Naa Bandu Mɛŋgɛlaa KƐSI YAULAŊ O INTANƐITIIYO WA
Bandu Mɛŋgɛlaa
NAA KƐSIAA LAYAUWA O INTANƐTIIYO CHOO
Kisiei
Ɔ, ɔ, Ɛ, ɛ, Ŋ, ŋ
  • Ɔ
  • ɔ
  • Ɛ
  • ɛ
  • Ŋ
  • ŋ
  • BAABUIYO
  • YAULAŊ A NYƆƆŊ
  • BƆŊAŊNDAŊ
  • lvs suɛi lebolii 4 p. 45-59
  • Ke Wanaa Chua Chilaŋnda Bɛɛleŋ

Viduei cho le fondaa hoo le.

Mal Haki, bahawɛi pɔmbɔ yɔŋnuŋ le num vidueiyo hoo solullo.

  • Ke Wanaa Chua Chilaŋnda Bɛɛleŋ
  • Vɛɛ Ŋ Lo yɛ o Kaala Mɛlɛkaa Bɛŋgu
  • Nua o “Kaala Mɛlɛka Wo”
  • Suɛi Lebolii Pɔmbuɛi
  • Fonda Soo a Nyɛ Pilɔɔ Wo
  • LE YƐƐ I CHO YƐ IKALA?
  • LE YƐƐ NAŊ KE YƐ NƐI CHƆMAA CHƐHOWAA BƐƐLEŊ?
  • CHƆM BƐƐLEŊ O YUŊGOO NIŊ
  • CHƆM BƐƐLEŊ O KUNDAA NIŊ
  • CHƆM BƐƐLEŊ O MASAA LELƐŊNDA LO
  • Ke Acheleŋnda Bɛɛleŋ
    Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa (O Naŋ Pɛɛku Wo)—2025
  • Yuŋgu Numndo Nɔla Mbo Wa a Nyaale
    Yɛɛ Baabuiyo Pɛɛku yɛ Naa?
  • O Kɔɔna Cho o Chɛlaŋ a Yau Mɛlɛkaa Wo
    Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa—2016
  • Chɛhowa Ke Bɛnduaa Kundaa Dioo le Ma Chua Chilaŋ o Kundaa Niŋ
    Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa—2021
Vɛɛ Ŋ Lo yɛ o Kaala Mɛlɛkaa Bɛŋgu
lvs suɛi lebolii 4 p. 45-59
Finyaa cho chuauwaa nduaa silaa o nɛi kaalaa niŋ

BUŊGƐI 4

Ke Wanaa Chua Chilaŋnda Bɛɛleŋ

“La ke waŋnda kpede bɛɛleŋ, nduyɛ mi la kaala chaaŋaa nyaa wanaa laalaŋnda. La nɔ siooŋii Mɛlɛkɛi o kɔlta nyalaŋ niŋ. Nduyɛ la nɔ bɛɛleŋ le masa bɛndoo kpede.”​—PITƐ TASOO 2:​17.

1, 2. (a) Nɛi chɔmaa nɛɛnɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tol kɔɔli? (b) Nyunala kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

TELEŊ ŋ wa o pɔmbɔ wo, naapum mi wanaa velu numnda ndaa dimul num le ma tosa nyɛ num oo yeema ma tosa le wo. Num oo kaala wanaa velu numnda, nduyɛ num oo sina maa a nɔ ma diikuŋ nda. Kɛ a koŋ kpou, naapum o cho teleŋ o teleŋ te num oo yeema nda diikɔŋndo le.

2 Ŋ sina maa Chɛhowa cho Finya naa ni, nduyɛ o kaala naa. O cho naa mandaa nduyɛ o ke naa nyɛ o nyɛ naŋ hauba le miŋ tuei yoomoo yeela. O ke naa nɛi chɔmaa le miŋ sɔla batiuwaa. Lepum, mbo soliŋ wanaa cheleŋ kpeku le naa nɛi chɔmaa kioo. Ŋ nɔ miŋ ke nɛi chɔmaa Chɛhowaa bɛɛleŋ. (Pulɔwaa 24:​21) Kɛ le yɛɛ i wa yɛ ikala teleŋndaŋ lapum le nɛi chɔmaa chɛlɔɔ? Le yɛɛ Chɛhowa dimullɛ naa le miŋ tol nɛi chɔmaa kɔɔli? Nduyɛ vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ nɔ bɛɛleŋ le nɛi ndɔ chɔmaa?—Tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 9.

LE YƐƐ I CHO YƐ IKALA?

3, 4. Vɛɛ waŋchieeya looku yɛ simnɔŋ wanaa lahakiaa? Le yɛɛ i wa yɛ ikala le miŋ chɛl nɛi chɔmaa acheleŋnda?

3 Waŋchieeya kpou nɔ nilakalulaŋ. Chɔŋ a teleŋ wana pɔnɔ tasoo a wana lanɔ tasoo, Adam nda Ifi, tosa hakioo wo, hei kanduŋ ni. Mi che bɛɛ a wa walaŋ, ma simul nɛi chɔmaa Mɛlɛkaa. Chɔŋ a teleŋ koŋ, waŋnda kpou o hakioo niŋ nda veluŋ ni. Saboo opilɛ o tosa ndi ikala le nɛi chɔmaa Chɛhowaa a o waŋchieeya chɛlɔɔ wo, cho le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ ni. Sabu cheleŋ cho ni, wanaa Chɛhowa cho soliŋndo kpeku le naa nɛi chɔmaa kioo wa bɛɛ, wanaa lahakiaa nda cho ni.—Chɛnɛsee 2:​15-17; 3:​1-7; Sam 51:​5; Luomaŋnda 5:​12.

4 Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, i wa tɛtɛlɛ le miŋ heeluŋ. Heelɔŋndo tosa mii wa ikala le nɛi chɔmaa chɛlɔɔ. Le taamaseliiyo, o Isɔluɛi niŋ sindɛ, mi Chɛhowa hɛli Muuse le mbo chɔm wanaa Nduaa nɛiyo. Poo pum diolaŋ Kolua, o ndoo piɛi niŋ Chɛhowa le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ wo, mbo luɛi heelɔŋndo nduyɛ mbo simul Muuse. Mi che bɛɛ Muuse wa wanaa Mɛlɛkaa nɛiyo chɔmndo ni, kɛ o heeluŋ te. Nduyɛ pɛŋ, Baabuiyo dimi a ndu okɔɔ maa ndu ndoo hiou tusiŋ a wana o wana wa o teleŋ ndɔɔ niŋ. Kɛ Kolua chɛl nɛi chɔmaa Muuse wo le. Okoŋ kɔɔli, mbo luɛi waŋnda niŋ le ma sim ndu kɔɔli nduyɛ ma simul Muuse. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ a Kolua vɛlɛ a wanaa sim ndu kɔɔli wa? Ma sɔla piɔmndo. (Nɔmbaa 12:​3; 16:​1-3, 31-35) Ŋ saaluŋ taamaseliila bɔɔbɔɔ o Baabuiyo niŋ la chɔm maa heelɔŋndo huŋ a kpundɔɔ wo.—Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 26:​16-21; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 10.

5. Vɛɛ waŋnda apum soliŋ yɛ kpaaya ndaa kpeku o nɛi wɔɔŋndo choo?

5 Naapum a tuei niŋ waŋnda dimioo aa, “Kpaaya lakafaa.” Chɔŋ o sindɔɔ niŋ, wanaa bɔɔbɔɔ chiee kpaaya ndaa soliŋ kpeku le. (Nuawɔ Ikilisiaatii 8:​9.) Le taamaseliiyo, teleŋ Chɛhowa hɛli Sɔɔ le waa masaa le Isɔluɛiyo, o wa wana kɛndɛ nduyɛ ndoo nɔ bɛɛleŋ. Kɛ mbo chɛl mi heelɔŋndo a paŋalaa luɛi ndu o kɔl, nduyɛ mi keŋ nyindu ndu le mbo tusi Deeve nyɛpalaa choo, wana tɛɛmbuu isɔɔ le wo. (Saamiɛɛ Tasoo 9:​20, 21; 10:​20-22; 18:​7-11) Okoŋ kɔɔli, mi Deeve bɛɛ simnuŋ masaa. Masa o masa ve maa ndu o Isɔluɛi niŋ te. Kɛ mi ndu bɛɛ soliŋ kpaaya ndɔɔ kpeku o nɛi wɔɔŋndo choo a teleŋ pum. Mbo suunda a Baasiɛba, lanɔɔ Yulaya, okoŋ mbo yɔŋ Yulaya o chɔuwo le ma kɔ dii ndu, halikpeŋ mbo kumbu haki ndɔɔ.​—Saamiɛɛ Diiŋ Ndɔɔ 11:​1-17.

LE YƐƐ NAŊ KE YƐ NƐI CHƆMAA CHƐHOWAA BƐƐLEŊ?

6, 7. (a) Yɛɛ kaala naŋ nɔ le Chɛhowa wo nyindu yɛ naa le tosaa? (b) Te i wa pɛ ikala kpoke teleŋndaŋ lapum le diikɔŋndo, yɛɛ mala yɛ naa?

6 Ŋ ke nɛi chɔmaa Chɛhowaa bɛɛleŋ kanifuule ŋ kaala ndu. Le mɛɛ naŋ kaala Chɛhowa mbo hiau nyɛ o nyɛ ɔɔ wana o wana yɛ, ŋ yeema miŋ nɛŋi ndu kɔl. (Nuawɔ Pulɔwaa 27:​11; Maki 12:​29, 30.) Chɔŋ a teleŋ yuŋgu tasoo le waŋchieeya wa o kpeloo niŋ Idɛŋndo, Setana yeema mi waŋnda nɔ kiisaŋndo a nɛi chɔmaa Chɛhowaa. Setana yeema miŋ yiyaŋ maa Chɛhowa nɔ di o di le naa dimullo nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa wo le. Kɛ ŋ sina maa choolaŋ i cho ni. Le saboo hoo, ŋ chɛl nyɛ dimiŋ o bolle Baabuileŋ niŋndo: “Num cho Masa naa ni. Nduyɛ num cho Mɛlɛka naa ni. Num toosiaa nyɔɔŋ kpou ni, . . . lelaŋ a bɛnda ma sɔla lisaa, a bɛɛleŋ, a balikaa le mɛɛ ŋ cho wana kpaaya yɛ.”​—Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 4:​11.

7 Teleŋ ŋ wa o pɔmbɔ wo, naapum ma pɛɛku num le ma diikuŋ wanaa velu numnda nda mbo ve bɛɛ hɛnaŋ num te. O nɛi pilɛ koŋ choo, naa buɛiyaa Chɛhowaa bɛɛ, teleŋndaŋ lapum, mii wa ikala kpoke le diikɔŋndo. Kɛ ŋ nɔ kaalaa a bɛɛleŋ le Chɛhowa. Lelaŋ miŋ tosa nyɛ o nyɛ naŋ nɔla le ndu diikɔŋndo. Chiisu kɛsul naa taamaseliiyo. O teleŋnda kala kalalaŋ niŋ bɛɛ, mbo diikuŋ Chɛhowa. Lelaŋ ndoo dimul Finya ndɔ ni aa: “Tosa nyɛ cho ya o kɔl lo le. Tosa nyɛ cho num o kɔl lo.”​—Luku 22:​42; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 11.

8. Ɔɔ nɛilaŋ lapum la Chɛhowa cho naa nɛi chɔmaa kioo laŋ? (Tofa kɔfoo hoo, “Yaŋ Nilaŋ o Silaa.”)

8 Hau, Chɛhowa cho naa nɛi chɔmaa kioo o nɛila yɛ yɛlaŋ niŋ. Le taamaseliiyo, mbo ke naa Baabuiyo. Mbo ke naa vɛlɛ bɛnduaa kundaa. Ŋ chɔm bɛɛleŋ le Chɛhowa te ŋ tusiŋ pɛ wanaa o cho soliŋndo kpeku le naa nɛiyo chɔmndo wa o ba bɛŋgu. Te ŋ kɛɛ pɛ mala ndaa, o dimi niŋ, Chɛhowa naŋ cho koŋ kiɔɔ ni. Mɛɛ Isɔluɛiya kɛɛ Muuse, mi Chɛhowa cha ndi suɛi wɔɔŋ wɔɔŋ. Mbo cha maa ndu nda wa kiɔɔ ni.—Nɔmbaa 14:​26, 27; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 12.

YAŊ NILAŊ O SILAA

LEPUM, mi waŋndo soliŋ sawala mandaala Baabuiyo kpeku le naa silaa kioo. Nuawɔ sabulaŋ la yaa la tosa lepum i ve bɛɛŋ bɛɛŋ le silaa chɛlɔɔ le laŋ.—Pulɔwaa 19:​20.

  • Miŋ yiyaŋ maa silaa hoo cho le naa le. Naapum miŋ yiyaŋ maa wana cho suɛi o naa lo wo sina nyɛ o nyɛ a naa okɔɔ le. (Hibuluiya 12:​5) Kɛ kindiŋ ma sina le sabu o ke num sila koŋndo. (Pulɔwaa 19:​3) Te a bii pɛ bila le sabu nda sila numndo, i wa tɛtɛlɛ le ma chɛl sila koŋ.—Nuawɔ Pulɔwaa 4:​13.

  • Ŋ hɛnaŋ kposoŋ mɛɛ nda ke naa silaa yɛ le. Wana nɔ haki le wo kinɛi nɔla ni mbo ke naa silaa o nɛi walaŋndo niŋ. (Luomaŋnda 3:​23; Chemisi 3:​2) Handu kɔllo a mɛɛ waŋndo yuŋgu silaa yɛ le, kɛ handu kɔllo o nyɛ o cho dimioo wo choo nduyɛ ma yiyaŋ mɛɛ ŋ duau ndu o wali niŋ yɛ.

  • Miŋ yiyaŋ maa ŋ hiou lɔɔ silaa kanifuule ŋ cho kaasoŋnda ɔɔ ŋ nɔ sinapɛŋgoo. A teleŋ Isɔluɛiya, mi masaa ndoo sɔla silaa wanaa suaa le Mɛlɛka wa o ba, wanaa soliaa lasalaa, a wanaa cheleŋ o masale ndɔleŋ niŋ. (Saamiɛɛ Diiŋ Ndɔɔ 12:​1-13; Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 26:​16-20) Te ŋ tusiŋ pɛ miŋ chɛl sila fula o Baabuiyo niŋndo, o mala naa miŋ sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ.​—Taitɔɔ 3:​2.

Loonuŋ maa sila fula o Baabuiyo niŋndo, Chɛhowa ke naa ndu ni. O kaala naa nduyɛ o nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ le naa. Tosa nyɛ o nyɛ ŋ tiuba le ma chɛl silaa nduyɛ ma dɔu ndu o wali niŋ.​—Hibuluiya 12:​6-11.

9. Vɛɛ kaalaa nyindu yɛ naa le nɛi chɔmaa tolɔɔ kɔɔli?

9 Te ŋ ke wanaa chua chilaŋnda bɛɛleŋ pɛ, koŋ chɔm vɛlɛ maa ŋ kaala puaapiliaa a ndepiliaa naa. Yiyaŋndɔ a hei okɔɔ. Te kpundɔɔ del pɛ, mi kunda mala wanaa kpundɔɔ del choo wa tosa wallo diompilɛ le wanaa bɔɔbɔɔ piŋioo. Le mi kunda koŋ tosa wallo nyɛkɛndɛi, waŋndo nɔ mbo kɔɔna sɔɔŋ nduyɛ mi wana o wana o kunda koŋ niŋ tol nɛi chɔmaa ndɔɔ kɔɔli. Kɛ yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ te wana pilɛ kɛɛ pɛ nɛi chɔmaa koŋ mbo tosa nyɛ o yeema wo? O yɔŋ bɛɛ aa o nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ, kiɔɔ le nilaŋ yaŋɔɔ nɔla mbo chuu wanaa nda cho wallo wa kpundɔɔ, naapum ma tuulu kɔl tau. O nɛi pilɛ koŋ choo, te ŋ tul nɛi chɔmaa Chɛhowaa kɔɔli a o wanaa o cho siliŋndo kpeku le chilaŋ chuaa wa le, naapum acheleŋnda cho saŋga. Kɛ te ŋ diikuŋ pɛ Chɛhowa, mɛɛ ŋ chɔm maa ŋ nɔ kaalaa le puaapiliaa naa nduyɛ maa ŋ nɔ bɛɛleŋ le kɔɔna Chɛhowaa.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 12:​14, 25, 26.

10, 11. Yɛɛ naŋ cho yɛ hunɔɔ yaasiaa?

10 Nyɛ o nyɛ Chɛhowa dimul naa pɛ le tosaa, le tɔnɔ naa o cho ni. Te ŋ chɔm pɛ bɛɛleŋ le wanaa chua chilaŋ o yuŋgoo niŋnda, o kundaa niŋ, a o masaa lelɛŋ nda lo, wana o wana cho tɔnɔɔ sɔla.—Ditɔnɔmii 5:​16; Luomaŋnda 13:​4; Ɛfisiaŋnda 6:​2, 3; Hibuluiya 13:​17.

11 Sinaa sabu Chɛhowa yeema naa miŋ ke acheleŋnda bɛɛleŋndo mala naa le hei tosaa. Ŋ chɔɔlu wɔ yaasiaa mɛɛ naŋ chɔm bɛɛleŋ o nɛilaŋ la yaa niŋ yɛ.

CHƆM BƐƐLEŊ O YUŊGOO NIŊ

12. Vɛɛ pɔnɔɔ chɔm yɛ maa o nɔ bɛɛleŋ le wanaa chua chilaŋnda?

12 Chɛhowa kila yuŋgoo ni. Nduyɛ o ke wana o wana o yuŋgoo niŋ kalaŋndo. Te wana o wana o yuŋgoo niŋ sina pɛ nyɛ Chɛhowa yeema ndu mbo tosa wo, kɛɛsiaa o tosa o yuŋgoo niŋndo cho wallo tosa nyɛkɛndɛi nduyɛ mi yuŋgoo kpou sɔla tɔnɔɔ. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 14:​33) Pɔnɔɔ Chɛhowa kɛsi yuŋgoo bolleŋ ni. Koŋ cho ni maa Chɛhowa yeema ndu mbo bii nda nyɛkɛndɛi nduyɛ mbo chɔm laa ndɔ a chuauwa nɛiyo o nɛi kaalaa niŋ. Lelaŋ, pɔnɔɔ nɔ mbo huŋ dounuŋ Chɛhowa kona mɛɛ o cho nda biyɔɔ yɛ. Pɔnɔ Kilisiɔŋnɔɔ nɔ kɛndɛi a kaalaa, nduyɛ mbo bii yuŋgu ndɔɔ mɛɛ Chiisu bii kundaa yɛ. Te pɔnɔɔ tosa pɛ hei, o chɔm maa o nɔ bɛɛleŋ le Chɛhowa.—Ɛfisiaŋnda 5:​23; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 13.

Finyaa cho chuauwaa nduaa silaa o nɛi kaalaa niŋ

Finya Kilisiɔŋnɔɔ cho taamasi Kilitioo tolɔɔ kɔɔli o yuŋgu ndɔɔ mandaa niŋ

13. Vɛɛ lanɔɔ chɔm yɛ maa o nɔ bɛɛleŋ le wanaa chua chilaŋnda?

13 Lanɔ Kilisiɔŋnɔɔ bɛɛ nɔ wali sɔvɛ sɔviɔɔ le tosaa. Mbo toolu pɔnɔ ndɔ le mbo tosa wallo tau le waa bolle yuŋgu kɛndɛ. O nɔ vɛlɛ wallo le mbo pɛɛku chuauwaa nduaa nda pɔnɔ ndɔ latulu. Nɛi pilɛ o pɛɛku chuauwaa nduaa le bɛɛleŋ nɔɔ wo cho nda taamasioo kɛsullo ni. (Pulɔwaa 1:​8) Mbo ke pɔnɔ ndɔ bɛɛleŋ nduyɛ mbo toolu kɛɛsiaala ndɔlaŋ. O yɔŋ bɛɛ ma chɛlaŋ o suɛi pum choo le, o nɔ mbo tɛɛsiaa yiyaŋ ndɔɔ nyɛkɛndɛi nduyɛ a lebɛɛ. Te wana lanɔ Kilisiɔŋnɔɔ wa pɛ o nɔɔ niŋ nda wana cho Sei Chɛhowa le wo, mbo nɔ simultaŋ tau. Kɛ te o hiou pɛ lachi a pɔnɔ ndɔ kaalaa nduyɛ mbo ke ndu bɛɛleŋ, kɛlɛŋgaa paale wa niŋ mi pɔnɔ ndɔ nɔ yeemɛi le Chɛhowa sinaa nduyɛ mbo piɛi ndu.—Nuawɔ Pitɛ Tasoo 3:​1.

14. Vɛɛ chuauwa chɔm yɛ bɛɛleŋ le wanaa chua chilaŋnda?

14 Chuauwa cho a sɔvɛ le Chɛhowa, nduyɛ a yeema manda sɔviɔɔ a nɛi chɔmaa. Te chuauwa diikuŋ pɛ wanaa velu nda wa, ma nɛŋi nda kɔl. I hiou kpou ve, ma chɔm bɛɛleŋ le Chɛhowa nduyɛ mi ndu bɛɛ naŋ kɔl. (Pulɔwaa 10:​1) O yuŋgula bɔɔbɔɔ niŋ, waŋndo opilɛ kpe manda chuauwa ni. Hei wa ikala kpoke le kalachuaa vɛlɛ a chuauwa. Kɛ te chuauwa diikuŋ pɛ nduyɛ ma toolu kala nda ɔɔ finya nda, mi yoomu leyuŋgoo wa nyɛkɛndɛi. Mɛɛ o mɛɛ nyɔɔ wa, yuŋgu o yuŋgu nɔ bahawɛilaŋ. Kɛ yuŋgu kɛ kɛ nɔla mbo wa a nyaale te wana o wana tol pɛ nɛi chɔmaa Chɛhowaa kɔɔli. Hei chuu Chɛhowa, Wana Kila yuŋgulaŋ kpou wo saŋgalaa.—Ɛfisiaŋnda 3:​14, 15.

CHƆM BƐƐLEŊ O KUNDAA NIŊ

15. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ nɔ bɛɛleŋ le wanaa chua chilaŋ o kundaa niŋnda?

15 Chɛhowa ke naa nɛi chɔmaa sanaa a kunda leKilisiɔŋndo. Nduyɛ o ke Chiisu dioo le mbo wa ndu chilaŋ. (Kolosiaŋnda 1:​18) Mi Chiisu bɛɛ ke “buɛi cho sakpo, nduyɛ, mbo wa buɛi kɔl kalu wo” wallo le mbo wa wanaa Mɛlɛkaa o lɛŋndeŋ choo hɔlteŋ. (Maatiu 24:​45-47) Hau, “buɛi cho sakpo, nduyɛ, mbo wa buɛi kɔl kalu wo” cho Dialii Kuumbaŋ Choo Ve ni. Dialii Kuumbaŋ Choo Ve cho naa kioo nyɛ naŋ hau ba wo a teleŋndo le naa malaa mi tiindaŋ naa lo o kala poŋ. Bɛnduaa kundaa, buɛiyaa malalaŋnda, a buɛiyaa ibuŋgaa cho kundalaŋ chieeŋndo balɔɔ silɔ tooloo nduyɛ ma wa nɛi chɔmaa sɔlaa Dialii Kuumbaŋ Choo Ve o ba. Puaapiliaa haa kpou nɔ wallo le naa mandaa. A nɔ ma huŋ dɔunuŋ kona o Chɛhowa lo mɛɛ nda tosa wallo hoo yɛ. Lelaŋ te ŋ ke nda pɛ bɛɛleŋ, mɛɛ Chɛhowa naŋ ke bɛɛleŋ ni.—Nuawɔ Hibuluiya 13:​17, NW; Tɛsaloniaŋ Tasoo 5:​12; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 14.

16. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa nyina diandaa hɛli bɛnduaa kundaa a buɛiyaa malalaŋnda ni?

16 Bɛnduaa kundaa a buɛiyaa malalaŋnda mala kundaa ni le mbo lo o tiindaŋndo choo nduyɛ mbo wa diompilɛ. I cho tonya maa wanaa lahakiaa nda cho ni maa naa. Kɛ vɛɛ nda hɛli yɛ nda? Puaapiliaa haa nɔ ma komal suliŋnda cho o Baabuiyo niŋndaŋ. (Timoti Tasoo 3:​1-7, 12; Taitɔɔ 1:​5-9) Mi Chɛhowa soliŋ nyina ndɔ diandaa kpeku le wanaa poonyiaa Baabuiyo wa malaa ma poonyiaa a suliŋndaŋ ndaŋ okɔɔ. Mi bɛnduaa kundaa piɛi Chɛhowa le nyina ndɔ diandaa te a wa pɛ suukaŋndo le puaapilɛnɔɔ hɛlioo le ndu yulɔɔ iso maa bɛndu kunda ɔɔ buɛi malalaŋ. I cho kpendekele maa o nɛi chɔmaa Chiisu nda Chɛhowa wo bɛŋgu kunda leKilisiɔŋndo cho ni. (Walta Wanaa Chiisuaa 20:​28) Mɛlɛka ke naa puaa nda yulu iso le naa tooloo a naa mandaa wa ni.—Ɛfisiaŋnda 4:​8.

17. Yɛɛ ndepilɛnɔɔ nɔ yɛ mbo tosa teleŋndaŋ lapum le bɛɛleŋ chɔmndo?

17 Lepum, bɛnduaa kundaa ɔɔ buɛiyaa malalaŋnda ve le wallo opum tosaa o kundaa niŋ te. Puaapiliaa cheleŋ sɔla yiŋɔɔ wa mala teleŋnda bɔɔbɔɔ ni. Kɛ te nda ve le, naapum ndepilɛnɔɔ tosa wali puaapilɛnɔ yiŋndo nɔ le tosaa wo. Te i wa pɛ lende, o nɔ mbo kumbu bolleŋ. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 11:​3-10) Te o tosa pɛ hei, o chɔm maa o diikuŋ kɛɛsiaa Chɛhowaa a chilaŋ chuaa okɔɔ o yuŋgoo niŋ a o kundaa niŋ.—Tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 15.

CHƆM BƐƐLEŊ O MASAA LELƐŊNDA LO

18, 19. (a) Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o Luomaŋnda 13:​1-7 niŋ? (b) Vɛɛ naŋ chɔm yɛ kaa lebiɔɔ o masaa lelɛŋnda lo?

18 Hau, Chɛhowa chɛl masaa lelɛŋnda ma nɔ kpaayaa otiŋ, nduyɛ ŋ nɔ miŋ ke nda bɛɛleŋ. A cho lɛŋnde a waŋnda kɔɔnaa le ma wa nyɛkɛndɛi nduyɛ ma wa waltaŋ lapum tosaa le waŋnda. Mi Kilisiɔŋnda diikuŋ nɛi chɔmaa cho o Luomaŋnda 13:​1-7, NW niŋndo. (Nuawɔ.) Miŋ tosa nyɛ ‘wanaa cho naa chilaŋ nda a dimul naa le tosaa wo’ nduyɛ miŋ diikuŋ sawala lelɛŋndaŋ a sawalaŋ o fondaŋ naŋ cho wo. Naapum mi sawalaŋ ndaŋ la piiliaŋ yuŋgu naa, yulale naaleŋ, ɔɔ nyɛm naŋ nɔ woŋ. Le taamaseliiyo, miŋ mal paawaa nduyɛ miŋ ke masaa waa yooŋgula nda yeema laŋ. Kɛ yɛɛnɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te masaa waa dimul naa pɛ le nyɛ tosa, mbo chɛlaŋ a sawa Mɛlɛkaa le? Mi Pitɛ wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo dimi aa: “Nyɛ Mɛlɛka dimul naa wo, ndu naŋ nɔ ni miŋ tosa, o cho nyɛ waŋnda chieeya dimi wo le.”—Walta Wanaa Chiisuaa 5:​28, 29.

19 Te ŋ nɔ pɛ le isɔɔ tosa a wana cho wali lelɛŋndo wo, mɛɛ wana kɔɔsa waŋnda wo cho naa yɛ ɔɔ polisiinɔɔ, teleŋ o teleŋ ŋ nɔ miŋ chɔm kaa lebiɔɔ. Kilisiɔŋaa feleŋguaa nɔ ma ke wanaa cho nda pɛɛkoo o sukuu wa bɛɛleŋ a wanaa cheleŋaa cho wallo loŋ nda. O fonda naa wallo, ŋ nɔ miŋ ke wana ke naa wallo wo bɛɛleŋ, mi acheleŋnda tosa bɛɛ lende le. Te ŋ tosa hei pɛ, mɛɛ ŋ tol taamasi Pɔɔllo kɔɔli. Mi che bɛɛ teleŋndaŋ lapum mi ndii wa ikala, kɛ mi Pɔɔl ndoo ke masaa waa bɛɛleŋ. (Walta Wanaa Chiisuaa 26:​2, 25) Mi acheleŋnda chiee naa bɛɛ biyɔɔ le, ŋ nɔ miŋ hiou lachi a kaa lebiɔɔ chɔmndo.—Nuawɔ Luomaŋnda 12:​17, 18; Pitɛ Tasoo 3:​15.

20, 21. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ te ŋ ke pɛ acheleŋnda bɛɛleŋ?

20 O chieeŋndo choo kpou, waŋnda nɔ lɛ lebɛɛ tau le acheleŋnda le. Kɛ wanaa Chɛhowaa choŋnuŋ teŋgeŋ. Ŋ nɔ kuee miŋ ke wana o wana bɛɛleŋ. Nɛi chɔmaa Pitɛ wo naŋ cho tolɔɔ kɔɔli ni. Mbo dimi aa: “La ke waŋnda kpede bɛɛleŋ.” (Pitɛ Tasoo 2:​17) Te ŋ ke pɛ acheleŋnda bɛɛleŋ, ma sina. Mi Chiisu dimul naa aa: ‘Nyɛ wawoŋ nya nɔ wo o nɔ le diondɔɔ. Koŋ tosa ni, te waŋnda che pɛ sɔɔŋ kɛndɛŋ nya tosa woŋ, a saŋgala Mɛlɛka Finya nya o cho o fondaŋ ndɔɔ wo.’—Maatiu 5:​16.

21 Te ŋ chɔm pɛ bɛɛleŋ o yuŋgu naa niŋ, o kunda naa niŋ, nduyɛ a o nɛila cheleŋndaŋ niŋ, naapum taamasi naa kɛndɔɔ cho acheleŋnda nyindɔɔ ma nɔ yeemɛi le chɔɔloo pɛɛkoo tau a Chɛhowa okɔɔ. Nduyɛ te ŋ ke pɛ acheleŋnda bɛɛleŋ, mɛɛ Chɛhowa pila naŋ ke bɛɛleŋ ni. Mi keŋ nɛŋi Chɛhowa kɔl nduyɛ mi hei chɔm maa ŋ kaala ndu.

SAWALA MANDAALA BAABUIYO

1 WAŊNDA CHƐHOWA SOLIŊ KPEKU NI LE NAA NƐI CHƆMAA KIOO

“La ke waŋnda kpede bɛɛleŋ, . . . la nɔ siooŋii Mɛlɛkɛi o kɔlta nyalaŋ niŋ.”​—Pitɛ Tasoo 2:​17

Le yɛɛ i wa yɛ ikala le nɛi chɔmaa tolɔɔ kɔɔli?

  • Nɔmbaa 16: 1-3; Ikilisiaatii 8:​9; Luomaŋnda 5:​12

    Wanaa lahakiaa Chɛhowa soliŋ kpeku ni le naa nɛi chɔmaa kioo.

  • Luku 22:​42

    Chiisu kɛsi taamasi kɛndɛ kɛndɔɔ le diikɔŋndo. Teleŋ o teleŋ, o wa Chɛhowa diikɔŋndo.

  • Pulɔwaa 27:​11; Maki 12:​29, 30

    Kaala naŋ nɔ le Chɛhowa wo nyindu naa ni miŋ ke kɛɛsiaala ndɔlaŋ bɛɛleŋ. O yuŋgoo niŋ, waŋndo cho o chua chilaŋndo. O sukuu, wanaa pɛɛkaa cho. O kundaa niŋ, bɛnduaa kundaa cho.

2 CHƐHOWA KILA YUŊGOO NI

“Le hei ya I cho o wulaŋ choo ni, mi piɛi Finya naa. [“Yuŋgulaŋ,” NW] . . . o chieeŋndo choo kpou, ndu tosa ni [mi la] wa.”​—Ɛfisiaŋnda 3:​14, 15

Le yɛɛ Chɛhowa yeema yɛ naa miŋ ke kɛɛsiaa cho a yuŋgoo okɔɔ wo bɛɛleŋ?

  • Pulɔwaa 10:​1

    Chɛhowa kila yuŋgoo le mi chuauwa wa o manda kɛndɔɔ bɛŋgu haa ma sul, nduyɛ le mi wana o wana wa a nyaale o yuŋgoo niŋ.

  • Pulɔwaa 1:​8; Kɔliŋtiaŋ Tasoo 11:​3; Ɛfisiaŋnda 6:​1-3; Pitɛ Tasoo 3:​1

    Yuŋgoo sɔla tɔnɔɔ te wana o wana tosa pɛ nyɛ o nɔ le tosaa wo.

3 CHƐHOWA KE CHIISU KPAAYAA LE MBO WA KUNDAA CHILAŊ

“Kiliti ndu cho dialluŋ ndɔŋ bolleŋ ni, koŋ cho ni, kunda wanaa laalaŋnda.”​—Ɛfisiaŋnda 5:​23

Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ diikuŋ kɛɛsiaa cho o kundaa niŋndo?

  • Maatiu 24:​45-47

    “Buɛi cho sakpo, nduyɛ, mbo wa buɛi kɔl kalu wo” Chiisu cho soliŋndo kpeku ni le wanaa Mɛlɛkaa mandaa o lɛŋndeŋ choo.

  • Hibuluiya 13:​17, NW; Tɛsaloniaŋ Tasoo 5:​12

    Bɛnduaa kundaa a buɛiyaa malalaŋnda mala ni mi kundaa lo o kala poŋ. Le chɔmndo maa ŋ nɔ bɛɛleŋ le Chɛhowa, mɛɛ miŋ diikuŋ nɛi chɔmaa puaapiliaa haa.

  • Walta Wanaa Chiisuaa 20:​28

    Mi wana o wana sɔla tɔnɔɔ tau te ŋ toolu pɛ kundaa. Kɛɛsiaa Chɛhowaa cho koŋ ni le ndu piɛiyo.

4 CHƐHOWA CHƐL MASAA CHIEEŊNDA NI MA NƆ KPAAYAA O TIŊ

“Mɛɛ mi Mɛlɛka chɛl waŋndo le waa waŋnda chilaŋ malaŋ o wa nda chilaŋ, nduyɛ wanaa cho waŋnda chilaŋ nda, Mɛlɛka chɛl nda le waa o fondaŋnda laŋ ni.”—Luomaŋnda 13:​1, NW

Vɛɛ naŋ ke yɛ masaa waa bɛɛleŋ?

  • Maatiu 5:​16; Pitɛ Tasoo 3:​15

    Ŋ ke nda bɛɛleŋ a nyɛ naŋ dimi wo vɛlɛ a nyɛ naŋ tosa wo. Hei chuu Chɛhowa saŋgalaa.

  • Walta Wanaa Chiisuaa 26:​2, 25; Luomaŋnda 12:​17, 18

    Mi Kilisiɔŋnda diikuŋ sawalaŋ o lɛŋnde nda cho niŋndeŋ. Ma hiou lachi a waŋnda bɛɛleŋ kioo o yɔŋ bɛɛ ma ve nda biyɔɔ nyɛkɛndɛi le.

  • Luomaŋnda 13:​1-4

    Sawala mandaala Baabuiyo la mala num le diikɔŋndo wanaa nɔ kpaaya lemasaa wa.

  • Maatiu 22:​37-39; 26:​52; Chɔŋ 18:​36; Walta Wanaa Chiisuaa 5:​27-29; Hibuluiya 10:​24, 25

    Te wanaa nɔ kpaaya lemasaa wa dimul num pɛ le nyɛ chɛlaŋ a sawa Chɛhowaa le wo tosaa, a nɔ ma kɛɛsiaa le wana ŋ cho diikɔŋndo.

    WOL le Sɔɔŋ Yaasiaa—Kisi (2010-2026)
    Chukku Ma Kinda
    Chuku Ma Kumbi
    • Kisiei
    • Share
    • Mɛɛ ŋ Yeema Yɛ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Sawalaŋ Le Tɛɛŋgei Soliŋndo Kpeku
    • Mɛɛ Naŋ Bii Yooŋgula Numndaŋ Yɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Chuku Ma Kumbi
    Share