CHAPTA SIKSTIN
Mek Shɔ se Yu Famili Gɛt Bɛtɛ Tumara Bambay
1. Aw Jiova bin want famili fɔ de?
WE Jiova bin mek di fɔs mared bitwin Adam ɛn Iv, Adam bin sho se i gladi bay we i tɔk dɛn fayn fayn wɔd dɛn ya se: “Dis na bon we kɔmɔt pan mi yon bon, ɛn flɛsh we kɔmɔt pan mi yon flɛsh. I nem ‘Uman’ bikɔs, na pat pan man dɛn tek mek am.” (Jɛnɛsis 2:22, 23) Bɔt Gɔd nɔ bin want fɔ mek mɔtalman dɛn jɔs ɛnjɔy dɛnsɛf nɔmɔ. I bin want di wan dɛn we mared ɛn famili dɛn fɔ du wetin i want. I bin tɛl di fɔs maredman ɛn in wɛf se: “Una bɔn bɔku pikin dɛn, fɔ mek una de ɔlsay na di wɔl ɛn kɔntrol di wɔl. Una go gɛt pawa fɔ kɔntrol ɔl di fish dɛm, ɔl di bɔd dɛm ɛn ɔl dɛn animal dɛm.” (Jɛnɛsis 1:28) Dis na bin fayn fayn wok we Jiova bin gi dɛn! Dɛn ɛn dɛn pikin dɛn bin fɔ dɔn gɛt gladi at if Adam ɛn Iv bin fɔ dɔn obe Jiova!
2, 3. Aw famili dɛn go rili gɛt gladi at naw?
2 Insay wi yon tɛm, famili dɛn go gladi if dɛn tray fɔ wok togɛda fɔ du wetin Gɔd want. Di apɔsul Pɔl bin rayt se: “Fɔ du wetin Gɔd want go bɛnifit yu pan ɔltin, i gɛt prɔmis fɔ di layf we wi gɛt naw ɛn di layf we gɛt fɔ kam.” (Fɔs Lɛta To Timoti 4:8, NW) Famili we de du wetin Gɔd want ɛn we de fala di advays dɛn we de na di Baybul, go gɛt gladi at ivin naw. (Sam 1:1-3; 119:105; Sɛkɛn Lɛta To Timoti 3:16) Ilɛksɛf na wan pɔsin na di famili de fala di advays dɛn we de na di Baybul, dat bɛtɛ pas if nɔbɔdi nɔ de du am.
3 Dis buk dɔn tɔk bɔt bɔku advays dɛn we de na di Baybul we go ɛp fɔ mek famili gɛt gladi at. Sɔntɛm yu go dɔn notis se dɛn tɔk bɔt sɔm pan dɛn bɔku tɛm. Wetin mek? Bikɔs dɛn de tɔk pawaful tin dɛn we go ɛp famili dɛn pan ɔltin we dɛn de du. Famili we de tray fɔ fala di advays dɛn we de na di Baybul go si se fɔ du wetin Gɔd want go mek dɛn gɛt di ‘prɔmis fɔ di layf we de naw.’ Lɛ wi tɔk bak bɔt dɛn 4 impɔtant advays dɛn ya.
WETIN MEK I FAYN FƆ KƆNTROL WISƐF?
4. Wetin mek i impɔtant fɔ ebul kɔntrol yusɛf na mared-os?
4 Kiŋ Sɔlɔmɔn bin tɔk se: “Pɔsin we nɔ ebul kɔntrol insɛf tan lɛkɛ siti we nɔ gɛt bawndri we ɛnibɔdi kin atak.” (Prɔvabs 25:28; 29:11) Fɔ ‘kɔntrol wisɛf’ na impɔtant tin we go mek di wan dɛn we mared gɛt gladi at. Fɔ put an pan bad bad tin dɛn lɛk fɔ vɛks pasmak, fɔ bigin tink bɔt mami ɛn dadi biznɛs di we we nɔ rayt, go pwɛl di mared-os. Dɛn abit ya kin mek i tek sɔm tɛm fɔ mek gladi at de na di mared-os ɛn sɔntɛm de, gladi at nɔ go ivin de na di mared-os igen.
5. Aw mɔtalman dɛn we nɔ pafɛkt go ebul fɔ kɔntrol dɛnsɛf? Aw dat go bɛnifit dɛn?
5 Na tru se as Adam in pikin dɛn, i nɔ izi fɔ mek wi kɔntrol wisɛf bikɔs wi nɔ pafɛkt. (Lɛta Fɔ Rom 7:21, 22) Stil fɔ kɔntrol wisɛf na kwaliti we Gɔd in spirit go ɛp wi fɔ gɛt. (Lɛta Fɔ Galeshya 5:22, 23) Gɔd in spirit go ɛp wi fɔ kɔntrol wisɛf if wi pre fɔ dis kwaliti, if wi fala di advays dɛn we de na di Baybul, ɛn if wi kip kɔmpin wit ɔda pipul dɛn we gɛt dis kayn kwaliti ɛn avɔyd di wan dɛn we nɔ gɛt am. (Sam 119:100, 101, 130; Prɔvabs 13:20; Pita In Fɔs Lɛta 4:7) Dis kwaliti go ɛp wi “nɔ fɔ liv fri layf” ilɛksɛf dɛn tɛmt wi. (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 6:18) Wi nɔ go put an pan fɛt-fɛt ɛn wi go avɔyd ɔ ivin stɔp fɔ drink pasmak. Ɛn wi go ebul fɔ kɔntrol wisɛf we ɔda pɔsin want fɔ mek wi vɛks ɛn we wi gɛt siriɔs prɔblɛm. Mek wi ɔl, ivin smɔl pikin dɛnsɛf lan fɔ gɛt dis impɔtant kwaliti we Gɔd in spirit de gi.—Sam 119:1, 2.
TINK DI RAYT WE BƆT UDAT DE OBA IN KƆMPIN
6. (a) Aw Gɔd arenj udat fɔ de oba in kɔmpin? (b) Wetin maredman fɔ mɛmba if i want fɔ mek gladi at de na in famili?
6 Wan ɔda impɔtant advays na fɔ no udat fɔ de oba in kɔmpin. Pɔl bin tɔk bɔt di rayt we aw dis fɔ bi we i se: “A want mek una ɔndastand sɔntin: Na Krays de oba ɔlman, na di man de oba in wɛf, ɛn na Gɔd in wangren de oba Krays.” (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 11:3) Dis min se na di man fɔ de oba in famili, in wɛf fɔ sɔpɔt am, ɛn di pikin dɛn fɔ obe dɛn mama ɛn papa. (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 5:22-25, 28-33; 6:1-4) Notis se gladi at go de if di wan we de oba in kɔmpin du am di rayt we. Maredman dɛn we de du wetin Gɔd want no se fɔ de oba dɛn famili nɔ min se pawpa wetin dɛn want na in fɔ bi. Dɛn fɔ falamakata Jizɔs we de oba dɛn. Pan ɔl we na Jizɔs na di “edman fɔ ɔlman,” i nɔ bin “kam fɔ mek mɔtalman bi in savant, bɔt i kam fɔ bi dɛn savant.” (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 1:22; Matyu 20:28) Semweso, maredman we na Kristian nɔ go de oba in famili fɔ bɛnifit insɛf, bɔt i go du tin fɔ bɛnifit in wɛf ɛn in pikin dɛn.—Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 13:4, 5.
7. Us advays dɛn we de na di Baybul we go ɛp wɛf fɔ du wetin Gɔd want na di famili?
7 Wetin di mareduman fɔ du? Wɛf we de du wetin Gɔd want nɔ go kɔmpia insɛf to in man ɛn in nɔ go tray fɔ de oba am. I go gladi fɔ sɔpɔt am ɛn fɔ wok wit am. Sɔntɛnde, di Baybul kin kɔl mareduman “pipul wɛf,” dis sho klia wan se na in man de oba am. (Jɛnɛsis 20:3) We uman mared i “fɔ de wit in man” sote go. (Lɛta Fɔ Rom 7:2) Bɔt di Baybul kɔl am bak pɔsin we “fit fɔ de wit” ɛn pɔsin we de “ɛp.” (Jɛnɛsis 2:20) I de ɛp am wit kwaliti dɛn ɛn tin dɛn we in man nɔ ebul fɔ du, ɛn i de sɔpɔt am ɔltɛm. (Prɔvabs 31:10-31) Di Baybul tɔk bak se wɛf dɛn na “patna dɛn” we de wok togɛda wit di wan we dɛn mared to. (Malakay 2:14, NW) Dɛn advays dɛn ya we de na di Baybul go ɛp maredman ɛn in wɛf fɔ ɔndastand wetin ɔlman fɔ du ɛn fɔ trit dɛnsɛf wit rɛspɛkt.
“SHAP UNA YES FƆ YƐRI”
8, 9. Ɛksplen sɔm advays dɛn we de na di Baybul we go ɛp famili dɛn fɔ tɔk ɛn lisin to dɛnsɛf.
8 Dis buk tɔk mɔ bɔt wetin mek i impɔtant fɔ de tɔk to pɔsin ɛn fɔ de lisin we ɔda pɔsin de tɔk. Wetin mek? Bikɔs i izi fɔ sɔlv prɔblɛm dɛn we pipul dɛn de tɔk ɛn lisin to dɛnsɛf. Dis tan lɛk strit we gɛt tu we fɔ lɛ motoka dɛn pas. Jems bin tɔk bɔt dis bay we i se: “Una fɔ shap una yes fɔ yɛri wetin pipul de tɔk, bɔt una fɔ tek tɛm tɔk.”—Jems 1:19.
9 I impɔtant bak fɔ lɛ wi tek tɛm wit di we aw wi de tɔk. Fɔ tɔk lɛk se yu de agyu ɔ fɔ yuz bad wɔd dɛn we yu de tɔk, go mek una nɔ tɔk ɛn lisin to unasɛf fayn. (Prɔvabs 15:1; 21:9; 29:11, 20) Ilɛksɛf wetin wi de tɔk na kɔrɛkt tin, if wi tɔk am lɛk se wi vɛks, wi prawd, ɔ wi tɔk am da rud we, dat go mek bifo yu du gud na prɔblɛm go de na di famili. Wetin wi de tɔk fɔ fayn; i fɔ bi tin we ɔda pɔsin go “gladi fɔ yɛri.” (Lɛta Fɔ Kɔlɔse 4:6) Wetin wi de tɔk fɔ tan lɛk we pɔsin “tek gold mek fayn dizayn pan silva sɛtin.” (Prɔvabs 25:11) Famili dɛn we de lan fɔ tɔk ɛn lisin to dɛnsɛf dɔn tinap tranga wan fɔ mek dɛn gɛt gladi at.
LƆV RILI IMPƆTANT
10. Uskayn lɔv rili impɔtant na mared-os?
10 Bɔku say insay dis buk dɛn yuz di wɔd “lɔv.” Yu mɛmba di difrɛn kayn lɔv dɛn we di buk tɔk bɔt? Na tru se di kayn lɔv we fɔ de bitwin man ɛn uman (Grik wɔd na eʹros) na impɔtant wan we de ɛp mared-os, ɛn fɔ lɛ di mared-os go bifo dɛn fɔ rili bisin bɔt dɛnsɛf ɛn gɛt tayt padi biznɛs. (Grik wɔd na phi·liʹa.) Bɔt wan kayn lɔv de we impɔtant. Dat na di wan we dɛn kɔl na Grik, a·gaʹpe. Dis na di kayn lɔv we wi gɛt fɔ Jiova, fɔ Jizɔs, ɛn fɔ wi neba dɛn. (Matyu 22:37-39) Na dis kayn lɔv Jiova gɛt fɔ mɔtalman. (Jɔn 3:16) I go rili fayn fɔ mek wi sho dis kayn lɔv to di wan dɛn we wi mared to ɛn to wi pikin dɛn!—Jɔn In Fɔs Lɛta 4:19.
11. Aw lɔv go mek mared-os go bifo?
11 Insay mared-os, na dis kayn lɔv go rili “mek pipul dɛn de togɛda pafɛkt wan.” (Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:14, NW) Na in de mek maredman ɛn in wɛf kɔntinyu fɔ de togɛda ɛn mek dɛn want fɔ du tin we go bɛnifit di ɔda pɔsin ɛn dɛn pikin dɛn. We famili dɛn gɛt siriɔs prɔblɛm, lɔv kin ɛp dɛn fɔ mek dɛn sɔlv da prɔblɛm de. As maredman ɛn in wɛf de ol, lɔv go ɛp dɛn fɔ sɔpɔt ɛn kɔntinyu fɔ valyu dɛnsɛf mɔ. Pipul dɛn we gɛt lɔv nɔ go jɔs bisin bɔt dɛn yon biznɛs nɔmɔ. Di Baybul se: “Una go ebul bia ɔltin we pipul du una; una go biliv gud tin bɔt pipul ɔltɛm; una go de abop ɔltɛm se bɛtɛ go fala dɛn; ɛn una nɔ go tap fɔ lɛk una kɔmpin mɔtalman wɛn tin traŋa.”—Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 13:4-8.
12. Wetin mek we maredman ɛn in wɛf lɛk Gɔd, dɛn mared-os go go bifo?
12 Di mared-os go kɔntinyu fɔ go bifo if di maredman ɛn in wɛf nɔ jɔs lɛk dɛnsɛf, bɔt na we dɛn rili lɛk Jiova. (Ɛkliziastis 4:9-12) Wetin du? Wɛl di apɔsul Jɔn bin rayt se: “We wi lɛk Gɔd wi de du ɔl wetin i tɛl wi fɔ du.” (Jɔn In Fɔs Lɛta 5:3) So maredman ɛn in wɛf fɔ tren dɛn pikin dɛn fɔ du wetin Jiova want nɔto bikɔs dɛn lɛk dɛn pikin dɛn bɔt na bikɔs na dat Jiova tɛl dɛn fɔ du. (Ditarɔnɔmi 6:6, 7) Dɛn nɔ fɔ jɔs avɔyd mami ɛn dadi biznɛs di we aw Gɔd nɔ want bikɔs dɛn lɛk dɛnsɛf bɔt na bikɔs dɛn lɛk Jiova we “go jɔj dɛn wan we de liv fri layf, ɛn i go jɔj ɛni mared uman we kip ɔda man ɛn ɛni mared man we kip ɔda uman.” (Di Ibru Pipul Dɛn 13:4) Ilɛksɛf di man ɔ di wɛf du sɔntin we rili bad, di lɔv we di ɔda pɔsin gɛt fɔ Jiova go mek i kɔntinyu fɔ fala di Baybul in advays dɛn. Gladi at go de na famili dɛn usay pipul dɛn lɛk dɛnsɛf bikɔs dɛn rili lɛk Jiova!
FAMILI WE DE DU WETIN GƆD WANT
13. We pɔsin mekɔp in maynd fɔ du wetin Gɔd want, aw dat go ɛp am fɔ pe atɛnshɔn pan di tin dɛn we rili impɔtant?
13 As Kristian dɛn, wi fɔ du wetin Gɔd want pan ɔl di tin dɛn we wi de du. (Sam 143:10) We famili dɛn de du wetin Gɔd want, dat go mek dɛn pe atɛnshɔn pan tin dɛn we rili impɔtant. (Lɛta Fɔ Filipay 1:9, 10) Fɔ ɛgzampul, Jizɔs bin wɔn wi se: “A kam fɔ skata dɛn bɔy pikin ɛn dɛn papa, dɛn gyal pikin ɛn dɛn mama, dɛn dɔtɛnlɔ ɛn dɛn mɔdɛnlɔ; yu yon fambul go bi di wan we et yu pas ɔl.” (Matyu 10:35, 36) Bɔku pan di wan dɛn we de fala Jizɔs, dɛn fambul dɛn dɔn trit dɛn bad. Dis sho se wetin Jizɔs bin tɔk na tru. Fɔ tru, dis na tin we rili sɔri! Pan ɔl we wi lɛk wi fambul dɛn, dat nɔ fɔ mek wi nɔ lɛk Jiova Gɔd ɛn Jizɔs Krays. (Matyu 10:37-39) If pɔsin bia we in fambul dɛn de trit am bad, di wan dɛn we de trit am bad go chenj if dɛn si di gud we aw i de biev bikɔs i de du wetin Gɔd want. (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 7:12-16; Pita In Fɔs Lɛta 3:1, 2) Ilɛksɛf dat nɔ apin, wi nɔ go gɛt ɛni bɛnifit if wi stɔp fɔ sav Gɔd bikɔs ɔda pipul dɛn de trit wi bad.
14. We mama ɛn papa dɛn ɛnkɔrej dɛn pikin dɛn fɔ du wetin Gɔd want, aw dat go bi di bɛst tin we dɛn go du fɔ dɛn pikin dɛn?
14 We mama ɛn papa dɛn de du wetin Gɔd want, dat go ɛp dɛn fɔ du di rayt tin. Fɔ ɛgzampul, na sɔm ples dɛn, sɔm mama ɛn papa dɛn kin si dɛn pikin dɛn as bank usay dɛn go gɛt mɔni we dɛn go dɔn ol. Pan ɔl we na fayn tin fɔ mek pikin dɛn kia fɔ dɛn mama ɛn papa dɛn we dɔn ol, dat nɔ fɔ mek mama ɛn papa dɛn ɛnkɔrej dɛn pikin dɛn fɔ du tin we go mek dɛn gɛda bɔku prɔpati. Mama ɛn papa dɛn nɔ go de ɛp dɛn pikin dɛn if dɛn de ɛnkɔrej dɛn fɔ du tin we go mek dɛn gɛda bɔku prɔpati bifo dɛn put Gɔd in Kiŋdɔm fɔs.—Fɔs Lɛta To Timoti 6:9.
15. Aw Timoti in mama we nem Yunis bin sɛt fayn ɛgzampul fɔ mama ɛn papa dɛn we de du wetin Gɔd want?
15 Wan pɔsin we bin sɛt fayn ɛgzampul na bin Yunis we na bin Timoti in mama. Timoti na bin Pɔl in padi. (Sɛkɛn Lɛta To Timoti 1:5) Pan ɔl we Yunis in man nɔto bin Kristian, in ɛn Timoti in grani we nem Lɔys bin ebul fɔ mɛn Timoti fɔ du wetin Gɔd want. (Sɛkɛn Lɛta To Timoti 3:14, 15) We Timoti big, Yunis bin alaw am fɔ jɔyn Pɔl fɔ travul go difrɛn difrɛn say dɛn fɔ prich bɔt Gɔd in Kiŋdɔm. (Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 16:1-5) Wi shɔ se Yunis bin rili gladi we in pikin bi gud mishɔnari! Di we aw i bin de du wetin Gɔd want sho se dɛn bin tren am fayn. Fɔ tru, Yunis go dɔn gladi we i bin de yɛri di gud gud tin dɛn we pipul dɛn bin de tɔk bɔt Timoti, pan ɔl we i go mɔs bi se i bin de mis am.—Lɛta Fɔ Filipay 2:19, 20.
DI FAMILI ƐN YU TUMARA BAMBAY
16. We Jizɔs big, wetin i bin du fɔ in mama? Wetin na bin di men tin we i bin want fɔ du?
16 Jizɔs bin mɛn na famili we de fred Gɔd ɛn we i big, i rili sho se i bisin bɔt in mama. (Lyuk 2:51, 52; Jɔn 19:26) Bɔt di men tin we Jizɔs bin want na fɔ du wetin Gɔd want, ɛn dat na fɔ mek mɔtalman gɛt layf we go de sote go. Na dat i du we i gi in pafɛkt layf fɔ pul mɔtalman frɔm sin.—Mak 10:45; Jɔn 5:28, 29.
17. We Jizɔs fetful, us chans dat gi to di wan dɛn we de du wetin Gɔd want?
17 Afta Jizɔs day, Jiova bin gi am layf bak fɔ go na ɛvin ɛn gi am pawa, leta i mek am Kiŋ na in Kiŋdɔm we de na ɛvin. (Matyu 28:18; Lɛta Fɔ Rom 14:9; Rɛvɛleshɔn 11:15) Di day we Jizɔs bin day mek i pɔsibul fɔ mek Gɔd pik sɔm mɔtalman dɛn fɔ rul wit am na ɛvin. I gi chans bak fɔ mek mɔtalman dɛn we de du wetin Gɔd want gɛt di chans fɔ ɛnjɔy pafɛkt layf na Paradays we gɛt fɔ de na dis wɔl. (Rɛvɛleshɔn 5:9, 10; 14:1, 4; 21:3-5; 22:1-4) Wan big big ɔnɔ we wi gɛt tide, na fɔ tɛl wi neba dɛn bɔt di gud nyus.—Matyu 24:14.
18. Us advays dɛn de fɔ famili dɛn ɛn fɔ pɔsin we nɔ mared?
18 Lɛk wetin di apɔsul Pɔl bin tɔk, we wi liv wi layf di we aw Gɔd want, dat go mek pipul dɛn gɛt di prɔmis fɔ gɛt di “layf we gɛt fɔ kam.” Fɔ tru, dis na di bɛst we fɔ mek wi gɛt tru tru gladi at! Mɛmba se “di wɔl ɛn ɔltin we lib de we pipul want bad bad go dɔn wande, bɔt di pɔsin we du wetin Gɔd want go de sote go.” (Jɔn In Fɔs Lɛta 2:17) So ilɛk yu na pikin ɔ yu na mama ɔ papa, maredman ɔ mareduman, ɔ pɔsin we dɔn big bɔt we nɔ mared ɔ pɔsin we nɔ gɛt pikin dɛn, tray fɔ du wetin Gɔd want. Ilɛk yu gɛt tin we de mɔna yu ɔ gɛt siriɔs prɔblɛm dɛn, nɔ ɛva fɔgɛt se yu na pɔsin we de sav Gɔd. So du ɔltin fɔ briŋ prez to Jiova. (Prɔvabs 27:11) Ɛn lɛ ɔl wetin yu de du mek yu gɛt gladi at naw ɛn mek yu gɛt layf na di nyu wɔl we gɛt fɔ kam!