Rɛfrɛns dɛn fɔ Layf ɛn Prichin Wok Mitin Buk
JANWARI 4-10
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | LƐVITIKƆS 18-19
“Kɔntinyu fɔ Liv Klin Layf”
Aw Wi Go Protɛkt Wisɛf Frɔm Wan pan Setan in Trap Dɛn?
Jiova bin tɛl di Izrɛlayt dɛn bɔt dɛn tin dɛn we dɛn ɔda neshɔn dɛn bin de du we i kam to mami ɛn dadi biznɛs di we aw i nɔ want. I bin se: “Nɔto di sem tin dɛn fɔ du ɛn dɛn nɔ fɔ ivin fala fɔ du wetin di Kenanayt, usay dɛn de go, de du. . . . Di land insɛf nɔ klin na PAPA GƆD yay, we go mek PAPA GƆD pɔnish di land fɔseka di bad tin dɛn we dɛn du.” To di Izrɛlayt dɛn oli Gɔd, di we aw di Kenanayt dɛn bin de liv bin rili bad ɛn dɛn bin de du mami ɛn dadi biznɛs di we aw Gɔd nɔ want we mek usay dɛn bin de liv nɔ klin na in yay.—Lɛv. 18:3, 25.
Jiova De Lid In Pipul Dɛn
13 Di lida dɛn na ɔda neshɔn dɛn bin de fala mɔtalman sɛns we nɔ bɛtɛ. Fɔ ɛgzampul, di Kenanayt lida dɛn ɛn dɛn pipul dɛn bin du bad bad tin dɛn. Dɛn bin de du mami ɛn dadi biznɛs wit dɛn fambul dɛn, wit dɛn kɔmpin man ɔ uman dɛn, ɛn wit animal dɛn. Dɔn dɛn bin de sakrifays dɛn pikin dɛn ɛn wɔship aydɔl. (Lɛvitikɔs 18:6, 21-25) Di Babilonian ɛn di Ijipshian lida dɛn nɔ bin gɛt di sem lɔ dɛn we Gɔd in pipul dɛn gɛt fɔ klin dɛnsɛf. (Di Nɔmba Dɛm 19:13) Bɔt Gɔd in pipul dɛn bin de si aw dɛn fetful lida dɛn bin de ɛnkɔrej dɛn fɔ kɔntinyu fɔ wɔship Gɔd klin wan, fɔ klin dɛn bɔdi dɛn, ɛn nɔ fɔ du mami ɛn dadi biznɛs di we we Gɔd nɔ want. Dis sho klia wan se na Jiova bin de lid dɛn.
Wetin Gɔd Go Du bɔt di Bad Tin dɛn we De Apin?
Wetin go apin to di wan dɛn we nɔ gri fɔ chenj di we aw dɛn de liv dɛn layf ɛn we de kɔntinyu fɔ du bad tin? Di Baybul se: “Na udat de waka tret go de na di land wit di wan dɛn we de du di rayt tin, bɔt as fɔ di bad wan dɛn, PAPA GƆD go pul dɛn kɔmɔt na di land, ɛn dɛn wan we nɔ bɛtɛ i go rut dɛn lɛkɛ plant.” (Prɔvabs 2:21, 22) Da tɛm de, di wikɛd wan dɛn nɔ go de igen fɔ mek ɔda pipul dɛn du bad. We pis ɛn kolat go dɔn de na di wɔl, mɔtalman dɛn we de du wetin Gɔd want, go bigin fɔ pafɛkt smɔl smɔl.—Lɛta Fɔ Rom 6:17, 18; 8:21.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w06-E 6/15 pej 22, par. 11
“A Lɛk Yu Lɔ dɛn Bad Bad Wan!”
11 Wan ɔda tin bɔt di Lɔ we Gɔd bin gi Mozis we sho se i bisin bɔt in pipul dɛn, na di rayt we i gi dɛn fɔ gɛda di balans it we kin lɛf na fam afta dɛn dɔn avɛst. Jiova bin tɛl di Izrɛlayt dɛn se we dɛn de avɛst dɛn plant, dɛn fɔ alaw di po wan dɛn fɔ gɛda di balans we di wokman dɛn lɛf. Di fama dɛn nɔ fɔ avɛst ɔl di plant na dɛn fam ɛn dɛn fɔ lɛf sɔm grep ɔ ɔliv dɛn na di tik. Ɛn if pɔsin fɔgɛt wetin i dɔn avɛst na di fam, i nɔ fɔ go tek am igen. Dis na bin fayn arenjmɛnt fɔ di wan dɛn we po, fɔ strenja dɛn, pikin dɛn we nɔ gɛt mama ɛn papa, ɛn uman dɛn we dɛn man dɔn day. Fɔ tru, dɛn bin nid fɔ wok tranga wan, bɔt dis arenjmɛnt bin mek dɛn avɔyd fɔ de beg.—Lɛvitikɔs 19:9, 10; Ditarɔnɔmi 24:19-22; Sam 37:25.
JANWARI 11-17
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | LƐVITIKƆS 20-21
“Jiova Mek In Pipul dɛn Difrɛn Frɔm Ɔda Pipul Dɛn”
w04-E 10/15 pej 11, par. 12
Yu Go De na Paradays?
12 Stil sɔntin de we wi nid fɔ tek siriɔs. Gɔd bin tɛl di Izrɛlayt dɛn se: If dɛn “du ɔl wetin in tɛl dɛn da de de se . . . dɛn fɔ de du, dɛn go gɛt trɛnk ɛn pawa fɔ . . . go kapchɔ di land we dɛn fɔ go tek fɔ dɛnsɛf.” (Ditarɔnɔmi 11:8) Lɛvitikɔs 20:22, 24 tɔk bɔt da sem land de se: “Dɛn fɔ du ɔl wetin PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] se ɛn obe in lɔ dɛn so dat di land we dɛn de go nɔ go . . . vɔmit [dɛn]”. Na dat mek PAPA GƆD “tɛl dɛn se, dɛn go gɛt di land as dɛn prɔpati, dɛn go kapchɔ am, land we fayn fɔ plant ɛn men animal dɛn.” Fɔ tru, di Izrɛlayt dɛn bin nid fɔ gɛt tayt padi biznɛs wit Jiova Gɔd fɔ mek dɛn go gɛt di land we i bin dɔn prɔmis dɛn. Na bikɔs dɛn nɔ bin obe Gɔd in lɔ dɛn, na dat mek i alaw di Babilonian dɛn fɔ kapchɔ dɛn ɛn pul dɛn kɔmɔt na di land we dɛn bin de.
it-1-E pej 1199
Prɔpati we pɔsin go gɛt frɔm in fambul
Na ɛni prɔpati we pɔsin in fambul de day lɛf gi am. Di men Ibru vab we dɛn bin yuz na, na·chalʹ (noun, na·chalahʹ). Dis min we pɔsin de gɛt ɔ gi famili prɔpati to ɔda pɔsin na di famili. (Nɔm 26:55; Izi 46:18) Sɔntɛnde, dɛn bin de yuz di vab ya·rashʹ fɔ min “pɔsin we gɛt di rayt fɔ tek di prɔpati we in fambul day lɛf,” bɔt bɔku tɛm i kin min “fɔ gɛt prɔpati” frɔm ɔda pɔsin ilɛk nɔto yu fambul. (Jɛn 15:3; Lɛv 20:24) Dɔn i min bak fɔ fɛt ɛn “tek sɔntin na pɔsin in an,” “fɔ drɛb ɔda pipul dɛn.” (Dit 2:12; 31:3) Di Grik wɔd dɛn we tɔk bɔt prɔpati we pɔsin go gɛt frɔm in fambul gɛt sɔntin fɔ du wit di wɔd kleʹros, we bin min “balɔt,” bɔt as tɛm de go dis sem wɔd bin min sɔntin we dɛn sheb gi pɔsin, dɔn leta dɛn yuz am fɔ min “prɔpati we pɔsin go gɛt frɔm in fambul.”—Mat 27:35, NWT; Akt 1:17; 26:18, NWT.
it-1-E pej 317, par. 2
Bɔd dɛn
Afta di Ebi Ebi Ren, Noa bin yuz “klin bɔd dɛn” ɛn ɔda animal dɛn fɔ mek sakrifays. (Jɛn 8:18-20) Frɔm da tɛm de, Gɔd bin alaw mɔtalman fɔ it bɔd dɛn bɔt dɛn nɔ fɔ it di blɔd. (Jɛn 9:1-4; luk Lɛv 7:26; 17:13.) Da tɛm de, di tin we bin mek sɔm patikyula bɔd dɛn bin klin na bikɔs Gɔd bin de gri fɔ mek dɛn yuz dɛn fɔ sakrifays to am. Di Baybul ɛp wi fɔ no se ɔl di bɔd dɛn bin fayn fɔ it te afta Gɔd gi in Lɔ to Mozis, na da tɛm de di Lɔ se dɛn nɔ fɔ it sɔm bɔd dɛn bikɔs dɛn nɔ klin. (Lɛv 11:13-19, 46, 47; 20:25; Dit 14:11-20) Di Baybul nɔ tɔk klia wan di rizin we mek dɛn bin de si sɔm bɔd dɛn as bɔd dɛn we nɔ klin. Pan ɔl we bɔku pan di bɔd dɛn we di lɔ bin se nɔ klin na bɔd dɛn we bin de it dɛn kɔmpin bɔd dɛn ɔ ɔda animal, nɔto so dɛn ɔl bin de. (Rid HOOPOE.) Dis lɔ bɔt animal dɛn we nɔ klin bin ɛnd we di nyu agrimɛnt bin bigin, ɛn Gɔd bin mek Pita no dis na wan vishɔn.—Akt 10:9-15, NWT.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
it-1-E pej 563
Fɔ kɔt kɔt
Gɔd in lɔ bin tɔk klia wan se pɔsin nɔ fɔ kɔt kɔt in bɔdi fɔ pɔsin we dɔn day. (Lɛv 19:28; 21:5; Dit 14:1) Di rizin we mek Gɔd bin gi dɛn da lɔ de, na bikɔs di Izrɛlayt dɛn na bin oli pipul dɛn to Jiova, dɛn na bin spɛshal prɔpati. (Dit 14:2) As spɛshal prɔpati to Gɔd, di Izrɛlayt dɛn nɔ fɔ put an pan ɛnitin we gɛt fɔ du wit aydɔl wɔship. Dɔn bak, i nɔ fayn fɔ pipul dɛn we no di tru bɔt wetin kin apin to pɔsin we dɔn day ɛn we gɛt di op fɔ si bak di wan dɛn we dɔn day, fɔ kɔt kɔt dɛn bɔdi fɔ sho se dɛn at rili pwɛl fɔ dɛn fambul we dɔn day. (Dan 12:13; Ibru 11:19, NWT) Di lɔ we se di Izrɛlayt dɛn nɔ fɔ kɔt kɔt dɛn bɔdi go dɔn ɛp dɛn fɔ sho rɛspɛkt fɔ di tin dɛn we Gɔd mek, mɔtalman bɔdi.
JANWARI 18-24
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | LƐVITIKƆS 22-23
“Wetin di Fɛstival dɛn we di Izrɛlayt dɛn Bin De Gɛt Min fɔ Wi?”
it-1-E pej 826 ɛn pej 827
Fɛstival fɔ di Bred we Nɔ Gɛt Yist
Di fɔs de fɔ di Fɛstival fɔ di Bred we Nɔ Gɛt Yist na bin tɛm fɔ mek di pipul dɛn go gɛda fɔ wɔship Jiova ɛn na bin sabat bak. Di sɛkɔn de we na Naysan 16, dɛn bin de go wit di fɔs bali we dɛn dɔn avɛst to di prist. Bali na bin di fɔs tin we dɛn kin avɛst na Palestayn. Bifo dis fɛstival, dɛn nɔ kin it nyu wit, bred, ɛn dɛn nɔ kin rɔs wetin dɛn dɔn avɛst fɔ it. Di prist bin de ɔfa di fɔs tin dɛn we dɛn avɛst bay we i de wev am bifo Jiova, ɛn dɛn bin de ɔfa man ship we na wan ia as bɔn ɔfrin ɛn wit we miks wit ɔyl ɛn drink ɔfrin. (Lɛv 23:6-14) No lɔ nɔ bin de fɔ mek dɛn bɔn wit ɔ flawa na di ɔlta lɛk aw di prist dɛn bin de du leta. Dɛn nɔ bin jɔs de ɔfa di fɔs tin dɛn we dɛn avɛst as neshɔn, bɔt chans bin de fɔ mek ɔl di famili dɛn ɛn ivin ɔlman we gɛt prɔpati pan di Izrɛlayt dɛn ɔfa sakrifays fɔ sho tɛnki insay di fɛstival tɛm.—Ɛks 23:19; Dit 26:1, 2; rid FIRSTFRUITS.
Wetin Mek I Impɔtant. Di it we dɛn bin it di bred we nɔ gɛt yist insay dis tɛm bin gri wit wetin Jiova bin tɛl Mozis na Ɛksodɔs 12:14-20, we gɛt strikt lɔ na vas 19 se: “Dɛn sɛvin de de, nɔbɔdi nɔ fɔ kip ɛni yist nain os.” Na Ditarɔnɔmi 16:3 dɛn kɔl di bred we nɔ gɛt yist “trɔbul bred,” i bin de mɛmba di Ju pipul dɛn ɛni ia bɔt aw dɛn bin rɔsh kɔmɔt na Ijipt (we dɛn nɔ bin gɛt tɛm fɔ miks dɛn flawa [Ɛks 12:34]). Dis bin mek dɛn mɛmba di we aw dɛn bin de sɔfa bifo Jiova fri dɛn jɔs lɛk aw Jiova insɛf bin tɔk se “so dat dɛn nɔ go fɔgɛt di tɛm we dɛn kɔmɔt na Ijipt ɔri ɔri wan.” We di Izrɛlayt dɛn bin no se dɛn dɔn gɛt fridɔm as neshɔn ɛn we dɛn bin si Jiova as di wan we de sev dɛn, dat na bin fayn tin fɔ mɛmba as dɛn bin de sɛlibret di fɔs fɛstival pan di tri big fɛstival dɛn we dɛn bin de gɛt ɛni ia.—Dit 16:16.
it-2-E pej 598, par. 2
Pɛntikɔs
Wetin dɛn bin de du wit di fɔs wit we dɛn bin de avɛst bin difrɛn frɔm wetin dɛn bin de du wit di fɔs bali we dɛn bin de avɛst. Dɛn fɔ yuz 16 kɔp wit flawa (4.4 L; 4 dry qt) wit yist ɛn bek tu bred dɛn. Dɛn fɔ pul di bred dɛn “kɔmɔt ɛnisay we dɛn de,” we min se i fɔ tan lɛk di wan we dɛn de mek fɔ it ɛn nɔto di wan we dɛn bin mek fɔ wɔship. (Lɛv 23:17) Dɛn bin de gi bɔn ɔfrin ɛn sin ɔfrin wit am ɛn dɛn bin de gi tu man ship dɛn as pis ɔfrin. Di prist bin de put in an ɔnda di bred dɛn ɛn di ship dɛn we dɛn dɔn kɔt kɔt ɛn wev am we de sho se i dɔn ɔfa am to Jiova. Afta dɛn ɔfa di bred ɛn di ship dɛn, di prist bin de tek am fɔ it as pis ɔfrin.—Lɛv 23:18-20.
Yu De Go Bifo wit Jiova in Ɔganayzeshɔn?
11 Jiova in ɔganayzeshɔn de du tin dɛn we de bɛnifit wi. Na dat mek i de ɛnkɔrej wi fɔ du wetin di apɔsul Pɔl bin se. Pɔl bin se: “Lɛ wi nɔ tap fɔ de mit, lɛ wi nɔ fala dɛn pipul we nɔ de gri fɔ go mitin. Bɔt una lɛ wi de kɔrej wi kɔmpin dɛn, mɔ igen we wi no se di De we wi Masta go kam bak de kam jisnɔ.” (Ibru 10:24, 25) Ɛni ia, di Izrɛlayt dɛn bin de gɛt difrɛn program dɛn fɔ wɔship Jiova, ɛn dɛn bin de kam togɛda bak ɔda tɛm dɛn fɔ wɔship Jiova. Dɛn program ya bin de ɛp dɛn fɔ kam nia Jiova mɔ ɛn mɔ. Fɔ ɛgzampul, insay Nɛimaya in tɛm, di Izrɛlayt dɛn bin gɛt wan spɛshal program we dɛn kɔl Bafa Fɛstival. Dɛn kin gladi we dɛn kin gɛt dɛn program ya. (Ɛks. 23:15, 16; Nɛi. 8:9-18) Na di sem we wisɛf kin bɛnifit we wi go wi mitin, asɛmbli, ɛn kɔnvɛnshɔn dɛn. Lɛ wi tray fɔ go ɔl dɛn program ya bikɔs dɛn go ɛp wi fɔ de nia Jiova ɔltɛm ɛn gladi we wi de sav am.—Tay. 2:2.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
Kɔntinyu fɔ Tinap Tranga Wan fɔ Du Wetin Rayt!
3 Aw Jiova in savant dɛn go tinap tranga wan fɔ du wetin rayt? Na bay we wi lɛk Jiova wit ɔl wi at ɛn dat de mek wi du wetin de mek i gladi ɔltɛm. Tink bɔt wetin di Baybul tɔk bɔt fɔ tinap tranga wan fɔ du wetin rayt. Insay di Baybul, di Ibru wɔd fɔ “tinap tranga wan fɔ du wetin rayt,” min fɔ du ɔl wetin Gɔd want ɛn nɔ gɛt wan bɔt. Fɔ ɛgzampul, di Izrɛlayt dɛn bin de sakrifays animal dɛn to Jiova, ɛn di Lɔ we Gɔd bin gi Mozis bin se dɛn animal dɛn de nɔ fɔ gɛt wan bɔt. (Lɛv. 22:21, 22) Gɔd nɔ bin de alaw di pipul dɛn fɔ sakrifays animal we gɛt wan fut, wan yes, ɔ wan yay, ɛn animal we gɛt sik. Di animal dɛn nɔ fɔ gɛt wan bɔt bikɔs dat bin rili impɔtant to Jiova. (Mal. 1:6-9) Wi kin ɔndastand wetin mek Jiova bisin bɔt fɔ du tin wit ɔl wi at ɛn we nɔ gɛt wan bɔt pan am. We wi bay sɔntin ilɛk na frut, buk, ɔ tul, wi nɔ want di wan we pwɛl. Wi want di wan we nɔ gɛt wan bɔt. Na da sem we de Jiova de fil we i kam pan di we aw wi lɛk am ɛn di we aw wi de biɛn am. I nɔ fɔ gɛt wan bɔt.
JANWARI 25-31
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD| LƐVITIKƆS 24-25
“Di Jubili Ia ɛn di Fridɔm we Go De Tumara Bambay”
it-1-E pej 871
Fridɔm
Di Gɔd we De Gi Fridɔm. Jiova na di Gɔd we de gi fridɔm. I bin fri di Izrɛlayt dɛn we dɛn bin de sɔfa na Ijipt. I bin tɛl dɛn se if dɛn obe in lɔ dɛn i go blɛs dɛn. (Dit 15:4, 5) Bɔt lɔ bin de we se if pɔsin po ɛn i nɔ ebul tek kia ɔf insɛf ɛn in famili, i kin sɛl insɛf as slev fɔ ebul fɔ du dat. Bɔt Lɔ bin de bak fɔ mek di Ju pɔsin gɛt fridɔm insay di ia we mek sɛvin. (Ɛks 21:2) Insay di Jubili ia (we kin apin ɛvri 50 ia), ɔl di wan dɛn we na slev kin gɛt fridɔm. Ɛni Ju we na slev bin fɔ fri ɛn i go gɛt in prɔpati bak.—Lɛv 25:10-19.
it-1-E pej 1200, par. 2
Prɔpati
Bikɔs di land na famili prɔpati, dɛn nɔ go sɛl am to pɔsin fɔ bi in yon. So di sɛl we dɛn bin de sɛl di land bin jɔs min se di tin dɛn we de gro de na di pɔsin we dɛn sɛl am to in yon, ɛn di prayz we dɛn sɛl di land fɔ gɛt fɔ du wit ɔmɔs ia dɔn lɛf fɔ lɛ di Jubili ia rich. We di Jubili ia rich, dɛn kin gi di ɔl land dɛn bak to di wan we gɛt am if i nɔ bin dɔn bay yet bifo dis tɛm rich. (Lɛv 25:13, 15, 23, 24) Dis lɔ gɛt fɔ du wit os dɛn we de na siti dɛn we nɔ gɛt fɛns we dɛn bin tek as pat pan dɛn fam dɛn. Bɔt if na os we de insay siti we gɛt fɛns, di wan we sɛl di land bin jɔs gɛt chans fɔ bay am bak insay wan ia. Bɔt if i nɔ ebul fɔ bay am bak insay dis tɛm, di wan we bay nain go gɛt am naw. Bɔt fɔ di os dɛn we bin na di Livayt dɛn siti dɛn, dɛn bin gɛt rayt fɔ bay am bak ɛnitɛm we dɛn want, bikɔs di Livayt dɛn nɔ bin gɛt dɛn yon prɔpati.—Lɛv 25:29-34.
it-2-E pej 122 ɛn pej 123
Jubili
We dɛn obe di jubili lɔ, dat bin mek dɛn nɔ tan lɛk aw bɔku kɔntri dɛn de tide we jɔs gɛt tu grup dɛn, dat na di wan dɛn we jɛntri pasmak ɛn di wan dɛn we po pasmak. We wan pɔsin bɛnifit, i de ɛp di wan ol neshɔn, nɔbɔdi nɔ go po pasmak ɔ nɔ ebul fɔ du ɛnitin bikɔs tin tranga. Bɔt ɔlman go du wetin i sabi ɛn ebul fɔ du so dat dɛn ɔl go bɛnifit. Bikɔs Jiova bin de blɛs di tin dɛn we dɛn bin de plant, ɛn di tich we i bin de tich dɛn, wans di Izrɛlayt dɛn kɔntinyu fɔ obe, dɛn go ɛnjɔy fɔ de ɔnda Gɔd in pafɛkt gɔvmɛnt ɛn dɛn go de go bifo bikɔs na Gɔd de rul dɛn.—Ayz 33:22.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w09-E 9/1 pej 22, par. 4
We Pɔsin Ɔfɛnd Yu
If wan Izrɛlayt bit in kɔmpin Izrɛlayt ɛn bɔs in yay, dɛn fɔ pɔnish am akɔdin to di lɔ. Bɔt, di wan we dɛn bɔs in yay nɔ gɛt rayt fɔ go fɛt di wan we bɔs in yay ɔ wan pan in fambul dɛn. Di lɔ bin se i fɔ go wit di kes to di jɔj dɛn we dɛn dɔn pik fɔ andul am di rayt we. Bikɔs dɛn bin no se if pɔsin du bad to in kɔmpin bay wilful dɛn go pɔnish am di sem we, dat bin de mek dɛn bin de fred fɔ du bad. Bɔt nɔto dat nɔmɔ.
FƐBWARI 1-7
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | LƐVITIKƆS 26-27
“Wetin Yu Go Du fɔ Gɛt Jiova in Blɛsin?”
w08-E 4/15 pej 4, par. 8
Nɔ “Fala Briz”
8 Aw “jɛntri” kin tan lɛk gɔd? Wɛl, fɔ ɛgzampul, tink bɔt wan ston we ledɔm na grɔn insay di Izrɛlayt dɛn tɛm. Dɛn kin yuz da ston de fɔ bil os ɔ fɔ bil wɔl. Bɔt if dɛn yuz am fɔ mek “pila” ɔ ɔlta fɔ wɔship lay lay gɔd dɛn, da tɛm de i go ambɔg Jiova in pipul dɛn. (Lɛv. 26:1) Semweso, mɔni gɛt in yon ples. Wi jɔs nid am fɔ kɔntinyu fɔ liv ɛn wi kin yuz am bak fɔ Jiova in wok. (Ɛkl. 7:12; Lyu 16:9, NWT) Bɔt if wi put mɔni biznɛs bifo Jiova in wok, da tɛm de mɔni go dɔn tan lɛk gɔd to wi. (Rid 1 Timoti 6:9, 10, NWT.) Insay di wɔl we wi de, pipul dɛn de si mɔni biznɛs as tin we impɔtant pas ɔl ɔda tin dɛn, so wi fɔ mek shɔ se wi put mɔni biznɛs na di rayt ples.—1 Tim. 6:17-19, NWT.
it-1-E pej 223, par. 3
Wɔndaful
Bikɔs ɔf di we aw Jiova bin de yuz Mozis, i bin de du wɔndaful tin dɛn (Ibru, moh·raʼʹ) bifo Gɔd in pipul dɛn. (Dit 34:10, 12; Ɛks 19:9) Di wan dɛn we bin gɛt fet bin de fred Mozis di rayt we. Dɛn bin no se nain Gɔd de yuz fɔ tɔk to dɛn. Di Izrɛlayt dɛn bin fɔ sho rɛspɛkt fɔ di say usay dɛn bin de wɔship Jiova bak. (Lɛv 19:30; 26:2) Dis min se dɛn fɔ rili gɛt rɛspɛkt fɔ di tɛmpul, wɔship Jiova di we aw i tɛl dɛn fɔ du, ɛn liv dɛn layf jɔs lɛk aw di lɔ se.
w91-E 3/1 pej 17, par. 10
Lɛ “di Pis we Gɔd De Gi” Protɛkt Yu At
10 Jiova bin tɛl di Izrɛlayt dɛn se: “If dɛn obe di lɔ dɛn ɛn du ɔl wetin i se fɔ du, [I] go mek ren kam di tɛm we i fɔ kam so dat di tin dɛn we dɛn plant go gro. [I] se dɛn go gɛt kolat ɛn dɛn go lidɔm slip ɛn nɔ gɛt natin fɔ wɔri bɔt; ɛn PAPA GƆD go mek dɛn bad bad animal dɛn nɔ de na di land ɛn dɛn nɔ go fred, i se wa nɔ go de de igen. I se in go de midul dɛn ɔltɛm ɛn i go kɔntinyu fɔ bi dɛn PAPA GƆD, ɛn dɛn go bi in pipul.” (Lɛvitikɔs 26:3, 4, 6, 12) Di Izrɛlayt dɛn go ɛnjɔy pis, we min se dɛn ɛnimi dɛn nɔ go ambɔg dɛn, dɛn go gɛt bɔku prɔpati dɛn, ɛn tayt padi biznɛs wit Jiova. Bɔt fɔ mek dɛn go gɛt dɛn tin dɛn ya, dɛn nid fɔ obe Jiova in Lɔ dɛn.—Sam 119:165.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
it-2-E pej 617
Sik dɛn we di prɛd
We Dɛn Lɛf fɔ Fala Gɔd in Lɔ. Jiova bin wɔn di Izrɛlayt dɛn se, if dɛn nɔ kip di agrimɛnt we i gɛt wit dɛn dat go mek i ‘sɛn sik pan dɛn’. (Lɛv 26:14-16, 23-25; Dit 28:15, 21, 22) Na difirɛn say dɛn na di Baybul we de tɔk bɔt wɛlbɔdi, ilɛk i gɛt fɔ du wit di bɔdi insɛf sɛf ɔ di pɔsin i padi biznɛs wit Jiova, i kin gɛt sɔntin fɔ du wit Gɔd in blɛsin (Dit 7:12, 15; Sam 103:1-3; Prɔ 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Rɛv 21:1-4, NWT), bɔt sik gɛt sɔntin fɔ du wit sin ɛn di pafɛkt we wi nɔ pafɛkt. (Ɛks 15:26; Dit 28:58-61; Ayz 53:4, 5; Mat 9:2-6, 12 NWT; Jɔn 5:14, NWT) So pan ɔl we i bi se Jiova bin sɛn sik wantɛm wantɛn pan pipul dɛn lɛk aw i sɛn lɛprɔsi pan Meriam, Uzaya, ɛn Gɛazi (Nɔm 12:10; 2Kr 26:16-21; 2Ki 5:25-27), i tan lɛk se bɔku pan di sik dɛn we dɛn bin de gɛt, na bikɔs dɛn bɔn wit sin ɛn bikɔs ɔf di bad tin dɛn we di pipul dɛn ɛn di neshɔn dɛn bin de du. Dɛn jɔs bin de avɛst wetin dɛn bin dɔn plant, dɛn bin de sik bikɔs ɔf di bad tin dɛn we dɛn bin de du. (Gal 6:7, 8, NWT) We di Baybul tɔk bɔt di wan dɛn we de du mami ɛn dadi biznɛs dɔti we dɛn, apɔsul Pɔl bin se Gɔd “lɛf dɛn fɔ liv dɔti layf, so dat dɛn bɔdi nɔ go gɛt wan rɛspɛkt . . . ɛn dɛn de gɛt di pɔnishmɛnt we dɛn fɔ gɛt fɔ di bad we dɛn du.”—Rom 1:24-27, NWT.
FƐBWARI 8-14
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | DI NƆMBA DƐM 1-2
“Jiova De Ɔganayz In Pipul Dɛn”
w94-E 12/1 pej 9, par. 4
Di Rayt Say we Jiova in Wɔship fɔ De na Wi Layf
4 If yu bin si smɔl aw di Izrɛlayt dɛn bin kamp na di wildanɛs, wetin yu bin fɔ dɔn si? Yu fɔ bin dɔn si bɔku bɔku tɛnt os dɛn we gɛt lɛk tri milyɔn pipul dɛn ɔ pas dat we dɛn arenj fayn akɔdin to di tri trayb dɛn we dɛn divayd na di nɔt, sawt, ist ɛn wɛst. If yu tek tɛm luk fayn, yu fɔ bin dɔn notis ɔda grup we de nia di midul na di kamp pas di ɔda wan dɛn. Dɛn ɔda tɛnt dɛn we de insay 4 grup we de togɛda na di Livayt dɛn famili bin de de. Dɛn bin gɛt wan spɛshal tin midul di kamp we dɛn kɔba wit klos. Dat na “di tɛnt usay dɛn kin mit wit PAPA GƆD,” ɔ tabanakul we di Izrɛlayt dɛn we bin “gɛt skil” bin bil jɔs lɛk aw Jiova bin sho dɛn.—Di Nɔmba Dɛm 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Ɛksodɔs 35:10.
it-1-E pej 397, par. 4
Kamp
Di pipul dɛn bin rili bɔku. Di nɔmba we de ɔp we na 603,550 man dɛn we de fɛt, plɔs di uman ɛn pikin dɛn, di ol wan dɛn, ɛn di kripul dɛn, di 22,000 Livayt dɛn, ɛn di bɔku pipul dɛn we nɔto bin Izrɛlayt dɛn go dɔn mek sɔntɛn dɛn rich 3,000,000 ɔ ivin pas dat. (Ɛks 12:38, 44; Nɔm 3:21-34, 39) Wi nɔ shɔ bɔt ɔmɔs land dɛn bɔku bɔku pipul dɛn ya bin nid fɔ de, di ɛstimet dɛn difrɛn. We dɛn bin de ɔpozit Jɛriko na di flat grɔn na Moab, di Baybul sho se dɛn bin de “frɔm Bɛth Jɛsimɔth te rich na Ebɛl Shitim.”—Nɔm 33:49.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
it-2-E pej 764
Rɛjistreshɔn
Dɛn bin de du rɛjistreshɔn bay di pɔsin in nem, in famili layn we i kɔmɔt, in trayb ɛn in os. Dɛn nɔ jɔs bin de kɔnt ɔmɔs pipul dɛn de. Di nashɔnal rɛjistreshɔn we di Baybul tɔk bɔt de fɔ bɔku tin dɛn, lɛk fɔ pe taks, fɔ bi sojaman, ɔ (fɔ di Livayt dɛn we kɔnt) fɔ pik udat dɛn fɔ go wok na di tɛmpul.
FƐBWARI 15-21
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | DI NƆMBA DƐM 3-4
“Di Wok we di Livayt dɛn Bin De Du”
it-2-E pej 683, par. 3
Prist
Ɔnda di Lɔ Agrimɛnt. We di Izrɛlayt dɛn na bin slev na Ijipt, Jiova bin tek dɛn fɔs bɔypikin dɛn fɔ bi in yon we in kil di Ijipshian dɛn fɔs bɔypikin dɛn di tɛm we di nɔmba tɛn bad bad tin bin apin. (Ɛks 12:29; Nɔm 3:13) Ɛn dɛn bin fɔ jɔs yuz dɛn fɔ du in wok. Gɔd bin fɔ dɔn mek ɔl di Izrɛlayt dɛn fɔs bɔypikin dɛn bi prist ɛn de kia fɔ di tɛmpul. Bɔt na di man dɛn na Livay in trayb i bin want fɔ yuz fɔ dis wok. Na dat mek i bin alaw di neshɔn fɔ gi di man dɛn na Livay in trayb fɔ tek di ɔda 12 trayb dɛn fɔs bɔypikin dɛn ples (dɛn bin kɔnt di pikin dɛn we Josɛf in pikin dɛn Ifrem ɛn Manasɛ bin bɔn as tu trayb). Insay wan rɛjistreshɔn, di fɔs bɔypikin dɛn we nɔto bin Livayt dɛn bin pas di Livayt bay 273. Bikɔs dɛn bin bɔku pas di Livayt dɛn, Gɔd bin se dɛn fɔ pe fayv shikɛl ($11) fɔ ɛniwan pan di 273 fɔs bɔypikin dɛn ɛn dɛn fɔ gi di mɔni to Erɔn ɛn in bɔypikin dɛn. (Nɔm 3:11-16, 40-51) Bifo dɛn gi dis mɔni, Jiova bin dɔn ɔlrɛdi pik di man dɛn na Erɔn in famili we de na Livay in trayb fɔ bi prist dɛn na Izrɛl.—Nɔm 1:1; 3:6-10.
it-2-E pej 241
Livayt Dɛn
Wok Dɛn. Na tri famili dɛn bin de pan di Livayt dɛn, dat na Livay in pikin dɛn Gashɔn (Gashɔm), Koath, ɛn Mɛrari dɛn famili dɛn. (Jɛn 46:11; 1Kr 6:1, 16) Dɛn bin gi dɛn tri famili dɛn ya ples nia di tabanakul we dɛn bin de na di wildanɛs. Di Koathayt dɛn famili we na de Erɔn kɔmɔt, bin de bifo di tabanakul na di ist pat. Di ɔda Koathayt dɛn bin de na di sawt pat, di Gashɔnayt dɛn bin de na di wɛst pat, ɛn di Mɛrarayt dɛn bin de na di nɔt pat. (Nɔm 3:23, 29, 35, 38) Na di Livayt dɛn bin gɛt di wok fɔ arenj, skata ɛn tot di tabanakul. We di tɛm rich fɔ muv, Erɔn ɛn in bɔypikin dɛn bin de tek di klos we de bitwin di ples we Oli ɛn di ples we Oli Pas Ɔl ɛn kɔba di agrimɛnt bɔks, di ɔlta dɛn, ɛn di oli tin dɛn. Ɛn di Koathayt dɛn bin de go wit dɛn. Na di Gashɔnayt dɛn bin de kɛr go di klos dɛn fɔ di tɛnt, wetin de kɔba am, di do klos fɔ di tɛnt usay dɛn kin mit, di klos we de rawnd na di tɛnt in kɔmpawnd ɛn di tɛnt in rop dɛn (ɛn di tabanakul in rop dɛnsɛf sɛf) ɛn na di Mɛrarayt dɛn bin de kia fɔ di frem dɛn na di tɛnt, di krɔs ba, di post dɛn wit dɛn bes dɛn, di pɛg dɛn fɔ di tɛnt, ɛn di rop dɛn (di rop dɛn di kɔmpawnd we rawnd di tabanakul).—Nɔm 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2-E pej 241
Livayt Dɛn
Insay Mozis in tɛm, na we di Livayt dɛn rich 30 ia nain dɛn bin de bigin fɔ du ɔl di wok dɛn we dɛn fɔ du as Livayt, lɛk fɔ tot di tabanakul ɛn di tin dɛn we de insay we dɛn de muv. (Nɔm 4:46-49) Dɛn kin bigin fɔ du sɔm wok dɛn we rich 25 ia, bɔt i go bi se nɔto bin di tranga wok dɛn, lɛk fɔ tot di tabanakul. (Nɔm 8:24) Insay Kiŋ Devid in tɛm, dɛn bin ridyus di ej to 20 ia. Di rizin we Devid bin gi na dat dɛn nɔ bin nid fɔ muv di tabanakul (we naw na di tɛmpul) go ɔda say igen. We pɔsin rich 50 ia, nɔto bay fos igen fɔ mek i wok na di tɛmpul. (Nɔm 8:25, 26; 1Kr 23:24-26; rid AGE.) Di Livayt dɛn bin nid fɔ sabi di lɔ gud gud wan, bikɔs bɔku tɛm dɛn kin kɔl dɛn fɔ rid am na pɔblik ɛn fɔ tich di pipul dɛn.—1Kr 15:27; 2Kr 5:12; 17:7-9; Nɛi 8:7-9.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w06-E 8/1 pej 23, par. 13
Gɛt Sɛns ɛn Fred Gɔd!
13 Di ɛp we Jiova bin de ɛp Devid we i gɛt prɔblɛm bin mek Devid fred am ɛn gɛt mɔ kɔnfidɛns pan am. (Sam 31:22-24) Bɔt tri tɛm dɛn de we Devid nɔ bin fred Jiova ɛn dat bin mek bad tin dɛn apin. Di fɔs wan na we i arenj fɔ mek dɛn go wit di agrimɛnt bɔks na Jerusɛlɛm pan ɔmɔlanke bifo di Livayt dɛn put am na dɛn sholda lɛk aw Gɔd in lɔ bin se. We Uzaya we bin de bifo di ɔmɔlanke tret in an fɔ ol di ak fɔ mek i nɔ fɔdɔm, i bin day wantɛm wantɛm bikɔs i nɔ sho rɛspɛkt fɔ tin we oli. Na tru se Uzaya bin sin siriɔs wan, bɔt na bikɔs Devid nɔ sho rɛspɛkt fɔ Gɔd in Lɔ na dat mek dis kayn bad tin apin. Fɔ fred Gɔd min fɔ du tin di we aw i want am.—2 Samuɛl 6:2-9; Di Nɔmba Dɛm 4:15; 7:9.
FƐBWARI 22-28
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | DI NƆMBA DƐM 5-6
“Aw Yu Go Falamakata di Nazarayt Dɛn?”
it-2-E pej 477
Nazarayt
Tri men tin dɛn bin de we di wan dɛn we de vaw fɔ bi Nazarayt nɔ fɔ du: (1) Dɛn fɔ drink ɛnitin we de mek pɔsin drɔnk; ɔ ivin drink grep jus, ɔ it frɛsh, ɔ dray grep, dɛn nɔ fɔ drink viniga we dɛn yuz wayn fɔ mek. (2) Dɛn nɔ fɔ kɔt di ia we de na dɛn ed. (3) Dɛn nɔ fɔ tɔch dedebɔdi ivin if na dɛn papa, mama, brɔda, ɔ sista.—Nɔm 6:1-7.
Spɛshal Vaw Dɛn. Di pɔsin we de tek dis spɛshal vaw fɔ “gi insɛf to PAPA GƆD [“Jiova,” NWT]” as Nazarayt ɛn nɔto fɔ mek pipul dɛn gladi fɔ am ɔ fɔ sho se i rili lɛk Gɔd biznɛs. Bifo dat, “as lɔng as in na Nazarayt i oli to PAPA GƆD [“Jiova,” NWT].”—Nɔm 6:2, 8.
So di lɔ dɛn we bin de fɔ di Nazarayt dɛn bin spɛshal ɛn i bin gɛt impɔtant pat pan Jiova in wɔship. Jɔs lɛk di ay prist we nɔ fɔ tɔch dedebɔdi ivin if na in fambul bikɔs di wok we i de du oli, na so di Nazarayt dɛn bin de. Bikɔs ɔf di siriɔs wok we di ay prist ɛn di ɔda prist dɛn gɛt, dɛn nɔ bin fɔ drink wayn ɔ ɛnitin we de mek pɔsin chak we dɛn de du dɛn wok bifo Jiova.—Lɛv 10:8-11; 21:10, 11.
Pantap dat, di Nazarayt (Ibru, na·zirʹ) fɔ lɛf in ia na in ed fɔ gro lɔng wan, dis na klia sayn fɔ ɛp pipul dɛn fɔ no se di pɔsin na Nazarayt we oli. (Nɔm 6:5) Dɛn yuz di sem wɔd we na na·zirʹ we dɛn de tɔk bɔt vayn we gro fɔ insɛf insay di Sabat ɛn Jubili ia dɛn. I intrɛstin bak fɔ no se, dɛn bin de kɔl di gold plet we bin de na di tɔban na di ay prist in ed “oli krawn” ɛn na dɛn wɔd dɛn ya bin de de “dis na fɔ PAPA GƆD [“Jiova,”NWT]” [di Ibru wɔd neʹzer, kɔmɔt frɔm di sem wɔd na·zirʹ].” (Ɛks 39:30, 31) Semweso, dɛn bin de kɔl di krawn we di Izrɛlayt Kiŋ dɛn bin de wɛr neʹzer. (2Sa 1:10; 2Ki 11:12; rid CROWN; DEDICATION.) Insay di Kristian kɔngrigeshɔn, di apɔsul bin se na ia Gɔd gi uman fɔ kɔba in ed. Dis na fɔ mɛmba am se di wok we i de du difrɛn frɔm man; i fɔ no se i fɔ put insɛf dɔŋ ɔnda Gɔd in arenjmɛnt. So we di lɔ bin se Nazarayt dɛn nɔ fɔ kɔt dɛn ia (we nɔto nɔmal tin fɔ man), dɛn nɔ fɔ drink wayn atɔl, ɛn dɛn nid fɔ klin, sho se Nazarayt dɛn we dɔn gi dɛn layf to Jiova nɔ de fɔ dɛnsɛf igen ɛn dɛn de put dɛnsɛf dɔŋ fɔ du wetin Jiova want.—1Kɔ 11:2-16, NWT; rid HAIR; HEAD COVERING; NATURE.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w05-E 1/15 pej 30, par. 2
Kwɛstyɔn Dɛn We Pipul Dɛn Kin Aks
Bɔt Samsin na bin Nazarayt we bin difrɛn. Bifo dɛn bɔn Samsin, Jiova in enjɛl bin tɛl in mama se: “i go gɛt bɛlɛ, ɛn bɔn wan bɔypikin. Di enjɛl se dɛn nɔ fɔ krep in ia nain ed . . . frɔm di de we i bɔn, ɛn i go bi Nazarayt to PAPA GƆD. I se nain go bigin pul Izrɛl na di Filistin dɛn an.” (Di Jɔj Dɛm 13:5) Samsin nɔ bin tek vaw fɔ bi Nazarayt. Na Jiova bin pik am ɛn in na bin Nazarayt te i day. So di lɔ we bin se Nazarayt dɛn nɔ fɔ tɔch dedebɔdi nɔ bin de fɔ am. If i bin de ɔnda da lɔ de ɛn i mistek tɔch dedebɔdi, aw i fɔ ebul fɔ stat bak we in na bin Nazarayt frɔm di tɛm we dɛn bɔn am? Dis sho klia wan se, di lɔ we bin de fɔ di wan dɛn we na Nazarayt te dɛn day, bin difrɛn smɔl frɔm di wan dɛn we bin de tek vaw fɔ bi Nazarayt.