Wachtawa LAYBRI NA DI INTANƐT
Wachtawa
LAYBRI NA DI INTANƐT
Krio
  • BAYBUL
  • BUK ƐN ƆDA TIN DƐN
  • MITIN DƐN
  • w14 2/1 pp. 5-7
  • Di Pɔsin We Rili De Mek Wɔ Apin ɛn We De Mek Wi Sɔfa

Fim nɔ de fɔ dis say we yu pik.

Sɔri o, prɔblɛm de we mek di fim nɔ gri fɔ lod.

  • Di Pɔsin We Rili De Mek Wɔ Apin ɛn We De Mek Wi Sɔfa
  • Di Wachtawa De Tɔk bɔt Jiova in Kiŋdɔm—2014
  • Sɔbɛdin
  • Buk ɛn Ɔda Tin dɛn fɔ Dis Sem Dɔkyumɛnt
  • DI SAYN FƆ SHO SE DI WƆL DE DƆN
  • SETAN IN WOK GO PWƐL
  • Bɔku Bɔku Mɔni Dɔn Go Bikɔs ɔf Wɔ—Na Mɔni Nɔmɔ Dɔn Go?
    Mɔ Tɔpik Dɛn
Di Wachtawa De Tɔk bɔt Jiova in Kiŋdɔm—2014
w14 2/1 pp. 5-7

DI TƆPIK NA DI FRƆNT PEJ | DI WƆ WE CHENJ DI WƆL

Di Pɔsin We Rili De Mek Wɔ Apin ɛn We De Mek Wi Sɔfa

Wɔl Wɔ Wan bin dɔn insay Novɛmba 11, 1918. Da de de, pipul dɛn nɔ go wok; dɛn kɔmɔt na strit ɛn bigin dans. Bɔt di gladi gladi nɔ bin las fɔ lɔng. As Wɔl Wɔ Wan dɔn so, sɔntin bad bin apin. Dis tin we bin apin, bin de kil pipul dɛn pas di gɔn dɛn we dɛn bin de yuz fɔ fɛt insay di wɔ.

Insay Jun 1918, wan bad bad sik bin kam we dɛn kɔl Spanish flu. Dis sik bin mit di sojaman dɛn we bin de fɛt na Frans. I nɔ tu te, dis sik bigin kil bɔku bɔku pipul dɛn. Fɔ ɛgzampul, insay shɔt tɛm, dis sik kil bɔku Amɛrikin sojaman dɛn we bin go fɛt na Frans pas aw dɛn ɛnimi bin kil dɛn. Ɛn di sojaman dɛn bin kɛr dis sik go na di kɔntri dɛn usay dɛn kɔmɔt, ɛn dat bin mek di sik prɛd kwik kwik wan ɔlsay na di wɔl.

Afta di wɔ, pipul dɛn nɔ bin gɛt tin fɔ it, ɛn dɛn nɔ bin gɛt bɛtɛ mɔni. We di wɔ dɔn insay 1918, bɔku bɔku pipul dɛn na Yurop bin de slip angri. Bay di ia 1923, di mɔni we dɛn bin de yuz na Jamani, nɔ bin gɛt wan valyu. Siks ia afta dat, di wan ol wɔl nɔ bin gɛt bɛtɛ mɔni igen. Dɔn insay 1939, Wɔl Wɔ Tu bigin. I tan lɛk se na Wɔl Wɔ Wan bin kɔntinyu. Wetin bin rili mek dɛn bad bad tin ya bin de apin?

DI SAYN FƆ SHO SE DI WƆL DE DƆN

Di tin dɛn we di Baybul bin tɔk se go apin de ɛp wi fɔ no wetin mek sɔm tin dɛn bin de apin. Wan pan dɛn tin ya na Wɔl Wɔ Wan. Jizɔs Krays bin tɔk se tɛm go kam we wan neshɔn go fɛt ɔda neshɔn, bad angri go de, ɛn dɛn sik we de prɛd go de ɔlsay na di wɔl. (Matyu 24:3, 7; Lyuk 21:10, 11) I bin tɛl in disaypul dɛn se na dɛn bad bad tin ya go bi di sayn we go sho se di wɔl de dɔn. Wan buk na di Baybul we dɛn kɔl Rɛvɛleshɔn tɔk mɔ bɔt dis. I se di trɔbul na di wɔl gɛt sɔntin fɔ du wit di wɔ we bin apin na ɛvin.—Luk di bɔks we se “Wɔ na Dis Wɔl ɛn Wɔ na Ɛvin.”

Dis sem Baybul buk de tɔk bɔt 4 man dɛn we de rayd ɔs. Tri pan dɛn man ya min di sem bad bad tin dɛn we Jizɔs bin tɔk se go apin bifo di wɔl dɔn. Dɛn tin ya na wɔ, bad angri, ɛn dɛn sik we de prɛd. (Luk di bɔks we se “Di 4 Man dɛn Rili De Rayd Dɛn Ɔs?”) Wi no klia wan se na frɔm Wɔl Wɔ Wan di difrɛn difrɛn prɔblɛm dɛn we de na di wɔl bigin, ɛn te naw dɛn nɔ dɔn yet. Di Baybul sho se na Setan na di pɔsin we de biɛn ɔl dɛn prɔblɛm ya. (Jɔn In Fɔs Lɛta 5:19) Ɛnibɔdi de we go stɔp Setan fɔ mek i nɔ kɔntinyu fɔ du dɛn bad bad tin ya?

Di Baybul buk we na Rɛvɛleshɔn gi wi op se “na smɔl tɛm nɔmɔ lɛf fɔ” Setan. (Rɛvɛleshɔn 12:12) Na dat mek i vɛks bad ɛn de mek bɔku prɔblɛm dɛn de apin na di wɔl. Bɔt na dɛn sem prɔblɛm ya we de apin mek wi shɔ se Setan nɔ gɛt bɛtɛ tɛm igen.

SETAN IN WOK GO PWƐL

Wɔl Wɔ Wan bin rili chenj di wɔl. I briŋ wɔ kam ɔlsay na di wɔl, pipul dɛn bigin fɛt fɔ chenj gɔvmɛnt dɛn, ɛn pipul dɛn lɛf fɔ biliv di wan dɛn we de rul oba dɛn. Na dis wɔ de sho bak se Setan dɔn kɔmɔt na ɛvin. (Rɛvɛleshɔn 12:9) Ɛn Setan want fos ɔlman fɔ fala am fɔ du bad bikɔs i no se i nɔ gɛt bɛtɛ tɛm igen. Di tɛm we Setan nɔ go de igen, ɔl di prɔblɛm dɛn we bin bigin insay Wɔl Wɔ Wan, we stil de apin, go dɔn.

Di tin dɛn we di Baybul bin dɔn tɔk se go apin, mek wi biliv se i nɔ go te igen, Jizɔs Krays we na wi Kiŋ na ɛvin, go “pwɛl Setan in wok.” (Jɔn In Fɔs Lɛta 3:8) Bɔku pipul dɛn kin pre fɔ mek Gɔd in Kiŋdɔm kam. Yusɛf kin pre fɔ dat? Pipul dɛn we de du wetin Gɔd want, fɔ gladi fɔ dis Kiŋdɔm, bikɔs na dis Kiŋdɔm go du wetin Gɔd want na di wɔl; nɔto wetin Setan want. (Matyu 6:9, 10) We Gɔd in Kiŋdɔm go de rul di wɔl, wɔ nɔ go de igen! (Sam 46:9) I go fayn fɔ mek yu lan bɔt da Kiŋdɔm de, so dat yu go de di tɛm we kolat go de na di wan ol wɔl!—Ayzaya 9:6, 7.

Wɔ na Dis Wɔl ɛn Wɔ na Ɛvin

Wɔl Wɔ Wan bigin afta 1,900 ia we Setan bin se i go gi Jizɔs “ɔl dɛn neshɔn na [di] wɔl.” (Matyu 4:8, 9) Jizɔs bin tɛl am se i nɔ want. Leta, i bin se na Setan “de rul dis wɔl.” (Jɔn 14:30) Di apɔsul Jɔn insɛf bin se na “Setan de rul di ol wɔl.”​—Jɔn In Fɔs Lɛta 5:19.

Bikɔs na Setan de rul di wan ol wɔl, na dat mek wi biliv se na in bin mek Wɔl Wɔ Wan apin ɛn ɔl di ɔda bad bad tin dɛn we de apin na di wɔl tide. Di Baybul buk we na Rɛvɛleshɔn sho klia wan se, Setan gɛt an pan ɔl di bad bad tin dɛn we dɔn mit mɔtalman frɔm 1914. Lɛ wi tɔk smɔl bɔt di tin dɛn we Rɛvɛleshɔn chapta 12 tɔk bɔt:

  • Vas 7. Wɔ fɔdɔm na ɛvin bitwin Maykɛl (Jizɔs Krays) ɛn di dragɔn (Setan).

  • Vas 9. Dɛn bin ib Setan dɔŋ na di wɔl ɛn i de “mek di ol wɔl ful.”

  • Vas 12. “Bad bad tin dɔn fɔdɔm pan di grɔn ɛn di wata bikɔs di Dɛbul dɔn kam dɔŋ to una ɛn i vɛks bad bikɔs i no se na smɔl tɛm nɔmɔ lɛf fɔ am.”

Di tin dɛn we di Baybul tɔk ɛn di tin dɛn we de apin na di wɔl de sho se dis wɔ na ɛvin bin apin afta Gɔd in Kiŋdɔm bigin fɔ rul na ɛvin insay 1914.a Na insay dis impɔtant ia, di wɔ na dis wɔl ɛn di wɔ na ɛvin bin apin.

a Rid chapta 8 insay wan buk we dɛn kɔl Wetin Rili di Baybul De Tich? Na Jiova Witnɛs dɛn mek am.

Di 4 Man dɛn Rili De Rayd Dɛn Ɔs?

Di wayt ɔs ɛn di kiŋ we de rayd am
Di wayt ɔs ɛn di kiŋ we de rayd am

Di wayt ɔs. Di pɔsin we de rayd am na kiŋ na ɛvin. Jizɔs Krays we na di Kiŋ, na di pɔsin we de rayd fɔ go fɛt fɔseka wetin rayt. (Sam 45:4) Di fɔs tin we i du na fɔ pul Setan ɛn in dɛbul dɛn kɔmɔt na ɛvin.​—Rɛvɛleshɔn 6:2; 12:9.

Di rɛd ɔs ɛn sojaman dɛn we de fɛt
Di rɛd ɔs ɛn sojaman dɛn we de fɛt

Di rɛd ɔs. Di pɔsin we de rayd am gɛt ‘pawa fɔ briŋ wɔ kam na di wɔl.’ (Rɛvɛleshɔn 6:4) Frɔm 1914, wɔ dɔn mek plɛnti pipul dɛn lɔs dɛn layf. Afta 21 ia frɔm we Wɔl Wɔ Wan dɔn, na de Wɔl Wɔ Tu bigin. Di pipul dɛn we day pan dis wɔ, plɛnti pas di wan dɛn we day pan di fɔs wɔ. Sɔm pipul dɛn se na lɛk 60 milyɔn pipul dɛn so lɔs dɛn layf insay Wɔl Wɔ Tu. Di wɔ dɛn we dɔn de apin frɔm 1945 na smɔl smɔl wɔ dɛn, bɔt dɛnsɛf dɔn mek plɛnti pipul dɛn day. Sɔm pipul dɛn se i dɔn pas lɛk ɔndrɛd milyɔn pipul dɛn so we dɔn day pan dɛn wɔ ya.

Di blak ɔs ɛn bɔku pikin dɛn we nɔ gɛt tin fɔ it
Di blak ɔs ɛn bɔku pikin dɛn we nɔ gɛt tin fɔ it

Di blak ɔs. Di pɔsin we de rayd am ol skel na in an. Dis skel min angri. (Rɛvɛleshɔn 6:5,6) Insay Wɔl Wɔl Wan, sɔm pipul dɛn mek angri kil lɛk 750,000 pipul dɛn so na Jamani. Insay 1921, na lɛk tu milyɔn pipul dɛn na Rɔshia bin day bikɔs dɛn nɔ gɛt tin fɔ it, ɛn dis angri bigin apin na ɔdasay dɛn na di wɔl. So na dis mek sɔm pipul dɛn se, na lɛk 70 milyɔn pipul dɛn so dɔn day bikɔs dɛn nɔ gɛt tin fɔ it afta Wɔl Wɔ Tu. Ɛvri ia, na lɛk tri milyɔn pikin dɛn we nɔ rich fayv ia, kin day bikɔs dɛn nɔ de it tin we go gi dɛn wɛlbɔdi.

Di ɔs we in kɔla fiba lɛk i want fɔ day ɛn sɔm pipul dɛn we sik
Di ɔs we in kɔla fiba lɛk i want fɔ day ɛn sɔm pipul dɛn we sik

Di ɔs we in kɔla fiba lɛk i want fɔ day. Di pɔsin we de rayd am de briŋ bad bad tin dɛn we de mek pipul dɛn day. (Rɛvɛleshɔn 6:8) Afta Wɔl Wɔ Tu, di tin we dɔn mek plɛnti pipul dɛn day, na di Spanish flu. Sɔm pipul dɛn se di flu bin kil lɛk 50 milyɔn pipul dɛn so, bɔt ɔda pipul dɛn gi difrɛn nɔmba. Wan buk we dɛn kɔl Man and Microbes bin se: “Dis sik na wan pan di bad bad tin dɛn we dɔn apin na di wɔl. Ivin wan bad sik we dɛn kɔl bɔbonik pleg nɔ kil plɛnti pipul dɛn lɛk dat.” Ɔda sik dɛn we dɔn mek plɛnti pipul dɛn day afta Wɔl Wɔ Tu na smɔlpɔks, maleria, ɛn dray kɔf.

    Krio Buk, Magazin, ɛn Ɔda Tin Dɛn (2010-2025)
    Lɔg Awt
    Lɔg In
    • Krio
    • Sɛn
    • Arenj am di we aw yu want
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Wetin Yu Fɔ No Bifo Yu Yuz Dis Wɛbsayt?
    • Prayvesi Pɔlisi
    • Prayvesi Sɛtin Dɛn
    • JW.ORG
    • Lɔg In
    Sɛn