Buñanga Bwa Bufumu Bukaletela Byawama Bantu Bonse
“Anweba mwi ‘kisaka kyasalululwa, mwi ba buñanga bwa bufumu, kisaka kyazhila, bantu bo enonkejile mwine.’”—1 PE. 2:9.
1. Mambo ka “kijiilo kya Nkambo kya mabanga” o kitelelwa ne kuba’mba Kivuluko, kabiji mambo ka o kikelako?
MABANGA pa juba ja Nisanyi 14 mu mwaka wa 33 C.E., Yesu Kilishitu ne batumwa banji 12 bajile kijilo kya Lupitailo kya Bayudea japeleleko. Panyuma ya kupanga nsatuki aye Yudasa Isakaliota, Yesu waikajikile kijiilo kitelwa ne lelo jino amba “kijiilo kya Nkambo kya mabanga.” (1 Ko. 11:20) Yesu wakambizhe bimye bibiji amba: “Saka muba kino mu kumvuluka.” Kino kijilo kitelelwa ne kuba’mba Kivuluko, kivuluko kya lufu lwa Yesu. (1 Ko. 11:24, 25) Pa kukokela uno mukambizho, Bakamonyi ba kwa Yehoba bekala na Kivuluko pa mwaka pa mwaka. Kwesakana na byabalwanga moba mu kimye kyanembejilwemo Baibolo, Nisanyi 14 mu uno mwaka wa 2012 ukatendeka pa Kina pa 5 April mabanga pa kuzhika juba.
2. Yesu waambilepo’mba ka pa bipashañano byo aingijishe?
2 Mu byepelotu bibiji, mwana wa bwanga Luka waambile byaubile Yesu ne byo aambile pa Kivuluko amba: “Washikwile shinkwa, walombele ne kumutebaula ne kumupana kwi abo, ne kwamba amba: ‘Kino kibena kwimenako mubiji wami, ye nkapana na mambo a anweba. Saka muba kino mu kumvuluka.’ Panyuma ya kuja kijiilo kya mabanga, washikwile katomeno ne kwamba amba: ‘Kano katomeno lo lulayañano lupya lukatatula kimye kyo nkemwichijila mashi ami.’” (Luka 22:19, 20) Batumwa bafwainwa bebyumvwijile mwepi bino byambo?
3. Batumwa bayukile byepi bipashañano bya pa kivuluko byo byaimenejilengako?
3 Batumwa byo bajinga Bayudea, bayukile bulongo bitapisho bya banyama byalambulanga bañanga kwi Lesa pa nzubo ya Lesa mu Yelusalema. Ino milambo yapanwanga kuba’mba betabilwe kwi Yehoba ne kwibafuchila bundengamambo. (Levi. 1:4; 22:17-29) Onkao mambo, batumwa bafwainwa bayukile mwatazhizhe Yesu byo aambile’mba ‘ukapana mubiji wanji ne mashi anji akebechikila bavula,’ waambilenga’mba ukapana bumi bwanji bwalumbuluka kwikala kitapisho. Kikekala kitapisho kyanema kukila bya banyama.
4. Yesu walumbulwilenga ka byo aambile’mba: “Kano katomeno lo lulayañano lupya lukatatula kimye kyo nkemwichijila mashi ami”?
4 Nanchi bayukile mwatajile byambo bya kwa Yesu bya kuba’mba, “kano katomeno lo lulayañano lupya lukatatula kimye kyo nkemwichijila mashi ami” nyi? Batumwa bayukile bungauzhi bwaamba pa lulayañano lupya luji mu Yelemiya 31:31-33. (Tangai.) Byambo bya kwa Yesu byamwesheshe patoka’mba waleta lulayañano lupya lwapingakene pa lulayañano lwa Mizhilo lwaikajikile Yehoba kupichila mwi Mosesa. Nanchi luno lulayañano lubiji lwipashishe nyi?
5. Lulayañano lwa Mizhilo lwalengejile bena Isalela kutengela ka?
5 Nkebelo ya luno lulayañano lonse lubiji yakwatankana. Yehoba byo apaine lulayañano lwa Mizhilo ku bena Isalela, wibambijile’mba: “Onkao mambo pano, inge kine mukomvwa jiwi jami ne kulama lulayañano lwami, mukekala ke kya bunonshi bwami ami mwine kyapatulwa mu mikoka yonse, mambo pano pa ntanda ponse po pami. Kabiji mukekala kwi amiwa ke bufumu bwa bañanga ne mukoka wazhila.” (Lupu. 19:5, 6) Nga bino byambo byalumbulwilenga ka ku bena Isalela?
MULAYE WA BUÑANGA BWA BUFUMU
6. Ñanyi mulaye lulayañano lwa Mizhilo o lwapaine?
6 Bena Isalela bayukile mwatajile kyambo kya “lulayañano” mambo Yehoba walayañenepo kala ne na bashakulu babo abo ba Nowa ne Abalahama. (Nte. 6:18; 9:8-17; 15:18; 17:1-9) Mu lulayañano lo alayañene ne Abalahama, Yehoba walayile’mba: “Mu ba mu kisemi kyobe mo mo bakashukilwa ba mu mikoka yonse ya pano pa ntanda.” (Nte. 22:18) Lulayañano lwa Mizhilo lwakwashishenga kufikizha kwa uno mulaye. Na mambo a luno lulayañano, bena Isalela bakonsheshe kwikala kwi Yehoba ‘ke kya bunonshi kyanji aye mwine kyapatulwa mu mikoka yonse.’ Ba kuba ka? Bakwikala ‘bañanga ba bufumu’ bwa Yehoba.
7. Byambo bya kuba’mba “bufumu bwa bañanga” byalumbulwilenga ka?
7 Bena Isalela baikalanga na bamfumu ne bañanga, pano bino Melekizedeke ye yenkatu pa bantu bakala ye baswishishe kwi Yehoba kwikala mfumu saka aji ñanga. (Nte. 14:18) Yehoba pano wapele mukoka jishuko ja kwikala na “bufumu bwa bañanga.” Byonka byaishile kusolola Binembelo palutwe kacheche, kino kyalumbulwile kuba’mba bakekala bamfumu saka baji bañanga.—1 Pe. 2:9.
8. Ñanyi mingilo ingila bañanga ba Lesa?
8 Byonkatu byo twayuka mfumu ulama. Pano nga ñanga wingila ñanyi mingilo? Bahebelu 5:1 waamba’mba: “Ñanga mukatampe yense usalululwa kufuma mu bantu, bamutongola kwingila mwingilo wa Lesa mu kwimenako bantu kuba amba alambule bya bupe ne bitapisho bya mambo.” Onkao mambo, ñanga watongolwa na Yehoba wimenako bantu bandengamambo ku meso a Lesa na milambo saka ebasashijilako kwi Lesa. Kabiji ñanga wimenako ne bantu kwi Yehoba kupichila mu kwibafunjisha mizhilo yanji. (Levi 10:8-11; Mala. 2:7) Kupichila mu kuba bino, uno ñanga watongolwa kwi Lesa, upwanya bantu ne Lesa.
9. (a) Ñanyi kintu bena Isalela kyo bafwainwe kuba pa kuba’mba bakekale “bufumu bwa bañanga”? (b) Mambo ka Yehoba o abikijileko buñanga mu Isalela? (c) Ki ka kyalengejile bena Isalela kubula kulenga “bufumu bwa bañanga” kimye kyo batangijilwanga na lulayañano lwa Mizhilo?
9 Onkao mambo, lulayañano lwa Mizhilo lwalengejile bena Isalela kwikala mukoka mwakonsheshe kufuma buñanga bwa bufumu bukaletela byawama “mikoka yonse” ya bantu. Kuji kintu kyo bafwainwe kuba pa kuba’mba lulayañano lukafike, wibambijile’mba: “Inge kine mukomvwa jiwi jami ne kulama lulayañano lwami.” Nanchi bena Isalela bakonsheshe ‘kumvwina jiwi’ ja Yehoba nyi’? Ee, pano bino kechi byonka byakonsha kukokela muntu walumbuluka ne. (Loma 3:19, 20) O ene mambo Yehoba o abikijileko lunengezho lwa bañanga mukachi ka bena Isalela, bajinga na mwingilo wapusana na wa bamfumu. Mwingilo wabo ke wa kulambula bitapisho bya kufuta mambo alenganga bena Isalela. (Levi 4:1–6:7) Ano mambo avwangilemo ne alenganga bene bañanga. (Hebe. 5:1-3; 8:3) Yehoba watambwilanga bitapisho bya uno mutundu, pano bino kechi byafutanga bundengamambo bwa bebipananga ne. Buñanga bwa mu lulayañano lwa Mizhilo bwakankelwe kupwanya bena Isalela bakishinka ne Lesa. Mutumwa Paulo waambile’mba: “Mashi a bañombe balume ne a bambuzhi kechi akonsheshe kufumyapo bundengamambo ne.” (Hebe. 10:1-4) Na mambo a kulala Mizhilo, bena Isalela bafingilwe. (Nga. 3:10) Onkao mambo, kechi bakonsheshe kwingila buñanga ne kukwasha bantu bavula pano pa ntanda ne.
10. Lulayañano lwa Mizhilo lwajinga na ñanyi nkebelo?
10 Nanchi mulaye wa Yehoba wa kulenga “bufumu bwa bañanga” wakankelwe kufika nyi? Ine. Inge kya kuba bebikileko na muchima yense kumukokela, inge baikele na jino jishuko, pano bino kechi mu Mizhilo ne. Mambo ka? (Tangai Ngalatiya 3:19-25.) Aba bebikangako kukokela, Mizhilo ibakwashishe kulama mpopwelo yatoka. Yalengelanga Bayudea kuyuka’mba bandengamambo kabiji bakebewenga kitapisho kyakila bitapisho byalambulanga ñanga wabo mukatampe. Mizhilo yajinga kalama wa kwibatwala kwi Kilishitu, nangwa’mba Mesiasa, kilumbulula’mba “Mushingwa.” Kabiji Mesiasa byo afikile waletele lulayañano lupya lwaambijile jimo Yelemiya. Aba baitabijile mwi Kilishitu, batambwijile jishuko ja kwikala mu lulayañano lupya ne kwikala “bufumu bwa bañanga.” Twayai tumone byo kyajinga.
LULAYAÑANO LUPYA MWAFUMA BUÑANGA BWA BUFUMU
11. Yesu waikele byepi kitendekesho kya buñanga bwa bufumu?
11 Mu mwaka wa 29 C.E., Yesu mwina Nazala waikele Mesiasa. Byo afikizhe myaka ya kusemwa 30, wipaine kuba kyaswa muchima wa Yehoba kwi aye, wamwesheshe kino kupichila mu kubatizhiwa mu mema. Yehoba waitabizhe’mba, ye “Mwanami ye natemwa,” kabiji wamushingile kechi na manyi ne, bino na mupashi wazhila. (Mat. 3:13-17; Byu. 10:38) Kuno kushingwa kwamulengejile kwikala Ñanga Mukatampe wa bantu bonse baitabila kabiji Mfumu wabo wa kulutwe. (Hebe. 1:8, 9; 5:5, 6) Ye waishile kwikala kitendekesho kya buñanga bwa bufumu.
12. Kitapisho kya kwa Yesu kyaleta ka?
12 Byo aji Ñanga Mukatampe, kitapisho kya mutundu ka Yesu kyo akonsheshe kupana kya kufuta bundengamambo bwa bonse baitabila? Kwesakana na byo aambile pa kutendeka Kivuluko kya lufu lwanji, bumi bwanji bwalumbuluka kyo kyajinga kitapisho. (Tangai Bahebelu 9:11, 12.) Kufumatu pa lubatizhilo mu 29 C.E., Yesu aye Ñanga Mukatampe, wapichile mu meseko ne kufunjilako byavula kufikatu ne byo afwile. (Hebe. 4:15; 5:7-10) Byo asangukile, wayile mwiulu ne kupana buneme bwa kitapisho kyanji kwi Yehoba. (Hebe. 9:24) Kepo Yesu wibasashijileko kwi Yehoba aba baji na lwitabilo mu bukuzhi bwanji ne kwibakwasha kwingijila Lesa saka batengela bumi bwa myaka ne myaka. (Hebe. 7:25) Kitapisho kyanji kyaikajikile ne lulayañano lupya.—Hebe. 8:6; 9:15.
13. Ñanyi kintu kyatengejilenga bo baichile kwikala mu lulayañano lupya?
13 Aba baichilwe kwikala mu lulayañano lupya nabo bafwainwe kushingwa na mupashi wazhila. (2 Ko. 1:21) Bayudea bakishinka ne Bangetila nabo batambwijile luno lwito. (Efi. 3:5, 6) Ñanyi kintu kyatengejilenga bo baichile kwikala mu lulayañano lupya? Batengejilenga kulekelwa mambo kikupu. Yehoba waambijile jimo amba: “Nkebalekela bubi bwabo, ne kwiavuluka mambo abo jibiji ne.” (Yele. 31:34) Byo bebalekejileko mambo abo, bakonsheshe kufikilamo kwikala “bufumu bwa bañanga.” Petelo wanembejile bena Kilishitu bashingwa amba: “Anweba ‘mwi kisaka kyasalululwa, mwi ba buñanga bwa bufumu, kisaka kyazhila, bantu bo enonkejile mwine Lesa kuba amba musapwile ku mapunzha onse byawamisha’ bya yewa wimwichile byo mwajinga mu mfishi amba mwiye mu kyeya kyanji kya kukumya.” (1 Pe. 2:9) Petelo waambile byambo Yehoba byo aambijile bena Isalela pa kwibapa Mizhilo kabiji walumbulwile ne byo byakunza bena Kilishitu baji mu lulayañano lupya.—Lupu. 19:5, 6.
BUÑANGA BWA BUFUMU BWALETELA BYAWAMA BANTU BONSE
14. Baji mu buñanga bwa bufumu bakengijilanga kwepi?
14 Baji mu lulayañano lupya bakengijilanga kwepi? Kimye kyo bakiji pano pa ntanda, bengila mwingilo wa buñanga mu bujibumba byo bemenako Yehoba ku bantu kupichila mu ‘kusapwila byanji byawamisha’ ne kunengezha kajo ka ku mupashi. (Mat. 24:45; 1 Pe. 2:4, 5) Inge bafwa basangulwa ne kuya mwiulu na kwikala pamo ne Kilishitu na kwingila mingilo yonse ibiji ya buñanga ne bumfumu. (Luka 22:29; 1 Pe. 1:3-5; Lum. 1:6) MutuPPPmwa Yoano waitabizhe kino byo amwene kimwesho kya bilengwa bya mupashi kwipi na jitanda ja Yehoba mwiulu. Mu “lwimbo mupya” ye baimbijilenga “mwana mukooko,” baimbilenga’mba: “Wamupotejile Lesa bantu na mashi obe kufuma mu mikoka yonse, njimi, mitundu ya bantu ne mu bisaka byonse. Kabiji mwibalula kwikala bamfumu ne bañanga ba Lesa wetu kabiji bakekala bamfumu ne kulama ntanda.” (Lum. 5:8-10) Kabiji mu kimwesho kyapeleleko, Yoano waamba pa bano bakalama amba: “Bakekala bañanga ba Lesa ne ba kwa Kilishitu kabiji bakalama mu bufumu pamo ne aye myaka 1,000.” (Lum. 20:6) Bonse pamo ne Kilishitu bakekala mu buñanga bwa bufumu bukaletela bantu bonse byawama.
15, 16. Ñanyi bintu byawama buñanga bwa bufumu byo bukaletela bantu?
15 Ñanyi bintu byawama ba 144,000 byo bakaletela bantu pano pa ntanda? Lumwekesho kitango 21 waamba pa bano amba baji nobe muzhi uji mwiulu, Yelusalema Mupya, utelwa’mba, “muka Mwana mukooko.” (Lum. 21:9) Byepelo 2 kufika ku 4 byaamba’mba: “Kabiji namwene muzhi wazhila Yelusalema mupya ye banengezhezha jimo nobe musongwa wavwajila kala bulongo mwatawanji saka ekila kufuma mwiulu kwi Lesa. Ponkapo naumvwine jiwi kufuma ku jitanda amba: ‘Tala! Tente wa Lesa ukekala na bantu, ne aye ukekala nabo kabiji ne abo bakekala ke bantu banji. Ne Lesa mwine ukekala nabo. Kabiji ukebashimuna mipolo yonse ku meso abo, ne lufu, mabingo, kujila nangwa misongo kechi bikekalako jibiji ne. Bintu bya kala byapichijila.’” Bino bintu byo byawamapo! Lufu byo bakelufumyapo, mipolo, mabingo, kujila ne misongo kechi bikekalako jibiji ne. Kabiji bantu bakishinka bakekala balumbuluka ne kupwana ne Lesa.
16 Pa kwamba pa bintu bikwabo byawama bikaleta buñanga bwa bufumu, Lumwekesho 21:1, 2 waamba’mba: “Wammwesheshe mukola wa mema a bumi a kilola nobe jibwe ja kilishitala saka afuma ku jitanda ja Lesa ne ja Mwana mukooko. Uno mukola wapichilenga mukachi ka mukwakwa mukatampe [wa mu Yelusalema Mupya]. Kabiji ku bushiya ne bushiya bwa mukola kwajinga bichi bya bumi byapangilenga bipangwa bimye jikumi na bibiji pa mwaka pa mwaka ne mabula abyo ajinga a kubukilako bantu ba mu bisaka.” Kwesakana na luno lunengezho lwa kifwanyikizho, “ba mu bisaka” nangwa kisemi kya bantu, bakabukwa ku bundengamambo bo baswana kufuma kwi Adama ne kwikala balumbuluka. Kya kine, ‘bintu bya kala bikapichijila.’
BUFUMU BWA BUÑANGA BUKAPWISHA MINGILO YABO
17. Ñanyi bintu bikapelako buñanga bwa bufumu byo bukoba?
17 Ku mpelo ya myaka 1,000 ya mwingilo wabo, buñanga bwa bufumu bukalengela bantu pano pa ntanda kwikala balumbuluka. Byo aji Ñanga Mukatampe kabiji Mfumu, Kilishitu ukafikizha kisemi kya bantu balumbuluka kwi Yehoba. (Tangai 1 Kolinda 15:22-26.) Buñanga bwa bufumu popo bukapwisha mingilo yabo yonse.
18. Panyuma ya kuba buñanga bwa bufumu bwapwisha mingilo yabo, Yehoba ukebapa ñanyi mingilo balongo ba kwa Kilishitu?
18 Panyuma ya bino, Yehoba ukebapa ñanyi mwingilo bano balongo ba kwa Kilishitu? Kwesakana na byaamba Lumwekesho 22:5, “bakekala bamfumu myaka ne myaka.” Bakulama bañanyi? Baibolo kechi wibatongola ne. Bino musango wa bumi ye bakekala nanji ne byo bapitamo pa kukwasha bantu bambulwa kulumbuluka bikebalengela Yehoba kwibapa mwingilo wa myaka ne myaka kwesakana na nkebelo yanji.
19. Ki ka kyo bakebavululamo bakatanwa ku Kivuluko?
19 Byo tukapwila pamo na kuvuluka lufu lwa kwa Yesu mabanga pa Kina pa 5 April, 2012, tukavulukanga bino byambo. Kajibumba ka bena Kilishitu bashingwa bakiji pano pa ntanda bakajako ku bipashañano bya shinkwa wabula mbizho ne binyu bichila kumwesha patoka kuba’mba ba mu lulayañano lupya. Bino bipashañano bya kitapisho kya kwa Kilishitu bikebavululamo mwingilo mukatampe ye baji nanji mu kufika kwa kyafuukwile Lesa kya myaka ne myaka. Atweba bonse lekai tukatanweko ne kumwesha lusanchilo lukatampe kwi Yehoba Lesa pa kwitupa buñanga bwa bufumu bukaletela bantu bonse byawama.
MWAKONSHA KULUMBULULA NYI?
․․․․․
Ñanyi kimye kitanshi kyalaiwe mulaye wa buñanga bwa bufumu?
․․․․․
Mu lulayañano lupya mwafuma byepi buñanga bwa bufumu?
․․․․․
Ñanyi bintu byawama buñanga bwa bufumu byo bukaletela bantu bonse?
[Kipikichala pa peja 29]
Buñanga bwa bufumu bukaletela bantu byawama bya myaka ne myaka