CHAPTA SIKS
Ɛp Yu Pikin We Dɔn Pas Twɛlv Ia fɔ Kɔmɔt Fayn
1, 2. Us prɔblɛm dɛn pikin dɛn we dɔn pas 12 ia kin gɛt? Us blɛsin dɛn dɛn kin gɛt?
FƆ GƐT pikin we dɔn pas 12 ia na os difrɛn frɔm pikin we ol fayv ia ɔ 10 ia. I nɔ kin izi fɔ pikin we dɔn rich dɛn ej dɛn de ɛn dɛn kin gɛt prɔblɛm dɛn, bɔt dɛn kin stil gɛt gladi at ɛn blɛsin. Ɛgzampul dɛn lɛk Josɛf, Devid, Josaya, ɛn Timoti, de sho se pikin dɛn kin ebul du sɔntin fɔ dɛnsɛf ɛn gɛt fayn padi biznɛs wit Jiova. (Jɛnɛsis 37:2-11; Fɔs Samiɛl 16:11-13; Sɛkɛn Kiŋ 22:3-7; Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 16:1, 2) Bɔku pikin dɛn tide we dɔn pas 12 ia de du di sem tin. Sɔntɛm, yu no sɔm pan dɛn.
2 Bɔt fɔ sɔm pan dɛn, dis ej nɔ kin izi. Sɔntɛnde, dɛn kin gladi ɛn sɔntɛnde dɛn at kin pwɛl. Pikin dɛn we kin dɔn pas 12 ia kin want fɔ du tin fɔ dɛnsɛf, ɛn dɛn nɔ kin gladi we dɛn mama ɛn papa stɔp dɛn nɔ fɔ du sɔntin. Bɔt dɛn pikin ya nɔ kin sabi bɔku tin, dɛn mama ɛn papa nid fɔ sho se dɛn lɛk dɛn bay we dɛn de ɛp dɛn. We pikin de dis ej i kin gladi, bɔt i nɔ kin izi fɔ lɛ in mama ɛn papa ɔndastand am ɛn fɔ lɛ di pikin ɔndastand insɛf. Aw yu go ebul ɛp dɛn yɔŋ pipul ya we dɛn dɔn rich dis kayn ej?
3. Aw mama ɛn papa dɛn go gi dɛn pikin dɛn chans fɔ du wɛl?
3 Mama ɛn papa dɛn we de yuz di advays dɛn we de na di Baybul fɔ tren dɛn pikin dɛn, de gi di pikin dɛn chans fɔ ebul du wɛl pan ɔl di prɔblɛm dɛn we dɛn go gɛt ɛn fɔ lɛ dɛn ebul du tin fɔ dɛnsɛf we dɛn big. Fɔ lɔng tɛm naw, mama, papa, ɛn pikin dɛn we de ɔlsay na di wɔl we dɔn yuz di advays dɛn we de na di Baybul, dɔn ebul bia wit di prɔblɛm dɛn ɛn dɛn famili dɔn go bifo.—Sam 119:1.
MEK TƐM FƆ LƐ YU ƐN YU PIKIN TƆK
Rɛdi ɔltɛm we yu pikin nid fɔ tɔk
4. Wetin mek i impɔtant fɔ lɛ yu ɛn yu pikin we dɔn pas 12 ia tɔk bɔt ɔltin?
4 Di Baybul se: “If yu nɔ gɛt bɔku advays yu plan go fel yu.” (Prɔvabs 15:22) If i bin impɔtant fɔ lɛ yu ɛn yu pikin tɔk bɔt ɔltin we i bin smɔl, na naw mɔ i impɔtant fɔ lɛ una de tɔk bɔt ɔltin bikɔs dɛn tɛm ya di pikin nɔ kin spɛn bɛtɛ tɛm na os ɛn i kin spɛn mɔ tɛm wit in padi dɛn na skul ɔ ɔdasay. If pikin ɛn in mama ɛn papa nɔ kin tɔk bɔt ɔltin, i kin mek di pikin fiba lɛk strenja na di os. So aw yu ɛn yu pikin go kɔntinyu fɔ de tɔk bɔt ɔltin?
5. Aw di Baybul ɛnkɔrej pikin dɛn we dɔn pas 12 ia fɔ si se i fayn fɔ lɛ dɛn ɛn dɛn mama ɛn papa dɛn tɔk bɔt ɔltin?
5 Mama, papa, ɛn pikin dɛn ɔl fɔ du dɛn pat. Na tru se i nɔ kin izi fɔ lɛ pikin we dɔn pas 12 ia tɔk to in mama ɛn papa lɛk aw i bin de tɔk to dɛn we i bin smɔl. Bɔt mɛmba se “tɔŋ we pipul nɔ de fɔ gi advays, ɔlman de lɔs trak; bɔt usay advaysa dɛn de, di siti de bɛtɛ.” (Prɔvabs 11:14) Dis advays de fɔ yɔŋ wan dɛn ɛn pipul dɛn we dɔn ol. Pikin dɛn we dɔn pas 12 ia we no dis go ɔndastand se dɛn stil nid advays bikɔs dɛn go gɛt siriɔs prɔblɛm dɛn as dɛn de gro. Dɛn fɔ no se dɛn mama ɛn papa dɛn we de du wetin di Baybul se rili fit fɔ advays dɛn bikɔs dɛn sabi bɔku tin ɛn dɛn dɔn sho se dɛn rili bisin bɔt dɛn pikin dɛn frɔm we dɛn smɔl. So pikin we dɔn pas 12 ia we gɛt sɛns nɔ go lɛf di advays we in mama ɛn papa dɔn gi am.
6. Wetin mama ɛn papa dɛn we gɛt sɛns ɛn we lɛk dɛn pikin dɛn go du we dɛn pikin dɛn want fɔ tɔk to dɛn?
6 Fɔ lɛ pikin dɛn ebul fɔ tɔk wetin de na dɛn at min se mama ɛn papa dɛn fɔ mek shɔ se dɛn rɛdi ɔltɛm we dɛn pikin dɛn fil fɔ tɔk to dɛn. So if yu na mama ɔ papa, mek shɔ se yusɛf rɛdi fɔ tɔk to yu pikin. Dis nɔ kin izi. Di Baybul se “tɛm de fɔ sɛt mɔt, ɛn tɛm de fɔ tɔk.” (Ɛkliziastis 3:7) We di pikin fil se na tɛm fɔ tɔk, i kin bi se na yu yon tɛm fɔ sɛt mɔt. Sɔntɛm yu bin want fɔ yuz dis tɛm fɔ du pasɔnal stɔdi, fɔ blo smɔl, ɔ fɔ du wok na di os. Stil, if yu pikin want fɔ tɔk to yu, na fɔ tray fɔ ajɔst yu plan ɛn lisin to am. If yu nɔ du dat, i nɔ go tray fɔ tɔk to yu igen. Tink bɔt Jizɔs in ɛgzampul. Wantɛm i bin dɔn plan fɔ blo smɔl. Bɔt we pipul dɛn kam fɔ mek i tich dɛn, i fɔgɛt bɔt di blo we i want fɔ blo ɛn bigin tich dɛn. (Mak 6:30-34) Bɔku pikin dɛn no se dɛn mama ɛn papa dɛn bizi, bɔt dɛn nid fɔ biliv gud wan fɔ se dɛn mama ɛn papa de fɔ dɛn ɔltɛm. So na fɔ rɛdi fɔ tɔk to dɛn ɔltɛm ɛn fɔ rili ɔndastand dɛn.
7. Wetin mama ɛn papa dɛn nid fɔ avɔyd?
7 Tray fɔ mɛmba aw yusɛf bin de we yu bin de dɛn ej dɛn de, ple ɛn laf wit yu pikin dɛn! Mama ɛn papa dɛn nid fɔ gladi we dɛn de wit dɛn pikin dɛn. We mama ɛn papa dɛn nɔ gɛt natin fɔ du, aw dɛn kin yuz dɛn tɛm? If dɛn kin want fɔ yuz dɛn tɛm fɔ du tin we nɔ gɛt ɛnitin fɔ du wit di famili, dɛn pikin dɛn go kwik fɔ notis dat. If di pikin kam fɔ no se dɛn padi dɛn valyu dɛn pas aw dɛn mama ɛn papa valyu dɛn, dat go mek dɛn gɛt prɔblɛm dɛn.
WETIN FƆ TƆK BƆT?
8. Aw fɔ ɛp pikin dɛn fɔ rili lɛk fɔ du fayn wok, fɔ wok tranga wan, ɛn fɔ biev fayn?
8 If mama ɛn papa dɛn nɔ bin dɔn tich dɛn pikin dɛn fɔ du wok fayn ɛn fɔ wok tranga wan, dɛn fɔ tray fɔ du am we di pikin de bitwin 13 to 19 ia. (Fɔs Lɛta Fɔ Tɛsalonayka 4:11; Sɛkɛn Lɛta Fɔ Tɛsalonayka 3:10) I impɔtant bak fɔ mek shɔ se dɛn pikin dɛn rili biliv se i impɔtant fɔ biev fayn ɛn liv klin layf. (Prɔvabs 20:11) Mama ɛn papa dɛn kin tɛl dɛn pikin dɛn mɔ bɔt dɛn tin ya bay dɛn ɛgzampul. Jɔs lɛk aw maredman we nɔto Kristian kin kam fɔ “biliv pan Gɔd bay aw [in wɛf] de du,” na so pikin dɛn bak kin lan fɔ du wetin rayt frɔm di we aw dɛn mama ɛn papa dɛn de du tin. (Pita In Fɔs Lɛta 3:1) Bɔt stil fɔ sɛt fayn ɛgzampul nɔmɔ nɔ kin du, bikɔs bɔku bad tin dɛn de we pikin dɛn kin si ɛn tin dɛn we kin mek dɛn want fɔ du bad we dɛn nɔ kin de na os. So mama ɛn papa dɛn we de kia fɔ dɛn pikin dɛn, nid fɔ ɔndastand wetin dɛn pikin dɛn tink bɔt wetin dɛn kin si ɛn yɛri. Dis min se dɛn fɔ de tɔk to dɛn ɔltɛm.—Prɔvabs 20:5.
9, 10. Wetin mek mama ɛn papa dɛn fɔ tich dɛn pikin dɛn bɔt mami ɛn dadi biznɛs? Aw dɛn go ebul du dis?
9 Dis impɔtant mɔ we i kam pan fɔ tɔk bɔt mami ɛn dadi biznɛs. Mama ɛn papa dɛn, una kin shem fɔ tɔk bɔt mami ɛn dadi biznɛs wit una pikin dɛn? Ilɛksɛf na so i bi, tray fɔ tɔk to dɛn bɔt dat bikɔs dɛn go mɔs yɛri bɔt mami ɛn dadi biznɛs to ɔda pɔsin. If dɛn nɔ lan bɔt am frɔm yu, i pɔsibul fɔ se ɔda pɔsin go tɛl dɛn lay lay tin dɛn bɔt mami ɛn dadi biznɛs we go ambɔg dɛn. Insay di Baybul, Jiova nɔ shem fɔ tɔk bɔt mami ɛn dadi biznɛs, so mama ɛn papa dɛn bak nɔ fɔ shem fɔ tɔk to dɛn pikin dɛn bɔt dat.—Prɔvabs 4:1-4; 5:1-21.
10 Wi gladi fɔ no se di Baybul gi klia advays dɛn bɔt mami ɛn dadi biznɛs, ɛn Jiova Witnɛs dɛn dɔn print bɔku buk ɛn magazin dɛn we go ɛp wi ivin insay dis wi tɛm. I go fayn fɔ lɛ yu yuz dɛn fɔ ɛp yu pikin dɛn. Fɔ ɛgzampul, i go fayn fɔ yuz di pat we de na di buk we nem Questions Young People Ask—Answers That Work Vɔlyum 1 ɛn 2 fɔ tɔk to yu pikin. Yu go rili sɔprayz pan di we aw di pikin de tek wetin yu de tich.
11. Wetin na di bɛst we we mama ɛn papa dɛn fɔ tich dɛn pikin dɛn we i kam pan aw fɔ sav Jiova?
11 Us impɔtant tɔpik mama, papa, ɛn pikin dɛn fɔ tɔk bɔt? Di apɔsul Pɔl bin tɔk bɔt am we i se: “Una fɔ gi [una pikin] Kristiɛn trenin.” (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 6:4) Pikin dɛn nid fɔ de lan bɔt Jiova. Dɛn nid fɔ lan fɔ lɛk Jiova ɛn na dɛn fɔ disayd fɔ sav am fɔ dɛnsɛf. Dɛn go lan mɔ bay ɛgzampul. If pikin dɛn si se dɛn mama ɛn papa dɛn lɛk ‘Gɔd wit ɔl dɛn at, wit ɔl dɛn layf ɛn wit ɔl dɛn maynd’ ɛn dɛn si aw dɛn mama ɛn papa de liv dɛn layf di rayt we, dɛn bak go want fɔ du di sem tin. (Matyu 22:37) Semweso, if di pikin dɛn si aw dɛn mama ɛn papa dɛn nɔ put ɔl dɛn atɛnshɔn pan bɔku prɔpati dɛn, ɛn tray fɔ put Gɔd in Kiŋdɔm fɔs, dat go ɛp dɛn pikin dɛn fɔ tink dis sem kayn we.—Ɛkliziastis 7:12; Matyu 6:31-33.
Fɔ stɔdi di Baybul ɔltɛm impɔtant fɔ di famili
12, 13. Wetin-ɛn-wetin fɔ tink bɔt we go mek di famili wɔship kɔmɔt fayn?
12 Fɔ stɔdi di Baybul ɛni wik, na fayn we fɔ tich pikin dɛn fɔ lɛk fɔ sav Gɔd. (Sam 119:33, 34; Prɔvabs 4:20-23) I rili impɔtant fɔ de stɔdi ɔltɛm. (Sam 1:1-3) Mama, papa, ɛn pikin dɛn fɔ mek shɔ se dɛn nɔ alaw ɔda tin dɛn fɔ impɔtant to dɛn pas di famili wɔship. Dɔn, dɛn fɔ tink di rayt we so dat di famili wɔship go fayn. Wan papa bin tɔk se: “Di men tin we di pɔsin we de kɔndɔkt fɔ du na fɔ ɛnkɔrej ɔlman fɔ fil fri, bɔt dɛn fɔ stil sho rɛspɛkt we dɛn de du di famili wɔship. Fɔ kɔrɛkt di rayt we nɔ kin izi, ɛn nid go de fɔ kɔrɛkt pikin dɛn we ol 13 to 19 ia we i kam pan di we aw dɛn de biev. If di famili wɔship nɔ kɔmɔt fayn lɛk aw yu bin want am, nɔ giv ɔp, tink bɔt aw una go du am fayn nɛks tɛm.” Dis sem papa bin se we i de pre ɛni tɛm bifo dɛn stɔdi, i bin de aks Jiova fɔ ɛp dɛn ɔl fɔ tink di rayt we.—Sam 119:66.
13 Na mama ɛn papa dɛn we na Kristian gɛt di wok fɔ kɔndɔkt di famili wɔship. Na tru se nɔto ɔl mama ɛn papa go rili sabi tich, ɛn i nɔ kin izi fɔ mek dɛn du tin dɛn we go mek ɔlman ɛnjɔy di famili wɔship. Bɔt if yu lɛk yu pikin dɛn we dɔn pas 12 ia “fɔ tru,” yu go want fɔ ɔmbul ɛn tɛl dɛn di tru tin we yu de tich dɛn bɔt aw fɔ sav Jiova. (Jɔn In Fɔs Lɛta 3:18) Pan ɔl we dɛn go de grɔmbul wan wan tɛm, dɛn go mɔs notis di we aw yu de sho se yu rili bisin bɔt dɛn.
14. Aw mama ɛn papa dɛn go du wetin de na Ditarɔnɔmi 11:18, 19 we dɛn want fɔ tich dɛn pikin dɛn fɔ sav Jiova?
14 Nɔto famili wɔship tɛm nɔmɔ una fɔ yuz fɔ de lan bɔt Jiova. Yu mɛmba di lɔ we Jiova gi mama ɛn papa dɛn? I bin se: “Dɛn fɔ kram di lɔ dɛn ɛn put dɛn na dɛn at, so dat dɛn nɔ go fɔgɛt dɛn. I se dɛn fɔ rayt di lɔ dɛn ɛn tay am na dɛn an ɛn dɛn ed. I tɛl dɛn se dɛn fɔ tich dɛn pikin dɛn mek dɛnsɛf go lan fɔ obe di lɔ dɛn, ɛn se dɛn fɔ de tɔk bɔt di lɔ dɛn ɔlsay we dɛn de; na os, trit, we dɛn de blo ɛn we dɛn wek na mɔnin.” (Ditarɔnɔmi 11:18, 19; rid bak Ditarɔnɔmi 6:6, 7.) Dis nɔ min se mama ɛn papa dɛn fɔ de prich to dɛn pikin dɛn ɔltɛm. Bɔt di papa fɔ de fɛn we ɔltɛm fɔ ɛp ɔlman na in famili fɔ rili sav Jiova.
WETIN MEK I IMPƆTANT FƆ TREN YU PIKIN
15, 16. (a) Wetin i min fɔ tren pɔsin? (b) Udat gɛt di wok fɔ tren pikin dɛn? Bɔt udat i lɛf to fɔ tek di trenin?
15 Fɔ tren min fɔ kɔrɛkt, so nid de fɔ tɔk. Pan ɔl we wan wan tɛm nid go de fɔ pɔnish di pɔsin we yu de tren, i bɛtɛ fɔ kɔrɛkt am mɔ pas aw yu de pɔnish am. Yu bin nid fɔ tren yu pikin dɛn we dɛn bin smɔl, bɔt pan ɔl we dɛn dɔn big yu stil nid fɔ tren dɛn mɔ. Pikin dɛn we gɛt sɛns no se dis na tru.
16 Di Baybul se: “Fulman nɔ de tek wetin in papa tich am, bɔt [udat] de yɛri wetin dɛn tɛl am gɛt sɛns.” (Prɔvabs 15:5) Bɔku tin de fɔ lan frɔm dis skripchɔ. I ɛp wi fɔ no se mama ɛn papa dɛn fɔ tren dɛn pikin dɛn. Pikin nɔ go “yɛri wetin dɛn tɛl am” if dɛn nɔ bin dɔn kɔrɛkt am. Pan ɔl we na mama ɛn papa Jiova bin dɔn gi di wok fɔ tren pikin, na di papa mɔ gɛt di wok fɔ tren di pikin. Bɔt, i lɛf to di pikin fɔ lisin to wetin in mama ɛn papa dɛn de tɛl am. Di pikin go lan mɔ ɛn ridyus di mistek dɛn we i de mek if i lisin to di fayn advays we in mama ɛn papa de gi am. (Prɔvabs 1:8) Di Baybul se: “Udat nɔ de yɛri wɔd, na po ɛn disgres go mit am, bɔt [udat] de yɛri wɔd go gɛt rɛspɛkt.”—Prɔvabs 13:18.
17. Wetin mama ɛn papa dɛn fɔ mek shɔ se dɛn du we dɛn de tren pikin?
17 We mama ɛn papa dɛn de tren dɛn pikin dɛn, dɛn fɔ mek shɔ se dɛn du am di rayt we. Dɛn nɔ fɔ strikt pan di pikin te di pikin vɛks pasmak ɛn nɔ ivin fil gud bɔt insɛf. (Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:21) Dɔn, mama ɛn papa dɛn nɔ fɔ alaw dɛn pikin dɛn fɔ jɔs du wetin dɛn fil fɔ du nɔmɔ te di pikin dɛn nɔ gɛt di trenin we dɛn nid fɔ gɛt. If mama ɛn papa dɛn alaw dɛn pikin dɛn fɔ jɔs du wetin dɛn fil fɔ du nɔmɔ, dat go mek dɛn nɔ kɔmɔt fayn. Prɔvabs 29:17 se: “Wɛn yu tren yu pikin, yu go de gladi fɔ am ɔltɛm, i nɔ go ɛva mek yu shem.” Bɔt vas 21 se: “If yu bayobayo yu mɔntbɔy frɔm we i smɔl te i big, i go ɛnd ɔp fɔ tek yu prɔpati tumara.” Pan ɔl we dis vas de tɔk bɔt awsbɔy, na di sem tin go apin if yu bayobayo pikin.
18. We yu tren yu pikin, wetin dat de sho? Wetin mama ɛn papa dɛn go avɔyd if dɛn tren dɛn pikin dɛn?
18 Di tru tin na dat, fɔ tren pikin di rayt we de sho se mama ɛn papa dɛn rili lɛk di pikin. (Di Ibru Pipul Dɛn 12:6, 11) If yu na mama ɔ papa, yu go mɔs no se fɔ kɔntinyu fɔ tren yu pikin di rayt we nɔ izi. Fɔ mek pis go de na di os, i kin izi fɔ alaw pikin we trangayes fɔ du wetin i want. Bɔt leta, mama ɛn papa dɛn we du dis go ɛnd ɔp fɔ gɛt famili we nɔ gɛt wan kɔntrol.—Prɔvabs 29:15; Lɛta Fɔ Galeshya 6:9.
WOK ƐN PLE
19, 20. Aw mama ɛn papa dɛn go du di rayt tin we i kam pan di we aw dɛn pikin dɛn fɔ ɛnjɔy?
19 Trade trade pikin dɛn bin de ɛp fɔ du wok dɛn na os ɔ na fam. Tide bɔku pikin dɛn gɛt tɛm fɔ dɛnsɛf ɛn nɔbɔdi nɔ de wach wetin dɛn de du. Biznɛs pipul dɛn de mek bɔku bɔku tin dɛn fɔ mek yɔŋ pipul dɛn ɛnjɔy dɛnsɛf we dɛn nɔ gɛt natin fɔ du. Dɔn we yu tink bak bɔt aw pipul dɛn na di wɔl nɔ rili bisin bɔt wetin di Baybul se we i kam pan aw fɔ liv, yu go si se dis na big prɔblɛm.
20 So na mama ɛn papa dɛn we gɛt sɛns fɔ disayd ɛnitin bɔt aw fɔ ɛnjɔy. Bɔt nɔ fɔgɛt se di pikin bak de gro. Ɛni ia di pikin go want fɔ mek una trit am lɛk big pɔsin. So as di pikin de big, i go fayn fɔ lɛ mama ɔ papa alaw am fɔ pik aw i want fɔ ɛnjɔy insɛf wans di kayn we aw i want fɔ ɛnjɔy insɛf nɔ pwɛl Gɔd in lɔ. Wan wan tɛm, di pikin kin want fɔ lisin to myuzik, gɛt padi dɛn, ɛn tin dɛn we i go lɛk fɔ du fɔ insɛf. We dis bigin fɔ apin, na fɔ tɔk wit yu pikin so dat yu go ɛp am fɔ du di rayt tin dɛn tumara bambay.
21. We pikin plan di tɛm we i fɔ yuz fɔ ɛnjɔy insɛf, aw dat go protɛkt am?
21 Ɔmɔs tɛm pɔsin fɔ yuz fɔ ɛnjɔy? Na sɔm kɔntri dɛn, dɛn kin mek pikin dɛn biliv se dɛn gɛt rayt fɔ ɛnjɔy dɛnsɛf. So, pikin we ol 13 to 19 ia kin mek plan fɔ de ɛnjɔy insɛf ɔltɛm. I lɛf to di mama ɛn papa fɔ tich dɛn pikin dɛn fɔ se dɛn fɔ spɛn tɛm pan ɔda tin dɛn lɛk di famili, pasɔnal stɔdi, fɔ kip kɔmpin wit pipul dɛn we rili lɛk Jiova, fɔ go mitin, ɛn fɔ du wok na os. Dis go ɛp fɔ mek di “ɛnjɔymɛnt na [di] wɔl” nɔ stɔp dɛn fɔ kɔntinyu fɔ lan bɔt Gɔd.—Lyuk 8:11-15.
22. Us ɔda impɔtant tin pikin dɛn fɔ tink bɔt we dɛn de tink bɔt aw fɔ ɛnjɔy?
22 Kiŋ Sɔlɔmɔn bin se: “A no se natin nɔ de we bɛtɛ pas fɔ de gladi ɛn ɛnjɔy yusɛf wans yu gɛt layf; ɛn mɛmba se PAPA GƆD want ɔlman fɔ it, drink ɛn ɛnjɔy ɔl wetin i lebɔ fɔ.” (Ɛkliziastis 3:12, 13) Fɔ ɛnjɔy na fayn tin. Na so bak fɔ wok tranga wan, fayn. Bɔku pikin dɛn tide nɔ no bɔt di gladi at we pɔsin go gɛt we i wok tranga wan ɔ di rɛspɛkt we pɔsin go gɛt we i ebul fɔ sɔlv prɔblɛm fɔ insɛf. Sɔm nɔ kin gɛt di chans fɔ lan wok ɔ fɔ du sɔntin fɔ sɔpɔt dɛnsɛf tumara bambay. Dis na tin we kin mɔna mama ɛn papa dɛn. Yu go tray fɔ mek yu pikin lan sɔntin we i go yuz fɔ sɔpɔt insɛf? If yu ebul fɔ tich yu pikin fɔ valyu ɛn ivin fɔ ɛnjɔy fɔ wok tranga wan, di bɔy pikin ɔ gyal pikin go kɔmɔt fayn we go bɛnifit am we i de fɔ insɛf.
FRƆM PIKIN WE DƆN PAS TWƐLV IA TO BIG PƆSIN
Sho se yu lɛk ɛn gladi fɔ yu pikin dɛn
23. Aw mama ɛn papa dɛn go ɛnkɔrej dɛn pikin dɛn?
23 Pan ɔl we mama ɔ papa dɛn kin gɛt prɔblɛm wit dɛn pikin, di Baybul stil tɔk se: “Lɛk go de sote go.” (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 13:8) Nɔ ɛva stɔp fɔ sho se yu lɛk yu pikin. Aks yusɛf dɛn kwɛstyɔn ya, ‘A kin tɛl mi pikin tɛnki ɛnitɛm i ebul sɔlv prɔblɛm fɔ insɛf? A kin yuz ɛni chans we a gɛt fɔ sho se a lɛk ɛn gladi fɔ mi pikin, bifo dɛn chans dɛn de pas?’ Pan ɔl we sɔntɛnde una go gɛt af af prɔblɛm dɛn, if di pikin biliv tranga wan se yu lɛk am, insɛf go want fɔ sho se i lɛk yu.
24. Us advays we de na di Baybul we mama ɔ papa fɔ fala we dɛn de mɛn dɛn pikin dɛn? Wetin bak dɛn fɔ mɛmba?
24 Na tru se as di pikin dɛn de gro, dɛn go gɛt fɔ disayd fɔ dɛnsɛf we i kam pan sɔm impɔtant tin dɛn. Sɔntɛnde, mama ɛn papa dɛn nɔ kin lɛk wetin di pikin disayd. Wetin fɔ du if di pikin disayd nɔ fɔ kɔntinyu fɔ sav Jiova Gɔd? Dis na tin we kin apin. Ivin sɔm pan Jiova in pikin dɛn we bin de na ɛvin nɔ bin gri lisin to in advays ɛn tɔn rebɛl pan am. (Jɛnɛsis 6:2; Jud In Lɛta 6) Pikin dɛn nɔ tan lɛk kɔmpyuta dɛn we yu go yuz ɛni aw yu want. Dɛnsɛf gɛt fridɔm fɔ disayd wetin dɛn want fɔ du ɛn na dɛn go ansa to Jiova fɔ wetin dɛn disayd. Bɔt stil mama ɛn papa dɛn fɔ du wetin de na Prɔvabs 22:6 we se: “Gi pikin gud trenin so dat wɛn i dɔn big, i nɔ go fɔgɛt di trenin.”
25. Us fayn we mama ɛn papa dɛn gɛt fɔ sho se dɛn gladi fɔ di wok we Jiova gi dɛn fɔ mɛn pikin?
25 So na fɔ sho se yu rili lɛk yu pikin dɛn. Du ɔl wetin yu ebul fɔ du fɔ fala wetin di Baybul se we yu de mɛn dɛn. Sɛt fayn ɛgzampul we i kam pan aw yu de liv yu layf. Datɛnde, yu go ebul gi yu pikin dɛn di bɛst chans fɔ bi pipul dɛn we de fred Gɔd as dɛn de gro. Dis na fayn we fɔ mek mama ɛn papa dɛn sho se dɛn gladi fɔ di wok we Jiova gi dɛn fɔ mɛn pikin dɛn.