashishinya ne kusha mpunzha patwelela tuno tulongolo mukachi ka mashishinya. Inge tulongolo twatwela mukachi, tutendeka kuja misunyi ne bikupa bikwata meno ne kulengela mashishinya kuvimba. Inge muntu keabule kusukusa mu kanwa panyuma ya kuja, biko bishala mu kanwa bitendeka kwikala ku meno ne kulengela lukatazho lutelwa’mba calculus nangwa’mba tartar. Bino biko nabyo bileta tulongolo, kabiji na mambo a kuba’mba bikosa ne kulamachila ku meno, kechi kyapela kwibifumya ne. Onkao mambo, tuno tulongolo tutwajijila kuleta lukatazho ku mashishinya.

Kuji ne bintu bikwabo byakonsha kulengela’mba muntu ekale na kikola kya bilonda ku mashishinya. Bino ke bintu nabiji kubula kusukusa mu kanwa, michi ikookesha bulume bwa mubiji kubuka bikola, bikola bifuma ku tulongolo, bijikila, kubula kutoma muchi inge uji na kikola kya shuka, kutoma bingi malwa ne kupepa fwanka. Lupimpu lubiwa mukachi ka mubiji inge muntu waimita nalo lulengela kino kikola.

Kikola kya mashishinya kyakonsha kuleta makatazho akwabo. Mu kanwa kukola nangwa kuzokola jiino kwakonsha kwimulengela kubula kunyeuna bulongo kajo ne kubulatu kwiyowa byo mubena kuja. Kyakonsha kwimuletela lukatazho pa kwamba ne kwimulengela kubula kumweka bulongo. Kabiji kupesapesa kumwesha kuba’mba bino bikola bya mu kanwa byakonsha kutamisha butuntulu wa mubiji yense.

Bya Kuyuka Kikola kya Mashishinya ne byo Bekibuka

Mwakonsha kuyuka byepi inge muji na kikola kya bilonda ku mashishinya? Mwafwainwa kuyukila ku bimo byo twambapo kala mu kino kibaba. Inge mwamona tuno tuyukilo, kyawama kuya na kumona Dokotala wa meno wakonsha kupima mashishinya enu.

Nanchi kikola kya bilonda ku mashishinya bakonsha kwikibuka nyi? Inge po po kyatendekatu, bakonsha kwikibuka bukiji bukiji. Pano inge mwikilekelela kyafika pa kipimo kyo twaji kutongola’mba periodontitis, kyo bakonsha kuba ba Dokotala ke kwimika kikola kupichila mu kufumya biko bileta tulongolo pa kuba’mba tubule kutwajijila kuja bikupa bikwata meno ne misunyi ya mu mashishinya. Ba Dokotala ba meno bengijisha tubyela tumo twalengwa bulongo pa kufumya biko bikala ku meno ne calculus ikala mukachi ka mashishinya.

Nangwa kechi mwikala kwipi na kipatela kuji Dokotala wa meno ne, muchi wa kino kikola ke kwizhikijila. Kusukusa bulongo mu kanwa kimye kyonse ye muchi wa kwizhikijila ku kino kikola kya bilonda ku mashishinya.

[Kitenguluzha pa peja 15]

BUTOOTO BWA MU KANWA

Mwafwainwa kusukusa mu kanwa bimye bibiji pa juba pa juba. Bamo kibafwainwa kusukusa mu kanwa kimye kyonse panyuma ya kuja pa kuba’mba babule kubela kikola kya bilonda ku mashishinya

Sukusai bulongo kwingijisha musukuso uji na twa kusukushilako twanekena bulongo

Tonkolainga mu meno moba onse. Mwafwainwa kwingijisha ka kichi kaesakana bulongo kakonsha kutwela pakachi ka meno ne kutonkola tonse twashala mu meno