Rɛfrɛns dɛn fɔ Layf ɛn Prichin Wok Mitin Buk
SƐPTƐMBA 5-11
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | FƆS KIŊ 9-10
“Prez Jiova fɔ di Sɛns we I Gɛt”
w99-E 7/1 pej 30, par. 6
I Nɔ Bin Go Waka fɔ Natin
We di kwin mit Sɔlɔmɔn, i bigin fɔ aks am “at Kwɛshɔn dɛn.” (Fɔs Kiŋ 10:1) We dɛn translet di Ibru wɔd we dɛn yuz na ya i kin min “parabul dɛn.” Bɔt dis nɔ min se di kwin bin de aks Sɔlɔmɔn ple ple kwɛstyɔn dɛn. I intrɛstin fɔ no se na Sam 49:4, dɛn yuz di sem Ibru wɔd we dɛn de tɔk bɔt siriɔs kwɛstyɔn dɛn bɔt sin, day, ɛn aw Gɔd fri wi frɔm sin ɛn day. Sɔntɛm, di kwin bin de tɔk bɔt impɔtant tɔpik dɛn wit Sɔlɔmɔn fɔ tɛst am ɛn no di kayn sɛns we i gɛt. Di Baybul tɔk se i bin “tɛl Sɔlɔmɔn ɔl wetin i bin mekɔp fɔ tɛl am.” Sɔlɔmɔn insɛf bin “ansa ɔl in kwɛshɔn dɛn ɛn nɔn nɔ bin traŋa fɔ am fɔ ansa.”—Fɔs Kiŋ 10:2b, 3.
w99-E 11/1 pej 20, par. 6
We Pɔsin Gɛt Fri-An
Bikɔs di kwin bin kɔle pan wetin i dɔn yɛri ɛn si, dat bin mek i tɔk se: “In no se in ɔfisa dɛn ɛn wokman dɛn ɔl go de gladi fɔ sidɔm wit am fɔ de yɛri wetin de kɔmɔt nain mɔt nɔmɔ.” (Fɔs Kiŋ 10:4-8) Pan ɔl we dɛn bin de na jɛntriman os, nɔto dat mek di kwin na Shiba bin se Sɔlɔmɔn in savant dɛn gladi, bɔt na bikɔs dɛn bin gɛt chans fɔ lisin to di sɛns we Gɔd bin gi am. Di kwin na Shiba bin sɛt fayn ɛgzampul fɔ Jiova in pipul dɛn tide, we gɛt chans fɔ lan bɔt di sɛns we di wan we mek dɛn ɛn i Pikin Jizɔs Krays gɛt.
w99-E 7/1 pej 30 ɛn pej 31
I Nɔ Bin Go Waka fɔ Natin
Di kwin na Shiba bin rili kɔle di sɛns we Sɔlɔmɔn gɛt ɛn di jɛntri we de na in kiŋdɔm ɛn dat bin mek “in mɔt ful.” (Fɔs Kiŋ 10:4, 5) Sɔm pipul dɛn tek am se dɛn wɔd dɛn de min se di kwin kɔle te “i lɛf mɔt.” Wan masta sabi bukman bin ivin tɔk se i fent! Ilɛksɛf na so i bi ɔ nɔto so i bi, di kwin bin kɔle wetin i bin si ɛn yɛri. I se Sɔlɔmɔn in savant dɛn gladi bikɔs dɛn bin gɛt chans fɔ lisin to di sɛns we di kiŋ gɛt, ɛn i prez Jiova fɔ we i mek Sɔlɔmɔn bi kiŋ. Dɔn i gi di kiŋ dia gift dɛn ɛn ɔl di gold we i gi am na bin lɛk $40,000,000 insay wi yon tɛm. Sɔlɔmɔn insɛf bin gi am gift dɛn ɛn i bin gi am “ɔl wetin i aks fɔ.”—Fɔs Kiŋ 10:6-13.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w08-E 11/1 pej 22, par. 4 to par. 6
Yu Bin No?
Ɔmɔs Gold Kiŋ Sɔlɔmɔn Bin Gɛt?
Di Baybul se kiŋ Iram na Taya bin sɛn 4,064 kilo gold to Sɔlɔmɔn ɛn di kwin na Shiba bin gi am da sem amawnt de. Di gold we Sɔlɔmɔn in ship dɛn bin de kam wit frɔm Ɔfir bin pas 15,000 kilo gold. “Ɛvri ia Kiŋ Sɔlɔmɔn bin de gɛt lɛkɛ twɛnti-tri tawzin kilo gold” ɔ siks ɔndrɛd ɛn siksti-siks gold talɛnt. (Fɔs Kiŋ 9:14, 28; 10:10, 14) Dis na tru? Aw di say dɛn usay dɛn bin de kip di kiŋ in gold dɛn trade bin big lɛk?
Wan raytin we bin de trade we masta sabi bukman dɛn biliv se na tru bin se Fɛro Tɔtmɔs III (we bin rul fɔ lɛk 3,500 ia so we dɔn pas) bin gi lɛk 10,000 kilo gold fɔ Amun-Ra in tɛmpul we bin de na Kanak. Arawnd 2,800 ia we dɔn pas, Taya bin gi di di kiŋ na Siria Tilgat-Pilisa III pas 4,000 kilo gold, ɛn Sagɔn II bin gi da sem amawnt de as gift to di gɔd dɛn na Babilɔn. Dɛn bin se Kiŋ Filip II na Masidɔnia (we bin rul frɔm 359-336 Bifo Krays) bin de pul pas 28,000 kilo gold ɛni ia na di gold mayn dɛn na Panjiɛl insay Tres.
We Filip in pikin Alɛkszandra di Gret (we bin rul frɔm 336 to 323 Bifo Krays) bin kapchɔ Susa wan siti na Pashia, dɛn se i bin tek lɛk 1,000,000 kilo gold frɔm da siti de, ɛn i bin tek arawnd 7,000,000 kilo gold na di wan ol Pashia. We dɛn kɔmpia di gold we di Baybul tɔk se Sɔlɔmɔn bin gɛt to wetin dɛn ripɔt ya se, i sho se wetin di Baybul tɔk na tru.
SƐPTƐMBA 12-18
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | FƆS KIŊ 11-12
“Tek Tɛm Pik di Pɔsin we Yu Want fɔ Mared”
Udat De na Jiova in Say?
7 We Sɔlɔmɔn bin yɔŋ, i bin gɛt gud padi biznɛs wit Jiova. Gɔd bin mek Sɔlɔmɔn gɛt bɔku sɛns ɛn i bin gi am wan impɔtant wok fɔ bil wan fayn tɛmpul na Jerusɛlɛm. Bɔt Sɔlɔmɔn bin pwɛl in padi biznɛs wit Jiova. (Fɔs Kiŋ 3:12; 11:1, 2) Gɔd in Lɔ bin tɔk se di kiŋ nɔ fɔ “gɛt plɛnti wɛf, bikɔs dat go mek in at kɔmɔt pan PAPA GƆD.” (Ditarɔnɔmi 17:17) Sɔlɔmɔn nɔ bin obe dis lɔ. So i bin ɛndɔp fɔ gɛt 700 wɛf ɛn 300 galfrɛn dɛn! (Fɔs Kiŋ 11:3) Bɔku pan dɛn uman dɛn ya na bin fɔrina dɛn we bin de wɔship lay lay gɔd dɛn. So Sɔlɔmɔn nɔ bin obe Gɔd in lɔ bak we se dɛn nɔ fɔ mared uman dɛn we nɔto Izrɛlayt dɛn.—Ditarɔnɔmi 7:3, 4.
Aw Yu Go Protɛkt Yu At?
6 Setan want wi fɔ tan lɛk am, dat na fɔ lɛ wi tɔn wi bak agens di tin dɛn we Jiova want wi fɔ du ɛn fɔ jɔs bisin bɔt wisɛf nɔmɔ. Setan nɔ ebul fos wi fɔ tink lɛk aw i de tink ɛn du wetin i de du. So i de yuz ɔda we dɛn fɔ du wetin i want. Fɔ ɛgzampul, i de mek wi de arawnd pipul dɛn we i dɔn kɔrɔpt. (1 Jɔn 5:19) Setan de op se wi go gri fɔ spɛn tɛm wit dɛn pan ɔl we i no se dɛn na bad padi dɛn we go “pwɛl” ɔ “kɔrɔpt” di we aw wi de tink ɛn du tin. (1 Kɔr. 15:33) Da trik de bin wok pan Kiŋ Sɔlɔmɔn. I bin mared bɔku uman dɛn we de wɔship lay lay gɔd dɛn, ɛn smɔl smɔl dɛn uman dɛn de bin ɛnd-ɔp fɔ “lid am astre” frɔm Jiova.—1 Kiŋ 11:3.
Udat De na Jiova in Say?
9 Jiova nɔ de ɛva tɔn in bak pan sin. Di Baybul se: “PAPA GƆD [“Jiova,” NW] vɛks bad bad wan pan Sɔlɔmɔn we i tɔn in bak pan in we na di PAPA GƆD we Izrɛl de wɔship.” Gɔd bin tray fɔ ɛp Sɔlɔmɔn. Jiova bin “apia to am tu tɛm. Ivin we i bin dɔn wɔn Sɔlɔmɔn nɔ fɔ wɔship ɔda gɔd dɛn i nɔ yɛri in wɔd.” Dis bin mek, Gɔd vɛks pan am ɛn i nɔ sɔpɔt am igen. Jiova nɔ bin alaw Sɔlɔmɔn in pikin dɛn fɔ rul di wan ol Izrɛl igen, ɛn dɛn bin de gɛt siriɔs prɔblɛm dɛn fɔ lɔng lɔng tɛm.—Fɔs Kiŋ 11:9-13.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w18.06 pej 30 ɛn pej 31, par. 1 to par. 4
I Fɔ Dɔn Bi Gɔd in Tayt Padi
Rɛoboam bin gɛda di sojaman dɛn fɔ fɛt di trayb dɛn we bin tɔn dɛn bak pan am. Bɔt Jiova bin sɛn in prɔfɛt we nem Shɛmaya fɔ tɛl dɛn se: “Dɛn nɔ fɔ mistek fɔ go fɛt dɛn brɔda dɛn. Lɛ dɛn ɔl go om bikɔs nain mek ɔl wetin de bi so bi.”—Fɔs Kiŋ 12:21-24.
Yu tink se i bin izi fɔ mek Rɛoboam lisin to Jiova? Wetin pipul dɛn go tink bɔt dɛn nyu kiŋ? I bin dɔn tɛl dɛn se i go pɔnish dɛn wit “tik,” bɔt naw i nɔ go du ɛnitin to di pipul dɛn we kɔmɔt biɛn am! (Luk Sɛkɛn Kronikul 13:7.) Bɔt ilɛk wetin di pipul dɛn tink bɔt di kiŋ, in ɛn in sojaman dɛn bin “yɛri wetin PAPA GƆD, [“Jiova,” NW] se ɛn tɔn bak go na dɛn os.”
Us lɛsin wi lan frɔm dis? I mek sɛns ɔltɛm fɔ lɛ wi obe Gɔd ivin if pipul dɛn de provok wi we wi de du dat. Gɔd go blɛs wi ɔltɛm we wi de obe.—Ditarɔnɔmi 28:2.
Yu tink se Gɔd bin blɛs Rɛoboam fɔ we i obe? Rɛoboam bin stil de rul as kiŋ fɔ Juda ɛn Bɛnjamin, ɛn i bin disayd fɔ bil nyu siti dɛn na dɛn say dɛn de. I bin bil bak sɔm siti dɛn strɔng wan pas ɔl di ɔda wan dɛn. (Sɛkɛn Kronikul 11:5-12) Di tin we impɔtant pas ɔl na dat fɔ sɔm tɛm, Rɛoboam bin obe Jiova in lɔ dɛn. Bikɔs di tɛn-trayb kiŋdɔm bin stat fɔ wɔship lay lay gɔd dɛn, bɔku pipul dɛn bin de travul go na Jerusɛlɛm fɔ go sɔpɔt Rɛoboam ɛn fɔ tru wɔship. (Sɛkɛn Kronikul 11:16, 17) Bikɔs Rɛoboam bin obe Jiova, in kiŋdɔm bin strɔng pas di ɔda kiŋdɔm.
SƐPTƐMBA 19-25
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | FƆS KIŊ 13-14
“Wetin Mek Wi Fɔ Satisfay wit Wetin Wi Gɛt ɛn Put Wisɛf Dɔŋ?”
w08-E 8/15 pej 8, par. 4
Kɔntinyu fɔ De Biɛn Jiova wit Ɔl Yu At
4 Jɛroboam “beg di prɔfɛt fɔ fala am go nain os go it ɛn se in gɛt gift fɔ am.” (1 Ki. 13:7) Wetin di prɔfɛt go du naw? I fɔ gri fɔ go it wit di kiŋ afta i dɔn tɛl am se Jiova nɔ gladi wit am? (Sam 119:113) Ɔ i fɔ tɛl di kiŋ se i nɔ de go wit am pan ɔl we i tan lɛk se di kiŋ sɔri fɔ wetin i du? Na tru se Jɛroboam ebul gi dia gift dɛn to in padi dɛn if i want. If Gɔd in prɔfɛt bin rili want prɔpati wetin di kiŋ se fɔ dɔn rili tɛmpt am. Bɔt Jiova bin dɔn tɛl di prɔfɛt se: “i nɔ fɔ it ɔ drink wata de, ɛn i nɔ fɔ yuz di sem rod we i yuz fɔ go de tɔn bak.” So di prɔfɛt bin ansa klia wan se: “I lɛk sɛf i se in go gi am af pan ɔl wetin i gɛt, i nɔ go go wit am, ɛn i nɔ go it ɔ drink wata de sɛf.” Ɛn di prɔfɛt bin yuz ɔda rod fɔ kɔmɔt na Bɛtɛl. (1 Ki. 13:8-10) Us lɛsin di tin we di prɔfɛt disayd fɔ du tich wi bɔt aw fɔ de biɛn Jiova wit ɔl wi at?—Rom 15:4.
w08-E 8/15 pej 11, par. 15
Kɔntinyu fɔ De Biɛn Jiova wit Ɔl Yu At
15 Wetin bak wi go lan frɔm di mistek we di prɔfɛt we kɔmɔt na Juda bin mek? Prɔvabs 3:5 se: “Trɔs PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] wit ɔl yu at. Nɔ abop pan yu yon sɛns.” Bifo di prɔfɛt we kɔmɔt na Juda abop pan Jiova lɛk aw i bin dɔn de du, dis tɛm i bin abop pan in yon sɛns. Di mistek we i mek bin mek i lɔs in layf ɛn di gudnem we i bin gɛt wit Gɔd. In ɛgzampul sho klia wan wetin mek i impɔtant fɔ no se nɔto ɔltin wi ebul fɔ du ɛn fɔ kɔntinyu fɔ de biɛn Jiova.
w08-E 8/15 pej 9, par. 10
Kɔntinyu fɔ De Biɛn Jiova wit Ɔl Yu At
10 Di prɔfɛt we kɔmɔt na Juda bin fɔ ebul fɔ no se na lay di ol prɔfɛt de lay. I fɔ dɔn aks insɛf, ‘Wetin mek Jiova go sɛn enjɛl to ɔda pɔsin fɔ tɛl mi fɔ du difrɛn tin?’ Di prɔfɛt bin fɔ dɔn aks Jiova if nain sɛn di ol prɔfɛt, bɔt di Baybul nɔ tɛl wi se i bin du dat. Bifo dat, di prɔfɛt “gri fɔ go wit [di olpa] ɛn i it ɛn drink.” Jiova nɔ bin gladi. We di prɔfɛt we dɛn ful de na rod fɔ go bak na Juda, wan layɔn bin si am ɛn kil am. Di prɔfɛt wok we i bin de du nɔ bin ɛnd fayn.—1 Ki. 13:19-25.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w10-E 7/1 pej 29, par. 5
I De Luk fɔ di Gud we Pɔsin De Du
Wetin impɔtant pas ɔl na dat di wɔd dɛn we de na Fɔs Kiŋ 14:13 tich wi fayn tin bɔt Jiova ɛn wetin i de luk fɔ insay wi. Mɛmba se Jiova bin si sɔntin gud insay Abija. I go bi se Jiova bin luk insay Abija in at te i si smɔl gud tin insay am. We wan masta sabi bukman de kɔmpia Abija ɛn in famili, i bin se i tan lɛk wan pal we “de insay gravul gravul.” Jiova bin valyu di gud tin we i si ɛn i bin du sɔntin, pan ɔl in wikɛd famili nain wan i sho sɔri-at.
SƐPTƐMBA 26–ƆKTOBA 2
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | FƆS KIŊ 15-16
“Esa Du Sɔntin fɔ Sho se I Gɛt Maynd, Yusɛf Go Du di Sem Tin?”
w12-E 8/15 pej 8, par. 4
“Yu Go Gɛt di Pe fɔ Yu Wok”
Insay di 20 ia afta di Izrɛlayt dɛn sheb to tu kiŋdɔm, Juda bin dɔn fulɔp wit lay lay wɔship. We Esa bi kiŋ insay di ia 977 Bifo Krays, ivin insay di kiŋ in os dɛn bin de wɔship di Kenanayt gɔd dɛn we de fɔ bɔn pikin. Bɔt we di Baybul buk we nem Kronikul de tɔk bɔt di tɛm we Esa rul, i tɔk se i bin “du wetin gud ɛn rayt na PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] we nain Gɔd, in yay.” Esa “pul pul dɛn fɔrin ɔlta dɛn ɛn dɛn ay ples dɛm, ɛn brok di pila dɛn.” (2 Kro 14:2, 3) Esa bin pul bak ɔl di “ple bɔy dɛn” ɔ man dɛn we de ledɔm wit dɛn kɔmpin man dɛn we bin de yuz lay lay rilijɔn fɔ du mami ɛn dadi biznɛs di we aw Gɔd nɔ want kɔmɔt na Juda. Nɔto jɔs dat i bin du. I ɛnkɔrej di pipul dɛn bak fɔ “pre to PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] we na dɛn papa dɛn Gɔd ɛn fɛnɔt wetin i want,” ɛn fɔ “obe di lɔ, ɛn du ɔl wetin i tɛl dɛn.”—1 Kiŋ 15:12, 13; 2 Kro 14:4.
Sav Jiova wit Ɔl Yu At!
7 Aw wi go no if wi de sav Jiova wit ɔl wi at? Wi fɔ aks wisɛf kwɛstyɔn dɛn lɛk: ‘A go obe Jiova ivin we i nɔ izi? A dɔn mekɔp mi maynd nɔ fɔ du ɛnitin we go mek di kɔngrigeshɔn nɔ klin?’ Tink bɔt di kayn maynd we Esa bin nid fɔ pul in grani kɔmɔt na in chia as mami kwin. Sɔntɛnde, yu go nid fɔ gɛt maynd lɛk Esa. Fɔ ɛgzampul, lɛ wi se wan pɔsin na wi famili ɔ wi tayt padi sin ɛn nɔ gri fɔ chenj, dɔn dɛn disfɛloship am na di kɔngrigeshɔn. Yu go mekɔp yu maynd nɔ fɔ spɛn tɛm wit da pɔsin de? Wetin yu go du?
it-1-E pej 184 ɛn pej 185
Esa
Pan ɔl we sɔntɛm dɛn de Esa nɔ bin de du tin wit sɛns ɛn i nɔ bin de du wetin Jiova want, in fayn kwaliti dɛn ɛn we i nɔ put an pan lay lay wɔship bin pas di mistek dɛn we i mek, ɛn dɛn bin si am as wan pan di fetful kiŋ dɛn na Juda. (2Kr 15:17) Di 41 ia we Esa bin rul pas di tɛm we et kiŋ dɛn na Izrɛl rul. Kiŋ dɛn lɛk Jɛroboam, Nadab, Baasha, Ɛla, Zimray, Omri, Tibni, (we bin de agens Omri ɛn we bin rul sɔm pat dɛn na Izrɛl) ɛn Eab. (1Ki 15:9, 25, 33; 16:8, 15, 16, 21, 23, 29) We Esa day in pikin Jɛoshafat bin bi kiŋ.—1Ki 15:24.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w98-E 9/15 pej 21 ɛn pej 22
Gɔd na Rial Pɔsin to Yu?
Fɔ ɛgzampul, rid di prɔfɛsi bɔt wetin go apin if dɛn bil Jɛriko bak ɛn si aw di prɔfɛsi bin kam tru. Jɔshwa 6:26 tɔk se: “Jɔshwa bin swɛ se ɛnibɔdi we go tray fɔ bil Jɛriko, PAPA GƆD go pul an pan am. Di pɔsin we go le di fawndeshɔn in fɔs pikin go day. Di pɔsin we go bil di get in las pikin go day.” Dis prɔfɛsi bin kam tru lɛk 500 ia afta dɛn tɔk am bikɔs wi rid na Fɔs Kiŋ 16:34 se: “Na di tɛm we Eab bin de rul nain Ayɛl na Bɛthɛl bil Jɛriko bak. Wɛn Ayɛl de le di fawndeshɔn, in fɔs-bɔy-pikin Abiram day, dɔn wɛn i de bil di get nain in las bɔbɔ Segub day. Ɔl dis bi fɔ mek wetin PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] bin dɔn tɛl Jɔshwa we na Nɔn in bɔypikin bi.” Na di tru Gɔd nɔmɔ go tɔk dis kayn prɔfɛsi ɛn mek shɔ se i apin.
ƆKTOBA 3-9
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | FƆS KIŊ 17-18
“Aw Lɔng Una ‘Go De Ya [ɛn] De Yanda?’”
Sho se Yu Gɛt Fet bay we Yu Disayd fɔ Du di Rayt Tin!
6 Di tɛm we di Izrɛlayt dɛn bin de na di land we Gɔd bin dɔn prɔmis dɛn, dɛn bin gɛt fɔ disayd if dɛn fɔ wɔship Jiova ɔ if dɛn fɔ wɔship dɛn ɔda gɔd dɛn. (Rid Jɔshwa 24:15.) Dat bin luk lɛk se na izi tin fɔ disayd. Bɔt, di tin we dɛn go disayd fɔ du go mek dɛn day ɔ dɛn gɛt layf. Insay di tɛm we na Jɔj dɛn bin de rul na Izrɛl, di Izrɛlayt dɛn bin de disayd fɔ du bad tin dɛn. Dɛn bin stɔp fɔ wɔship Jiova ɛn bigin fɔ wɔship lay lay gɔd dɛn. (Di Jɔj Dɛm 2:3, 11-23) Leta, insay prɔfɛt Ilayja in tɛm, Gɔd in pipul dɛn bin gɛt fɔ disayd if dɛn go sav Jiova ɔ dɛn go sav wan lay lay gɔd we nem Beal. (Fɔs Kiŋ 18:21) I go tan lɛk se dis na bin izi tin fɔ disayd bikɔs fɔ sav Jiova na di rayt tin fɔ du ɔltɛm. Pɔsin we gɛt sɛns nɔ go want fɔ sav gɔd we nɔ gɛt layf. Bɔt di pipul dɛn nɔ bin ebul fɔ disayd. Di Baybul se di Izrɛlayt dɛn bin “de ya, dɛn de yanda.” Ilayja bin yuz sɛns fɔ ɛnkɔrej di pipul dɛn fɔ disayd fɔ wɔship Jiova we na di tru Gɔd.
ia-E pej 88, par. 15
I Tinap Tranga Wan fɔ Wɔship Jiova di Rayt We
15 Afta dɛn yɛri wetin Ilayja tɔk, Beal in prɔfɛt dɛn bin gɛt mɔ zil, “dɛn ala mɔ ɛn mɔ ɛn bigin kɔt, kɔt dɛn bɔdi wit sɔd ɛn spia lɛkɛ aw dɛn kin du te blɔd kɔmɔt. Dɛn ala te san go dɔŋ, te ivin tɛm rich fɔ mek di ivintɛm sakrifays. Nɔn fiŋ, nɔ fɛn dɛn nɔ yɛri.” (1 Ki. 18:28, 29) Fɔ tru no Beal nɔ bin de. Beal na sɔntin we Setan mek fɔ mek pipul dɛn lɛf fɔ wɔship Jiova. Di tru na dat, fɔ pik ɛni masta apat frɔm Jiova go mek pɔsin shem ɛn gɛt pwɛl at.—Rid Sam 25:3; 115:4-8.
ia-E pej 90, par. 18
I Tinap Tranga Wan fɔ Wɔship Jiova di Rayt We
18 Bifo Ilayja pre, di krawd go dɔn de wɔnda if Jiova sɛf na lay lay Gɔd jɔs lɛk aw Beal dɔn sho se in na lay lay gɔd. Afta Ilayja pre dɔn, tɛm nɔ bin de igen fɔ mek dɛn wɔnda. Di Baybul se : “PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] in faya kɔmɔt kam dɔŋ ɛn bɔn di sakrifays, di wud, di ston dɛn, ɛn di grɔn, ɛn dray ɔl di wata we bin de na di ol.” (1 Ki 18:38) Dis na bin pawaful ansa! Bɔt wetin di pipul dɛn du?
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w08-E 4/1 pej 19, di bɔks
I Bin Wach ɛn Wet
Insay Ilayja in Tɛm Aw Lɔng i Tek we Ren Nɔ Bin Kam?
Jiova in prɔfɛt Ilayja bin tɛl Kiŋ Eab se i nɔ go te igen ren go kam. Dat apin “tri ia” ɔ insay di ia we mek tri frɔm di de we Ilayja fɔs tɔk se ren nɔ go kam. (Fɔs Kiŋ 18:1) Jiova mek ren kam jɔs afta we Ilayja tɔk se ren go kam. Sɔm pipul dɛn go se ren kam insay di ia we mek tri we Ilayja tɔk bɔt we go min se i nɔ rich tri ia frɔm di tɛm we ren stɔp fɔ kam. Bɔt Jizɔs ɛn Jems tɛl wi se ren nɔ kam fɔ “tri ia siks mɔnt.” (Lyuk 4:25; Jems 5:17) Fɔ se dis nɔ gri wit wetin bin apin insay Ilayja in tɛm?
Nɔto so i bi. Insay Izrɛl trade, di dray sizin kin rili lɔng ɛn i kin de te siks mɔnt. So Ilayja bin go to Eab fɔ tɛl am se ren nɔ go kam di tɛm we di dray sizin bin dɔn ɔlrɛdi lɔng pas aw i kin de ɛn i bin mɔna. Dis min se ren bin dɔn stɔp fɔ kam fɔ lɛk siks mɔnt so bifo dis tɛm. So we Ilayja tɔk se ren go kam insay di “tri ia” ɔ di ia we mek tri, frɔm di tɛm we Ilayja tɔk i bin dɔn ɔlrɛdi tek lɛk tri ɛn af ia we ren nɔ bin de kam. Bay di tɛm we di pipul dɛn gɛda na Mawnt Kamɛl fɔ wach di big tɛst, di “tri ia siks mɔnt” bin dɔn dɔn.
Tink bɔt di tɛm we Ilayja bin fɔs go mit Eab. Di pipul dɛn bin biliv se na Beal de “kɔntrol di klawd,” nain na di gɔd we go mek ren kam ɛn mek dray sizin dɔn. So if di dray sizin lɔng pas aw i yuz fɔ bi, pipul dɛn go dɔn de wɔnda: ‘Usay Beal de? Ustɛm i go mek ren kam?’ Di wan dɛn we de wɔship Beal go dɔn fil bad we Ilayja anawns se if i nɔ tɔk se mek ren kam, i nɔ go kam ɛn dyu nɔ go fɔdɔm.—Fɔs Kiŋ 17:1.
ƆKTOBA 10-16
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | FƆS KIŊ 19-20
“Abop pan Jiova fɔ Kɔrej Yu”
Abop pan Jiova we Yu Gɛt Strɛs
5 Rid Fɔs Kiŋ 19:1-4. Ilayja bin fred we Kwin Jezibɛl trɛtin fɔ kil am, so i rɔnawe go na Biashiba. In at bin rili pwɛl so i pre fɔ “lɛ [i] day wantɛm.” Wetin mek i bin fil da we de? “Ilayja na bin mɔtalman lɛkɛ wisɛf,” i nɔ bin pafɛkt. (Jems 5:17) Sɔntɛm i bin taya bikɔs i bin gɛt bɔku strɛs. I go bi se Ilayja bin dɔn de tink se ɔl di wok we i bin de wok fɔ mek pipul dɛn wɔship Jiova di rayt we na fɔ natin, ɛn sɔntɛm i bin fil bak se na in wan stil de sav Jiova. (1 Kiŋ 18:3, 4, 13; 19:10, 14) Sɔntɛm wi go sɔprayz fɔ no se dis fetful prɔfɛt bin fil da we de. Bɔt Jiova bin ɔndastand aw Ilayja de fil.
ia-E pej 103, par. 13
I Bin Alaw In Gɔd fɔ Kɔrej Am
13 Aw yu tink se Jiova go dɔn fil we i de na ɛvin ɛn si in prɔfɛt we i lɛk ledɔm ɔnda tik na di wildanɛs de beg fɔ mek i day? Wi nɔ nid fɔ gɛs. Afta Ilayja slip, Jiova sɛn wan enjɛl to am. Di enjɛl bin tɔch Ilayja ɛn tek tɛm wek am ɛn se: “Grap ɛn it.” Ilayja bin du am, bikɔs di enjɛl bin dɔn mek tin fɔ am fɔ it, ɔt bred ɛn wata. Fɔ se i bin tɛl di enjɛl tɛnki? Di Baybul jɔs se di prɔfɛt it, drink, ɛn slip bak. Fɔ se in at bin pwɛl pasmak ɛn i nɔ bin ebul fɔ tɔk? Ilɛk wetin apin, di enjɛl wek am bak di sɛkɔn tɛm, sɔntɛm ali mɔnin. I tɛl Ilayja bak se, “Grap ɛn it,” ɛn i tɔk dɛn impɔtant wɔd dɛn ya, if nɔto dat, “di rod go mɔna am.”—1 Ki 19:5-7.
ia-E pej 106, par. 21
I Bin Alaw In Gɔd fɔ Kɔrej Am
21 Pan di tri wɔndaful tin dɛn we apin, di Baybul tɛl wi se Jiova nɔ bin de insay ɛni wan pan di nachɔral tin dɛn we i yuz fɔ sho in pawa. Ilayja bin no se Jiova nɔto lay lay gɔd lɛk Beal we di wan dɛn we de wɔship am de ful dɛnsɛf se na in de “kɔntrol di klawd” ɔ mek ren kam. Jiova nain gɛt ɔl di pawa we wi de si pan di tin dɛn we i mek, bɔt i gɛt pawa pas ɔl di tin dɛn we i mek. Ivin di klawd sɛf te rich di skay nɔ du fɔ am. (1 Ki 8:27) Aw ɔl dis bin ɛp Ilayja? Mɛmba di tin we bin mek i fred. We i gɛt Gɔd lɛk Jiova we de wit am ɛn we gɛt ɔl di pawa fɔ yuz, Ilayja nɔ bin nid fɔ fred Eab ɛn Jezibɛl!—Rid Sam 118:6.
ia-E pej 106, par. 22
I Bin Alaw In Gɔd fɔ Kɔrej Am
22 Afta di faya di ples kwayet ɛn Ilayja yɛri “wan smɔl fayn vɔys.” I bin aks Ilayja fɔ tɔk aw i de fil bak ɛn i bin tɔk wetin de mɔna am bak. Sɔntɛm dis bin mek i fil fayn. Wan dawt nɔ de se di tin we di “smɔl fayn vɔys” bin tɛl Ilayja bin rili mek i gɛt kɔrej. Jiova bin mek Ilayja no se i rili gɛt valyu. Aw i bin du am? Gɔd bin tɛl am bɔku pan di tin dɛn we i gɛt fɔ du fɔ mek i go pul Beal wɔship kɔmɔt na Izrɛl. Dis sho klia wan se Ilayja nɔ bin de wok fɔ natin, bikɔs wetin Gɔd want bin de stil go bifo ɛn natin nɔ go stɔp am. Ɛn Ilayja bin stil gɛt sɔntin fɔ du fɔ mek wetin Gɔd want bi, Jiova bin sɛn am fɔ go wok bak ɛn tɛl am sɔm patikyula tin dɛn we i nid fɔ du.—1 Ki 19:12-17.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w97-E 11/1 pej 31, par. 2
Wan Ɛgzampul bɔt Aw Pɔsin Nɔ fɔ Jɔs Bisin bɔt Insɛf ɛn Nɔ fɔ Kɔmɔt Biɛn Pɔsin
Bɔku pan Gɔd in savant dɛnsɛf tide de sho dis sem kayn kwaliti, dɛn nɔ jɔs bisin bɔt dɛnsɛf. Sɔm dɔn lɛf dɛn “fam dɛn,” di wok we dɛn de du, fɔ go prich di gud nyuz na dɛn fa fa ples dɛn ɔ fɔ wok na Bɛtɛl. Sɔm pipul dɛn dɔn travul go na ɔda kɔntri dɛn fɔ go ɛp fɔ du kɔnstrɔkshɔn projɛkt dɛn. Bɔku pipul dɛn dɔn gri fɔ du wok dɛn we ɔda pipul dɛn nɔ go want fɔ du. Bɔt di wan dɛn we de wok fɔ Jiova nɔ de du wok we nɔ impɔtant. Jiova de blɛs ɔl di wan dɛn we de sav am wit ɔl dɛn at ɛn i go blɛs dɛn bikɔs dɛn nɔ jɔs bisin bɔt dɛnsɛf.—Mak 10:29, 30.
ƆKTOBA 17-23
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | FƆS KIŊ 21-22
“Falamakata di We Aw Jiova De Yuz Pawa”
it-2-E pej 21
Jiova We Gɛt Bɔku Bɔku Sojaman Dɛn
We Jɔshwa si wan enjɛl we bin kam fɛn am nia Jɛriko ɛn aks am if i de fɔ di Izrɛlayt dɛn ɔ if na fɔ di ɛnimi dɛn i de, di enjɛl ansa am se, “Nɔ o, a kam ya bikɔs mi na di kɔmanda fɔ PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] in ami.” (Jɔs 5:13-15) Prɔfɛt Makaya bin tɛl Kiŋ Eab ɛn Jɛoshafat se, “In si PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] sidɔm nain chia wit ɔl dɛn enjɛl dɛn de rawnd am; sɔm de na in lɛfan, ɛn sɔm de na in raytan,” we min se na Jiova in spirit pikin dɛn na ɛvin i bin de tɔk bɔt. (1Ki 22:19-21) I mek sɛns we dɛn tɔk bɔt Jiova se i gɛt “bɔku bɔku sojaman dɛn” pan ɔl we dɛn nɔ jɔs tɔk bɔt di enjɛl dɛn se dɛn gɛt difrɛn grup dɛn lɛk chɛrɔb dɛn, siraf dɛn ɛn enjɛl dɛn (Ayz 6:2, 3; Jɛn 3:24; Rɛv 5:11) bɔt dɛn gɛt grup dɛn bak we ɔganayz we mek Jizɔs Krays se i gɛt “pas 12 trup enjɛl dɛn” we i go kɔl fɔ ɛp am. (Mat 26:53) We Ɛzikaya bin de beg Jiova fɔ mek i ɛp am i bin kɔl am “PAPA GƆD [“Jiova,” NWT], [we gɛt bɔku bɔku sojaman dɛn] Izrɛl in GƆD, yu de ay wan midul dɛn chɛryubim,” i go mɔs bi se na di agrimɛnt bɔks we gɛt chɛrɔb dɛn na di kɔba we tinap fɔ Jiova in tron na ɛvin bin de na in maynd. (Ayz 37:16; luk 1Sa 4:4; 2Sa 6:2.) Ilayja bin ɛp in savant we bin de fred fɔ gɛt vishɔn usay i si rawnd di tɔn usay Ilayja in os bin de fulɔp wit “soso ɔs ɛn karej dɛn wit faya” we de pat pan Jiova in bɔku bɔku enjɛl dɛn.—2Ki 6:15-17.
“Di Pɔsin we De Oba Man dɛn Na di Krays”
9 Put yusɛf dɔŋ. Na Jiova gɛt sɛns pas ɔlman; bɔt i kin stil lisin to wetin in savant dɛn tink bɔt sɔntin. (Jɛn. 18:23, 24, 32) I dɔn alaw in savant dɛn fɔ tɔk bɔt wetin dɛn tink bɔt aw fɔ du sɔntin. (1 Kiŋ 22:19-22) Pan ɔl we Jiova pafɛkt, i nɔ de ɛkspɛkt se wisɛf fɔ pafɛkt. Bifo dat, i de ɛp in savant dɛn we nɔ pafɛkt fɔ sav am fayn fayn wan. (Sam 27:9; 113:6, 7; Ibru. 13:6) Kiŋ Devid bin no se i bin ebul fɔ du big big wok dɛn bikɔs Jiova bin put insɛf dɔŋ ɛn ɛp am.—2 Sam. 22:36.
it-2-E pej 245
Lay
Jiova Gɔd de alaw “di tin dɛn we Setan de du” fɔ kɔntrol di wan dɛn we nɔ want fɔ biliv di tru, “so dat dɛn go biliv di tin dɛn we na lay” ɛn nɔ biliv di gud nyuz bɔt Jizɔs Krays. (2Tɛ 2:9-12) Di tin we bin apin to Kiŋ Eab we bin de rul trade trade ɛp wi fɔ ɔndastand dis prinsipul. Di prɔfɛt dɛn we bin de lay, gi Eab kɔnfidɛns se i go win di wɔ we i de go fɛt agens Ramɔt Giliad, bɔt Jiova in prɔfɛt Maykaya bin tɛl am se bad tin go apin to am. Di vishɔn we Maykaya bin si ɛp wi fɔ si se Jiova bin alaw wan enjɛl fɔ bi “lay lay spirit” ɛn mek Eab in prɔfɛt dɛn nɔ tɔk tru. Dis min se di enjɛl yuz in pawa pan dɛn fɔ mek dɛn nɔ tɔk di tru, bɔt i mek dɛn tɔk wetin dɛn bin want fɔ tɔk ɛn wetin Eab sɛf bin want fɔ yɛri. Pan ɔl we dɛn wɔn Eab, i bin disayd fɔ lisin to di lay we dɛn lay to am ɛn i pe fɔ dat wit in layf.—1Ki 22:1-38; 2Kr 18.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w21.10 pej 3, par. 4 to par. 6
Wetin I Min fɔ Rili Ripɛnt?
4 Faynali, di tɛm bin kam we Jiova bin disayd fɔ du sɔntin. Jiova bin sɛn prɔfɛt Ilayja fɔ tɛl Eab ɛn Jezibɛl aw i go pɔnish dɛn. Dɛn wan ol famili go day. Di wɔd dɛn we Ilayja tɛl Eab bin mek i rili fil bad. Wi go sɔprayz fɔ no se da prawd man de bin “ɔmbul insɛf.”—1 Kiŋ 21:19-29.
5 Pan ɔl we Eab bin ɔmbul insɛf da tɛm de, di tin dɛn we i du afta dat bin sho se i nɔ bin rili ripɛnt. I nɔ bin tray fɔ pul Beal wɔship na in kiŋdɔm. Ɛn i nɔ ɛnkɔrej ɔda pipul dɛn fɔ wɔship Jiova. Ɔda tin dɛn bin de we Eab bin du we sho se i nɔ ripɛnt.
6 Leta, Eab bin invayt wan gud kiŋ we nem Jɛoshafat we bin de na Juda, fɔ jɔyn am pan wan fɛt agens di Sirian dɛn. Jɛoshafat bin se mek dɛn aks fɔs wan pan Jiova in prɔfɛt dɛn. Fɔs, Eab nɔ bin lɛk di aydia. I bin se: “Wan mɔ prɔfɛt stil de we kin aks PAPA GƆD [“Jiova,” NWT], we nem Maykaya we na Imla in bɔypikin; i se bɔt in et Maykaya bikɔs wande i nɔ de tɛl am gud tin, pas bad tin.” Bɔt pan ɔl dat, dɛn aks di prɔfɛt Maykaya. Eab bin rayt. Na bad nyuz di prɔfɛt bin tɛl am. Bifo i ripɛnt ɛn beg Jiova fɔ mek i fɔgiv am, wikɛd Eab bin mek dɛn put di prɔfɛt na prizin. (1 Kiŋ 22:7-9, 23, 27) Pan ɔl we Eab bin ebul put Jiova in prɔfɛt na prizin, i nɔ bin ebul stɔp di prɔfɛsi fɔ kam tru. Dɛn bin kil Eab na di wɔ we i bin go fɛt.—1 Kiŋ 22:34-38.
ƆKTOBA 24-30
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | SƐKƐN KIŊ 1-2
“Wan Fayn Ɛgzampul bɔt Aw fɔ Tren Pɔsin”
Aw Ɛlda dɛn Go Tren Ɔda Brɔda dɛn fɔ Du Mɔ?
15 Ilaysha in ɛgzampul de sho bak aw di brɔda dɛn we de lan kin sho se dɛn rɛspɛkt di ɛlda dɛn. Afta Ilayja ɛn Ilaysha kɔmɔt to sɔm prɔfɛt dɛn we bin de na Jɛriko, dɛn go na di Riva Jɔdan. We dɛn rich de, “Ilayja tek in prɔfɛt klos ɛn fol am ɛn nak di wata, ɛn di wata sheb midul.” Afta dɛn dɔn waka na di dray grɔn fɔ krɔs di riva, dɛn kɔntinyu fɔ “de waka de go ɛn tɔk.” Ilaysha nɔ bin stil fil se i dɔn sabi ɔltin. I bin de lisin to ɔl wetin Ilayja bin de tɛl am, te wan big big briz kam kɛr Ilayja go. Leta, we Ilaysha kam bak na di Riva Jɔdan, i tek Ilayja in klos ɛn nak di wata, dɔn i tɔk se: “We Jiova, we na Ilayja in Gɔd?” We i du dat, di wata sheb midul.—2 Kiŋ 2:8-14.
Aw Ɛlda dɛn Go Tren Ɔda Brɔda dɛn fɔ Du Mɔ?
16 Yu notis se di fɔs mirekul we Ilaysha du na in na bin di las mirekul we Ilayja du? Wetin na di lɛsin fɔ wi? Wi si se Ilaysha nɔ fil se bikɔs na in na di prɔfɛt naw i fɔ bigin du tin di we aw i want. Bifo dat, i kɔntinyu fɔ du in wok lɛk aw Ilayja bin dɔn tren am. We Ilaysha du dis, i sho se i rɛspɛkt in ticha ɛn dis mek di ɔda prɔfɛt dɛn biliv am. (2 Kiŋ 2:15) Ilaysha bi prɔfɛt fɔ 60 ia ɛn Jiova bin gi am pawa fɔ du bɔku mirekul dɛn pas Ilayja. Wetin na di lɛsin fɔ di wan dɛn we de lan tide?
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w05-E 8/1 pej 9, par. 1
Men Pɔynt dɛn Frɔm di Baybul Buk we Nem Sɛkɛn Kiŋ
2:11 Us “ɛvin” Ilayja go “wit big briz”? Wi nɔ go se i go na di say we fa pas ɔl na di wɔl ɔ i go usay Gɔd ɛn in pikin dɛn de. (Ditarɔnɔmi 4:19; Sam 11:4; Matyu 6:9; 18:10) Di “ɛvin” we Ilayja go na di skay usay di bɔd dɛn de flay. (Sam 78:26; Matyu 6:26) Di karej we gɛt faya flay ɔp na di skay ɛn go wit Ilayja na ɔda pat na di wɔl usay i bin kɔntinyu fɔ de fɔ sɔm tɛm. Afta sɔm tɛm, Ilayja bin rayt lɛta to di kiŋ na Juda we nem Jɛhoram.—Sɛkɛn Kronikul 21:1, 12-15.
ƆKTOBA 31–NOVƐMBA 6
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | SƐKƐN KIŊ 3-4
“Tek [Yu] Pikin”
“A No se Insɛf Go Rayz”
7 Di sɛkɔn pɔsin we di Baybul tɔk se gɛt layf bak na wan bɔbɔ we di prɔfɛt Ilaysha bin gi layf bak. Insay wan siti we dɛn kɔl Shunɛm, wan Izrɛlayt uman we nɔ bin gɛt pikin bin de de. Bikɔs dis uman bin du gud to Ilaysha, Jiova bin gi dis uman ɛn in man we bin dɔn de ol wan bɔy pikin. Bɔt afta sɔm tɛm, dis bɔbɔ bin day. Imajin aw dis uman in at bin pwɛl. In at bin rili pwɛl ɛn dat bin mek i travul 19 mayl (30 kilomita) fɔ go fɛn Ilaysha na Mawnt Kamɛl. Ilaysha bin sɛn in savant we nem Gɛazi fɔ go bifo am na Shunɛm fɔ go gi di bɔbɔ layf bak. Bɔt Gɛazi nɔ bin ebul fɔ gi di bɔbɔ layf bak. Dɔn di bɔbɔ in mama ɛn Ilaysha bin rich na Shunɛm.—Sɛkɛn Kiŋ 4:8-31.
“A No se Insɛf Go Rayz”
8 Ilaysha bin go insay di os usay di bɔbɔ in bɔdi bin de, ɛn i bin pre. Jiova bin ansa Ilaysha in prea ɛn i bin mek di bɔbɔ gɛt layf bak. We di uman bin si se in bɔy pikin dɔn gɛt layf bak, i bin gladi pasmak! (Rid Sɛkɛn Kiŋ 4:32-37.) Sɔntɛm i bin mɛmba di wɔd dɛn pan Ana in prea. Ana nɔ bin ebul fɔ bɔn pikin te Jiova blɛs am wit wan bɔy pikin we nem Samiɛl. Ana bin prez Jiova bikɔs na i “de mek pɔsin go na di Grev, ɛn i de gi layf bak to di wan dɛn we dɔn day.” (Fɔs Samiɛl 2:6, NW) We Jiova bin gi layf bak to di bɔbɔ na Shunɛm, i bin pruv se i gɛt di pawa fɔ gi layf bak to di wan dɛn we dɔn day.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
it-2-E pej 697, par. 2
Prɔfɛt
“Ɔda prɔfɛt dɛn” ɔ di Prɔfɛt dɛn Bɔypikin Dɛn. Jɔs lɛk aw Gesenius in buk we nem Hebrew Grammar ɛksplen, di Ibru wɔd ben (pikin to) ɔ benehʹ (pikin dɛn to) kin min “pipul dɛn we de wansay ɔ de togeda (ɔ trayb ɔ ɛni patikyula grup).” (Luk Nɛimaya 3:8 usay dɛn tɔk bɔt “wan pɔsin we de mek ɛn sɛl pafyum” as “di wan we de mek ɛn sɛl pafyum in bɔypikin.”) So di “ɔda prɔfɛt dɛn” ɔ di prɔfɛt dɛn bɔypikin dɛn go min skul we de fɔ tren di wan dɛn we go bi prɔfɛt ɔ jɔs grup we prɔfɛt dɛn mek. Wi lan se dɛn prɔfɛt grup dɛn de bin de na Bɛtɛl, Jɛriko, ɛn Gilgal. (2Ki 2:3, 5; 4:38; luk 1Sa 10:5, 10.) Samiɛl bin de oba wan grup na Rama (1Sa 19:19, 20), ɛn i tan lɛk se Ilaysha sɛf bin de oba sɔm prɔfɛt dɛn insay in yon tɛm. (2Ki 4:38; 6:1-3; luk 1Ki 18:13.) Di Baybul tɔk se dɛn bin de bil dɛn yon os dɛn ɛn dɛn bin de yuz tin dɛn we dɛn lɛnt, we sho se dɛn bin de liv simpul layf. Pan ɔl we dɛn bin de liv na di sem os ɛn sheb di it we dɛn gɛt, i go mɔs bi se ɔlman bin de gɛt in yon wok fɔ du as prɔfɛt.—1Ki 20:35-42; 2Ki 4:1, 2, 39; 6:1-7; 9:1, 2.