Wachtawa LAYBRI NA DI INTANƐT
Wachtawa
LAYBRI NA DI INTANƐT
Krio
  • BAYBUL
  • BUK ƐN ƆDA TIN DƐN
  • MITIN DƐN
  • lv chap. 13 pp. 144-159
  • Sɛlibreshɔn dɛn We Gɔd Nɔ Lɛk

Fim nɔ de fɔ dis say we yu pik.

Sɔri o, prɔblɛm de we mek di fim nɔ gri fɔ lod.

  • Sɛlibreshɔn dɛn We Gɔd Nɔ Lɛk
  • Kɔntinyu Fɔ Du Wetin Go Mek Gɔd Lɛk Yu
  • Sɔbɛdin
  • Buk ɛn Ɔda Tin dɛn fɔ Dis Sem Dɔkyumɛnt
  • KRISMAS
  • BATDE
  • ISTA
  • NYU IA DE
  • NƆ DU ƐNITIN WE GO MEK YU MARED NƆ FAYN
  • TOST
  • “LƐ ƆL UDAT SE I LƐK PAPA GƆD, ET BAD”
  • PREZ GƆD BAY DI TIN DƐN WE YU DE SE ƐN DU
  • Na Ɔl Sɛlibreshɔn dɛn Gɔd De Gladi Fɔ?
    Kɔntinyu fɔ Mek Gɔd Lɛk Yu
  • Disayd Fɔ Wɔship Gɔd di Rayt We
    Wetin Wi Go Lan Frɔm di Baybul?
  • Sho Se Yu Rɛdi fɔ Wɔship Gɔd di Rayt We
    Wetin Rili di Baybul De Tich?
  • Na Ɔl Sɛlibreshɔn dɛn De Mek Gɔd Gladi?
    Ɛnjɔy Layf Sote Go!—Yu Go Bɛnifit we Yu Stɔdi di Baybul
Rid ɔda wan dɛn
Kɔntinyu Fɔ Du Wetin Go Mek Gɔd Lɛk Yu
lv chap. 13 pp. 144-159
Wan bɔbɔ de opin di gift we in mama ɛn papa gi am

CHAPTA 13

Sɛlibreshɔn dɛn We Gɔd Nɔ Lɛk

“Una tray fɔ lan wetin di Masta want una fɔ du.”​—LƐTA FƆ ƐFISƆS 5:10.

1. Uskayn pipul dɛn Jiova de briŋ to insɛf? Wetin mek pɔsin fɔ tray fɔ no wetin di Masta want?

JIZƆS bin tɔk se: “Gɔd in Spirit go mek pipul ebul pre to Gɔd we na di Papa di rayt we, ɛn wɛn dɛn de pre dɛn go de mɛmba udat dɛn de pre to, fɔ tru.” (Jɔn 4:23) We Jiova si pɔsin lɛk yu we want fɔ sav am wit spirit ɛn tru, i de briŋ da pɔsin de to in ɛn in pikin. (Jɔn 6:44) Dis na big big blɛsin! Bɔt ɛnibɔdi we lɛk di tru tin dɛn we de na di Baybul, fɔ “tray fɔ lan wetin di Masta want,” bikɔs Setan sabi lay ɛn ful pipul dɛn.​—Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 5:10; Rɛvɛleshɔn 12:9.

2. Ɛksplen aw Jiova kin fil we pɔsin de miks tru wɔship ɛn lay lay wɔship.

2 Tink bɔt wetin bin apin nia Mawnt Saynay we di Izrɛlayt dɛn bin aks Erɔn fɔ mek gɔd fɔ dɛn. Erɔn bin gri, ɛn i bin yuz gold fɔ mek wan kaw pikin fɔ dɛn. Ɛn Erɔn tɛl di pipul dɛn se dis kaw pikin, na Jiova. I bin tɛl dɛn bak se: “Di nɛks de dɛn go mek big sɛlibreshɔn fɔ ɔna PAPA GƆD.” Yu tink se Jiova bin gladi we in pipul dɛn de miks tru wɔship wit lay lay wɔship? Nɔ, i nɔ bin gladi atɔl. I bin mek dɛn kil 3,000 pipul dɛn we bin wɔship di kaw pikin. (Ɛksodɔs 32:1-6, 10, 28) Wetin wi kin lan frɔm dis? Wi nɔ fɔ “tɔch natin we dɔti na PAPA GƆD in yay,” ɛn wi nɔ fɔ miks Jiova in wɔship wit ɛni lay lay wɔship, na in nɔmɔ wi fɔ wɔship. We wi du ɔl dis, Gɔd go kɔntinyu fɔ lɛk wi.​—Ayzaya 52:11; Izikɛl 44:23; Lɛta Fɔ Galeshya 5:9.

3, 4. Wetin mek wi fɔ tink gud wan bɔt wetin di Baybul se we i kam pan ɔlide ɛn sɛlibreshɔn dɛn?

3 Na di apɔsul dɛn bin de stɔp di wan dɛn we bin de tray fɔ tich dɛn lay lay tin dɛn. Bɔt i sɔri fɔ no se afta di apɔsul dɛn bin dɔn day, sɔm pipul dɛn we kɔl dɛnsɛf Kristian ɛn we nɔ lɛk di tru tin dɛn we de na di Baybul, bigin fɔ du bɔku tin dɛn we di pegan dɛn bin de du. Dɛn ivin bigin sɛlibret pegan ɔlide dɛn ɛn mek dɛn ɔlide ya tan lɛk Kristian ɔlide dɛn. (Sɛkɛn Lɛta Fɔ Tɛsalonayka 2:7, 10) As wi de tɔk bɔt dɛn sɛlibreshɔn ya, wi go si se dɛn nɔ gɛt Gɔd in spirit, na di spirit we de na di wɔl na in dɛn gɛt. Bɔku sɛlibreshɔn dɛn na di wɔl gɛt wan men tin. Wetin na da tin de? Dɛn want mek pipul dɛn du wetin dɛn at ɛn dɛn bɔdi de tɛl dɛn fɔ du, ɛn dɛn de mek pipul dɛn de put an pan lay lay rilijɔn ɛn juju biznɛs. Na di men tin dis we go mek wi sabi “Babilɔn . . . we ɔlman no.”a (Rɛvɛleshɔn 18:2-4, 23) Mɛmba bak se, Jiova bin dɔn si di dɔti dɔti tin dɛn we pegan rilijɔn dɛn bin de du trade trade. Ɛn i no se na de plɛnti pan di ɔlide ɛn sɛlibreshɔn dɛn tide, kɔmɔt. Jiova nɔ bin lɛk dɛn sɛlibreshɔn dɛn de, ɛn i stil nɔ lɛk dɛn tide. Yu nɔ fil se i impɔtant fɔ mek yu tink lɛk aw Jiova de tink?​—Jɔn In Sɛkɛn Lɛta 6, 7.

4 Tru Kristian dɛn no se plɛnti pan di sɛlibreshɔn dɛn tide nɔ de mek Jiova gladi. Bɔt nɔto dat nɔmɔ, wi fɔ mekɔp wi maynd nɔ fɔ gɛt ɛnitin fɔ du wit dɛn sɛlibreshɔn dɛn de. We wi tray fɔ no wetin mek Jiova nɔ de gladi fɔ dɛn sɛlibreshɔn dɛn de, dat go ɛp wi fɔ mek wi nɔ du ɛnitin we go mek Gɔd nɔ kɔntinyu fɔ lɛk wi.

KRISMAS

5. Wetin mek wi shɔ se nɔto Disɛmba 25 Jizɔs bɔn?

5 Di Baybul nɔ tɔk se pipul dɛn bin ɛva sɛlibret Jizɔs in batde. Nɔbɔdi nɔ ivin no di rayt de we dɛn bɔn Jizɔs. Bɔt wi shɔ se nɔto Disɛmba 25 dɛn bɔn Jizɔs. Wetin mek wi se so? Na bikɔs Disɛmba na mɔnt we kin kol pasmak na di say we dɛn bɔn Jizɔs.b Ɛn Lyuk bin tɔk se we dɛn bin bɔn Jizɔs, “sɔm shɛpad dɛn bin sidɔm [“na do,” NW] de wach dɛn ship.” (Lyuk 2:8-11) If di shɛpad dɛn bin de sidɔm na do ɔltɛm, i nɔ bin fɔ impɔtant fɔ lɛ Lyuk rayt bɔt dat. Bɔt bikɔs Bɛtliɛm na say we bin de gɛt ebi ebi ren ɛn sno, shɛpad dɛn bin de mek dɛn ship dɛn de na say we kɔba; dɛn nɔ bin de sidɔm wit dɛn na do. Pantap dat, Josɛf ɛn Meri bin go Bɛtliɛm bikɔs Siza Ɔgɔstɔs bin se mek ɔlman go rɛjista dɛn nem. (Lyuk 2:1-7) Di Ju pipul dɛn nɔ bin lɛk we di Roman pipul dɛn bin de rul dɛn. So Siza Ɔgɔstɔs nɔ bin fɔ ɛva tɛl di Ju pipul dɛn fɔ go na dɛn tɔŋ dɛn we dɛn kɔmɔt di tɛm we di ples kol bad bad wan.

6, 7. (a) Usay Krismas ɛn di tin dɛn we dɛn kin du insay Krismas tɛm, kɔmɔt? (b) Aw di we aw Kristian dɛn kin gi gift difrɛn frɔm di we aw pipul dɛn kin gi gift Krismas tɛm?

6 Krismas nɔ kɔmɔt na di Baybul, i kɔmɔt insay dɛn pegan ɔlide dɛn we dɛn bin de sɛlibret trade trade. Wan pan dɛn na di Roman Satɔnelia we dɛn bin de mek fɔ di gɔd we de gi dɛn tin fɔ it. Dis gɔd bin nem Satɔn. Semweso, di New Catholic Encyclopedia bin tɔk se di wan dɛn we bin de wɔship di gɔd we nem Mitra bin de sɛlibret Disɛmba 25 as di san in batde. Dis sem buk tɔk se ‘Krismas stat di tɛm we pipul dɛn bin de wɔship di san gud gud wan na Rom.’ Dis bin bi 300 ia afta Jizɔs day.

Tru Kristian dɛn de gi gift bikɔs dɛn lɛk ɔda pɔsin

7 We pegan dɛn bin de mek dɛn sɛlibreshɔn dɛn, dɛn bin de gi dɛnsɛf gift ɛn it fayn fayn it dɛn. Na di sem tin pipul dɛn kin du Krismas tɛm. Bɔt di gi we dɛn bin de gi dɛnsɛf gift difrɛn frɔm wetin Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 9:7 tɛl wi, i se: “Ɔlman fɔ gi wetin i mekɔp fɔ gi, i nɔ fɔ sɔri ɛn i nɔ fɔ jɛs gi nɔmɔ bikɔs dɛn fos am fɔ gi; Gɔd lɛk pɔsin we gladi fɔ gi wetin i de gi.” Tru Kristian dɛn de gi gift bikɔs dɛn lɛk ɔda pipul dɛn, ɛn nɔto patikyula de insay di ia dɛn de gi gift; ɛn dɛn nɔ de gi gift fɔ mek pɔsin gi dɛn gift bak. (Lyuk 14:12-14; rid Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 20:35.) Tru Kristian dɛn kin gladi we dɛn nɔ de gɛt di yagba we pipul dɛn kin gɛt arawnd Krismas tɛm. Dɛn kin gladi bak bikɔs dɛn nɔ de tek dɛt we bɔku pipul dɛn kin tek da tɛm de insay di ia.—Matyu 11:28-30; Jɔn 8:32.

8. Di man dɛn we no bɔt sta bin gi batde gift to Jizɔs? Ɛksplen.

8 Sɔm man dɛn we no bɔt sta bin kam fɛn Jizɔs. Dɛn man ya bin kam wit gift fɔ am. Bɔt sɔm pipul dɛn kin agyu se na batde gift dɛn man ya bin kam wit. Dat na tru? Nɔ, dat nɔto tru. Dɛn man ya kam wit gift bikɔs na so dɛn bin de du trade trade we dɛn de go fɛn pɔsin we impɔtant. (Fɔs Kiŋ 10:1, 2, 10, 13; Matyu 2:2, 11) Infakt, nɔto di nɛt we dɛn bɔn Jizɔs dɛn bin kam fɛn am. Di tɛm we dɛn man ya kam fɛn Jizɔs, i bin dɔn big smɔl, in nɔto bin yɔŋ bebi igen.

A FƆ TEK PAT PAN DIS SƐLIBRESHƆN?

Wan sita nɔ gri fɔ tek dɛkɔreshɔn fɔ in wokples fɔ wan sɛlibreshɔn we dɛn gɛt

Di Baybul Se: “Una fɔ lɛf dɛn bad pipul ya, ɛn nɔ gɛt ɛnitin fɔ du wit dɛn. Una nɔ fɔ gɛt natin fɔ du wit ɛnitin we nɔ klin. If una yɛri mi wɔd, a go tek una lɛkɛ mi yon.”​—Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 6:17.

Sɔm kwɛstyɔn dɛn we yu fɔ aks yusɛf bɔt sɔm sɛlibreshɔn dɛn

  • Dis sɛlibreshɔn gɛt ɛnitin fɔ du wit wetin lay lay rilijɔn de du ɔ tich, lɛk juju biznɛs?​—Ayzaya 52:11; Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 4:6; Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 6:14-18; Rɛvɛleshɔn 18:4.

  • Dis sɛlibreshɔn de gi tumɔs prez to ɛni mɔtalman, ɔganayzeshɔn, ɔ kɔntri?​—Jɛrimaya 17:5-7; Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 10:25, 26; Jɔn In Fɔs Lɛta 5:21.

  • Dis sɛlibreshɔn de mek pipul dɛn fil se dɛn kɔntri ɔ dɛn trayb bɛtɛ pas ɔda wan dɛn?​—Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 10:34, 35; 17:26.

  • Dis sɛlibreshɔn de fala di spirit we de na di wɔl, we de agens Gɔd in oli spirit?​—Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 2:12; Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 2:2.

  • Mi kɔmpin Kristian dɛn go fil bad if a put an pan dis kayn sɛlibreshɔn?​—Lɛta Fɔ Rom 14:21.

  • If a disayd se a nɔ go put an pan dis sɛlibreshɔn, aw a go tek tɛm ɛksplen to ɔda pipul dɛn wetin mek a nɔ de put an pan am?​—Lɛta Fɔ Rom 12:1, 2; Lɛta Fɔ Kɔlɔse 4:6.

Dɛn skripchɔ ya go ɛp wi fɔ ansa di kwɛstyɔn dɛn we pipul dɛn kin aks bɔt ɔlide ɛn sɛlibreshɔn dɛn:

  • “[Di Izrɛlayt dɛn we nɔ bin fetful to Jiova] miks fɔ du ɔlkayn tin wit [di ɔda neshɔn] dɛn sote dɛn bigin du ɔl wetin dɛn de du.”​—Sam 106:35.

  • “Da pɔsin we yu kin trɔs pan lili tin na pɔsin we yu kin trɔs pan big tin, ɛn da pɔsin we nɔ tret wit lili tin nɔ go tret wit big tin.”​—Lyuk 16:10.

  • “A dɔn pik una kɔmɔt pan dɛn, una ɛn dɛn nɔ de si wan we.”​—Jɔn 15:19.

  • “Una nɔ go de it it we Gɔd dɔn blɛs, dɔn una go it tin we dɛn dɔn sakrifays to dɛbul.”​—Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 10:21.

  • “Una nɔ wes mɔ tɛm igen. Di tɛm dɔn pas we una bin de du dɛn tin we dɛn pipul we nɔ no Gɔd lɛk fɔ du. Dɛn man ɛn uman bin de du tin we dɛn nɔ fɔ du wit dɛn bɔdi, una bin de fala una at fɔ du dɛn bad tin ya ɛn ɔda bad tin dɛn, una bin de drɔnk, una bin de mek dɛn wayl wayl pati, ɛn dɛn pati we pipul fɔ go drink sote dɛn drɔnk. Una bin de pre to dɛn tin we mɔtalman mek fɔ pre to pan ɔl we di Lɔ se mek una nɔ du dat, ɛn na tin dat we una fɔ shem fɔ du.”​—Pita In Fɔs Lɛta 4:3.

BATDE

9. Wetin bin apin insay di tu batde dɛn we di Baybul tɔk bɔt?

9 Na tru se ɔlman kin gladi we dɛn bɔn pikin, bɔt di Baybul nɔ ɛva tɔk se pɔsin we de sav Gɔd sɛlibret batde. (Di Sam Dɛm 127:3) Fɔ se na fɔgɛt dɛn fɔgɛt fɔ rayt am na di Baybul? Nɔ, dɛn nɔ fɔgɛt. Infakt, di Baybul tɔk bɔt tu batde dɛn. Wan, na Fɛro in batde ɛn di ɔda wan na Ɛrɔd Antipas in batde. (Rid Jɛnɛsis 40:20-22; Mak 6:21-29.) Bɔt dɛn tu batde sɛlibreshɔn ya nɔ bin kɔmɔt fayn, mɔ Ɛrɔd in yon batde. Wetin mek wi se so? Na bikɔs na insay Ɛrɔd in batde, dɛn bin kil Jɔn we bin de baptayz pipul dɛn.

10, 11. Aw dɛn fɔstɛm Kristian dɛn bin de si batde? Wetin mek dɛn bin de si am da we de?

10 The World Book Encyclopedia tɔk se, “di fɔstɛm Kristian dɛn bin fil se fɔ mek pɔsin in batde na tin we pegan dɛn de du.” Di Grik pipul dɛn we bin de trade trade, bin biliv se ɔlman gɛt spirit we de protɛkt am. Dɛn biliv bak se dis spirit bin de usay dɛn bɔn di pɔsin, ɛn frɔm da tɛm de i de bigin kia fɔ di pɔsin. Wan buk we dɛn kɔl The Lore of Birthdays bin tɔk se, “dis spirit bin gɛt majik biznɛs wit di gɔd we bin bɔn di sem de we dɛn bɔn di pɔsin.” Fɔ lɔng tɛm, batde sɛlibreshɔn gɛt fɔ du wit lukin-grɔn biznɛs; lɛk we pipul dɛn kin luk di sta dɛn fɔ no wetin go apin na dɛn layf tumara bambay.

ƆLIDE DƐN ƐN SETAN IN WƆSHIP

Yu go sɔprayz fɔ no se di de we impɔtant pas ɔl insay Setan in rilijɔn, na di de we pɔsin bɔn. Wetin mek? Bikɔs di wan dɛn we de wɔship Setan biliv se ɔlman na gɔd if i want fɔ si insɛf da we de. So we pɔsin sɛlibret in batde, i tan lɛk se i de sɛlibret wan gɔd in batde. Bɔku pipul dɛn nɔ de tink bɔt dɛn batde da kayn we de. Bɔt pan ɔl dat, wan buk we dɛn kɔl The Lore of Birthdays tɔk se: “Ɔda ɔlide dɛn kin mek pɔsin in at gladi, bɔt batde in kin mek pɔsin fil impɔtant.”

11 Dɛn fɔstɛm pipul dɛn we bin de sav Gɔd nɔ bin de sɛlibret batde bikɔs dɛn bin no se na pegan pipul dɛn bin de du dat ɛn batde na tin we gɛt juju biznɛs. Bɔt nɔto dat nɔmɔ mek dɛn nɔ bin de sɛlibret batde. Wan ɔda rizin na dat, dɛn na bin ɔmbul pipul dɛn we si se di bɔn we dɛn bɔn dɛn nɔ so impɔtant dat dɛn fɔ sɛlibret am.c (Mayka 6:8; Lyuk 9:48) Bifo dat, dɛn bin de prez ɛn tɛl Jiova tɛnki fɔ di layf we i gi dɛn.d​—Di Sam Dɛm 8:3, 4; 36:9; Rɛvɛleshɔn 4:11.

12. Wetin mek di de we pɔsin day bɛtɛ pas di de we i bɔn?

12 We pɔsin fetful to Gɔd te i day, Gɔd de mɛmba am, ɛn i go mɔs gi am layf bak tumara bambay. (Job 14:14, 15) Ɛkliziastis 7:1 tɔk se: “Gudnem bɛtɛ pas dia dia pafyum; ɛn di de we pɔsin day bɛtɛ pas di de we i bɔn.” Di “gudnem” we wi gɛt, na di fayn padi biznɛs we wi gɛt wit Gɔd bikɔs wi fetful to am. I impɔtant fɔ no se, na wangren de Kristian dɛn fɔ de mɛmba, dat na di de we Jizɔs day, nɔto di de we i bɔn. Wetin mek wi se so? Dis na bikɔs di “nem” we Jizɔs gɛt na in go mek wi sev.​—Di Ibru Pipul Dɛn 1:3, 4; Lyuk 22:17-20.

ISTA

13, 14. Wetin mek tru Kristian dɛn nɔ de sɛlibret Ista?

13 Plɛnti pipul dɛn kin sɛlibret Ista fɔ mɛmba di tɛm we Jizɔs gɛt layf bak. Bɔt yu tink se Jizɔs bin tɛl wi fɔ de sɛlibret di tɛm we i gɛt layf bak? Nɔ, i nɔ bin ɛva tɔk so. Buk dɛn we de tɔk bɔt istri bin tɔk se dɛn fɔstɛm Kristian dɛn nɔ bin de sɛlibret Ista, ɛn Ista bin kɔmɔt frɔm dɛn pegan pipul dɛn. The Encyclopædia Britannica tɔk se: “Nɔsay nɔ de [frɔm Matyu to Rɛvɛleshɔn] we de tɔk bɔt Ista. . . . Dɛn fɔstɛm Kristian dɛn nɔ bin de tink bɔt ɛni spɛshal de we oli.”

14 Yu fil se Jiova de gladi we pipul dɛn de yuz pegan sɛlibreshɔn fɔ mɛmba di tɛm we in Pikin gɛt layf bak? Nɔ, i nɔ de gladi fɔ dat atɔl! (Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 6:17, 18) Infakt, di Baybul nɔ ɛva tɛl wi fɔ du dat, ɛn i nɔ ivin gi wi di rayt fɔ sɛlibret di tɛm we Jizɔs gɛt layf bak. So we pipul dɛn de sɛlibret di tɛm we Jizɔs gɛt layf bak ɛn kɔl am Ista, dɛn de sho se dɛn nɔ rili want fɔ du wetin Jiova se.

NYU IA DE

15. Usay Nyu Ia De kɔmɔt?

15 Wan ɔda sɛlibreshɔn we plɛnti pipul dɛn kin sɛlibret, na Nyu Ia De. Usay dis sɛlibreshɔn kɔmɔt? The World Book Encyclopedia tɔk se: “Insay di ia 46, di kiŋ we de na Rom we nem Juliɔs Siza, mek Janwari 1 fɔ bi Nyu Ia De. Di Roman pipul dɛn gi dis de to dɛn gɔd we nem Janus. Dɛn se na di gɔd we de fɔ get dɛn, dɔmɔt dɛn ɛn we de bigin ɔltin. Na dis gɔd in nem dɛn gi di mɔnt we dɛn kɔl Janwari. Na gɔd we gɛt tu fes. Di wan de luk bifo ɛn di ɔda wan de luk biɛn.” Pipul dɛn gɛt difrɛn tɛm ɛn we aw dɛn kin sɛlibret Nyu Ia De. Na plɛnti say dɛn na di wɔl, pipul dɛn kin mek dɛn wayl pati ɛn drink bɔku rɔm fɔ sɛlibret Nyu Ia De. Bɔt Lɛta Fɔ Rom 13:13 tɔk se: “Una lɛ wi de du ɔl wetin wi fɔ du lɛkɛ pipul we de na di tru layt; wi nɔ fɔ liv fri layf, wi nɔ fɔ de drɔnk, wi nɔ fɔ liv bad layf, wi nɔ fɔ de fɛt ɔ jɛlɔs wi kɔmpin.”e

NƆ DU ƐNITIN WE GO MEK YU MARED NƆ FAYN

16, 17. (a) Wetin mek di wan dɛn we want mared fɔ no wetin di Baybul se bɔt di tin dɛn we pipul dɛn kin du di de we dɛn de mared? (b) Plɛnti pipul dɛn biliv se we yawo sɛn in flawa, di pɔsin we kech am na in nɛks go mared, wetin mek Kristian dɛn fɔ tek tɛm wit dis tin we pipul dɛn kin du?

16 I nɔ go te igen, “man ɛn uman nɔ go mared na [Babilɔn we ɔlman no].” (Rɛvɛleshɔn 18:23) Wetin mek? Wan rizin na bikɔs i de mek pipul dɛn put an pan juju biznɛs; ɛn dis kin dɔti di mared-os frɔm di de we dɛn mared.​—Mak 10:6-9.

17 Insay difrɛn kɔntri dɛn, pipul dɛn gɛt difrɛn tin dɛn we dɛn kin du we pɔsin de mared. I kin tan lɛk se sɔm pan dɛn tin ya nɔ bad, bɔt bɔku pan dɛn kɔmɔt insay lay lay rilijɔn. Pipul dɛn kin du dɛn tin ya fɔ mek di ɔkɔ, di yawo, ɛn di wan dɛn we kam di mared, gɛt ‘gud lɔk.’ (Ayzaya 65:11, NW) Wan pan di tin dɛn we kin apin pan mared, na we di yawo kin sɛn in flawa fɔ lɛ pipul dɛn kech am. Pipul dɛn kin se di pɔsin we kech di flawa na in nɛks go mared. Dis na sɔntin we kɔmɔt insay lay lay rilijɔn. Ɛnibɔdi we want fɔ mek Gɔd kɔntinyu fɔ lɛk am, nɔ fɔ put an pan dɛn kayn tin dɛn de.—​Rid Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 6:14-18.

18. Wetin-ɛn-wetin de insay di Baybul we di wan dɛn we de mared ɛn di wan dɛn we dɛn invayt, fɔ tink bɔt?

18 Di wan dɛn we de sav Jiova fɔ avɔyd ɛnitin we go mek dɛn mared ɛn dɛn mared risɛpshɔn nɔ fayn na Gɔd in yay, ɛn we go ambɔg ɔda pipul dɛn kɔnshɛns. Fɔ ɛgzampul, dɛn fɔ avɔyd fɔ tɔk bɔt ɛnitin we gɛt fɔ du wit mami ɛn dadi biznɛs, ɔ fɔ pul dɛn rud rud jok dɛn, ɔ tɔk ɛnitin we go mek di ɔkɔ ɛn di yawo ɛn ɔda pipul dɛn shem. (Prɔvabs 26:18, 19; Lyuk 6:31; 10:27) Dɛn fɔ avɔyd dɛn big big risɛpshɔn fɔ mek ɔda pipul dɛn kɔle pan dɛn mared. Dis kin mek dɛn fil “prawd.” (Jɔn In Fɔs Lɛta 2:16) If yu de plan fɔ mared, nɔ fɔgɛt se Jiova want lɛ da de de bi de we yu go gladi fɔ mɛmba, lɛ i nɔ bi de we yu go rigrɛt.f

TOST

19, 20. Wetin wan buk tɔk bɔt usay tost kɔmɔt? Wetin mek Kristian dɛn nɔ fɔ tost?

19 Wan ɔda tin we plɛnti pipul dɛn kin du di de we dɛn de mared ɔ we dɛn kin gɛt ɔda program dɛn, na fɔ tost. Di 1995 International Handbook on Alcohol and Culture tɔk se fɔ tost ‘na tin we dɛn fɔstɛm pipul dɛn bin de du. Dɛn bin de tɔn sɔntin we oli to dɛn gɔd dɛn, so dat dɛn gɔd ya go gi dɛn ɛnitin we dɛn want, ɛnitin we dɛn de pre fɔ, ɛn dɛn kin pre se mek dɛn gɛt “lɔng layf!” ɛn “wɛlbɔdi!”’

20 Plɛnti pipul dɛn nɔ kin tink se fɔ tost na tin we gɛt fɔ du wit rilijɔn ɛn dɛn lay lay tin dɛn we pipul dɛn biliv ɛn we dɛn kin du. Bɔt stil we pipul dɛn kin es dɛn kɔp dɛn ɔp de sho se dɛn de pre to sɔntin we gɛt pawa fɔ mek i blɛs dɛn. Bɔt dis tin we dɛn de du nɔ gri wit wetin di Baybul se.​—Jɔn 14:6; 16:23.g

“LƐ ƆL UDAT SE I LƐK PAPA GƆD, ET BAD”

21. Wetin na sɔm sɛlibreshɔn dɛn we Kristian dɛn fɔ avɔyd, pan ɔl we dɛn sɛlibreshɔn ya nɔ gɛt ɛnitin fɔ du wit rilijɔn? Wetin mek dɛn fɔ avɔyd dɛn?

21 Plɛnti pan di ɔlide ɛn sɛlibreshɔn dɛn we pipul dɛn kin du tide, gɛt sɔntin fɔ du wit “Babilɔn . . . we ɔlman no.” Sɔm kɔntri dɛn kin gi mɔni fɔ lɛ dɛn mek kanival dɛn ɛni ia. Insay dɛn kanival ya, dɛn kin dans dɛn rud rud dans dɛn, ɛn dɛn kin ivin gladi fɔ dɛn wan dɛn we na omo. Yu tink se i go fayn fɔ mek pɔsin we ‘lɛk Jiova’ go pan dɛn kayn tin ya ɔ wach am na tɛlivishɔn? If pɔsin du dis, yu tink se i rili et wetin bad? (Di Sam Dɛm 1:1, 2; 97:10) I go fayn fɔ mek wi tan lɛk wan pan di man dɛn we rayt di Sam buk, we pre se: “Nɔ mek fulish tin ful mi yay.”​—Sam 119:37.

22. Ustɛm Kristian go disayd if i go put an pan ɔ i nɔ go put an pan sɔm sɛlibreshɔn dɛn?

22 Di de we pipul dɛn de sɛlibret sɔntin, Kristian fɔ tek tɛm mek i nɔ du ɛnitin we go mek ɔda pipul dɛn fil se insɛf de jɔyn dɛn fɔ sɛlibret. Di apɔsul Pɔl bin rayt se: “Ɛnitin we una de du, if una de it ɔ una de drink, una fɔ mek Gɔd gɛt di prez.” (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 10:31; rid di bɔks we se “Du Wetin Rayt”) Bɔt if di tin we dɛn de sɛlibret nɔ gɛt ɛnitin fɔ du wit rilijɔn ɔ pɔlitiks ɛn nɔ de sɔpɔt ɛni kɔntri ɔ neshɔn, ɛn i nɔ pwɛl ɛnitin we de na di Baybul, da tɛm de, i lɛf to di pɔsin fɔ disayd if i go put an pan da sɛlibreshɔn de ɔ i nɔ go put an de. Di pɔsin fɔ mɛmba bak se, i nɔ go want fɔ du ɛnitin we go mek in brɔda dɛn fil bad.

PREZ GƆD BAY DI TIN DƐN WE YU DE SE ƐN DU

23, 24. Aw wi go ebul tɛl ɔda pipul dɛn bɔt di tin dɛn we Jiova tɛl wi fɔ du?

23 Plɛnti pipul dɛn fil se ɔlide ɛn ɔda sɛlibreshɔn dɛn na fayn tɛm we dɛn go yuz fɔ spɛn tɛm wit dɛn fambul ɛn padi dɛn. So if pipul dɛn fil se wi nɔ lɛk dɛn bikɔs wi nɔ de jɔyn dɛn pan sɔm sɛlibreshɔn dɛn, i go fayn mek wi tek tɛm fɔ ɛksplen to dɛn se Jiova Witnɛs dɛn valyu dɛn fambul ɛn padi dɛn ɛn lɛk fɔ spɛn tɛm wit dɛn. (Prɔvabs 11:25; Ɛkliziastis 3:12, 13; Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 9:7) Plɛnti tɛm insay di ia, wi kin spɛn tɛm wit di wan dɛn we wi lɛk. Bɔt bikɔs wi lɛk Gɔd ɛn di tin dɛn we i de tɛl wi fɔ du, wi nɔ want fɔ put an pan ɛni sɛlibreshɔn we go mek i nɔ gladi.​—Rid di bɔks we se “Tru Wɔship De Briŋ Gladi At”

TRU WƆSHIP DE BRIŊ GLADI AT

Jiova na Gɔd we gladi ɔltɛm, ɛn i want di wan dɛn we de sav am fɔ gladi ɔltɛm. (Fɔs Lɛta To Timoti 1:11, NW) Fɔ sho se dis na tru, lɛ wi si wetin dɛn skripchɔ ya se:

  • “Di pɔsin we gladi, de pan ladida ɔltɛm.”​—Prɔvabs 15:15.

  • “A no se natin nɔ de we bɛtɛ pas fɔ de gladi ɛn ɛnjɔy yusɛf wans yu gɛt layf; ɛn mɛmba se PAPA GƆD want ɔlman fɔ it, drink ɛn ɛnjɔy ɔl wetin i lebɔ fɔ.”​—Ɛkliziastis 3:12, 13.

  • “Di man we nobul kin plan gud tin dɛn ɛn na fɔ wetin rayt i kin tinap.”​—Ayzaya 32:8.

  • “Una kam to mi, una ɔl we dɔn taya fɔ tot ebi lod, a go pul di lod kɔmɔt pan una ed, mek una go blo. . . . Dɛn tin we a de lan una nɔ at fɔ lan ɛn dɛn tin we a de gi una fɔ du nɔ at fɔ du.”​—Matyu 11:28, 30.

  • “Una go no wetin tru bɔt Gɔd, ɛn dat go mek una fri.”​—Jɔn 8:32.

  • “Ɔlman fɔ gi wetin i mekɔp fɔ gi, i nɔ fɔ sɔri ɛn i nɔ fɔ jɛs gi nɔmɔ bikɔs dɛn fɔs am fɔ gi; Gɔd lɛk pɔsin we gladi fɔ gi wetin i de gi.”​—Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 9:7.

  • “Gɔd in Spirit go mek pipul lɛk dɛn kɔmpin, i go mek dɛn gladi, i go mek dɛn nɔ de mek plaba, . . . i go mek dɛn de ɛp dɛn kɔmpin mɔtalman, i go mek dɛn de du gud to ɔda pipul.”​—Lɛta Fɔ Galeshya 5:22.

  • “If una de na di layt, una go du wetin gud, ɛn wetin rayt ɛn tɔk wetin tru.”​—Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 5:9.

24 Pipul dɛn we kin rili want no bɔt wetin mek wi nɔ de put an pan sɔm tin dɛn, kin aks wi kwɛstyɔn. Ɛn sɔm Jiova Witnɛs dɛn dɔn yuz di tin dɛn we de na chapta 16 insay di buk we dɛn kɔl Wetin Rili di Baybul De Tich? fɔ ɛksplen to dɛn.h Wan tin we wi fɔ mɛmba na dat, wi de du dis fɔ mek pɔsin kam jɔyn wi fɔ wɔship Gɔd di tru we, nɔto fɔ sho se wetin di pɔsin biliv nɔ kɔrɛkt. So we wi de tɔk to pipul dɛn, wi fɔ rɛspɛkt dɛn ɛn tɔk to dɛn saful saful. Di Baybul se: “Wɛn una de tɔk wit pipul, una fɔ tɛl dɛn tin we go mek dɛn gladi fɔ yɛri wetin una de tɔk ɛn we go mek dɛn want fɔ yɛri mɔ, ɛn una fɔ no aw fɔ ansa ɔlman.”​—Lɛta Fɔ Kɔlɔse 4:6.

25, 26. Aw mama ɛn papa dɛn go ebul ɛp dɛn pikin dɛn fɔ gɛt mɔ fet ɛn lɔv fɔ Jiova?

25 Wi we de sav Jiova, no plɛnti tin dɛn. Wi no wetin mek wi biliv ɛn de du sɔm tin dɛn, ɛn wi no wetin mek wi nɔ de du ɔda tin dɛn. (Di Ibru Pipul Dɛn 5:14) So mama ɛn papa dɛn, una tich una pikin dɛn wetin de na di Baybul. We una du dis, una de ɛp dɛn fɔ gɛt mɔ fet, una de ɛp dɛn fɔ yuz di Baybul fɔ ansa ɛnibɔdi we go aks dɛn kwɛstyɔn bɔt wetin dɛn biliv, ɛn una de mek dɛn no se Jiova lɛk dɛn.​—Ayzaya 48:17, 18; Pita In Fɔs Lɛta 3:15.

26 Ɔl di wan dɛn we de wɔship Gɔd wit spirit ɛn tru, nɔ de put an pan ɛni sɛlibreshɔn we Gɔd nɔ de gladi fɔ. Bɔt nɔto dat nɔmɔ dɛn de du, dɛn de tray fɔ du wetin rayt ɔltɛm. (Jɔn 4:23) Tide, plɛnti pipul dɛn fil se pɔsin nɔ go ebul du wetin rayt ɔltɛm. Bɔt insay di nɛks chapta, wi go si se wetin Gɔd de tɛl wi fɔ du na fɔ wi yon bɛtɛ wan ɔltɛm.

a Rid di bɔks we se “A fɔ Tek Pat pan Dis Sɛlibreshɔn?” If yu want fɔ no mɔ bɔt ɔda ɔlide dɛn we pipul dɛn kin sɛlibret, na fɔ luk di Watch Tower Publications Index. Na Jiova Witnɛs dɛn mek am.

b Frɔm wetin di Baybul ɛn pipul we de rayt istri, tɔk, i go mɔs bi se Jizɔs bin bɔn insay di ia 2, na di Ju mɔnt we dɛn kɔl Itanim. Insay wi yon kalɛnda, dis mɔnt kin de arawnd Sɛptɛmba ɛn Ɔktoba.​—If yu want fɔ no mɔ, na fɔ rid di Insight on the Scriptures, Vɔlyum 2, pej 56 to pej 57. Na Jiova Witnɛs dɛn mek am.

c Rid di bɔks we tɔk bɔt “Ɔlide dɛn ɛn Setan in Wɔship.”

d Di Lɔ we Gɔd bin gi di Izrɛlayt dɛn bin se afta uman bɔn, di uman fɔ sakrifays animal fɔ in sin. (Lɛvitikɔs 12:1-8) Dis lɔ de sho klia wan se mɔtalman de gi sin to in pikin dɛn. I bin de ɛp di Izrɛlayt dɛn fɔ ɔndastand wetin i min fɔ bɔn pikin, ɛn i bin de mek dɛn nɔ fala di pegan dɛn fɔ sɛlibret batde.​—Sam 51:5.

e If yu want fɔ no mɔ, na fɔ rid The Bible’s Viewpoint​—Should Christians Share in New Year’s Festivities? we de na di Janwari 1, 2002, Awake!, pej 20 to pej 21.

f If yu want fɔ no mɔ, na fɔ rid di Ɔktoba 15, 2006, Wachtawa, pej 18 to pej 31.

g If yu want fɔ no mɔ, na fɔ rid di Fɛbwari 15, 2007, Wachtawa, pej 30 to pej 31.

h Na Jiova Witnɛs dɛn mek am.

DU WETIN RAYT

Sɔntɛnde, tin dɛn kin apin we kin tɛst wi if wi rili lɛk Jiova ɛn if wi ɔndastand wetin di Baybul se. Fɔ ɛgzampul, lɛ wi se wan Kristian we in man ɔ in wɛf nɔto Jiova Witnɛs, invayt am pan wan ɔlide fɔ go it wit in fambul dɛn. Sɔm Kristian dɛn kɔnshɛns go alaw dɛn fɔ go, bɔt ɔda wan dɛn nɔ go go. If pɔsin disayd fɔ go, di we aw i de biev fɔ sho klia wan se i nɔ de sɛlibret di ɔlide, i jɔs go fɔ go it wit in man ɔ in wɛf in fambul dɛn.

Bifo dɛn go, i go fayn mek di pɔsin we na Kristian tek tɛm ɛksplen to in man ɔ in wɛf, bɔt di shem we go mit dɛn if i nɔ jɔyn dɛn fɔ sɛlibret di ɔlide. Sɔntɛm, di Kristian in man ɔ in wɛf go disayd se dɛn go go to in fambul dɛn ɔda tɛm.​—Pita In Fɔs Lɛta 3:15.

Wetin Kristian uman go du if pan ɔl we i dɔn ɛksplen to in man, in man se pawpa pas i go wit am? Di uman go disayd se ɛnti na di man de oba di famili, na in gɛt di wok fɔ put it na tebul fɔ di famili. (Lɛta Fɔ Kɔlɔse 3:18) So di de we na di ɔlide, di uman go tek am se di man de put it na tebul bay we i de mek dɛn de go it wit in fambul dɛn. Sɔntɛm, di uman go ebul fɔ prich we dɛn go de. Di it we dɛn kuk nɔ go bad fɔ it jɔs bikɔs dɛn de it am di tɛm we na ɔlide. (Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 8:8) Di pɔsin we na Kristian go si dis it as ɔdinari it. Bɔt i nɔ go jɔyn dɛn pan dɛn ɔlide gritin, ɔlide siŋ, tost, ɛn ɔda tin dɛn lɛk dis.

Wan ɔda tin we Kristian fɔ tink bɔt, na di we aw ɔda pipul dɛn go fil if dɛn no se i go pan dis kayn gɛt-to-gɛda. Di Kristian uman fɔ no bak se, sɔntɛm, if ɔda pipul dɛn no se i go to in fambul dɛn di de we na di ɔlide, dat go mek dɛn fil bad.​—Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 8:9; 10:23, 24.

Pantap dat, di Kristian uman fɔ tink bɔt dis: Di fambul dɛn go fos mi fɔ sɛlibret di ɔlide? I fɔ no bak se, bɔku tɛm, pipul dɛn kin gri fɔ du wetin dɛn tɛl dɛn fɔ du bikɔs dɛn nɔ want shem. So i go fayn fɔ mek i tink bɔt ɔl dɛn tin ya gud gud wan bifo i go, ɛn i fɔ tink bak bɔt wetin in kɔnshɛns se.​—Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 24:16.

A fɔ Tek Krismas Bonɔs?

We Krismas tɛm kin rich, sɔm bɔsman dɛn kin gi gift ɔ bonɔs. Yu tink se Kristian nɔ fɔ tek am? Wɛl, Kristian fɔ tink fɔs bifo i disayd wetin fɔ du. Sɔntɛm, di bɔsman nɔ de tink sɛf se we pɔsin tek di gift, dat min se i de sɛlibret Krismas. Ɛn sɔntɛm i jɔs de gi ɔl in wokman dɛn smɔl tin pan di prɔfit we di biznɛs mek. Ɔ i de gi di gift fɔ sho se i gladi fɔ di gud wok we di wokman dɛn dɔn du ɛn fɔ ɛnkɔrej dɛn fɔ du mɔ. Di bɔsman kin gi di gift to ɔlman we de wok fɔ am ilɛksɛf di pɔsin na Ju ɔ Muslim ɔ ilɛksɛf di pɔsin de sɛlibret Krismas ɔ i nɔ de sɛlibret am. So nɔto jɔs bikɔs di bɔsman de gi di gift ɔlide tɛm ɔ di gift gɛt di ɔlide in nem go mek Jiova Witnɛs nɔ tek am.

If ivin na ɔlide we gɛt fɔ du wit rilijɔn mek dɛn gi di gift, dat nɔ min se di pɔsin we tek di gift dɔn put an pan lay lay rilijɔn. Sɔntɛm, yu wokmet ɔ fambul go tɛl yu se, “A no se yu nɔ de sɛlibret dis ɔlide, bɔt a stil want gi yu dis gift.” Wetin yu go du? If yu kɔnshɛns nɔ go ambɔg yu, yu go disayd fɔ tek am ɛn tɛl am tɛnki, bɔt nɔ tɔk natin bɔt di ɔlide. (Di Apɔsul Dɛn Wok [Akt] 23:1) Leta, yu kin tek tɛm ɛksplen wetin yu biliv to di pɔsin. Bɔt yu fɔ du dis, tɛm we yu no se i nɔ go vɛks.

Bɔt, wetin yu go du if di pɔsin we de gi yu di gift jɔs want fɔ sho se yu nɔ ebul tinap tranga wan fɔ wetin yu biliv, ɔ yu go du wetin ɔda pipul dɛn de du we dɛn gi yu sɔntin? Wɛl, da tɛm de, i go fayn mek yu nɔ tek am atɔl. Wan tin we wi fɔ mɛmba na dat, na Jiova nɔmɔ wi fɔ wɔship.—Matyu 4:8-10.

    Krio Buk, Magazin, ɛn Ɔda Tin Dɛn (2010-2025)
    Lɔg Awt
    Lɔg In
    • Krio
    • Sɛn
    • Arenj am di we aw yu want
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Wetin Yu Fɔ No Bifo Yu Yuz Dis Wɛbsayt?
    • Prayvesi Pɔlisi
    • Prayvesi Sɛtin Dɛn
    • JW.ORG
    • Lɔg In
    Sɛn