Wachtawa LAYBRI NA DI INTANƐT
Wachtawa
LAYBRI NA DI INTANƐT
Krio
  • BAYBUL
  • BUK ƐN ƆDA TIN DƐN
  • MITIN DƐN
  • bt chap. 16 pp. 124-132
  • “ Kam Na Masidonia”

Fim nɔ de fɔ dis say we yu pik.

Sɔri o, prɔblɛm de we mek di fim nɔ gri fɔ lod.

  • “ Kam Na Masidonia”
  • “Prich ... Gud Gud Wan” bɔt Gɔd in Kiŋdɔm
  • Sɔbɛdin
  • Buk ɛn Ɔda Tin dɛn fɔ Dis Sem Dɔkyumɛnt
  • “Gɔd Dɔn Kɔl Wi” (Akt 16:​6-15)
  • “Di Krawd Tɔk to Dɛn wit Wamat” (Akt 16:​16-24)
  • “Dɛn Nɔ Westɛm fɔ Baptayz” (Akt 16:​25-34)
  • Fɔ Se Naw “Dɛn Want fɔ Pul Wi Sikrit Wan?” (Akt 16:​35-40)
  • “Di Pis we Gɔd De Gi . . . Pas di we Aw Mɔtalman Ebul Ɔndastand”
    Di Wachtawa De Tɔk bɔt Jiova in Kiŋdɔm—2017
  • Wan Man we De Gayd Jelman dɛn Lan di Tru
    Lɛsin dɛn we Yu Kin Lan Frɔm di Baybul
  • “I Yuz di Skripchɔ dɛn fɔ Ɛp Dɛn Ɔndastand”
    “Prich ... Gud Gud Wan” bɔt Gɔd in Kiŋdɔm
“Prich ... Gud Gud Wan” bɔt Gɔd in Kiŋdɔm
bt chap. 16 pp. 124-132

CHAPTA 16

“Kam na Masidonia”

We wi gri fɔ du wan patikyula wok ɛn bia di prɔblɛm dɛn we de mit wi wit gladi-at, dat kin mek wi gɛt blɛsin

Dis chapta kɔmɔt na Akt 16:6-40

1-3. (a) Aw di oli spirit bin dayrɛkt Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn? (b) Us tin dɛn wi de kam tɔk bɔt?

SƆM uman dɛn bin kɔmɔt na Filipay, di siti na Masidonia. I nɔ tu te, dɛn rich na wan smɔl riva we dɛn kɔl Ganjitis. Dɛn bin yus fɔ sidɔm na di ɛj pat na di riva fɔ pre to di Izrɛlayt dɛn Gɔd we na Jiova, ɛn Jiova de wach dɛn.​—2 Kro. 16:​9; Sam 65:​2.

2 I pas 500 mayl na di ist pat na Filipay, we sɔm man dɛn kɔmɔt na di siti na Listra we bin de na di sawt pat na Galeshya. Sɔm dez leta, dɛn rich na di Roman aywe we bin de go na di wɛstɛn pat usay bɔku bɔku pipul dɛn de na Eshia distrikt. Di man dɛn na Pɔl, Saylas, ɛn Timoti. Dɛn man ya bin rɛdi fɔ travul na da rod de fɔ go na Ɛfisɔs ɛn ɔda siti dɛn usay bɔku pipul dɛn bin nid fɔ yɛri bɔt Jizɔs. Bɔt ivin bifo dɛn bigin fɔ travul, di oli spirit bin stɔp dɛn wan kayn we, we di Baybul nɔ ɛksplen. Di oli spirit bin stɔp fɔ prich na Eshia. Wetin mek? Na bikɔs Jizɔs, tru Gɔd in spirit, bin want fɔ ɛp Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn so dat dɛn go ebul go na Eshia Maynɔ, krɔs di Ejian Si ɛn te go na di ɛj na da smɔl riva we nem Ganjitis.

3 Di we aw Jizɔs bin gayd Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn we dɛn bin de go na Masidonia gɛt impɔtant lɛsin dɛn fɔ wi tide. So, lɛ wi tɔk bɔt sɔm pan di tin dɛn we bin apin as Pɔl bin de go fɔ go du in sɛkɔn mishɔnari wok we bin bigin arawnd di ia 49 afta Krays.

“Gɔd Dɔn Kɔl Wi” (Akt 16:​6-15)

4, 5. (a) Wetin bin apin to Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn nia Bitinia? (b) Wetin di man dɛn bin disayd fɔ du? Wetin bin apin?

4 We di oli spirit bin stɔp Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn fɔ prich na Eshia, dɛn bin go na di nɔt pat fɔ go prich na di siti dɛn we bin de na Bitinia. Fɔ go de, dɛn go dɔn waka fɔ sɔm dez na rod dɛn we nɔ fayn we de bitwin say dɛn we pipul dɛn nɔ bɔku na Frijia ɛn Galeshya. Bɔt we dɛn rich nia Bitinia, Jizɔs bin yuz di oli spirit bak fɔ blɔk dɛn. (Akt 16:​6, 7) Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn go dɔn kɔnfyuz. Dɛn bin no wetin fɔ prich ɛn aw fɔ prich, bɔt dɛn nɔ bin no usay fɔ prich. I tan lɛk se dɛn bin dɔn nak na di domɔt fɔ lɛ dɛn ɛnta Eshia, bɔt o-ya, dɛn bin nak fɔ natin. Dɔn bak, dɛn bin nak na di domɔt fɔ ɛnta Bitinia, bɔt na fɔ natin. Bɔt stil Pɔl nɔ bin giv-ɔp, i bin kɔntinyu fɔ de nak te i fɛn domɔt we go opin. Di man dɛn bin disayd fɔ du sɔntin we bin tan lɛk i nɔ bin mek sɛns. Dɛn bin waka 350 mayl fɔ go na di wɛst, dɛn bin pas bɔku siti dɛn as dɛn de go te dɛn rich na Troas we na di men say fɔ pas go na Masidonia. (Akt 16:​8) So fɔ di tɔd tɛm Pɔl nak na wan domɔt ɛn di domɔt opin big wan.

5 Lyuk we rayt di Gɔspɛl akawnt bin jɔyn Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn na Troas, ɛn i bin rayt wetin apin. I se: “Na nɛt, Pɔl si wan vishɔn. Insay di vishɔn, wan Masidonian man bin tinap de beg am se: ‘Kam na Masidonia ɛn ɛp wi.’ As i dɔn fɔ si di vishɔn so, wi tray fɔ go na Masidonia. Wi si am se na Gɔd dɔn kɔl wi fɔ go tɔk bɔt di gud nyuz to dɛn.”a (Akt 16:​9, 10) Faynali, Pɔl bin sabi usay fɔ prich. Fɔ tru, Pɔl go dɔn gladi we i nɔ bin giv-ɔp ɛn stɔp af we, bɔt i kɔntinyu fɔ nak! Wantɛm wantɛm, dɛn 4 man ya bin go na Masidonia.

Pɔl ɛn Timoti tek ship

“So wi tek bot na Troas ɛn go.”​—Akt 16:​11

6, 7. (a) Us lɛsin wi lan frɔm wetin bin apin di tɛm we Pɔl bin de travul? (b) Aw di tin dɛn we apin to Pɔl go ɛp wi?

6 Us lɛsin wi lan frɔm da Baybul akawnt de? Mɛmba se na afta Pɔl go na Eshia, Gɔd in spirit bin ɛp am. Na afta Pɔl go nia Bitinia, Jizɔs tray fɔ ɛp am, ɛn na afta Pɔl rich Troas, Jizɔs tray fɔ dayrɛkt am fɔ go na Masidonia. Na di sem we Jizɔs we de oba di kɔngrigeshɔn de dayrɛkt wi tide. (Kol. 1:​18) Fɔ ɛgzampul, sɔntɛm wi dɔn de tink fɔ bi payɔnia ɔ fɔ muv go na eria usay dɛn nid mɔ pipul dɛn fɔ prich bɔt di Kiŋdɔm. Bɔt na afta wi du sɔm patikyula tin dɛn fɔ rich wi gol na in Jizɔs go yuz Gɔd in spirit fɔ gayd wi. Wetin mek? Tink bɔt dis ɛgzampul: Pɔsin we de drayv kin ebul tɔn in motaka lɛft ɔ rayt nɔmɔ if di motoka de muv. Semweso, Jizɔs go dayrɛkt wi fɔ du mɔ na di prichin wok if wi de muv, dat na, if wi de tray tranga wan fɔ du di prichin wok.

7 Bɔt wetin wi go du if pan ɔl we wi de wok tranga wan, wi nɔ de gɛt gud rizɔlt? Fɔ se wi fɔ giv-ɔp ɛn tink se Gɔd in spirit nɔ de gayd wi? Nɔ. Mɛmba se tin dɛn bin mit Pɔl we bin mek i nɔ ebul fɔ du wetin i bin want fɔ du wantɛm wantɛm. Bɔt pan ɔl dat i bin kɔntinyu fɔ wach te i fɛn domɔt we opin. Wi shɔ se Jiova go blɛs di tray we wi de tray tranga wan fɔ fɛn “wan big domɔt . . . we go mek [wi] ebul du bɔku tin.”​—1 Kɔr. 16:​9.

8. (a) Aw di siti na Filipay bin tan lɛk? Ɛksplen. (b) Us fayn tin bin apin we Pɔl prich na wan ples “fɔ pre”?

8 Afta Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn rich na di distrikt na Masidonia, dɛn bin travul go na Filipay. Di pipul dɛn we bin de na da siti de prawd fɔ bi Roman sitizin dɛn. Fɔ di Roman sojaman dɛn we bin dɔn stɔp fɔ wok we bin bɔku na da siti de, Filipay bin tan lɛk Rom we bin de na Masidonia. We di mishɔnari dɛn bin kɔmɔt na di siti get, dɛn bin si wan ples we bin de nia wan smɔl riva we dɛn tink se na ples “fɔ pre.”b Insay di Sabat, dɛn bin go na da ples de ɛn dɛn bin si bɔku uman dɛn we bin gɛda de fɔ wɔship Gɔd. Di disaypul dɛn bin sidɔm ɛn tɔk to dɛn. Wan uman we nem Lidia “bin de lisin, . . . ɛn Jiova ɛp am fɔ pe atɛnshɔn to di tin dɛn we Pɔl bin de tɔk.” Bikɔs Lidia bin rili gladi fɔ di tin dɛn we i bin lan frɔm di mishɔnari dɛn, dat bin mek in ɛn ɔl di wan dɛn we de na in os baptayz. Dɔn i mek Pɔl ɛn di wan dɛn we bin de travul wit am kam de na in os.c​—Akt 16:​13-15.

9. Aw bɔku pipul dɛn de falamakata Pɔl in ɛgzampul tide? Us blɛsin dɛn, dɛn dɔn gɛt?

9 Imajin aw dɛn bin gladi we Lidia baptayz! Pɔl go mɔs dɔn gladi we i bin gri fɔ go “na Masidonia” ɛn we Jiova bin disayd fɔ yuz in ɛn in kɔmpin dɛn fɔ ansa dɛn uman dɛn prea! Semweso tide, bɔku brɔda ɛn sista dɛn, ilɛk dɛn yɔŋ ɔ dɛn ol, ilɛk dɛn mared ɔ dɛn nɔ mared, de go na say dɛn usay dɛn nid mɔ pipul dɛn fɔ prich bɔt di Kiŋdɔm. Na tru se dɛn kin gɛt prɔblɛm dɛn, bɔt i nɔ go kɔmpia to di kayn gladi-at we dɛn kin gɛt we dɛn fɛn pipul dɛn lɛk Lidia, we gri fɔ lan di tru tin dɛn na di Baybul ɛn du wetin dɛn de lan. Fɔ se yu go ebul mek chenj dɛn we go mek yu “go” na say dɛn usay dɛn nid mɔ pipul dɛn fɔ prich? Yu go gɛt bɔku blɛsin dɛn if yu du dat. Lɛ wi tɔk bɔt wan ɛgzampul. Wan brɔda we nem Erɔn we bɔn insay 1985 bin muv go na wan kɔntri we de na Sɛntral Amɛrika. Di tin dɛn we i se gri wit wetin bɔku ɔda wan dɛn we dɔn go na ɔda kɔntri fɔ prich se. I tɔk se: “Fɔ go na say dɛn usay dɛn nid mɔ pipul dɛn fɔ prich dɔn ɛp mi fɔ go bifo pan Gɔd biznɛs ɛn fɔ kam nia Jiova mɔ ɛn mɔ. A rili de ɛnjɔy fɔ prich ɛn a de kɔndɔkt et Baybul stɔdi dɛn!”

Tu sista dɛn go prich usay de nid mɔ pipul dɛn fɔ prich

Aw wi go ebul go “na Masidonia” tide?

“Di Krawd Tɔk to Dɛn wit Wamat” (Akt 16:​16-24)

10. Aw di dimɔn dɛn bin gɛt sɔntin fɔ du wit di bad tin dɛn we dɛn bin de du to Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn?

10 Wan dawt nɔ de se Setan kin rili vɛks we i de si di gud nyuz de rich na sɔm pat dɛn na di wɔl usay pipul dɛn jɔs de du wetin i want. So wi nɔ sɔprayz fɔ no se di dimɔn dɛn bin gɛt sɔntin fɔ du wit di bad tin dɛn we dɛn bin de du to Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn as dɛn bin de du di prichin wok! We dɛn bin de go na di ples fɔ pre, wan savant gal we gɛt dimɔn bin de mek in masta gɛt mɔni bay we i bin de tɔk bɔt wetin go apin bambay. Dis savant gal bin kɔntinyu fɔ fala Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn, ɛn i bin de ala se: “Dɛn man ya na slev dɛn fɔ di Gɔd we De Pantap Ɔlman, ɛn dɛn de tɛl una bɔt aw una go sev.” I go bi se di dimɔn bin mek dis gal tɔk dɛn wɔd dɛn ya fɔ mek i luk lɛk se wetin i bin de tɔk bɔt di bambay ɛn wetin Pɔl bin de tich kɔmɔt na di sem say. Dis go mek di wan dɛn we bin de de nɔ pe atɛnshɔn to di wan dɛn we biliv Krays. Bɔt Pɔl mek di titi stɔp fɔ tɔk bay we i pul di dimɔn we de insay am.​—Akt 16:​16-18.

11. Wetin bin apin to Pɔl ɛn Saylas afta dɛn pul di dimɔn pan di savant gal?

11 We di wan dɛn we bin gɛt dis savant gal kam fɔ no se di tin we bin de gi dɛn mɔni nɔ de igen, dɛn bin rili vɛks. Dɛn drɛg Pɔl ɛn Saylas go na di makit usay di majistret dɛn we bin tinap fɔ di Roman ɔfisa dɛn we bin de tɔk kes bin de. Bikɔs di wan dɛn we bin gɛt da savant gal de bin no se di jɔj dɛn de tek wan pɔsin bɛtɛ pas ɔda pɔsin ɛn na pipul dɛn we nɔ de kɔmɔt biɛn dɛn kɔntri, dɛn tɔk sɔntin we go mek di jɔj dɛn gri wit dɛn. Dɛn bin se sɔntin lɛk: ‘Dɛn Ju man ya de rili ambɔg wi siti bay we dɛn de tich kɔstɔm dɛn we wi di Roman dɛn nɔ gri wit.’ Di tin dɛn we dɛn bin tɔk bin mek di jɔj dɛn du sɔntin wantɛm wantɛm. “Ɔlman na di krawd [na di makit] tɔk to dɛn [Pɔl ɛn Saylas] wit wamat” ɛn di majistret dɛn mek “dɛn bit dɛn wit tik dɛn.” Afta dat, dɛn drɛg Pɔl ɛn Saylas go na prizin. Di pɔsin we de gayd di jelman dɛn put dɛn man dɛn ya we dɛn bin dɔn bit na di sɛl we de rayt insay di prizin, ɛn dɛn lɔk dɛn fut dɛn midul ebi bod dɛn we gɛt ol fɔ put fut. (Akt 16:​19-24) We di pɔsin we de gayd di jelman dɛn bin lɔk di domɔt, Pɔl ɛn Saylas nɔ bin ivin ebul fɔ si dɛnsɛf bikɔs di prizin bin rili dak. Bɔt Jiova bin de wach dɛn.​—Sam 139:​12.

12. (a) Aw Krays in disaypul dɛn bin de si di sɔfa we pipul dɛn bin de mek dɛn sɔfa? Wetin mek? (b) Us we dɛn Setan ɛn di wan dɛn we de fala am stil de yuz?

12 Sɔm ia bifo dis tɛm, Jizɔs bin tɛl in disaypul dɛn se: “Dɛn go mek [una] sɔfa.” (Jɔn 15:​20) So we Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn bin go na Masidonia, dɛn bin dɔn rɛdi fɔ ɛni prɔblɛm we go mit dɛn. We pipul dɛn bin de mek dɛn sɔfa, dɛn nɔ bin de si am as sayn fɔ sho se Jiova nɔ gladi fɔ dɛn, bɔt dɛn bin de si am as sayn fɔ sho se Setan vɛks. Tide, Setan ɛn di wan dɛn we de fala am de yuz di sem tin dɛn we dɛn bin de yuz na Filipay. Di wan dɛn we de agens wi kin tɔk lay lay tin dɛn bɔt wi na skul ɛn na wokples, ɛn dis kin mek pipul dɛn de agens wi mɔ ɛn mɔ. Insay sɔm kɔntri dɛn, bigman dɛn pan rilijɔn we de agens wi kin lay pan wi na kɔt. I tan lɛk dɛn kin tɔk se: ‘Dɛn Witnɛs dɛn ya de ambɔg wi bay we dɛn de tich tin dɛn we wi we biliv tradishɔn nɔ gri wit.’ Na sɔm ples dɛn, dɛn kin bit wi kɔmpin Kristian dɛn ɛn put dɛn na prizin. Bɔt Jiova de si dɛn.​—1 Pit. 3:​12.

“Dɛn Nɔ Westɛm fɔ Baptayz” (Akt 16:​25-34)

13. Wetin bin apin we mek di man we de gayd di jelman dɛn aks se: “Wetin a fɔ du fɔ mek a sev?”

13 Pɔl ɛn Saylas go mɔs dɔn nid sɔm tɛm fɔ tink bɔt di prɔblɛm dɛn we bin apin da de de. Bɔt te midul nɛt, dɛn bin dɔn fil bɛtɛ we dɛn bin bit dɛn, ɛn dat bin mek dɛn “bin de pre ɛn siŋ fɔ prez Gɔd.” Dɔn wantɛm wantɛm, atkwek apin! We di man we de gayd di jelman dɛn wek, i bin si se di domɔt dɛn opin, ɛn i fred se di prizina dɛn go dɔn rɔnawe. Bikɔs i no se dɛn go pɔnish am fɔ we i alaw di prizina dɛn fɔ ɛskep, “i pul in sɔd, ɛn i bin want fɔ kil insɛf.” Bɔt Pɔl ala se: “Nɔ du bad tin to yusɛf, wi ɔl de na ya!” Di man we bin de gayd di jelman dɛn we in at bin rili pwɛl aks se: “Wetin a fɔ du fɔ mek a sev?” Pɔl ɛn Saylas nɔ go ebul fɔ sev am. Na Jizɔs nɔmɔ ebul fɔ du dat. So dɛn ansa am se: “Biliv pan Masta Jizɔs, dɔn yu . . . go sev.”​—Akt 16:​25-31.

14. (a) Wetin Pɔl ɛn Saylas bin ɛp di man we de gayd di jelman dɛn fɔ du? (b) Us blɛsin Pɔl ɛn Saylas bin gɛt we dɛn bia wit gladi-at we dɛn bin de mek dɛn sɔfa?

14 Fɔ se di kwɛstyɔn we di man we de gayd di jelman dɛn aks bin kɔmɔt frɔm in at? Pɔl nɔ bin dawt se di kwɛstyɔn we di man bin aks bin kɔmɔt frɔm in at. Di man we de gayd di jelman dɛn na bin Jɛntayl, ɛn i nɔ bin sabi di Skripchɔ dɛn. Bifo i bi Kristian, i bin nid fɔ lan ɛn gri wit di tru tin dɛn we de na di Baybul. So Pɔl ɛn Saylas bin tek tɛm tɛl am bɔt “Jiova in wɔd.” Bikɔs ɔl dɛn atɛnshɔn bin de pan di tich we dɛn bin de tich di Skripchɔ dɛn, i go bi se dɛn man dɛn ya bin fɔgɛt di pen we dɛn bin de fil bikɔs ɔf di bit we dɛn bit dɛn. Bɔt di man we bin de gayd di jelman dɛn bin si di siriɔs wund dɛn we bin de na dɛn bak dɛn ɛn i klin dɛn wund dɛn. Dɔn, in ɛn ɔl di wan dɛn we de na in os “baptayz,” dɛn nɔ bin westɛm atɔl fɔ du dat. Dis na big blɛsin we Pɔl ɛn Saylas bin gɛt bikɔs dɛn bia wit gladi-at we dɛn mek dɛn sɔfa!​—Akt 16:​32-34.

15. (a) Aw bɔku bɔku Witnɛs dɛn tide dɔn fala Pɔl ɛn Saylas dɛn ɛgzampul? (b) Wetin mek wi nɔ fɔ giv-ɔp fɔ go fɛn di wan dɛn we de na wi tɛritri?

15 Jɔs lɛk Pɔl ɛn Saylas, bɔku Witnɛs dɛn tide dɔn prich di gud nyuz we dɛn de na prizin fɔ wetin dɛn biliv, ɛn fayn tin dɛn dɔn apin bikɔs dɛn du dat. Fɔ ɛgzampul, insay wan kɔntri we dɛn bin dɔn ban wi wok, wantɛm, 40 pasɛnt pan di Witnɛs dɛn we bin de de bin lan di tru tin dɛn bɔt Jiova we dɛn de na prizin! (Ayz. 54:​17) Notis bak se na afta di atkwek apin na in di man we de gayd di jelman dɛn bin aks fɔ ɛp. Semweso tide, sɔntɛm, sɔm pipul dɛn we nɔ bin ɛva gri fɔ lisin to di Kiŋdɔm mɛsej go gri fɔ du dat afta siriɔs prɔblɛm mit dɛn. We wi nɔ giv-ɔp fɔ go fɛn di wan dɛn we de na wi tɛritri, wi go mek shɔ se wi rɛdi fɔ tich dɛn we dɛn rɛdi fɔ gri fɔ mek wi ɛp dɛn.

Fɔ Se Naw “Dɛn Want fɔ Pul Wi Sikrit Wan?” (Akt 16:​35-40)

16. Aw tin bin chenj afta dɛn bit Pɔl ɛn Saylas?

16 Di mɔnin afta dɛn dɔn bit dɛn, di majistret dɛn bin mek dɛn fri Pɔl ɛn Saylas. Bɔt Pɔl tɔk se: “Dɛn bit wi na pɔblik, we dɛn nɔ luk insay wi kes ɛn put wi na prizin, we i bi se wi na Roman dɛn. Ɛn naw, dɛn want fɔ pul wi sikrit wan? Nɔ-o! Mek dɛnsɛf sɛf kam pul wi na do.” Di majistret dɛn kam fɔ no se di tu man dɛn na bin Roman sitizin dɛn, dɛn bin “fred” bikɔs dɛn bin trit di man dɛn di kayn we we sho se dɛn nɔ rɛspɛkt di man dɛn rayt.d Naw na di majistret dɛn dɔn gɛt prɔblɛm. Dɛn dɔn bit di disaypul dɛn na pɔblik, so naw di majistret dɛn nid fɔ beg dɛn na pɔblik. Dɛn beg Pɔl ɛn Saylas fɔ kɔmɔt na Filipay. Di tu disaypul dɛn bin gri, bɔt bifo dɛn go, dɛn tek sɔm tɛm fɔ ɛnkɔrej di nyu disaypul dɛn we bin de bɔku. Na afta dat dɛn bin go.

17. Us impɔtant lɛsin di nyu disaypul dɛn bin lan frɔm di bia we Pɔl ɛn Saylas bin bia?

17 If dɛn bin dɔn rɛspɛkt di rayt we Pɔl ɛn Saylas gɛt as Roman sitizin dɛn, sɔntɛm, dɛn nɔ bin fɔ dɔn bit dɛn. (Akt 22:​25, 26) Bɔt dat fɔ bin dɔn mek di disaypul dɛn na Filipay tink se di man dɛn go dɔn yuz di rayt we dɛn gɛt fɔ mek dɛn nɔ sɔfa fɔ Krays in sek. Aw dat fɔ dɔn afɛkt di fet we di disaypul dɛn we nɔto Roman sitizin dɛn bin gɛt? Infakt, di lɔ nɔ go protɛkt dɛn fɔ mek dɛn nɔ bit dɛn. So we Pɔl ɛn in kɔmpin bia we dɛn pɔnish dɛn, dat mek di nyu Kristian dɛn si se di wan dɛn we de fala Krays go ebul tinap tranga wan we dɛn mek dɛn sɔfa. Pantap dat, we Pɔl ɛn Saylas bin mek dɛn no se dɛn na Roman sitizin dɛn, dat bin mek ɔlman no se di majistret dɛn nɔ bin du wetin di lɔ se. Ɛn sɔntɛm, dat go dɔn mek dɛn nɔ trit Pɔl in kɔmpin Kristian dɛn bad ɛn di lɔ go protɛkt dɛn we dɛn kayn tin ya apin.

18. (a) Aw Kristian ovasia dɛn tide de falamakata Pɔl in ɛgzampul? (b) Tide, aw wi de “tinap fɔ di gud nyuz ɛn yuz di lɔ fɔ gɛt rayt fɔ prich di gud nyuz”?

18 Tide, ovasia dɛn na di Kristian kɔngrigeshɔn de yuz dɛn yon ɛgzampul fɔ gi dayrɛkshɔn. Kristian shɛpad dɛn kin rɛdi fɔ du wetin dɛn de tɛl dɛn kɔmpin Kristian dɛn fɔ du. Jɔs lɛk Pɔl, wi kin tek tɛm tink bɔt aw ɛn ustɛm wi go yuz di lɔ fɔ protɛkt wi rayt. If nid de, wi kin go to di lokal, nashɔnal, ɛn ivin intanashɔnal kɔt dɛn fɔ yuz di lɔ fɔ protɛkt di rayt we wi gɛt fɔ kɔntinyu fɔ wɔship Gɔd. Di men rizin we mek wi kin du dat nɔto fɔ sɔlv di prɔblɛm dɛn na di wɔl. Bɔt jɔs lɛk aw Pɔl bin rayt to di kɔngrigeshɔn na Filipay lɛk 10 ia afta dɛn put am na prizin, na fɔ: “Tinap fɔ di gud nyuz ɛn yuz di lɔ fɔ gɛt rayt fɔ prich di gud nyuz.” (Fil. 1:​7) Bɔt ilɛk wi win ɔ wi nɔ win kɔt kes dɛn, jɔs lɛk Pɔl ɛn in kɔmpin dɛn, wi dɔn mekɔp wi maynd fɔ kɔntinyu fɔ “tɔk bɔt di gud nyuz” ɛnisay usay Gɔd in spirit sɛn wi.​—Akt 16:​10.

LYUK, DI PƆSIN WE RAYT AKT

Te to chapta 16, vas 9, di Baybul buk we nem Akt nɔ tɔk bɔt di pɔsin we rayt am. I jɔs tɔk bɔt wetin ɔda pipul dɛn se ɛn du. Bɔt insay Akt 16:​10, 11, i chenj di we aw i bin de rayt. Fɔ ɛgzampul, insay vas 11, di pɔsin we rayt di Baybul buk we nem Akt tɔk se: “Wi tek bot na Troas ɛn go stret na Samotres.” Dis vas sho se Lyuk we na di wan we rayt di Baybul buk we nem Akt bin de we di tin dɛn we i rayt bɔt na Akt apin. Bɔt aw wi no se na Lyuk rayt di Baybul buk we nem Akt pan ɔl we in nem nɔ de insay de?

Lyuk

Di ansa de insay di smɔl tin dɛn we dɛn rayt bɔt di Baybul buk we nem Akt ɛn Lyuk in Gɔspɛl. Di smɔl tin dɛn we dɛn rayt bɔt dɛn buk dɛn de tɔk bɔt wan man we dɛn bin de kɔl “Tiofilɔs.” (Lyuk 1:​1, 3; Akt 1:​1) Di fɔs wɔd dɛn we de na di Baybul buk we nem Akt tɔk se: “Tiofilɔs, insay di fɔs buk, a rayt bɔt ɔl di tin dɛn we Jizɔs bigin fɔ du ɛn tich.” Bikɔs pipul dɛn we bin de trade we gɛt pawa gri se na Lyuk rayt “di fɔs buk,” we na di Gɔspɛl, i go mɔs bi se na in bak rayt Akt.

Di Baybul nɔ tɛl wi bɔku tin dɛn bɔt Lyuk. Na tri tɛm nɔmɔ in nem de na di Baybul. Apɔsul Pɔl bin de kɔl am “di dɔktɔ we wi rili lɛk” ɛn wan pan in “kɔmpin wokman dɛn.” (Kol. 4:​14; Fay. 24) Di say dɛn we dɛn yuz di wɔd “wi” na di Baybul buk we nem Akt, dat na, di say dɛn we Lyuk tɔk bɔt insɛf sho se, fɔs, i bin travul wit apɔsul Pɔl fɔ kɔmɔt na Troas ɛn go Filipay arawnd di ia 50 afta Krays. Bɔt we Pɔl bin kɔmɔt na Filipay, Lyuk nɔ bin de wit am igen. Di tu man dɛn bin mit bak na Filipay arawnd di ia 56 afta Krays, ɛn dɛn bin travul wit sɛvin ɔda man dɛn fɔ kɔmɔt na Filipay ɛn go na Jerusɛlɛm usay dɛn bin arɛst Pɔl. Tu ia afta dat, Lyuk bin travul wit Pɔl we bin stil gɛt prizin chen dɛn na in an fɔ kɔmɔt na Sizeria fɔ go na Rom. (Akt 16:​10-17, 40; 20:​5–21:​17; 24:​27; 27:​1–28:​16) Di tɛm we Pɔl bin de na prizin na Rom fɔ di sɛkɔn tɛm, ɛn we i no se di tɛm fɔ lɛ dɛn kil am de nia, na “Lyuk nɔmɔ” bin de wit am. (2 Tim. 4:​6, 11) Dis sho klia wan se Lyuk bin de travul fɔ go fa say dɛn, ɛn i bin rɛdi fɔ bia prɔblɛm dɛn bikɔs ɔf di gud nyuz.

Lyuk nɔ tɔk se i bin de de we di tin dɛn we i rayt bɔt Jizɔs apin. Bifo dat, i tɔk se i bin “tray fɔ no ɛn rayt bɔt di tru tin dɛn” akɔdin to wetin “di wan dɛn we bin si wetin apin” tɔk. Pantap dat, i “rayt bɔt dɛn tin dɛn ya . . . wan bay wan jɔs lɛk aw dɛn apin.” (Lyuk 1:​1-3) Di wok dɛn we Lyuk bin du sho se i bin de tek tɛm du risach. I go bi se na frɔm Ilizabɛt, Jizɔs in mama, Meri, ɛn ɔda pipul dɛn Lyuk gɛt infɔmeshɔn bɔt di tin dɛn we i bin rayt bɔt. Bɔku pan di tin dɛn we i rayt bɔt de insay in Gɔspɛl nɔmɔ.​—Lyuk 1:​5-80.

Pɔl tɔk se Lyuk na bin dɔktɔ ɛn frɔm wetin Lyuk rayt, pipul dɛn go no aw dɔktɔ de fil bɔt di wan dɛn we de sɔfa. Lɛ wi tɔk bɔt sɔm ɛgzampul dɛn: Lyuk bin rayt se Jizɔs bin mɛn wan man we bin gɛt dimɔn, di dimɔn “kɔmɔt insay am, bɔt i nɔ du am ɛni bad tin,” apɔsul Pita in mɔdɛnlɔ in at bin pwɛl bikɔs i gɛt “ay fiva,” ɛn Jizɔs bin mɛn wan uman we bin gɛt “dimɔn we dɔn mek i sik fɔ 18 ia. Di uman bin bɛn bad bad wan, ɛn i nɔ bin ebul fɔ tinap stret atɔl.”​—Lyuk 4:​35, 38; 13:​11.

Wi si klia wan se Lyuk bin put ‘di Masta in wok’ fɔs na in layf. (1 Kɔr. 15:​58) In men gol nɔto bin fɔ gɛt big wok as dɔktɔ ɔ gɛt impɔtant pozishɔn, bɔt na fɔ ɛp pipul dɛn fɔ sabi Jiova ɛn sav am.

LIDIA, DI UMAN WE DE SƐL PƆPUL

Lidia bin de na Filipay we na bin wan impɔtant siti na Masidonia. I bin kɔmɔt Tayatayra. Tayatayra bin de na wan siti we dɛn kɔl Lidia we bin de na di wɛst pat na Eshia Maynɔ. Lidia bin muf go na di Ejian Si so dat i go ebul fɔ du in wok we na fɔ sɛl pɔpul. I go bi se sɔm pan di tin dɛn we i bin de sɛl we dɛn mek wit pɔpul na rɔg dɛn, matirial dɛn we dɛn bin de drɔ pan fɔ ɛng na wɔl, klos dɛn, ɛn ɔda tin dɛn. Dɛn fɛn sɔm raytin dɛn na Filipay we sho se pipul dɛn we bin de sɛl pɔpul bin de na da siti de.

Lidia

Di Baybul tɔk se Lidia bin de “wɔship Gɔd.” So i go bi se in na pɔsin we bin de na di Ju rilijɔn. (Akt 16:​14) Sɔntɛm, na in yon siti i bin lan bɔt Jiova. In yon siti nɔ bin tan lɛk Filipay we nɔ bin gɛt say fɔ mek di Ju dɛn wɔship Gɔd. Sɔm pipul dɛn biliv se na Filipay dɛn gi am di nem Lidia we min “Lidian Uman.” Bɔt raytin dɛn de we pruv se Lidia nɔto jɔs nik nem.

Dɛn bin sabi di pipul dɛn we bin de na Lidia ɛn di wan dɛn we bin de nia dɛn as pipul dɛn we bin sabi gara klos frɔm di tɛm we Oma bin de insay di ia 900 ɔ 800 bifo Krays. Fɔ tru, pipul dɛn bin biliv se we dɛn yuz Tayatayra wata, “i kin mek di kɔlɔ pan di klos brayt ɛn i kin te.”

Pɔpul matirial dɛn bin rili dia ɛn na di wan dɛn we jɛntri nɔmɔ bin de ebul fɔ bay dɛn. Pan ɔl we difrɛn say dɛn de fɔ gɛt pɔpul day, dɛn bin de gɛt di wan we fayn pas ɔl, we rili dia, ɛn we dɛn kin yuz fɔ mek fayn linin matirial dɛn frɔm di Mɛditarenian shɛl fish. Na smɔl day dɛn bin de gɛt frɔm difrɛn difrɛn animal dɛn we de insay wata we dɛn kin kɔl mɔlɔsk, ɛn na lɛk 8,000 shɛl fish dɛn kin yuz fɔ gɛt 1 gram pan dis day we rili valyu. So na dat mek klos dɛn we bin gɛt dis kɔlɔ bin rili dia.

Bikɔs Lidia bin nid fɔ yuz bɔku mɔni fɔ mek di pɔpul matirial dɛn we i bin de sɛl, i bin gɛt big os we ebul fɔ lɔj 4 man dɛn, dat na, Pɔl, Saylas, Timoti, ɛn Lyuk. I go bi se Lidia na bin biznɛs uman we bin gɛt mɔni, ɛn in biznɛs bin de go bifo. We di Baybul tɔk bɔt “di wan dɛn na in os” min se i bin de liv wit in fambul dɛn, bɔt i go min bak se i bin gɛt slev ɛn savant dɛn. (Akt 16:​15) Bikɔs Pɔl ɛn Saylas bin mit wit sɔm brɔda dɛn na dis uman we lɛk strenja dɛn in os bifo dɛn kɔmɔt na di siti, dat sho se na in os di fɔstɛm Kristian dɛn we bin de na Filipay bin de yuz fɔ mitin.​—Akt 16:​40.

We Pɔl bin rayt to di Kristian dɛn na Filipay tɛn ia afta dat, i nɔ bin tɔk bɔt Lidia. So na di tin dɛn nɔmɔ we dɛn tɔk bɔt am na Akt chapta 16 wi no bɔt am.

a Luk di bɔks we gɛt di taytul “Lyuk, di Pɔsin We Rayt Akt.”

b Sɔntɛm, dɛn nɔ bin de alaw di Ju dɛn fɔ gɛt sinagɔg na di siti na Filipay bikɔs dɛn bin sabi Filipay as siti we bin gɛt bɔku bɔku sojaman dɛn we bin tap de. Ɔ i go bi se di siti nɔ bin gɛt rich 10 Ju man dɛn, we na da nɔmba de dɛn bin nid fɔ gɛt wan sinagɔg.

c Luk di bɔks we gɛt di taytul “Lidia, di Uman We De Sɛl Pɔpul.”

d Di Roman lɔ bin tɔk se dɛn sitizin dɛn gɛt di rayt fɔ mek dɛn jɔj dɛn kes dɛn, ɛn dɛn nɔ fɔ ɛva pɔnish dɛn na pɔblik if dɛn nɔ du dat.

    Krio Buk, Magazin, ɛn Ɔda Tin Dɛn (2010-2025)
    Lɔg Awt
    Lɔg In
    • Krio
    • Sɛn
    • Arenj am di we aw yu want
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Wetin Yu Fɔ No Bifo Yu Yuz Dis Wɛbsayt?
    • Prayvesi Pɔlisi
    • Prayvesi Sɛtin Dɛn
    • JW.ORG
    • Lɔg In
    Sɛn