Rɛfrɛns dɛn fɔ Layf ɛn Prichin Wok Mitin Buk
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
JULAY 3-9
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | ƐZRA 4-6
“Una Nɔ Intafia pan di Wok”
Yu De Si Wetin Zɛkaraya Bin Si?
13 Dɛn bin dɔn ban di wok fɔ bil di tɛmpul bak. Bɔt Ay Prist Jɛshwa (Jɔshwa) ɛn Gɔvnɔ Zɛrubabɛl, we na di man dɛn we dɛn bin pik fɔ de bifo di pipul dɛn, bin “bigin fɔ bil PAPA GƆD in os bak.” (Ɛzra 5:1, 2) Sɔm Ju dɛn go dɔn de tink se na bad tin dɛn disayd fɔ du. Di Ju dɛn nɔ go ebul fɔ ayd di wok fɔ bil di tɛmpul, ɛn dɛn no se dɛn ɛnimi dɛn go du ɔl wetin dɛn ebul fɔ stɔp di wok. Dɛn tu man dɛn ya we dɛn put bifo, we na Jɔshwa ɛn Zɛrubabɛl, bin nid fɔ no se Jiova de sɔpɔt dɛn, ɛn dɛn bin ebul fɔ no. Aw?
w86-E 2/1 pej 29, di bɔks par. 2 ɛn par. 3
Jiova in Yay “Bin De Oba. . . di Ju Lida Dɛn”
Afta we di Ju dɛn we bin lɛf na Babilɔn go bak, 16 ia pas we dɛn nɔ bin de du natin. Prɔfɛt Egay ɛn Zɛkaraya bin ebul fɔ ɛnkɔrej di Ju dɛn fɔ tek dɛn wok siriɔs bak ɛn bigin fɔ bil Jiova in tɛmpul. Bɔt as dɛn bigin di wok so, di Pashian ɔfisa dɛn bigin fɔ ambɔg dɛn. Di wan dɛn we de agens dɛn aks dɛn se: “Udat gi dɛn pamishɔn fɔ bil PAPA GƆD in os?”—Ɛzra 5:1-3.
Dɛn bin nid fɔ tek tɛm wit di ansa we dɛn go gi. If di ɛlda dɛn alaw dis fɔ mek dɛn fred, dɛn go stɔp fɔ bil di tɛmpul wantɛm wantɛm. If di ɛlda dɛn chalenj dɛn ɔfisa dɛn ya, dɛn go stɔp di wok wantɛm wantɛm. So di ɛlda dɛn (we na Gɔvnɔ Zɛrubabɛl ɛn Ay Prist Jɔshwa we bin de bifo) gi dɛn ansa we bin wok fayn. Dɛn bin mɛmba di ɔfisa dɛn bɔt di lɔ we Sayrɔs bin dɔn mek bifo dis tɛm we dɛn bin dɔn fɔgɛt bɔt we alaw di Ju dɛn fɔ du dis wok. Bikɔs dɛn no se di Pashian lɔ nɔ de chenj, dɛn ɔfisa dɛn ya bin du tin wit sɛns ɛn nɔ go agens di lɔ we di kiŋ bin dɔn mek. So dɛn bin alaw dɛn fɔ kɔntinyu di wok te Kiŋ Darayɔs sɛf tɔk se mek dɛn kɔntinyu.—Ɛzra 5:11-17; 6:6-12.
Yu De Si Wetin Zɛkaraya Bin Si?
7 Wan chenj bin apin we bin ɛp di Izrɛlayt dɛn we bin de bil di tɛmpul. Us chenj bin apin? Insay di ia 520 Bifo Krays, wan nyu kiŋ we nem Darayɔs I, bin de rul na Pashia. Insay di sɛkɔn ia we i de rul, i bin kam fɔ no se di ban we dɛn bin ban di wok fɔ bil di tɛmpul nɔ bin ligal. Dɔn, Darayɔs bin se dɛn fɔ kɔmplit di wok. (Ɛzra 6:1-3) Di tin we di kiŋ disayd bin sɔprayz ɔlman, bɔt di kiŋ bin du pas dat. I bin tɛl ɔl di pipul dɛn we bin de arawnd di Ju dɛn fɔ stɔp fɔ ambɔg dɛn, ɛn dɛn fɔ gi dɛn mɔni ɛn ɔl wetin dɛn nid fɔ dɔn fɔ bil di tɛmpul. (Ɛzra 6:7-12, NWT) So dat bin mek di Ju dɛn bin dɔn fɔ bil di tɛmpul jɔs afta 4 ia, insay di ia 515 Bifo Krays.—Ɛzra 6:15.
Yu De Si Wetin Zɛkaraya Bin Si?
16 Wan ɔda we aw Jiova de dayrɛkt wi, na we i de yuz “di slev we fetful ɛn gɛt sɛns.” (Mat. 24:45) Sɔntɛnde, dis slev kin gi dayrɛkshɔn we wi nɔ ɔndastand klia wan. Fɔ ɛgzampul, sɔntɛm dɛn go gi wi dayrɛkshɔn bɔt aw wi fɔ pripia fɔ protɛkt wisɛf frɔm nachɔral dizasta we sɔntɛm wi go tink se nɔ go apin na wi eria. Ɔ sɔntɛm wi go fil se di fetful slev de tek tɛm pasmak insay di tɛm we pandɛmik de. Wetin wi fɔ du if wi fil se di dayrɛkshɔn dɛn we dɛn de gi wi nɔ mek sɛns? Wi kin tink bɔt aw di Izrɛlayt dɛn bin bɛnifit we dɛn fala di advays we Jɔshwa ɛn Zɛrubabɛl bin gi dɛn. Wi kin tink bak bɔt ɔda Baybul akawnt dɛn we wi dɔn rid. Sɔntɛnde, Gɔd in pipul dɛn bin de gɛt dayrɛkshɔn we bin tan lɛk se i nɔ mek sɛns, bɔt dat bin sev dɛn layf.—Jɔj 7:7; 8:10.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w93-E 6/15 pej 32, par. 3 to par. 5
Yu Fɔ Biliv di Baybul?
Dɛn mek di kɔyn na Tasɔs, we na wan siti we de na di sawtist pat usay Tɔki de naw. Dɛn bin mek dis kɔyn insay di tɛm we di Pashian gɔvnɔ Maziɔs bin de rul afta di ia 300. Di kɔyn sho se in na bin gɔvnɔ fɔ di “Wɛst pat na Riva Yufretis.”
Wetin mek dɛn wɔd dɛn ya intrɛstin? Dɛn intrɛstin bikɔs yu go fɛn di sem wɔd dɛn na yu Baybul. Ɛzra 5:6–6:13 tɔk bɔt di lɛta dɛn we Kiŋ Darayɔs we na bin di Kiŋ na Pashia ɛn di gɔvnɔ we nem Tatenay bin sɛn to dɛnsɛf. Dɛn bin de tɔk bɔt di tɛmpul we di Ju dɛn bin de bil na Jerusɛlɛm. Ɛzra na man we bin sabi rayt Gɔd in Lɔ ɛn yu go ɛkspɛkt se i fɔ tɔk bɔt patikyula tin dɛn ɛn wetin i rayt fɔ kɔrɛkt. Yu go si se na Ɛzra 5:6 ɛn 6:13 i bin kɔl Tatenay, “Gɔvna fɔ di wɛst pat na Riva Yufretis.”
Ɛzra bin rayt am arawnd di ia 460 Bifo Krays, dat na lɛk 100 ia bifo dɛn mek di kɔyn. Bɔt sɔm pipul dɛn go fil se fɔ tɔk bɔt wan bigman we bin de trade na smɔl tin. Bɔt if yu biliv wetin di wan dɛn we rayt di Baybul tɔk bɔt smɔl tin dɛn, dat nɔ fɔ mek yu gɛt mɔ kɔnfidɛns pan di tin dɛn we dɛn rayt?
JULAY 10-16
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | ƐZRA 7-8
“Di We Aw Ɛzra Biev Mek Jiova Gɛt Prez”
w00-E 10/1 pej 14, par. 8
Stɔdi Na Tin we Pɔsin De Ɛnjɔy ɛn Bɛnifit Frɔm
8 Yɛs, di lɛk we wi lɛk Jiova in Wɔd fɔ kɔmɔt na wi at, we gɛt sɔntin fɔ du wit aw wi de fil. Wi fɔ gladi fɔ tek tɛm wach sɔm vas dɛn we wi jɔs dɔn rid. Wi fɔ de tink bɔt spirichwal tin dɛn, sabi dɛn gud gud wan, ɛn spɛnd tɛm fɔ tink bɔt dɛn. Dat min se wi nid kwayɛt tɛm fɔ tink ɛn fɔ pre. Jɔs lɛk Ɛzra, wi nid fɔ rɛdi wi at fɔ rid ɛn stɔdi Gɔd in Wɔd. Dɛn rayt bɔt am se: “Ɛzra bin sɔksid bikɔs i bin mekɔp in maynd fɔ stɔdi PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] in lɔ ɛn go bay wetin i se; i bin de tich di lɔ dɛn ɛn wetin dɛn min to di Izrɛlayt dɛn.” (Ɛzra 7:10) Notis di tri rizin dɛn we mek Ɛzra pripia in at: fɔ stɔdi, fɔ mek insɛf aplay am, ɛn fɔ tich ɔda pipul dɛn. Wisɛf fɔ fala in ɛgzampul.
si-E pej 75, par. 5
Baybul Buk Nɔmba 13—Fɔs Kronikul
5 Nɔbɔdi nɔ bin de we kwalifay rich Ɛzra fɔ gɛda dis kɔrɛkt infɔmeshɔn bɔt istri. Ɛzra “bin mekɔp in maynd fɔ stɔdi PAPA GƆD [“Jiova,” NWT] in lɔ ɛn go bay wetin i se; i bin de tich di lɔ dɛn ɛn wetin dɛn min to di Izrɛlayt dɛn.” (Ɛzra 7:10) Jiova bin yuz in oli spirit fɔ ɛp am. Di Pashian rula bin notis di sɛns we Jiova gi Ɛzra ɛn i bin gi am pawa fɔ de oba di pipul dɛn na Juda. (Ɛzra 7:12-26) Bikɔs Gɔd bin de wit Ɛzra ɛn di kiŋ sɛf bin de sɔpɔt am, i bin ebul fɔ yuz di bɛst dɔkyumɛnt dɛn fɔ gɛda di infɔmeshɔn we i bin nid fɔ rayt.
it-1-E pej 1158, par. 4
Fɔ Put Yusɛf Dɔŋ
De Gayd di Rayt We. Ɛnibɔdi we put insɛf dɔŋ bifo Gɔd go ɛkspɛkt se Gɔd go gayd am. Ɛzra bin gɛt big wok fɔ pul di pipul dɛn na Babilɔn ɛn go wit dɛn bak na Jerusɛlɛm we bin pas 1,500 man dɛn apat frɔm di prist dɛn, di Nɛtinim dɛn, ɛn di uman ɛn pikin dɛn. Dɔn, dɛn bin go wit bɔku bɔku gold ɛn sliva fɔ mek di tɛmpul na Jerusɛlɛm fayn. Dɛn bin nid protɛkshɔn na rod, bɔt Ɛzra nɔ bin want fɔ aks di kiŋ na Pashia fɔ gi am sojaman dɛn fɔ go wit dɛn we go sho se dɛn abop pan mɔtalman trɛnk. Ɛn apat frɔm dat, bifo dis tɛm i bin dɔn tɛl di kiŋ se: “Wi PAPA GƆD de kɔba ɔl udat kɔl am.” So i tɛl di pipul dɛn fɔ fast ɛn put dɛnsɛf dɔŋ bifo Jiova. Dɛn beg Jiova ɛn i lisin ɛn protɛkt dɛn frɔm di ɛnimi dɛn we bin de na rod te dɛn rich sef wan pan ɔl we i nɔ bin izi. (Ɛzr 8:1-14, 21-32) Gɔd bin sho se i rili lɛk prɔfɛt Daniɛl we bin de na ɛgzayl na Babilɔn so i sɛn enjɛl fɔ sho am vishɔn. Daniɛl bin put insɛf dɔŋ bifo Gɔd ɛn luk to am fɔ gayd am ɛn ɛp am fɔ ɔndastand.—Dan 10:12.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w06-E 1/15 pej 19, par. 10
Men Pɔynt dɛn Frɔm di Baybul Buk we Nem Ɛzra
7:28–8:20—Wetin mek bɔku Ju dɛn we bin de na Babilɔn nɔ bin want fɔ go wit Ɛzra na Jerusɛlɛm? Pan ɔl we i bin dɔn pas 60 ia we di fɔs Ju dɛn go bak na dɛn om-tɔŋ, Jerusɛlɛm bin stil ɛmti. Fɔ go bak na Jerusɛlɛm bin min se dɛn fɔ go stat layf bak ɛn tin bin rili bad-ɔf. Da tɛm de, Jerusɛlɛm nɔto bin fayn ples fɔ mek mɔni fɔ di Ju dɛn we sɔntɛm bin jɛntri na Babilɔn. Ɛn wan ɔda tin we wi nɔ want fɔ fɔgɛt na dat di jɔni nɔ bin izi. Di wan dɛn we de go bak bin nid fɔ gɛt strɔng fet pan Jiova, gɛt zil fɔ tru wɔship, ɛn gɛt maynd fɔ go. Ivin Ɛzra insɛf bin ebul fɔ gɛt maynd bikɔs Jiova bin de wit am. Afta Ɛzra ɛnkɔrej dɛn, 1,500 famili dɛn we sɔntɛm bin rich 6,000 pipul dɛn bin gri fɔ go. We Ɛzra ɛnkɔrej dɛn bak, 38 Livayt dɛn ɛn 220 Nɛtinim dɛn bin gri fɔ go.
JULAY 17-23
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | ƐZRA 9-10
“Di Bad Tin dɛn we Kin Apin Bikɔs ɔf Trangayes”
w06-E 1/15 pej 20, par. 1
Men Pɔynt dɛn Frɔm di Baybul Buk we Nem Ɛzra
9:1, 2—Wetin mek i bin rili bad fɔ mek di Izrɛlayt dɛn mared to pipul dɛn we kɔmɔt ɔda neshɔn? Na di Izrɛlayt dɛn we go bak bin fɔ protɛkt tru wɔship te di Mɛsaya kam. We dɛn bin de mared pipul dɛn frɔm ɔda neshɔn dɛn, dat bin de ambɔg tru wɔship. Bikɔs we dɛn de mared pipul dɛn we de wɔship lay lay gɔd dɛn, dat go mek as tɛm de go di pipul dɛn go bigin put an pan lay lay wɔship. Da tɛm de, tru wɔship nɔ go de igen. If dat apin, na to udat di Mɛsaya go kam? Na dat mek Ɛzra bin sɔprayz we i si wetin de apin.
w09-E 10/1 pej 10, par. 6
Wetin Jiova Want Wi fɔ Du?
We wi rɛdi fɔ obe, dat de mek wi gɛt blɛsin dɛn. Mozis bin rayt se mek dɛn: “Du ɔl wetin i tɛl dɛn se dɛn fɔ du, so ɔltin go fayn fɔ dɛn.” (Vas 13) Yɛs, ɛni lɔ we Jiova gi wi ɔ ɛnitin we i tɛl wi fɔ du na fɔ wi yon bɛnifit. Nɔto dat wi de ɛkspɛkt? Di Baybul se, “Gɔd na lɔv.” (1 Jɔn 4:8) So, i de gi wi lɔ dɛn we de bɛnifit wi sote go. (Ayzaya 48:17) We wi du ɔl wetin Jiova want wi fɔ du, dat de mek wi nɔ gɛt bɔku prɔblɛm dɛn naw ɛn i go mek wi gɛt bɔku blɛsin dɛn tumara bambay we in Kiŋdɔm de rul.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w06-E 1/15 pej 20, par. 2
Men Pɔynt dɛn Frɔm di Baybul Buk we Nem Ɛzra
10:3—Wetin mek dɛn bin drɛb di pikin dɛn ɛn dɛn wɛf dɛn? If di pikin dɛn bin lɛf, i bin fɔ izi fɔ mek dɛn wɛf dɛn want fɔ kam bak bikɔs ɔf di pikin dɛn. Apat frɔm dat, smɔl pikin dɛn kin nid dɛn mama dɛn fɔ kia fɔ dɛn.
JULAY 24-30
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | NƐIMAYA 1-2
“A Jɛs Pre Kwik Wan”
w08-E 2/15 pej 3, par. 5
Go De Mɛmba Jiova Ɔltɛm
5 Sɔntɛnde, wi nid fɔ pre kwik wan fɔ mek Gɔd ɛp wi. Wantɛm di Pashian Kiŋ Atazaksis bin notis se Nɛimaya we de gi am wayn in at pwɛl. So “di kiŋ aks [am] wetin [i] want. Dɛn [i] jɛs pre kwik wan to PAPA GƆD na ɛvin.” Nɛimaya nɔ go te fɔ pre bikɔs na in at i bin de pre. Bɔt, Gɔd bin ansa Nɛimaya in pre bikɔs di kiŋ bin ɛp am fɔ bil di wɔl dɛn na Jerusɛlɛm bak (Rid Nɛimaya 2:1-8.) Yɛs, ilɛk wi jɔs pre kwayɛt wan na wi at Jiova go ansa wi prea.
be-E pej 177, par. 4
Fɔ Ɛksplen Sɔntin we Yu Nɔ Pripia
We dɛn aks yu fɔ tɔk bɔt wetin yu biliv we yu nɔ pripia fɔ du dat, wetin go ɛp yu fɔ mek yu ebul fɔ tɔk fayn wan? Falamakata Nɛimaya we bin pre kwayɛt wan bifo i ansa di kwɛstyɔn we Kiŋ Atazaksis bin aks. (Nɛi 2:4) Dɔn, tink kwik wan bɔt di men pɔynt dɛn we yu go want fɔ tɔk bɔt. Yu kin fala dɛn 3 stɛp dɛn ya: (1) Pik wan ɔ tu pɔynt dɛn we yu go want fɔ tɔk bɔt (yu kin disayd fɔ pik pɔynt dɛn frɔm di buk Reasoning From the Scriptures). (2) Disayd us skripchɔ dɛn yu go want fɔ yuz fɔ sɔpɔt di pɔynt dɛn. (3) Plan aw yu go bigin fɔ ɛksplen fayn so dat di pɔsin we aks go rɛdi fɔ lisin. Dɔn stat fɔ tɔk.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w86-E 2/15 pej 25
Tru Wɔship Go Bifo
Nɔ, bikɔs Jerusɛlɛm in pwɛl wan na tin we Nɛimaya dɔn de pre bɔt “de ɛn nɛt” fɔ sɔm tɛm. (1:4, 6) We Nɛimaya gɛt di chans fɔ tɛl Kiŋ Atazaksis bɔt in plan fɔ bil di wɔl dɛn na Jerusɛlɛm bak, i bin pre bak, ɛn dis na sɔntin we i bin dɔn de du. Jiova ansa in prea ɛn dat mek di kiŋ alaw am fɔ go bil di siti in wɔl dɛn bak.
Lɛsin fɔ wi: Nɛimaya bin tɔn to Jiova fɔ dayrɛkt am. We wisɛf nid fɔ disayd bɔt tin dɛn we impɔtant, wisɛf nɔ fɔ “taya fɔ pre” ɛn du tin dɛn we gri wit wetin Jiova want.—Romans 12:12.
JULAY 31–ƆGƆST 6
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | NƐIMAYA 3-4
“Yu Tink se Yu Tu Impɔtant fɔ Du Tranga Wok wit Yu An?”
w06-E 2/1 pej 10, par. 1
Men Pɔynt dɛn Frɔm di Baybul Buk we Nem Nɛimaya
3:5, 27. Wi nɔ fɔ tink se wi tu impɔtant fɔ du tranga wok dɛn wit wi an fɔ sɔpɔt tru wɔship lɛk aw di “bigman dɛn” pan di Tɛkoayt dɛn bin du. Bifo dat, wi want fɔ fala di kɔmɔn Tɛkoayt dɛn we bin rɛdi fɔ wok.
Wetin Jiova Go Mek Yu Bi?
11 Lɔng tɛm afta dat, Shalɔm in galpikin dɛn bin de wit di wan dɛn we Jiova bin yuz fɔ bil bak di wɔl dɛn na Jerusɛlɛm. (Nɛi. 2:20; 3:12) Pan ɔl we dɛn papa na bin prins, Shalɔm in galpikin dɛn bin rɛdi fɔ du wok we nɔ bin izi fɔ du. (Nɛi. 4:15-18) Dɛn nɔ bin tan lɛk di bigman dɛn we kɔmɔt na Tɛkoa, we “nɔ bin gri” fɔ put dɛnsɛf dɔŋ fɔ du di wok. (Nɛi. 3:5) Jɔs imajin aw Shalɔm in galpikin dɛn bin gladi we dɛn bin dɔn fɔ bil di wɔl dɛn insay 52 dez! (Nɛi. 6:15) Tide, wi gɛt sista dɛn we rɛdi ɛn gladi fɔ ɛp fɔ du sɔm patikyula wok dɛn fɔ sav Jiova, lɛk fɔ bil say dɛn fɔ wɔship Jiova ɛn fɔ mek di say dɛn we dɔn pwɛl. Di tin dɛn we dɛn ebul fɔ du, dɛn zil, ɛn we dɛn de kɔntinyu fɔ de biɛn Jiova de mek di wok go bifo.
w04-E 8/1 pej 18, par. 16
Falamakata di We Aw Jizɔs De Tink bɔt Wetin De Mek Pɔsin Impɔtant
16 Ɔl Kristian dɛn, ilɛk dɛn ol ɔ yɔŋ fɔ tray fɔ falamakata di we aw Jizɔs de fil bɔt wetin de mek pɔsin impɔtant. Bɔku wok dɛn de fɔ du na di kɔngrigeshɔn. Nɔ ɛva fil bad if dɛn aks yu fɔ du wok we yu fil se nɔ impɔtant. (Fɔs Samiɛl 25:41; Sɛkɛn Kiŋ 3:11) Mama ɛn papa dɛn, una de ɛnkɔrej una pikin dɛn fɔ gladi fɔ du ɛni wok we dɛn gi dɛn fɔ du na Kiŋdɔm Ɔl, asɛmbli ɔl, ɔ kɔnvɛnshɔn sayt? Dɛn de si yu de du wok dɛn we pipul dɛn de si as wok dɛn we nɔ impɔtant? Wan brɔda we de wok na Jiova Witnɛs dɛn wɔl ɛdkwata, de mɛmba in mama ɛn papa dɛn ɛgzampul klia wan. I bin se: “Di we aw dɛn bin de si di wok fɔ klin di Kiŋdɔm ɔl ɔ kɔnvɛnshɔn ɔl dɛn bin de mek a no se dɛn bin de si am as sɔntin we impɔtant. Bɔku tɛm, dɛn bin rɛdi fɔ du wok dɛn fɔ ɛp di kɔngrigeshɔn ɔ di brɔda ɛn sista dɛn ilɛk dɛn fil se i nɔ impɔtant. Dis abit dɔn ɛp mi fɔ rɛdi fɔ du ɛni wok we dɛn gi mi fɔ du na Bɛtɛl.”
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w06-E 2/1 pej 9, par. 1
Men Pɔynt dɛn Frɔm di Baybul Buk we Nem Nɛimaya
4:17, 18—Aw di man dɛn bin ebul fɔ yuz wan an fɔ bil? Dis nɔ go bi prɔblɛm fɔ di wan dɛn we de tot. Wans dɛn dɔn put di lod na dɛn ed ɔ sholda i go izi fɔ mek dɛn jɔs yuz wan an fɔ ol am, dɔn dɛn go “ol dɛn wɛpɔn na di ɔda an.” Di wan dɛn we bin de yuz dɛn tu an dɛn fɔ bil bin de “wɛr dɛn sɔd dɛn pan dɛnsɛf na dɛn sayd as dɛn de wok.” Dɛn bin rɛdi fɔ fɛt if dɛn ɛnimi dɛn atak dɛn.
ƆGƆST 7-13
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | NƐIMAYA 5-7
“Nɛimaya Nɔ Bin Want Mek dɛn Wok fɔ Am, I Bin Want fɔ Wok fɔ Pipul Dɛn”
w02-E 11/1 pej 27, par. 3
Pipul dɛn We De Sɔpɔt Tru Wɔship Trade ɛn Naw
Nɛimaya nɔ bin jɔs gi in tɛm ɛn ɔganayz di wok. Bɔt i bin yuz bak wetin i gɛt fɔ sɔpɔt tru wɔship. I bin yuz in yon mɔni fɔ bay in Ju brɔda dɛn we bin de as slev. I bin de lɛnt dɛn mɔni ɛn nɔ aks fɔ intrɛst. I “nɔ bin de tek advantej” pan di Ju dɛn bay we i de aks fɔ wetin dɛn fɔ gi di gɔvnɔ, pan ɔl we na tin we i bin fit fɔ gɛt. Bifo dat, i bin de fid “wan ɔndrɛd ɛn fifti, Ju bigman ɛn dɛn trenja we kin kɔmɔt na ɔda kɔntri kam.” Ɛvride, i bin de gi “wan man kaw, siks pan di bɛst ship dɛn wit sɔm chikin” ɔ bɔd dɛn to di strenja dɛn. Pantap dat, ɛvri tɛn dez, i bin de gi dɛn “difrɛn difrɛn kayn wayn” dɛn, ɛn na in yon mɔni i bin de yuz.—Nɛimaya 5:8, 10, 14-18.
“Nɔ Put Yu An dɛn Dɔŋ”
16 Nɛimaya ɛn di Ju pipul dɛn bin gɛt kɔrej we Jiova bin ɛp dɛn. Insay 52 dez, dɛn bin dɔn fɔ bil di wɔl dɛn na Jerusɛlɛm! (Nɛimaya 2:18; 6:15, 16) Nɛimaya nɔ bin jɔs de luk we ɔda pipul dɛn bin de du di wok. Insɛf bin ɛp fɔ bil di wɔl dɛn bak na Jerusɛlɛm. (Nɛimaya 5:16) Semweso, bɔku ɛlda dɛn de falamakata Nɛimaya bay we dɛn de ɛp fɔ du tiokratik projɛkt dɛn ɔ ɛp fɔ klin ɛn kia fɔ dɛn Kiŋdɔm Ɔl. Di ɛlda dɛn lɛk di brɔda ɛn sista dɛn ɛn dɛn kin ɛnkɔrej “dɛn wan we de fred” bay we dɛn kin go fɛn dɛn ɛn wok wit dɛn na fil savis.—Rid Ayzaya 35:3, 4.
w00-E 2/1 pej 32
Aw Jiova Go Mɛmba Yu?
Bɔku say dɛn we di Baybul de tɔk se Gɔd “mɛmba,” i min fɔ du sɔntin gud. Fɔ ɛgzampul, afta we wata bin dɔn ful-ɔp di wɔl fɔ 150 dez, “Gɔd nɔ bin fɔgɛt . . . Noa. . . i mek big briz blo, ɛn di wata bigin go dɔŋ.” (Jɛnɛsis 8:1) Lɔng tɛm afta dat, we di Filistin dɛn bin bɔs Samsin in yay ɛn chen am, i bin pre se: “Jiova di Masta we De Rul Ɔlman, mɛmba mi, duya, ɛn gi mi trɛnk, E Gɔd, duya, dis wangren tɛm nɔmɔ.” Jiova bin mɛmba Samsin ɛn gi am bɔku trɛnk fɔ mek i go fɛt agens Gɔd in ɛnimi dɛn. (Jɔjis 16:28-30, NWT) Jiova bin blɛs Nɛimaya in tranga wok ɛn mek tru wɔship de bak na Jerusɛlɛm.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w07-E 7/1 pej 30, par. 15
“Una Go De Du Gud Tin fɔ Win di Bad”
15 Tɔd, Nɛimaya in ɛnimi dɛn bin yuz wan Izrɛlayt we kɔmɔt biɛn am we nem Shimaya fɔ tray fɔ mek i pwɛl Gɔd in Lɔ. Shimaya bin tɛl Nɛimaya se: “Mek wi go ayd insay PAPA GƆD in os ɛn lɔk wisɛf insay de bikɔs dɛn de kam fɔ kil [yu].” Shimaya tɛl am se dɛn de kam fɔ kil am, bɔt i go sev in layf if i ayd insay di tɛmpul. Bɔt Nɛimaya nɔto bin prist. I go sin if i ayd insay Gɔd in os. I go pwɛl Gɔd in Lɔ bikɔs i want fɔ sev in layf? Nɛimaya ansa am se: Na “man lɛkɛ mi fɔ rɔnawe ɔ rɔn go lɔk misɛf insay PAPA GƆD in os mek a nɔ day?. . . ‘A nɔ go go.’” Wetin mek Nɛimaya nɔ bin fɔdɔm insay di trap we dɛn bin sɛt fɔ am? Bikɔs i bin no se pan ɔl we Shimaya na bin in kɔmpin Izrɛlayt, “nɔto PAPA GƆD sɛn am.” Pantap dat, no tru prɔfɛt nɔ go advays am fɔ pwɛl Gɔd in Lɔ. Nɛimaya nɔ bin alaw di wan dɛn we de agens am fɔ win am. Shɔt tɛm afta dat, i bin ripɔt se: ‘Wi tek fifti-tu de fɔ dɔn di wɔl. Wi dɔn di wok di twɛnti-fayv de na Ilɔl.’—Nɛimaya 6:10-15; Di Nɔmba Dɛm 1:51; 18:7.
ƆGƆST 14-20
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | NƐIMAYA 8-9
“Di Gladi-At we Jiova De Gi, Na in De Mek Una Strɔng”
w13-E 10/15 pej 21, par. 2
Lɛsin dɛn we Wi Lan Frɔm Wan Prea we Dɛn Tek Tɛm Mek
2 Wan mɔnt bifo dɛn gɛda lɛk aw wi bin dɔn tɔk, di Ju dɛn bin dɔn dɔn fɔ bil Jerusɛlɛm in wɔl dɛn bak. (Nɛi 6:15) Gɔd in pipul dɛn ebul fɔ du da wok de insay 52 dez, ɛn dɛn bin ebul pe atɛnshɔn fɔ gɛt tayt padi biznɛs wit Jiova. So insay Tisri di fɔs de na di nyu mɔnt, dɛn bin gɛda usay pipul dɛn kin gɛda fɔ yɛri we Ɛzra ɛn ɔda Livayt dɛn de rid Gɔd in Lɔ ɛn ɛksplen am lawd wan. (Pikchɔ 1) Famili dɛn ɛn “ɔl udat ebul fɔ ɔndastand” bin tinap ɛn lisin “frɔm do klin te santɛm.” Dis na fayn ɛgzampul fɔ wi we de atɛnd mitin na fayn Kiŋdɔm Ɔl dɛn! Bɔt sɔntɛnde, we yu de na mitin yu kin notis se yu maynd de waka ɛn yu de tink bɔt tin dɛn we nɔ impɔtant? If dat kin apin to yu, tink bak bɔt di ɛgzampul we di wan dɛn we bin de trade sɛt fɔ wi, we dɛn nɔ jɔs lisin bɔt dɛn lisin wit ɔl dɛn at te dɛn bigin kray bikɔs dɛn nɔ bin de obe Gɔd in Lɔ.—Nɛi 8:1-9.
w07-E 7/15 pej 22, par. 9 ɛn par. 10
Una Go “Kɔntinyu fɔ Waka Aw di Spirit Want”?
9 Gladi-at na di filin we pɔsin de gɛt we i rili gladi. Jiova na “di Gɔd we gladi.” (1 Timoti 1:11; Sam 104:31) Di Bɔypikin gladi fɔ du wetin in Papa want. (Sam 40:8; Ibr 10:7-9) Ɛn “di gladi-at we Jiova de gi, na in de mek [wi] strɔng.”—Nɛimaya 8:10.
10 Di gladi-at we Gɔd de gi de mek wi rili satisfay ɛn du wetin i want pan ɔl we tin nɔ go izi, wi gɛt pwɛl-at, ɔ dɛn de mek wi sɔfa. Wi go rili gladi we wi “no wetin i min fɔ fred PAPA GƆD.” (Prɔvabs 2:1-5) Wi fayn padi biznɛs we wi gɛt wit Gɔd na bikɔs ɔf di tru tin dɛn we wi dɔn lan ɛn di fet we wi gɛt pan in ɛn Jizɔs in day. (1 Jɔn 2:1, 2) Fɔ de pat pan famili we de ɔlsay na di wɔl na ɔda tin we de mek wi gladi. (Zɛfanaya 3:9; Egay 2:7) Wi Kiŋdɔm op ɛn di big ɔnɔ we wi gɛt fɔ prich di gud nyuz de mek wi gladi. (Matyu 6:9, 10; 24:14) Ɛn bak, na so di op fɔ de sote go de mek wi gladi. (Jɔn 17:3) Bikɔs wi gɛt dis kayn wɔndaful op, wi nɔ gɛt natin igen fɔ du pas fɔ “gladi.”—Ditarɔnɔmi 16:15.
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
it-1-E pej 145, par. 2
Arameik
Afta sɔntɛm we di Ju dɛn kɔmɔt ɛgzayl na Babilɔn, Ɛzra we na di prist bin rid di Lɔ buk to di Ju dɛn we bin gɛda na Jerusɛlɛm ɛn difrɛn Livayt dɛn bin ɛksplen am to di pipul dɛn, Nɛimaya 8:8 se: “Dɛn bin de rid frɔm di buk we PAPA GƆD in Lɔ rayt ɛn ɛksplen di minin so dat di pipul dɛn go ɔndastand wetin dɛn de rid.” Sɔntɛm, dis ɛksplen we dɛn bin de ɛksplen min se dɛn bin de tɔk di men pɔynt dɛn we de insay Ibru, insay Arameik, ɛn i go bi se na Arameik di Ju pipul dɛn bin de tɔk we dɛn de na Babilɔn. Dis ɛksplen we dɛn bin de ɛksplen go dɔn mek ivin di Ju dɛn we bin de ɔndastand Ibru ebul fɔ ɔndastand wetin mek di tin dɛn we dɛn bin de rid rili impɔtant.
ƆGƆST 21-27
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | NƐIMAYA 10-11
“Dɛn Bin Mek Pasɔnal Sakrifays dɛn fɔ Jiova”
w98-E 10/15 pej 22, par. 13
Jerusɛlɛm we Fala In Nem
13 Di “pepa fɔ sho se [dɛn] gri” we dɛn bin sayn insay Nɛimaya in tɛm bin rɛdi Gɔd in pipul dɛn fɔ di de we dɛn go dɛdiket Jerusɛlɛm in wɔl dɛn. Bɔt ɔda ɔjɛnt tin bin de we stil nid atɛnshɔn. Bikɔs Jerusɛlɛm bin dɔn de naw insay big wɔl dɛn we gɛt 12 get dɛn, dɛn bin nid bɔku pipul dɛn fɔ de de. Pan ɔl we sɔm Izrɛlayt dɛn bin de de, “Jerusɛlɛm na bin wan big siti we gɛt opin spes bɔt bɛtɛ pipul nɔ bin tap de.” (Nɛimaya 7:4) Fɔ sɔlv di prɔblɛm, di pipul dɛn “aks PAPA GƆD fɔ sho dɛn us famili pan ɛvri tɛn famili fɔ tap insay Jerusɛlɛm, di oli siti.” Bikɔs dɛn bin rɛdi fɔ sɔpɔt dis arenjmɛnt na dat mek di pipul dɛn blɛs ɔl di wan dɛn we “disayd fɔ tap na Jerusɛlɛm bay dɛn yon fri wil.” (Nɛimaya 11:1, 2) Dis na fayn ɛgzampul fɔ tru Kristian dɛn tide we ebul fɔ go usay dɛn nid machɔ Kristian dɛn fɔ ɛp.
w86-E 2/15 pej 26
Tru Wɔship Go Bifo
Fɔ lɛf dɛn prɔpati dɛn ɛn go na Jerusɛlɛm go mek dɛn spɛnd mɔ ɛn lɔsis sɔntin dɛn. I bin izi fɔ mek bad tin apin to di wan dɛn we de na Jerusɛlɛm. Bikɔs ɔf di tin dɛn we wi dɔn tɔk bɔt, ɔda pipul dɛn si di wan dɛn we gri fɔ go de na Jerusɛlɛm as pipul dɛn we fit fɔ gɛt prez ɛn wi shɔ se dɛn bin pre fɔ mek Jiova blɛs dɛn.
Gɔd Go Gladi fɔ di Wan dɛn We Fetful to Am
15 We wi bin gi wi layf to Jiova, wi bin prɔmis am se wi rɛdi fɔ du ɔl wetin i want ilɛk wetin apin. Wi bin no se i nɔ go izi ɔltɛm fɔ du wetin wi bin dɔn prɔmis. Bɔt wetin wi go du we dɛn tɛl wi fɔ du sɔntin we wi nɔ lɛk fɔ du? If wi fɔgɛt bɔt aw wi de fil ɛn obe wi Gɔd, wi go sho se wi de kip wi prɔmis. I nɔ kin izi fɔ lɛ wi mek sɔm sakrifays dɛn, bɔt Jiova in blɛsin dɛn pas ɛni sakrifays we wi kin mek. (Malakay 3:10) Bɔt wetin wi go se bɔt Jɛftha in gyal pikin? Wetin i bin du we in papa tɛl am bɔt di prɔmis we i dɔn mek?
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
w06-E 2/1 pej 11, par. 1
Men Pɔynt dɛn Frɔm di Baybul Buk we Nem Nɛimaya
10:34—Wetin mek di pipul dɛn bin nid fɔ kam wit wud? Di Lɔ we Gɔd bin gi Mozis nɔ bin tɛl dɛn fɔ kam wit wud. Dɛn aks dɛn fɔ kam wit am bikɔs dɛn nid am. Dɛn bin nid bɔku bɔku wud fɔ bɔn sakrifays dɛn na di ɔlta. I go mɔs bi se di Nɛtinim dɛn we nɔto bin Izrɛlayt dɛn we bin de wok as slev na di tɛmpul nɔ bin bɔku. So dɛn bin balɔt fɔ mek shɔ se dɛn go gɛt wud ɔltɛm na di tɛmpul.
ƆGƆST 28–SƐPTƐMBA 3
DI VALYU TIN DƐN FRƆM GƆD IN WƆD | NƐIMAYA 12-13
“Kɔntinyu fɔ De Biɛn Jiova We Yu De Pik Padi Dɛn”
it-1-E pej 95, par. 5
Amɔnayt Dɛn
Afta dɛn pul Tobaya kɔmɔt na di tɛmpul, dɛn bin rid ɛn fala wetin Gɔd in lɔ se na Ditarɔnɔmi 23:3-6 we se Amɔnayt dɛn Moabayt dɛn nɔ fɔ kam usay di Izrɛlayt dɛn de. (Nɛi 13:1-3) Dis lɔ we dɛn bin mek lɛk 1,000 ia so bifo dis tɛm na bikɔs di Amɔnayt dɛn ɛn di Moabayt dɛn nɔ bin gri fɔ ɛp di Izrɛlayt dɛn we dɛn bin de go na di Prɔmis Land. Wi ɔndastand dis lɔ fɔ min se dɛn pipul dɛn de nɔ go ebul fɔ gɛt ligal rayt fɔ de wit di Izrɛlayt dɛn ɛn fɔ ɛnjɔy di ɔnɔ we dɛn go gɛt bikɔs ɔf dat. Dis nɔ min se ɔl di Amɔnayt ɛn Moabayt dɛn nɔ go miks wit ɔ de wit di Izrɛlayt dɛn ɛn ebul fɔ bɛnifit frɔm di blɛsin dɛn we Jiova de gi in pipul dɛn. Wi si dis klia wan frɔm wetin wi bin dɔn tɔk bɔt se Zilak bin de pat pan Devid in sojaman dɛn, ɛn wetin di Baybul tɔk bɔt Rut we na bin Moabayt.—Rut 1:4, 16-18.
w13-E 8/15 pej 4, par. 5 ɛn par. 6
Dɛn Dɔn Mek Una Klin
5 Rid Nɛimaya 13:4-9. Bɔku bad tin dɛn de apin arawnd wi we kin mek i nɔ izi fɔ mek wi kɔntinyu fɔ bi oli pipul dɛn. Mek wi tɔk bɔt Ilayashib ɛn Tobaya. Ilayashib na bin ay prist, ɛn Tobaya na bin Amɔnayt ɛn sɔntɛm in na bin wan pan di jiniɔ ɔfisa dɛn fɔ di Pashian gɔvmɛnt na Judia. Tobaya ɛn in kɔmpin dɛn bin de agens Nɛimaya fɔ di wok we i bin de du fɔ bil Jerusɛlɛm in wɔl dɛn bak. (Nɛi 2:10) Amɔnayt dɛn nɔ bin fɔ kam insay di tɛmpul. (Dit 23:3) So wetin mek di ay prist go alaw man lɛk Tobaya fɔ gɛt daynin rum na di tɛmpul?
6 Tobaya bin dɔn bi Ilayashib in fambul. Tobaya ɛn in pikin Jɛoenan bin mared Ju uman dɛn, ɛn bɔku Ju dɛn bin gɛt rɛspɛkt fɔ Tobaya. (Nɛi 6:17-19) Wan pan Ilayashib in granpikin dɛn bin mared Sanbalat we na bin gɔvnɔ fɔ Sameria in galpikin ɛn insɛf na bin Tobaya in tayt padi. (Nɛi 13:28) Dɛn tin dɛn ya ɛksplen wetin mek Ay Prist Ilayashib bin alaw Tobaya we nɔ de sav Jiova ɛn we de agens Gɔd in pipul dɛn fɔ kɔntrol am. Bɔt Nɛimaya bin sho se i de biɛn Jiova bay we i trowe Tobaya in tin dɛn ɔl kɔmɔt na di daynin rum.
w96-E 3/15 pej 16, par. 6
Kɔntinyu fɔ De Biɛn Jiova Pan Ɔl we I Nɔ Izi
6 If wi de biɛn Jiova Gɔd, wi nɔ go want fɔ mek padi wit Jiova in ɛnimi dɛn. Na dat mek Jems bin rayt se: “Una we bambot, una nɔ no se we una mek padi wit di wɔl una dɔn bi Gɔd in ɛnimi? So ɛnibɔdi we want fɔ bi padi to di wɔl de mek insɛf Gɔd in ɛnimi.” (Jems 4:4) Wi want fɔ de biɛn Jiova lɛk aw Kiŋ Devid bin de biɛn am we mek i tɔk se: “A et ɔl udat et yu, PAPA GƆD [“Jiova”, NWT], ɛn gens wit dɛn wan we want fɔ fɛt yu. A et dɛn wit ɔl mi at; a dɔn mek dɛn misɛf yon ɛnimi.” (Sam 139:21, 22) Wi nɔ want fɔ kip kɔmpin wit ɛnibɔdi we de sin bay wilful bikɔs wi nɔ gɛt natin fɔ du wit dɛn. Bikɔs wi want fɔ de biɛn Gɔd, dat nɔ go mek wi lɛf fɔ kip kɔmpin wit Jiova in ɛnimi dɛn, ilɛk na fes-to-fes ɔ na tɛlivishɔn?
Luk Gud Wan fɔ di Valyu Tin dɛn na Gɔd in Wɔd
it-2-E pej 452, par. 9
Myuzik
Fɔ siŋ na tin we bin rili impɔtant na di tɛmpul. Wi si dis klia wan frɔm wetin bɔku vas dɛn tɔk bɔt di wan dɛn we de siŋ ɛn we dɛn “nɔ gɛt nɔn ɔda wok fɔ du” lɛk di ɔda Livayt dɛn fɔ mek dɛn go ebul fɔ gɛt tɛm fɔ siŋ. (1Kr 9:33) Fɔ sho se dɛn bin kɔntinyu fɔ de as spɛshal grup pan di Livayt dɛn, dɛn tɔk bɔt dɛn sɛpret wan we dɛn de tɔk bɔt di wan dɛn we kɔmɔt na Babilɔn. (Ɛzr 2:40, 41) Ivin di Pashian kiŋ Atazaksis (Lɔngimanɔs) insɛf bin sɔpɔt dis wok we dɛn de du bay we i tɛl dɛn ɛn sɔm spɛshal grup dɛn “nɔ fɔ pe taks.” (Ɛzr 7:24) Leta, di kiŋ bin se dɛn fɔ “gi dɛn di tin dɛn we dɛn nid ɛvride.” Pan ɔl we dɛn se na Atazaksis bin mek di lɔ, i go bi se na Ɛzra bin mek dis lɔ bikɔs ɔf di pawa we Atazaksis bin gi am. (Nɛi 11:23, NWT; Ɛzr 7:18-26) So pan ɔl we di wan dɛn we de siŋ na Livayt dɛn, we ɔndastand wetin mek di Baybul tɔk bɔt dɛn as spɛshal grup we i de tɔk bɔt “di wan dɛn we go de siŋ ɛn di Livayt dɛn.”—Nɛi 7:1; 13:10.