Tray fɔ Kɔntrol Yusɛf
“Di spirit de ɛp wi fɔ . . . kɔntrol wisɛf.”—LƐTA FƆ GALESHYA 5:22, 23, NW.
1, 2. (a) Wetin kin apin we pɔsin nɔ de kɔntrol insɛf? (b) Wetin mek wi nid fɔ tɔk bɔt aw wi fɔ kɔntrol wisɛf?
WAN kwaliti we Jiova Gɔd de ɛp wi fɔ gɛt na fɔ kɔntrol wisɛf. (Lɛta Fɔ Galeshya 5:22, 23, NW) Jiova ebul fɔ kɔntrol insɛf pan ɔltin. Bɔt wi nɔ ebul fɔ du dis bikɔs wi nɔ pafɛkt. Wi go gri se bɔku prɔblɛm dɛn we pipul dɛn kin gɛt tide na bikɔs dɛn nɔ de kɔntrol dɛnsɛf. I kin mek pɔsin dile fɔ du sɔntin we impɔtant ɔ mek pɔsin nɔ du wɛl na skul ɔ na wokples. I kin mek bak pɔsin yuz bad wɔd, drink te i chak, put an pan fɛt-fɛt, dayvɔs, put an pan dɛt, gɛt bad abit dɛn, go na jel, gɛt prɔblɛm we de mɔna am, gɛt sik frɔm mami ɛn dadi biznɛs, ɛn gɛt bɛlɛ we i nɔ want.—Sam 34:11-14.
2 Pipul dɛn we nɔ de kɔntrol dɛnsɛf kin gɛt prɔblɛm ɛn dɛn kin put ɔda pipul dɛn pan trɔbul. Ɛn as tɛm de go, wi de si klia wan se pipul dɛn nɔ de kɔntrol dɛnsɛf igen. Dis nɔ fɔ mek wi sɔprayz bikɔs Gɔd in Wɔd dɔn tɛl wi se, we pipul dɛn nɔ de kɔntrol dɛnsɛf, dat de sho se wi de insay di “las dez.”—Sɛkɔn Lɛta To Timoti 3:1-3, NW.
3. Wetin mek wi nid fɔ kɔntrol wisɛf?
3 Wetin mek wi nid fɔ kɔntrol wisɛf? Wi gɛt tu impɔtant rizin dɛn. Fɔs, pipul dɛn we de kɔntrol di we aw dɛn de fil ɛn di tin we de mɔna dɛn, nɔ kin gɛt bɔku prɔblɛm. I kin izi bak fɔ dɛn fɔ gɛt fayn padi biznɛs wit ɔda pipul dɛn ɛn avɔyd nɔ fɔ de vɛks, wɔri pasmak, ɔ gɛt pwɛl at. Sɛkɔn, fɔ lɛ wi kɔntinyu fɔ gɛt tayt padi biznɛs wit Gɔd, wi nɔ fɔ alaw ɛnitin fɔ tɛmt wi, ɛn wi fɔ kɔntrol di we aw wi de fil fɔ du tin dɛn we nɔ rayt na Gɔd in yay. Dat na wetin Adam ɛn Iv nɔ bin du. (Jɛnɛsis 3:6) Jɔs lɛk Adam ɛn Iv, bɔku pipul dɛn tide gɛt siriɔs prɔblɛm dɛn bikɔs dɛn nɔ de kɔntrol dɛnsɛf.
4. If i nɔ izi fɔ wi fɔ kɔntrol wi bad abit dɛn, wetin go ɛp wi fɔ du dat?
4 Jiova no se wi nɔ pafɛkt ɛn i nɔ izi fɔ wi fɔ kɔntrol wisɛf. Bɔt i want fɔ ɛp wi fɔ kɔntrol wi bad abit dɛn. (Fɔs Kiŋ 8:46-50) Jɔs lɛk padi we lɛk wi, i de ɛnkɔrej ɔl dɛn wan dɛn we i nɔ izi fɔ dɛn fɔ kɔntrol di we aw dɛn de fil ɛn dɛn bad abit dɛn. Insay dis atikul, wi go lan bɔt aw Jiova kin kɔntrol insɛf. Wi go lan bak bɔt gud ɛn bad ɛgzampul dɛn na di Baybul, ɛn wi go tɔk bɔt tin dɛn we go ɛp wi fɔ kɔntrol wisɛf.
JIOVA SƐT DI ƐGZAMPUL!
5, 6. Us ɛgzampul Jiova sɛt fɔ wi fɔ sho se i de kɔntrol insɛf?
5 Di we aw Jiova de kɔntrol insɛf pafɛkt bikɔs i pafɛkt pan ɛnitin we i de du. (Ditarɔnɔmi 32:4) Bɔt wi nɔ pafɛkt. So wi stil nid fɔ luk in ɛgzampul bɔt aw i de kɔntrol insɛf so dat wi go falamakata am gud gud wan. Dis go ɛp wi fɔ no wetin fɔ du di tɛm we sɔntin go apin to wi we go mek wi fil bad. Wetin na sɔm ɛgzampul dɛn bɔt aw Jiova de kɔntrol insɛf?
Di we aw Jiova de kɔntrol insɛf pafɛkt bikɔs i pafɛkt pan ɛnitin we i de du
6 Tink bɔt wetin Jiova bin du we Setan bin tɔn in bak pan am na di gadin we bin de na Idɛn. I go bi se, di tin we Setan bin du mek Gɔd in fetful savant dɛn na ɛvin shɔk, vɛks, ɛn fil bad. Sɔntɛm yu kin fil dis sem kayn we we yu tink bɔt ɔl di tin dɛn we Setan de du we de mek wi sɔfa. Bɔt Jiova nɔ bin du tin wit wamat. I bin jɔs du wetin rayt. Jiova nɔ bin kwik fɔ vɛks, ɛn i bin du tin di rayt we we Setan bin tɔn in bak pan am. (Ɛksodɔs 34:6; Job 2:2-6) Wetin mek? Jiova de alaw dis bikɔs i nɔ want ɛnibɔdi fɔ day bɔt “i want mek ɔlman lɛf fɔ du bad.”—Pita In Sɛkɔn Lɛta 3:9, NW.
7. Wetin wi kin lan frɔm Jiova in ɛgzampul?
7 Jiova in ɛgzampul tich wi se wi nid fɔ tek tɛm tink bifo wi tɔk, ɛn wi nɔ fɔ du tin kwik kwik wan. So ɛnitɛm we yu nid fɔ disayd fɔ du impɔtant tin, gi yusɛf tɛm fɔ tink. Pre fɔ lɛ Jiova gi yu di sɛns fɔ tɔk ɛn du tin di rayt we. (Sam 141:3) We wi vɛks ɔ fil bad, i kin izi fɔ lɛ wi du tin wit wamat. Na dat mek bɔku pipul dɛn kin rigrɛt we dɛn se sɔntin ɔ du sɔntin we dɛn nɔ tink!—Prɔvabs 14:29; 15:28; 19:2.
GUD ƐN BAD ƐGZAMPUL DƐN FRƆM GƆD IN SAVANT DƐN
8. (a) Usay wi go fɛn gud ɛgzampul dɛn bɔt aw fɔ kɔntrol wisɛf? (b) Wetin bin ɛp Josɛf nɔ fɔ gri we Pɔtifa in wɛf bin want fɔ ledɔm wit am? (Luk di pikchɔ nia dis atikul in taytul.)
8 Us ɛgzampul dɛn de na di Baybul we sho se i fayn fɔ kɔntrol yusɛf? Wan pan di wan dɛn we yu go tink bɔt na Jekɔp in bɔypikin we nem Josɛf. I nɔ bin gri fɔ du wetin bad di tɛm we i bin de wok na Pɔtifa in os; Pɔtifa na di chif fɔ Fɛro in gaydman dɛn. Pɔtifa in wɛf bin want Josɛf bikɔs Josɛf “na bin fayn man,” ɛn i bin tray bɔku tɛm fɔ mek i ledɔm wit am. Wetin bin ɛp Josɛf fɔ tinap tranga wan? I go mɔs bi se i bin de tek tɛm tink bɔt wetin go apin if i gri fɔ ledɔm wit Pɔtifa in wɛf. Dɔn, we Pɔtifa in wɛf bin grip in klos, Josɛf bin rɔnawe. I bin tɔk se: “Wetin fɔ mek in du dis kayn wikɛd tin ɛn sin to PAPA GƆD?”—Jɛnɛsis 39:6, 9; rid Prɔvabs 1:10.
Pre to Jiova fɔ mek i go gi yu sɛns ɛn fɔ mek i ɛp yu fɔ kɔntrol yusɛf we sɔntin tɛmt yu fɔ du bad
9. Wetin yu fɔ du fɔ avɔyd bad abit dɛn?
9 Wetin wi lan frɔm Josɛf in ɛgzampul? If sɔntin tɛmt wi fɔ pwɛl Gɔd in lɔ dɛn, wi nid fɔ tinap tranga wan. Bifo sɔm pipul dɛn bi Jiova Witnɛs, dɛn bin de it pasmak, drink pasmak, smok, tek drɔgs, du mami ɛn dadi biznɛs di we aw Gɔd nɔ want, ɔ du ɔda bad bad tin dɛn. Ivin we dɛn baptayz, sɔntɛnde dɛn kin fil fɔ du dɛn bad bad tin dɛn ya. If dis de apin to yu, na fɔ tek tɛm tink bɔt aw yu padi biznɛs wit Jiova go pwɛl if yu du dɛn tin ya. Tray fɔ no di say ɔ tin dɛn we kin mek yu want fɔ du dɛn bad tin dɛn ya ɛn aw yu go avɔyd dɛn. (Sam 26:4, 5; Prɔvabs 22:3) If dɛn tin ya apin to yu, na fɔ pre to Jiova fɔ mek i go gi yu sɛns ɛn fɔ mek i ɛp yu fɔ kɔntrol yusɛf we sɔntin tɛmt yu fɔ du bad.
10, 11. (a) Wetin kin apin to bɔku yɔŋ wan dɛn we dɛn kin de na skul? (b) Wetin go ɛp yɔŋ wan dɛn we na Kristian nɔ fɔ du tin dɛn we go pwɛl Gɔd in lɔ?
10 Wetin bin apin to Josɛf de apin to bɔku yɔŋ wan dɛn tide we na Kristian dɛn. Wan ɛgzampul na Kim. In klasmet dɛn kin tɔk ɔltɛm bɔt aw dɛn kin du mami ɛn dadi biznɛs insay di wikɛnd. Kim in nɔ kin gɛt ɛnitin fɔ tɔk bɔt dat. I bin gri se we i bin difrɛn, dat bin de mek sɔntɛnde i fil “lɛk se nɔbɔdi nɔ bin gɛt in tɛm ɛn na in wangren de.” In klasmet dɛn bin si am se i ful bikɔs i nɔ gɛt bɔyfrɛn. Bɔt Kim bin rili sho se i gɛt sɛns. I bin no se we pɔsin yɔŋ, i kin rili fil fɔ du mami ɛn dadi biznɛs. (Sɛkɛn Lɛta To Timoti 2:22) Sɔm pan in skulmet dɛn kin aks am bɔku tɛm if in na vajin stil. Dat kin gi am di chans fɔ ɛksplen wetin mek i disayd nɔ fɔ du mami ɛn dadi biznɛs. Wi gladi fɔ yɔŋ wan dɛn we na Kristian dɛn we dɔn mekɔp dɛn maynd nɔ fɔ du mami ɛn dadi biznɛs di we aw Gɔd nɔ want, ɛn Jiova gladi fɔ dɛn bak!
11 Di Baybul gi wi ɛgzampul dɛn bak bɔt sɔm pipul dɛn we nɔ tinap tranga wan fɔ du mami ɛn dadi biznɛs di we aw Gɔd nɔ want. Ɛn i sho wi di bad tin we go apin we wi nɔ kɔntrol wisɛf. If di sem tin we bin apin to Kim apin to wi, i fayn fɔ mek wi tink bɔt di ful tin we wan yɔŋ man du we Prɔvabs chapta 7 tɔk bɔt. Tink bak bɔt Amɔn ɛn di bad tin we bin apin to am bikɔs i bin du bad tin. (Sɛkɛn Samiɛl 13:1, 2, 10-15, 28-32) Mama ɛn papa dɛn kin ɛp dɛn pikin dɛn fɔ tray fɔ kɔntrol dɛnsɛf ɛn gɛt sɛns bay we dɛn tɔk bɔt dɛn ɛgzampul dɛn ya we dɛn de du dɛn famili wɔship.
12. (a) Aw Josɛf bin kɔntrol di we aw i de fil bifo in brɔda dɛn? (b) Us we dɛn wi kin sho se wi de kɔntrol wisɛf?
12 Wan ɔda tɛm, Josɛf bin sɛt fayn ɛgzampul bak we i sho se i ebul kɔntrol insɛf. Dis na di tɛm we in brɔda dɛn kam na Ijipt fɔ bay tin fɔ it. Fɔ lɛ Josɛf go no wetin in brɔda dɛn bin de tink, i nɔ bin tɛl dɛn se in na dɛn brɔda. Ɛn we i bin fil fɔ kray, i bin lɛf in brɔda dɛn ɛn go kɔna say ɛn kray. (Jɛnɛsis 43:30, 31; 45:1) If yu brɔda ɔ sista du yu sɔntin we mek yu fil bad, falamakata Josɛf in ɛgzampul fɔ kɔntrol yusɛf bikɔs dis go ɛp yu fɔ avɔyd fɔ tɔk ɔ du sɔntin we yu go rigrɛt leta. (Prɔvabs 16:32; 17:27) Ɔ sɔntɛm yu gɛt fambul we disfɛloship. If na so i bi, yu nid fɔ kɔntrol yusɛf fɔ mek yu nɔ go gɛt ɛnitin fɔ du wit am. Dis nɔ kin izi fɔ du. Bɔt i go izi fɔ yu if yu mɛmba se yu de falamakata Jiova in ɛgzampul, ɛn yu de du wetin i tɛl yu fɔ du.
Nɔbɔdi nɔ fɔ biliv insɛf bay we i de tink se i nɔ go ɛva du bad tin
13. Us lɛsin wi lan frɔm di tin dɛn we bin apin to Kiŋ Devid?
13 Wi go bɛnifit bak frɔm Kiŋ Devid in ɛgzampul. We Sɔl ɛn Shimia bin du bad tin to Devid, i nɔ bin vɛks ɔ yuz in pawa pan dɛn. (Fɔs Samiɛl 26:9-11; Sɛkɛn Samiɛl 16:5-10) Bɔt nɔto ɔltɛm Devid bin kɔntrol insɛf. Wi no dis we wi rid bɔt di bad tin we i bin du wit Batshiba ɛn di we aw i bin biev we Nebal bin gridi am. (Fɔs Samiɛl 25:10-13; Sɛkɛn Samiɛl 11:2-4) Wi kin lan fayn fayn lɛsin dɛn frɔm Devid. Fɔs, di wan dɛn we de oba Gɔd in pipul dɛn nid fɔ kɔntrol dɛnsɛf so dat dɛn nɔ go yuz dɛn pawa di rɔng we. Sɛkɔn, nɔbɔdi nɔ fɔ biliv insɛf bay we i de tink se i nɔ go ɛva du bad tin.—Fɔs Lɛta Fɔ Kɔrint 10:12.
TIN DƐN WE YU GO DU
14. Wetin bin apin to wan brɔda? Wetin mek di we aw wi de biev impɔtant we dɛn kayn tin dɛn de apin to wi?
14 Wetin yu go du fɔ mek yu go ebul kɔntrol yusɛf mɔ ɛn mɔ? Tink bɔt wetin bin apin to Luige. Wan ɔda motoka bin bang in motoka. Pan ɔl we na di ɔda drayva bin kɔz di aksidɛnt, di drayva bin bigin fɔ ala pan Luige ɛn tray fɔ fɛt am. Luige pre to Jiova fɔ mek i ɛp am nɔ fɔ mek wamat ɛn tray fɔ mek di ɔda drayva in at kol. Bɔt di man bin kɔntinyu fɔ ala pan am. We di man bin stil kɔntinyu fɔ ala pan am, Luige bin rayt di man in motoka nɔmba ɛn go saful. Wan wik afta dat, Luige bin go du ritɔn visit to wan uman. Dis uman in man na bin di drayva! Di man bin shem ɛn i beg Luige fɔ di bad we we i bin biev to am. I bin se i go go na di inshɔrans kɔmni we Luige bin de so dat dɛn go mek Luige in motoka kwik kwik wan. Di drayva bin lisin we Luige de tɔk bɔt di Baybul ɛn i rili bin ɛnjɔy am. We dis bin apin, Luige bin kam fɔ no se i impɔtant we i kɔntrol insɛf afta di aksidɛnt, ɛn i tink bak bɔt wetin bin fɔ apin if i bin vɛks pan am.—Rid Sɛkɛn Lɛta Fɔ Kɔrint 6:3, 4.
Di we we wi kin biev kin afɛkt wi prichin wok (Luk na paregraf 14)
15, 16. Aw di stɔdi we una de stɔdi di Baybul go ɛp yu ɛn yu famili fɔ kɔntrol unasɛf?
15 Fɔ lɛ wi go ebul kɔntrol wisɛf, wi fɔ stɔdi di Baybul gud gud wan ɔltɛm. Mɛmba wetin Gɔd bin tɛl Jɔshwa we i se: “Lɛ Jɔshwa mek shɔ se dɛn de rid di Lɔ Buk ɛnitɛm we dɛn pre to am ɛn wɔship am. I se dɛn fɔ de rid am de ɛn nɛt, so dat dɛn go no ɔl wetin de de fɔ ebul du ɔl wetin di lɔ se, so bɛtɛ go fala dɛn pan ɔl wetin dɛn de put an pan.” (Jɔshwa 1:8) Bɔt aw di Baybul go ɛp yu fɔ tray fɔ kɔntrol yusɛf?
Fɔ lɛ wi go ebul kɔntrol wisɛf, wi fɔ stɔdi di Baybul gud gud wan ɔltɛm
16 Wi dɔn lan se di Baybul gɛt ɛgzampul dɛn we de sho wi aw wi kin bɛnifit we wi kɔntrol wisɛf ɛn aw wi kin sɔfa bak we wi nɔ kɔntrol wisɛf. Jiova mek dɛn rayt dɛn ɛgzampul ya fɔ wi yon bɛnifit. (Lɛta Fɔ Rom 15:4) I go fayn fɔ mek wi rid, stɔdi, ɛn tek tɛm tink gud wan bɔt dɛn ɛgzampul dɛn ya. Tray fɔ no aw yu ɛn yu famili go du wetin una de lan. Aks Jiova fɔ ɛp yu fɔ du di tin dɛn we in Wɔd de advays yu fɔ du. If yu kam fɔ no se yu nɔ de kɔntrol yusɛf pan sɔm tin dɛn, yu fɔ gri wit dat. Dɔn pre bɔt am, tray tranga wan fɔ si wetin yu go du fɔ kɔntrol yusɛf. (Jems 1:5) Rid wi buk ɛn magazin dɛn fɔ gɛt advays dɛn we go ɛp yu.
17. Us we dɛn mama ɛn papa dɛn go ɛp dɛn pikin dɛn fɔ tray fɔ kɔntrol dɛnsɛf?
17 Aw yu go ɛp yu pikin dɛn fɔ tray fɔ kɔntrol dɛnsɛf? Mama ɛn papa dɛn no se dɛn nɔ bɔn dɛn pikin dɛn wit dis kwaliti. So dɛn nid fɔ tich dɛn pikin dɛn gud kwaliti dɛn bay dɛn yon ɛgzampul dɛn we dɛn de sɛt. (Lɛta Fɔ Ɛfisɔs 6:4) If yu si se yu pikin dɛn nɔ de kɔntrol dɛnsɛf, i fayn fɔ mek yu aks yusɛf if yu de sɛt gud ɛgzampul. Yu kin sɛt gud ɛgzampul bay we yu de du di prichin wok ɔltɛm, yu de atɛnd di mitin dɛn, ɛn we yu de du famili wɔship. Nɔ fred fɔ se nɔ to yu pikin we yu no se na di rayt tin dat fɔ du! Nɔto ɔltin Jiova bin alaw Adam ɛn Iv fɔ du. Dat fɔ bin dɔn ɛp dɛn fɔ lan fɔ rɛspɛkt di rayt we Jiova gɛt fɔ de oba dɛn. Semweso, we mama ɛn papa dɛn tren ɛn kɔrɛkt dɛn pikin dɛn ɛn sɛt gud ɛgzampul fɔ dɛn, i kin ɛp di pikin dɛn fɔ kɔntrol dɛnsɛf. Di impɔtant tin dɛn we yu kin ɛp yu pikin dɛn fɔ gɛt na fɔ lɛk di rayt we Gɔd gɛt fɔ de oba wi ɛn fɔ rɛspɛkt in lɔ dɛn.—Rid Prɔvabs 1:5, 7, 8.
18. Wetin mek wi fɔ tek tɛm pik gud padi dɛn?
18 Ilɛk wi gɛt pikin ɔ wi nɔ gɛt pikin, wi ɔl fɔ tek tɛm pik wi padi dɛn. If yu padi dɛn lɛk Jiova, dɛn go ɛp yu fɔ plan fɔ du tin dɛn we go bɛnifit yu ɛn fɔ avɔyd trɔbul. (Prɔvabs 13:20) Di gud ɛgzampul we dɛn de sɛt go ɛp yu fɔ falamakata di we aw dɛn de kɔntrol dɛnsɛf. Mɛmba se di fayn we aw yu de biev kin ɛnkɔrej dɛnsɛf. Di we aw wi de kɔntrol wisɛf go mek Gɔd gladi fɔ wi, wi go ɛnjɔy wi layf, ɛn wi go du gud tin dɛn to di wan dɛn we wi lɛk.