CHAPTA TU
Rɛdi Gud Gud Wan we Yu Want fɔ Mared
1, 2. (a) Wetin Jizɔs bin tɔk we sho se i impɔtant fɔ plan bifo pɔsin du sɔntin? (b) Us impɔtant tin pɔsin fɔ rili plan fɔ?
WE PƆSIN want fɔ bil os, i fɔ rɛdi gud gud wan. Bifo i le di fawndeshɔn, i fɔ dɔn bay land ɛn drɔ di plan dɛn. Bɔt ɔda tin de we impɔtant. Jizɔs bin se: “Uswan pan una go want bil os, we nɔ go sidɔm tink if di kɔpɔ we i gɛt go du fɔ bil di os?”—Lyuk 14:28.
2 Wetin pɔsin kin du we i want fɔ bil os, na in bak i fɔ du we i de plan fɔ mared. Bɔku pipul dɛn kin se: “A want fɔ mared.” Bɔt ɔmɔs pan dɛn kin sidɔm ɛn tink bɔt wetin dat min? Pan ɔl we di Baybul tɔk fayn tin dɛn bɔt mared, i tɔk bak bɔt prɔblɛm dɛn we pɔsin go gɛt we i mared. (Prɔvabs 18:22; Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 7:28) Na dat mek di wan dɛn we de tink bɔt mared nid fɔ tink di rayt we bɔt di blɛsin dɛn ɛn di prɔblɛm dɛn we dɛn go gɛt.
3. Aw di Baybul go ɛp di wan dɛn we de plan fɔ mared? Us tri kwɛstyɔn dɛn i go ɛp wi fɔ ansa?
3 Di Baybul kin ɛp yu. Di advays we de de kɔmɔt frɔm di Wan we mek mared we na Jiova Gɔd. (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 3:14, 15; Sɛkɛn Lɛta To Timoti 3:16) Lɛ wi yuz di advays dɛn we de insay di buk we stil de ɛp wi tide fɔ tɔk bɔt (1) Aw pɔsin go no if i dɔn rɛdi fɔ mared? (2) Wetin pɔsin go luk fɔ pan di pɔsin we i want fɔ mared? ɛn (3) Wetin una go du fɔ lɛ una du wetin Jiova want we una de wach unasɛf fɔ mared?
YU DƆN RƐDI FƆ MARED?
4. Us impɔtant tin go ɛp fɔ mek yu mared go bifo? Wetin mek i go ɛp yu?
4 Yu nid bɔku mɔni fɔ bil os, bɔt yu go nid mɔ mɔni fɔ kɔntinyu fɔ kia fɔ di os. Na di sem tin wit mared. Fɔ mared nɔ kin izi; bɔt una fɔ tink bak bɔt tin we una go du fɔ mek una kɔntinyu fɔ bi tayt padi. Wetin i min fɔ gɛt dis kayn tayt padi? Wan impɔtant tin na dat yu fɔ rɛdi fɔ de wit yu man ɔ wɛf sote go. Na dis di Baybul tɔk bɔt mared: “Man go lɛf in mama ɛn papa ɛn go de wit in wɛf, ɛn dɛn tu go bi wan.” (Jɛnɛsis 2:24) Jizɔs Krays bin sho di wangren rizin we go mek man ɛn uman dayvɔs ɛn gɛt rayt fɔ mared to ɔda pɔsin. I bin se na we wan pɔsin “nɔ tru to” in kɔmpin; dat na we wan pɔsin go du mami ɛn dadi biznɛs wit ɔda pɔsin. (Matyu 19:9) If yu de tink bɔt fɔ mared, mɛmba wetin di Baybul se bɔt dat. If yu nɔ rɛdi fɔ de wit yu man ɔ wɛf sote go, dat min se yu nɔ rɛdi yet fɔ mared.—Ditarɔnɔmi 23:21; Ɛkliziastis 5:4, 5.
5. Pan ɔl we sɔm pipul dɛn kin fred we dɛn tink se dɛn fɔ de wit wan pɔsin sote go, wetin mek di wan dɛn we want fɔ mared fɔ si dat as impɔtant tin?
5 Bɔku pipul dɛn kin fred we dɛn tink se dɛn fɔ de wit wan pɔsin sote go. Wan yɔŋ man bin tɔk se: “We a no se wi tu go de togɛda sote go de mek a fil se a dɔn de na say we tayt we a nɔ go ebul fɔ kɔmɔt.” Bɔt if yu rili lɛk di pɔsin we yu want fɔ mared, yu nɔ go si am se fɔ de wit am sote go nɔ go izi. Bifo dat, yu go si am as sef tin fɔ du. We yu de tink se yu want fɔ de wit pɔsin we yu de mared to sote go, dat go mek una want fɔ de togɛda ilɛk tin gud ɔ tin bad ɛn fɔ de sɔpɔt unasɛf ilɛk wetin apin. Di apɔsul Pɔl bin rayt se if una gɛt tru tru lɔv “una go ebul bia ɔltin” ɛn una “nɔ go tap fɔ lɛk una kɔmpin mɔtalman wɛn tin traŋa.” (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 13:4, 7) Wan uman bin tɔk se: “Mared de mek a fil sef. A lɛk di we aw wi gri fɔ de togɛda ɛn mek ɔlman no se wi rɛdi fɔ de togɛda sote go.”—Ɛkliziastis 4:9-12.
6. Wetin mek i nɔ mek sɛns fɔ mared we yu tu yɔŋ?
6 Fɔ ebul de wit pɔsin sote go min se wi fɔ machɔ. Na dat mek, i go bɛtɛ lɛ Kristian dɛn nɔ mared we dɛn tu yɔŋ bikɔs na da tɛm de dɛn kin bigin fil fɔ du mami ɛn dadi biznɛs mɔ ɛn dat kin mek pɔsin nɔ ebul disayd fɔ du di rayt tin. (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 7:36) Yɔŋ pipul dɛn kin chenj kwik kwik wan as dɛn de gro. Bɔku pan di wan dɛn we kin mared we dɛn tu yɔŋ kin si se afta sɔm tɛm di tin dɛn we dɛn nid, di tin dɛn we dɛn kin lɛk, ɛn di tin we di pɔsin we dɛn mared to nid ɛn lɛk, sɛf kin dɔn chenj. Ripɔt dɔn sho se bɔku pan di wan dɛn we kin mared we dɛn ol 13 to 19 ia, nɔ kin gladi ɛn dɛn kin want fɔ dayvɔs mɔ, pas di wan dɛn we kin wet te dɛn machɔ fɔs bifo dɛn mared. So nɔ rɔsh fɔ mared. Di tɛm we yu de spɛn we yu nɔ mared go gi yu fayn chans fɔ mek yu machɔ ɛn bi gud man ɔ gud wɛf. We yu wet smɔl bifo yu mared, dat go ɛp yu fɔ ɔndastand yusɛf gud gud wan; na fayn tin as yu de tray fɔ mek yu mared go bifo.
NO YUSƐF FƆS!
7. Wetin mek pipul dɛn we de plan fɔ mared fɔ tink gud wan bɔt dɛnsɛf fɔs?
7 Yu tink se i izi fɔ sho di kwaliti dɛn we yu go want pan di pɔsin we yu want fɔ mared? Yɛs, i izi fɔ bɔku pipul dɛn. Bɔt, i izi fɔ no yu yon kwaliti dɛn? Us kwaliti dɛn yu gɛt we go ɛp fɔ mek yu mared go bifo? Us kayn man ɔ wɛf yu go bi? Fɔ ɛgzampul, i izi fɔ lɛ yu gri se yu dɔn du bad ɛn tek advays, ɔ yu kin de agyu ɔltɛm we dɛn kɔrɛkt yu? Yu gladi ɔltɛm ɛn de tink bɔt gud tin dɛn, ɔ ɔltɛm yu vɛks, ɛn de grɔmbul? (Prɔvabs 8:33; 15:15) Mɛmba se, mared nɔ go chenj udat yu rili bi. If yu prawd, de vɛks kwik, ɔ nɔ de tink bɔt gud tin dɛn we yu nɔ mared yet, na di sem we yu go de we yu mared. Bikɔs i nɔ izi fɔ lɛ yu si yusɛf lɛk aw ɔda pipul dɛn de si yu, i go bɛtɛ lɛ yu aks yu mama ɔ papa ɔ yu padi we yu biliv gud gud wan fɔ tɛl yu tru tin dɛn bɔt yusɛf ɛn wetin yu fɔ du. If i tɛl yu bɔt ɛnitin we yu fɔ chenj pan di we aw yu de biev, tray fɔ du am bifo yu bigin tink bɔt fɔ mared.
We yu nɔ mared yet, tray fɔ gɛt kwaliti dɛn, abit dɛn, ɛn tin dɛn we yu go ebul du we go ɛp yu we yu mared
8-10. Us advays di Baybul gi we go ɛp pɔsin we want fɔ mared?
8 Di Baybul ɛnkɔrej wi fɔ alaw Gɔd in oli spirit fɔ ɛp wi fɔ gɛt gud kwaliti dɛn. Di oli spirit go mek “pipul lɛk dɛn kɔmpin, i go mek dɛn gladi, i go mek dɛn nɔ de mek plaba, i go mek dɛn ebul bia trɔbul, ɛn i go mek dɛn de ɛp dɛn kɔmpin mɔtalman, i go mek dɛn de du gud to ɔda pipul, i go mek dɛn tru to dɛn kɔmpin, i go mek pipul put dɛn yay dɔŋ ɛn i go mek dɛn nɔ jɛs de du wetin dɛn at gi dɛn fɔ du.” I tɛl wi bak fɔ se: “Lɛ Gɔd in Spirit chenj una at ɛn wetin una de tink. Una fɔ liv di nyu layf we Gɔd dɔn gi una lɛkɛ aw i want. Pɔsin we liv dis kayn layf go du wetin rayt na Gɔd yay ɛn ɔl wetin Gɔd tɛl am fɔ du.” (Lɛta Fɔ Galeshya 5:22, 23; Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 4:23, 24) We yu du wetin di Baybul dɔn advays yu we yu stil yɔŋ, fiba lɛk we yu put mɔni na bank; dis na tin we go rili ɛp yu tumara bambay we yu mared.
9 Fɔ ɛgzampul, if yu na uman, nɔ pe atɛnshɔn mɔ to aw yu fes ɔ yu bɔdi tan. Di Baybul se, “ɔl una yon fayn fɔ de insay.” (Pita In Fɔs Lɛta 3:3, 4) If yu ɔmbul ɛn tek tɛm du tin, dat go ɛp yu fɔ gɛt sɛns, we na “fayn krawn fɔ wɛr.” (Prɔvabs 4:9; 31:10, 30; Fɔs Lɛta To Timoti 2:9, 10) If yu na man, lan fɔ trit uman dɛn fayn ɛn wit rɛspɛkt. (Fɔs Lɛta To Timoti 5:1, 2) We yu de lan aw fɔ disayd ɛn du yu wok na di famili, i go fayn fɔ lan bak fɔ ɔmbul ɛn tek tɛm du tin. If yu de mek lɛk bɔsman we want fɔ kɔntrol ɔlman, dat go mek prɔblɛm de na yu mared-os.—Prɔvabs 29:23; Mayka 6:8; Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 5:28, 29.
10 Pan ɔl we i nɔ izi fɔ lɛf fɔ biev dɛn we dɛn de, na tin we ɔlman we na Kristian fɔ tray fɔ du. Ɛn i go ɛp yu fɔ bi gud man ɔ gud wɛf.
WETIN FƆ LUK FƆ PAN DI PƆSIN WE YU WANT FƆ MARED?
11, 12. Aw tu pipul dɛn go no if dɛn rili fit fɔ mared?
11 Insay di kɔntri we yu de, dɛn de alaw pɔsin fɔ pik di wan we i want fɔ mared? If na so i bi, wetin yu fɔ du we yu si di man ɔ uman we yu want fɔ mared? Fɔs, aks yusɛf, ‘A rili want fɔ mared dis pɔsin?’ I rili bad we yu de mek lɛk se yu lɛk pɔsin, we yu no se yu nɔ rili want fɔ mared am. (Prɔvabs 13:12) Dɔn aks yusɛf bak, ‘A rili dɔn rɛdi fɔ mared?’ If di ansa to ɔl tu di kwɛstyɔn dɛn na yɛs, yu kin du wetin kɔmɔn na di eria we yu de. Insay sɔm kɔntri dɛn, afta yu dɔn wach di pɔsin fɔ sɔm tɛm, yu kin go mit di pɔsin ɛn tɛl am se yu rili want fɔ no am mɔ. If i nɔ want fɔ lɛ una no unasɛf mɔ, nɔ fasin am te i gens wit yu biznɛs. Mɛmba se, di ɔda pɔsin bak gɛt rayt fɔ disayd wetin fɔ du. Bɔt if i gri fɔ lɛ una no unasɛf mɔ, yu kin arenj fɔ lɛ una tu spɛn tɛm togɛda pan fayn tin dɛn. Dis go gi yu chans fɔ no if i go rili fayn fɔ mared dis pɔsin.a Wetin yu fɔ luk fɔ we una de wach unasɛf?
12 Fɔ ansa da kwɛstyɔn de, tink bɔt tu tin dɛn we dɛn kin yuz fɔ ple myuzik, lɛk piano ɛn gita. If dɛn tyun dɛn fayn, ɛni wan pan dɛn mɔs ple fayn myuzik. Bɔt wetin go apin if dɛn ple dɛn ɔl tu togɛda? Dɛn ɔl tu fɔ tyun togɛda fɔ lɛ dɛn ebul ple fayn myuzik. Na dat fɔ apin wit yu ɛn di pɔsin we yu want fɔ mared to. We yu nɔ mared yet, yu go dɔn tray tranga wan fɔ ajɔst di we aw yu de biev. Di pɔsin we yu want fɔ mared to sɛf go dɔn du di sem tin. Bɔt di kwɛstyɔn we una fɔ aks unasɛf na: Mi ɛn dis pɔsin rili fit?
13. Wetin mek i nɔ mek sɛns fɔ wach pɔsin fɔ mared we una ɔl tu nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs?
13 I impɔtant fɔ lɛ una ɔl tu biliv di sem tin. Di apɔsul Pɔl bin rayt se: “Una nɔ fɔ jɔyn an wit dɛn pipul we nɔ biliv Gɔd lɛkɛ se una ɔl na wan.” (Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 6:14; Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 7:39) Fɔ mared to pɔsin we una tu nɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs kin mek una gɛt siriɔs prɔblɛm dɛn. Bɔt if una de sav Jiova Gɔd togɛda, dat go mek una rili gɛt wanwɔd. Jiova want mek yu gladi ɛn fɔ lɛ yu ɛnjɔy tayt padi wit di pɔsin we yu mared to. I want lɛ una ɔl tu bi tayt padi wit am ɛn wit unasɛf. Dis go mek una padi biznɛs rili tayt.—Ɛkliziastis 4:12.
14, 15. Fɔ biliv di sem tin we i kam pan Gɔd biznɛs na in nɔmɔ go mek wanwɔd de na mared-os? Ɛksplen.
14 Nɔto fɔ jɔs wɔship Gɔd togɛda de mek wanwɔd de na di mared-os. Mɔ tin de fɔ du. Fɔ lɛ yu ɛn di pɔsin we yu want fɔ mared to rili fit, una gol dɛn fɔ bi di sem. Us gol dɛn yu gɛt? Fɔ ɛgzampul, aw una ɔl tu fil bɔt fɔ bɔn pikin dɛn? Us tin dɛn yu put fɔs na yu layf?b (Matyu 6:33) Insay mared-os we rili de go bifo, di man ɛn di uman na tayt padi ɛn dɛn gladi fɔ kip kɔmpin togɛda. (Prɔvabs 17:17) Fɔ lɛ dɛn du dis, dɛn nid fɔ gɛt tin dɛn we dɛn ɔl tu lɛk fɔ du. Lɛk aw i nɔ izi fɔ kɔntinyu fɔ gɛt tayt padi wit pɔsin we una ɔl tu nɔ lɛk fɔ du di sem tin, na so i nɔ izi fɔ lɛ man ɛn uman we mared go bifo we dɛn nɔ lɛk fɔ du di sem tin. So if di pɔsin we yu want fɔ mared to lɛk fɔ du patikyula tin lɛk fɔ ɛksasayz, ɛn yu nɔ lɛk fɔ du dat, dat min se una ɔl tu nɔ fit fɔ mared? Nɔ, i nɔ min se una nɔ fit. Sɔntɛm ɔda impɔtant tin dɛn de we una ɔl tu lɛk fɔ du. Dɔn, yu kin mek di pɔsin we yu want fɔ mared gladi bay we yu du wetin i lɛk bikɔs i lɛk fɔ du am.—Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 20:35.
15 Wetin go rili sho se una ɔl tu fit na we una ebul fɔ ajɔst di tin dɛn we una de du, nɔto we una tu fiba pan di tin dɛn we una de du. Bifo yu aks se, “Na ɔltin wi kin gri pan?” i bɛtɛ fɔ aks se: “Wetin wi go du if wi nɔ gri pan sɔntin? Wi go ebul tɔk bɔt am wit kolat, ɛn tɔk to wisɛf wit rɛspɛkt? Ɔ we wi de tɔk, i kwik fɔ tɔn agyumɛnt?” (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 4:29, 31) If yu want fɔ mared, tek tɛm wit pɔsin we prawd ɛn we jɔs want lɛ yu si tin lɛk aw in de si am, pɔsin we nɔ de gri fɔ du wetin ɔda pipul dɛn want, ɔ pɔsin we want lɛ dɛn du wetin in want ɔltɛm ɔ we de fɛn we fɔ du wetin in want.
NO BƆT DI PƆSIN BIFO TƐM
16, 17. Wetin man ɔ uman fɔ luk fɔ pan di pɔsin we i want fɔ mared?
16 Fɔ lɛ dɛn yuz pɔsin fɔ du sɔntin na di kɔngrigeshɔn, dɛn fɔ dɔn “tray” am fɔs fɔ no if i de “du wɛl.” (Fɔs Lɛta To Timoti 3:10) Yusɛf kin du di sem tin. Fɔ ɛgzampul, uman we nɔ mared yet kin aks se, “Uskayn kwaliti dis man gɛt? Udat na in padi dɛn? I ebul kɔntrol insɛf? Aw i kin trit pipul dɛn we dɔn ol? Uskayn famili i kɔmɔt? Aw i kin biev to dɛn? Wetin i tink bɔt mɔni? I de drink rɔm pasmak? In at kin wam kwik ɛn ivin fɛt? Us wok dɛn i kin du na di kɔngrigeshɔn ɛn aw i kin du dɛn? A go rili rɛspɛkt am?”—Lɛvitikɔs 19:32; Prɔvabs 22:29; 31:23; Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 5:3-5, 33; Fɔs Lɛta To Timoti 5:8; 6:10; Taytɔs 2:6, 7.
17 Man we nɔ mared kin aks se, “Dis uman de sho se i rili gɛt rɛspɛkt fɔ Gɔd? I ebul kia fɔ di os? Wetin in famili want wi fɔ du? I gɛt sɛns, i ebul wok, ɛn sabi manej? Wetin i kin lɛk fɔ tɔk bɔt? I rili bisin bɔt ɔda pipul dɛn ɔ i jɔs bisin bɔt insɛf nɔmɔ ɔ i lɛk fɔ de bizabɔdi? Na pɔsin we a go biliv? Na pɔsin we go want fɔ lɛ man kɔntrol am, ɔ i trangayes, ɛn go ivin chalenj in man?”—Prɔvabs 31:10-31; Lyuk 6:45; Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 5:22, 23; Fɔs Lɛta To Timoti 5:13; Pita In Fɔs Lɛta 4:15.
18. If yu notis smɔl smɔl prɔblɛm dɛn we una de wach unasɛf fɔ mared, wetin yu fɔ tink bɔt?
18 Nɔ fɔgɛt se na mɔtalman we nɔ pafɛkt yu want fɔ mared, nɔto pɔsin we sabi du ɔltin we kin de na dɛn stori buk we de tɔk bɔt lɔv. Ɔlman kin mek mistek, bɔt i go fayn fɔ fɔgiv yusɛf ɛn di pɔsin we yu want fɔ mared fɔ di mistek dɛn we una kin mek. (Lɛta Fɔ Rom 3:23; Jems 3:2) Dɔn di prɔblɛm we yu tink se yu gɛt kin gi yu chans fɔ lɛ yu kɔntinyu fɔ go bifo we yu de sav Jiova. Fɔ ɛgzampul, lɛ wi se we una de wach unasɛf fɔ mared una agyu bɔt sɔntin. Mɛmba se: Ɛvin pipul dɛn we lɛk ɛn rɛspɛkt dɛnsɛf kin gɛt cham mɔt wan wan tɛm. (Luk Jɛnɛsis 30:2; Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 15:39.) Yu nɔ tink se una ɔl tu nid fɔ “ebul kɔntrol” unasɛf smɔl mɔ ɛn lan aw una fɔ sɔlv una prɔblɛm dɛn fayn? (Prɔvabs 25:28) Di pɔsin we yu want fɔ mared, de sho se i want fɔ chenj? Yu bak de sho se yu want fɔ chenj? Yu go lan nɔ fɔ de vɛks vɛks ɔltɛm? (Ɛkliziastis 7:9) We una lan fɔ sɔlv una prɔblɛm dɛn dat go mek una ebul fɔ tɔk fayn to unasɛf ɛn i impɔtant fɔ lɛ una kɔntinyu fɔ du dat if una ɔl tu mared.—Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:13.
19. Wetin yu fɔ du if yu notis siriɔs prɔblɛm dɛn pan di pɔsin we yu want fɔ mared?
19 Wetin yu go du if yu notis se sɔntin dɛn de we de mɔna yu? Yu fɔ tink gud wan bɔt dɛn kayn tin ya. Bɔt ilɛksɛf yu lɛk da pɔsin pasmak ɔ yu rili want fɔ mared, nɔ sɛt yu yay pan siriɔs prɔblɛm dɛn we di pɔsin gɛt. (Prɔvabs 22:3; Ɛkliziastis 2:14) If yu ɛn pɔsin de wach unasɛf fɔ mared ɛn yu no se di pɔsin gɛt siriɔs prɔblɛm, i bɛtɛ lɛ una ɔl tu skata. I nɔ go fayn fɔ prɔmis da pɔsin de fɔ se yu want fɔ de wit am sote go.
DU WETIN JIOVA WANT WE UNA DE WACH UNASƐF FƆ MARED
20. Aw di wan dɛn we de wach dɛnsɛf fɔ mared go avɔyd fɔ du ɛnitin we go mek dɛn gɛt badnem?
20 Aw una go du wetin Jiova want we una de wach unasɛf fɔ mared? Fɔs, una mek shɔ se una nɔ gɛt badnem pan ɛnitin we una de du. Pipul dɛn na di kɔntri we una de, kin fil bad if man ɛn uman we nɔ mared yet ol an, kis, ɔ ɔg dɛnsɛf? Ilɛksɛf dɛn nɔ kin fil bad bɔt dɛn tin dɛn de, i go bɛtɛ lɛ una nɔ du dɛn pas we una dɔn rili shɔ se una go mared. Una fɔ tek tɛm lɛ di we aw una de sho se una lɛk unasɛf nɔ mek una du tin we nɔ fayn, ɔ ivin du mami ɛn dadi biznɛs. (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 4:18, 19; luk Sɔlɔmɔn In Siŋ Dɛm 1:2; 2:6; 8:5, 9, 10.) Bikɔs wi at kin ful wi, i go mek sɛns fɔ lɛ una tu nɔmɔ nɔ de na os, motoka we pak, ɔ ɛnisay we go gi una chans fɔ pwɛl Gɔd in lɔ. (Jɛrimaya 17:9) We una du wetin Jiova want as una de wach unasɛf fɔ mared, dat de sho se una ebul kɔntrol unasɛf ɛn wan pɔsin nɔ jɔs bisin bɔt wetin i want nɔmɔ bɔt de tink bɔt wetin di ɔda pɔsin sɛf want. Bɔt di tin we impɔtant mɔ na dat, una go mek Jiova Gɔd gladi, bikɔs na in gi di lɔ fɔ se i nɔ fayn fɔ du mami ɛn dadi biznɛs bifo pɔsin mared.—Lɛta Fɔ Galeshya 5:19-21.
21. Wetin na di tin dɛn we una nid fɔ tɔk bɔt we una de wach unasɛf fɔ mared?
21 Sɛkɔn, we una de wach unasɛf fɔ mared, una mek shɔ se una de tɔk to unasɛf. Sɔm tin dɛn de we i go fayn fɔ lɛ una tɔk bɔt we una dɔn disayd fɔ mared. Tin dɛn lɛk, Usay una go de? Una ɔl tu go nid fɔ wok? Una go want fɔ bɔn pikin dɛn? Dɔn, i go fayn fɔ tɔk bɔt tin dɛn we go afɛkt di mared, sɔntɛm na tin we bin dɔn apin trade. Dɛn tin ya kin bi, if yu gɛt dɛt, yu gɛt sɔntin fɔ du fɔ pɔsin ɔ fɔ yu famili, ɔ wɛlbɔdi biznɛs lɛk ɛni siriɔs sik we yu gɛt. Bikɔs yu nɔ go si sayn pan bɔku pipul dɛn we gɛt HIV (di smɔl smɔl tumbu we pɔsin nɔ de si we de gi AIDS), i nɔ bad fɔ lɛ yu ɔ yu mama ɛn papa aks fɔ lɛ una du tɛst fɔ AIDS mɔ if di ɔda pɔsin bin dɔn de du mami ɛn dadi biznɛs di we aw Gɔd nɔ want, ɔ i bin dɔn de yuz nidul fɔ tek drɔgs. If di tɛst sho se di pɔsin gɛt di sik, di wan we gɛt di sik nɔ fɔ mɔna di ɔda pɔsin if i disayd se i nɔ want fɔ mared to am igen. Bɔt i go fayn if pɔsin we bin dɔn de liv in layf di we we go mek i izi fɔ gɛt dis kayn sik, gri fɔ du tɛst fɔ AIDS bifo i bigin wach pɔsin fɔ mared.
NƆ JƆS TINK BƆT DI DE FƆ DI MARED
22, 23. (a) Wetin kin mek una nɔ tink fayn we una de rɛdi fɔ mared? (b) Wetin na di rayt tin we una fɔ du we una de tink bɔt di de fɔ di mared ɛn di mared-os?
22 We di tɛm fɔ di mared de nia, i go mɔs bi se una ɔl tu go bizi de arenj fɔ di mared. Una kin ridyus bɔku yagba bay we una mek am simpul. Fambul dɛn ɛn padi dɛn go gladi we pɔsin mek big mared, bɔt dat kin mek di wan dɛn we jɔs mared ɛn dɛn fambul dɛn rili taya ɛn dɛn kin dɔn spɛn ɔl dɛn mɔni. Sɔm tin dɛn we dɛn go want mek una du mek sɛns, bɔt fɔ lɛ dɛn kɔntrol una fɔ mek una mared lɛk aw ɔda pɔsin bin dɔn mek i yon, go mek una nɔ gladi fɔ di de lɛk aw una fɔ gladi. Pan ɔl we una fɔ tink bɔt aw ɔda pipul dɛn go fil, na di man fɔ disayd aw dɛn go mek dɛn mared pati.—Jɔn 2:9.
23 Mɛmba se mared na wan de nɔmɔ, bɔt di mared-os go de sote go. Nɔ jɔs bisin bɔt di de fɔ di mared. Bifo dat, mek lɛ Jiova Gɔd gayd yu ɛn plan aw una go kɔntinyu fɔ de togɛda we una go dɔn mared. Da tɛm de una go dɔn rɛdi gud wan fɔ go bifo na una mared-os.
a Dis de fɔ kɔntri dɛn usay i nɔ bad fɔ lɛ man ɛn uman we na Kristian dɛn wach dɛnsɛf fɔs bifo dɛn mared.
b Ivin insay di kɔngrigeshɔn, sɔm pipul dɛn kin de we nɔ de go bifo na Jiova in yay. Bifo dɛn sav Jiova wit ɔl dɛn at, dɛn kin alaw wetin pipul dɛn de du na di wɔl ɛn aw dɛn de biev fɔ afɛkt dɛn.—Jɔn 17:16; Jems 4:4.