Yɛɛ Naŋ Pɛɛku yɛ o Kaamaala Chiisu Tosalaŋ Niŋ?

1. Tɛɛsiaawɔ nyɛ yɔŋnuŋndo, teleŋ Chiisu tosa kaamaa ndɔ tasoo wo.

YIYAŊNDƆ a nyɛ yɔŋnuŋ a wɔsi 29 o Boondii Chiisu Ve mɛɛlulaŋndo. A teleŋndo hoo Chiisu kandu wali ndɔ pollo tosaa ni. Ma veelu ndu, kala ndɔ Meele, a buɛiyaa nduaa apum o nɔ kɛsiaa wa o sɔndɔkɔlɔɔ Kenaŋ ndo. Sɔndɔkɔlɔɔ hoo wa Naasaluɛi ikɛi, naa Chiisu fula wa. Meele wa o chaŋyɛi niŋ a yuŋgu wa nɔ kɛsiaa tosaa wo. Nduyɛ wana che pɛ maa, ma dimul ndu le sɔɔŋ pum tosaa le mialaa kuɛ o nɔ kɛsiaa koŋ nda. Kɛ mɛɛ nda wa nɔ kɛsiaa tosaa, mi bahawɛiyo fula. Bahawɛi koŋ ndoo tiuba mbo paaliaŋ yuŋgu koŋ, a wanaa wa challe o nɔɔ niŋnda. Mi muɛiyaŋ ma chuu.b Naapum wanaa wa o nɔ kɛsiaa hoo wa, ndaa hiou wanaa ndaa veelu kpeekpeiya. Le hei, mi Meele kua chɔ chɔ o po ndɔɔ lo, mbo dimul ndu aa: “Muɛiyaŋ ma chuu nda o ba.” (Chɔŋ 2:​1-3) Yɛɛ Chiisu tosa yɛ? Mbo tosa kaamaa, mbo siiŋguu mɛŋndaŋ “muɛima kɛndɛ kɛndiaŋ.”​—Chɔŋ 2:​9, 10.

2-3. (a) Vɛɛ Chiisu ndoo soliŋ yɛ kpaaya o nɔ le kaamaalaŋ tosaa wo kpeku? (b) Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ yaasiaa pɛ kaamaala Chiisu tosalaŋ?

² Mi Chiisu tosa vɛlɛ kaamaala cheleŋ teleŋ o wa wali pollo tosaa wo.c Mbo soliŋ kpaaya ndoo nɔ le kaamaalaŋ tosaa wo kpeku le waŋnda o waalaŋ niŋ malaa. Le tamaseliiyo, mbo tosa kaamaa le puaa 5,000 nyɛdiaa kioo. Nduyɛ okoŋ kɔɔli, mbo tosa kaamaa cheleŋ le puaa 4,000 nyɛdiaa kioo. Naapum wanaa o ke nyɛdiaa o kaamaala ndɔla tiɔɔŋndaŋ ndaŋ niŋnda, ndaa wa le waŋnda hiouwɔɔ 27,000, te a chɔm pɛ waŋlaanduaa a chuaambuaa. (Maa. 14:​15-21; 15:​32-38) A teleŋnda o tosa kaamaala tiɔɔŋndaŋ ndaŋ ndo, mbo siŋgi vɛlɛ wanaa lanaa tau. (Maa. 14:​14; 15:​30, 31) Yiyaŋndɔ mɛɛ kɔndɔfillo bii faŋga bɛndu koŋ yɛ, mɛɛ nda che kaamaala Chiisu tosa le waŋnda nyɛdiaa kioo a wanaa lanaa siŋgioo yɛ!

³ Kaamaala Chiisu tosalaŋ la pɛɛku naa hau tau. Nduyɛ, la tiuba mi la kindi tiindaŋ naa poŋ. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku sɔɔŋ sɔvɛ sɔviɔŋ o kaamaalaŋ ndaŋ niŋ, ŋ kindi tiindaŋ naa woŋ. Ŋ cho vɛlɛ pɛɛku a mɛɛ Chiisu chɔm kaa tusiaŋndo yɛ, mɛɛ o tuiinuŋ waŋnda inyiɛɛ teleŋ o wa kaamaalaŋ ndaŋ tosaa wo, nduyɛ miŋ che mɛɛ naŋ tual tamasi ndɔɔ kɔɔli yɛ.

NYƐ NAŊ PƐƐKU CHƐHOWA NDA CHIISU O BA WO

4. Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ o sɔɔŋ sɔvɛŋ naŋ pɛɛku o kaamaala Chiisu tosalaŋ niŋndo?

⁴ Kaamaala Chiisulaŋ la pɛɛku naa ko sɔɔŋ kindi tiindaŋ naa o ndu niŋndoŋ te, kɛ la mala naa vɛlɛ miŋ kindi tiindaŋ naa o Finya ndɔ niŋ. Nduyɛ pɛŋ, Chɛhowa ke ndu kpaayaa ni le kaamaalaŋ tosaa. Walta Kiilaa 10:​38 dimul naa aa: “Mɛlɛka pɔya [Chiisu] a nyina diandaa nduyɛ mbo ke ndu kpaayaa. . . . Mbo balu ba o ba fee waŋnda sɔɔŋ kɛndɔŋ tosallo a wanaa Setana wa nyɛpalaa tusioo choo wa siŋgioo, kanifuule Mɛlɛka wa ndu kɔɔli.” Loonuŋ vɛlɛ maa, mi Chiisu tual tamasi Finya ndɔ wo kɔɔli o nɛi walaŋndo choo, o nyɛ o dimi nduyɛ mbo tosa wo niŋ, hali kaamaala o tosalaŋ bɛɛ. (Chɔŋ 14:​9) Ŋ tofaŋndɔ sɔɔŋ ŋgaa, ŋ naŋ pɛɛku o kaamaala laŋ niŋndo.

5. Yɛɛ nyindu yɛ Chiisu le kaamaalaŋ tosaa? (Maatiu 20:​30-34)

⁵ O tasoo, Chiisu nda Finya ndɔ kaala naa tau. Teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo choo wo, mbo chɔm mɛɛ kpɛ o kaala waŋndachieeya yɛ, sanaa a kpaaya o nɔ le kaamaalaŋ tosaa wo soliŋndo kpeku le wanaa wa o saŋgaa niŋnda malaa. A teleŋ pilɛ, mi wanaa sumɛiya a ŋiɔɔŋ nyuna ndu le mbo mala nda. (Nuawɔ Maatiu 20:​30-34.) Baabuiyo dimi maa “mi nyiɛɛye bii Chiisu tau le nda,” okoŋ mbo siŋgi nda. Diom maKilikii nda hivi le diomndaŋ ndaŋ, “mi nyiɛɛye bii Chiisu tau” wo, chɔm mɛɛ kpɛ waŋndo wa sinaŋndo a bahawɛi wana cheleŋ okɔɔ yɛ. Nyiɛɛyii waa nuaa nyindu Chiisu ni le acheleŋnda kaalaa chɔmndo, nduyɛ mbo ke wanaa wa a yiaaŋ nda nyɛdiaa, vɛlɛ mbo siŋgi wana wa a naa ŋlɛlɔɔ wo. (Maa. 15:​32; Maki 1:​41) Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa, Mɛlɛka naa inyiɛɛyo, nda Po ndɔɔ kaala naa tau, nduyɛ ma tambu kɔl te ŋ wa pɛ saŋgaa. (Luku 1:​78; 1 Pitɛ 5:​7) A cho a yeemɛi tau le sɔɔŋ palaŋ cho waŋndachieeya choo woŋ faŋaa!

6. Kpaaya kuɛɛ Mɛlɛka ke yɛ Chiisu?

⁶ I diiŋ nduɛi, Mɛlɛka ke Chiisu kpaayaa le bahawɛila waŋchieeya kpou solioo. Sanaa a kaamaala o tosalaŋ, mbo chɔm maa o nɔ kpaayaa le bahawɛila naŋ tiuba le soli a ba naa le laŋ faŋaa. Le tamaseliiyo, o nɔ kpaayaa le nyɛ cho tosaa miŋ wa saŋgaa wo faŋaa. Ndu cho hakioo vɛlɛ a fulamakɔɔlila o chuu naa laŋ ni, naalaŋ a piɔmndaŋ. (Maa. 9:​1-6; Luomaŋ. 5:​12, 18, 19) Kaamaala o tosalaŋ la chɔm maa o tiuba mbo siŋgi “naala suu o suu,” vɛlɛ mbo miŋgi wanaa vi wa yoomu. (Maa. 4:​23; Chɔŋ 11:​43, 44) O nɔ vɛlɛ kpaayaa le hueiyii bɛnduei kpaa, a nyinaa wɔɔŋnda waŋnda touwɔɔ kɔɔli. (Maki 4:​37-39; Luku 8:​2) I cho bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa, Chɛhowa ke Po ndɔɔ kpaayaa le sɔɔŋ muŋ kpou tosaa!

7-8. (a) Tiindaŋ yɛɛ kaamaala Chiisu tosalaŋ la ke yɛ naa? (b) Kaamaa kuɛɛ kpeekpei ŋ cho yɛ lehɔl o nɛi o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ?

⁷ I yaa nduɛi, ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo kɛsɛ maa, salala Mɛlɛka chuel naa buŋgɛi o Masale ndɔleŋ bɛŋgu laŋ, la cho hunɔɔ lekɛndɛi. Kaamaala Chiisu tosa teleŋ o wa o chieeŋndo choo laŋ la pɛɛku naa maa, o cho sɔɔŋ kɛndɔŋ tosa tau o chilaŋ niŋ te Masale Mɛlɛkaleŋ le huŋ kanduŋ pɛ o chieeŋndo choo. Kanifuule, ndu cho Masaa le Masale leŋ ni. Tofawɔ sɔɔŋ ŋtiŋ ŋ naŋ tuɛi niŋ yeela woŋ te o kandu pɛ masaleŋ o chieeŋndo choo. Ŋ cho kɛndiaa walaŋndo tueiyɔɔ yeela. O cho naala suu o suu faŋa a sɔɔŋ palaŋ kɛ kɛ cho hau waŋndachieeya saaŋgiaa. (Aisaya 33:​24; 35:​5, 6; Sɔɔŋ. 21:​3, 4) Fɛɛŋ bɛɛ yima nɛi lɛ niŋ naa ɔɔ mi kpundɛ kɛ kɛ komal naa le. (Aisaya 25:​6; Maki 4:​41) Ŋ cho wa a kɔl kɛndɛ tau teleŋ naŋ cho wa wanaa naa kaalaa demullo wo te a wa pɛ fulaa o “sɛila loonaŋndaŋ” niŋ. (Chɔŋ 5:​28, 29) Kaamaa kuɛɛ kpeekpei ŋ cho yɛ lehɔl o nɛi o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ?

⁸ Teleŋ Chiisu wa kaamaalaŋ tosaa wo, mbo chɔm kaa tusiaŋndo nduyɛ mbo tuiinuŋ waŋnda inyiɛɛ. Ŋ nɔ miŋ tol tamasi ndɔɔ kɔɔli le suliŋndaŋ ndaŋ nɔɔ. Ŋ tofaŋndɔ tamaseliilaŋ latiɔɔŋ. Ŋ cho kandɔɔ a kaamaa o tosa o nɔ kɛsiaa Kenaŋ ndo.

NYƐ NAŊ PƐƐKU CHIISU O BA LE KAA TUSIAŊNDO NƆƆ WO

9. Le yɛɛ Chiisu ndoo tosa yɛ kaamaa o nɔ kɛsiaa yɔŋnuŋ Kenaŋ ndo? (Chɔŋ 2:​6-10)

⁹ Nuawɔ Chɔŋ 2:​6-10. Baa kalaŋ Chiisu wo i wa ni le nyɛ tosa mɛɛ muɛiyaŋ ma chuu o nɔ kɛsiaa koŋ? Sako. Huului kɛ kɛ chɔm maa Mɛsayanɔɔ ndoo nɔ mbo tosa kaamaa le muɛiyaŋ toosiaa le. Yiyaŋndɔ mɛɛ ŋ sinaŋ yɛ te la wa pɛ nɔ kɛsiaa tosaa, mi nyɛma yeelɛima nya nɔ waŋ ma chuu. Naapum, mi nyiɛɛye bii Chiisu tau le yuŋgu wa nɔ kɛsiaa tosaa wo, taama taama wanaa wa challe o nɔɔ niŋnda. Le hei, ndoo yeema mi siɔmbula bii wanaa kaŋ te. Lelaŋ, a mɛɛ naŋ che o kandɔŋndo yɛ, mbo tosa kaamaa. Mbo siiŋguu mɛŋndaŋ litɛilaŋ 390 muɛima kɛndɛ kɛndiaŋ. Mi che bɛɛ mɛŋma maŋ ma wa tau, kɛ mbo siiŋguu maŋ muɛiyaŋ. Naapum le mi ndaa soliŋ ma wa lo waŋ kpeku a teleŋ cheleŋ ɔɔ ma pisi maŋ, okoŋ ma ke wanaa wa challe o nɔɔ niŋnda nyɛsɔlaa koŋ. Wana che pɛ maa, mi wanaa chal kaŋ paaleleŋ o nɔɔ niŋnda chɔm balika melaa tau le nyɛ Chiisu tosa le nda wo.

10. Sɔɔŋ sɔvɛ kuɛɛ cho yɛ a kaamaa Chɔŋ bolle 2 soo okɔɔ wo? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

¹⁰ Ŋ tofaŋndɔ sɔɔŋ sɔviɔŋ ŋtiŋ, a kaamaa Chɔŋ bolle 2 soo hoo okɔɔ wo. Loonuŋ maa, o cho Chiisu pila le dɔu mɛŋma maŋ o kpɛɛnɛŋ muŋ niŋ te. Wanaa wa wallo o nɔ kɛsiaa koŋ choo wa o dimul ni le ma pei mɛŋndaŋ cha o kpɛɛnɛŋ muŋ niŋ kanifuule, ndoo yeema mi waŋnda ndaa handu ndu hɔlteŋ choo le. (Sɔɔŋ 6, 7) Mɛɛ o siiŋguu mɛŋma maŋ muɛiyaŋ, o cho ndupila le kuɛ a maŋ matiŋ o wana wa nɔ kɛsiaa koŋ chilaŋndo lo le. Kɛ wanaa wa wallo o nɔ kɛsiaa koŋ nda o dimul ni le ma kuɛ a maŋ. (Sɔɔŋ 8) Chiisu kondu muɛima maŋ o taalaa niŋ, mbo sim mialaa wa loŋ nda lachi, okoŋ mbo saŋgalaŋ mbo dimi aa, ‘La dembi wɔ muɛima ya laŋga toosiaa waŋ!’ te.

11. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o kaamaa Chiisu tosa wo niŋ?

¹¹ Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o kaamaa Chiisu tosa hoo wo niŋ? Ŋ pɛɛku maa, ŋ nɔ miŋ nɔ kaa tusiaŋndo. Chiisu saŋgalaŋ le kaamaa o tosa koŋ ndo le. Nduyɛ pɛŋ, pesiŋ bɛɛ ndoo saŋgalaŋ a sɔɔŋ ndoo tosa woŋ okɔɔ le. Mi ndoo chɔm kaa tusiaŋndo, nduyɛ teleŋ o teleŋ mi ndoo yɔŋgu saŋgalaa kpou o Finya ndɔ lo. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, mi ndoo chɔm maa Finya ndɔ ke ndu kpaayaa ni le sɔɔŋ muŋ tosaa. (Chɔŋ 5:​19, 30; 8:​28) Te ŋ tol pɛ tamasi Chiisu wo kɔɔli le kaa tusiaŋndo nɔɔ, keŋ tosa ŋ saŋgalaŋ a sɔɔŋ naŋ tosa woŋ okɔɔ le. Batiuwaa kɛ kɛ naŋ sɔla pɛ o Chɛhowa piɛiyo niŋ, ŋ nɔ miŋ saŋgalaŋ le ndu le. Kɛ ŋ nɔ miŋ saŋgala Chɛhowa le mɛɛ o ke naa dikeŋnaŋ koŋ yɛ. (Chɛlui. 9:​23, 24) Ŋ nɔ miŋ chɔm maa ndu ke naa kpaayaa ni le batiuwaa koŋ sɔlaa. Nduyɛ ŋ nɔ miŋ loonuŋ maa, te Chɛhowa mala naa le ŋ nɔla miŋ sɔla batiuwaa kɛ kɛ a ba naa le.—1 Kɔliŋ. 1:​26-31.

12. Ɔɔ nɛi cheleŋ naŋ tual tamasi Chiisoo kɔɔli le kaa tusiaŋndo nɔɔ wo? Chɔmndɔ tamaseliiyo.

¹² Ŋ tofaŋndɔ vɛlɛ nɛi cheleŋ naŋ tual tamasi Chiisu wo kɔɔli le kaa tusiaŋndo nɔɔ wo. Yiyaŋndɔ a tamaseliiyo hoo okɔɔ: Bɛndu kundaa chua teleŋndo tau, le feleŋgɔnɔ simnuŋ buɛi malalaŋndo wo malaa le suɛi luŋii nduɛi tasei toosiaa. Fulamakɔɔlioo wa ni, mi puaapilɛnɔ feleŋgɔnɔ koŋ chaa suɛi nduɛi yɔŋgu nyɛkɛndɛi, nduyɛ mi i dɛɛniaa kundaa kɔllo tau. Mɛɛ nda mal bɔŋaŋndo, mi waŋndo kua o bɛndu kunda koŋ ndo, mbo dimul ndu aa: ‘Puaapilɛnɔ feleŋgɔnɔɔ hoo chaa bɔɔ suɛi nduɛi yɔŋgu, lende le?’ Baa bɛndu kunda koŋ nɔ pa mbo dimi aa: ‘Tonya. Kɛ mi chua teleŋndo tau le ndu malaa’? Ɔɔ baa o cho pa kaa tusiaŋndo chɔm mbo dimi aa: ‘Tonya. O chaa ndi bɔɔ yɔŋgu. I naŋ bɔɔ kɔl a ndu’? Te ŋ wa pɛ wanaa tusiaŋ, pesiŋ bɛɛ ŋ saŋgalaŋ le sɔɔŋ naŋ tosal acheleŋnda woŋ te. Miŋ naŋ kɔl le sinaa maa, mi Chɛhowa che nyɛ naŋ cho tosaa wo o sɔvɛ. (Tuuwɔ Maatiu 6:​2-4; Hibu. 13:​16) A tonya, miŋ nɛŋi Chɛhowa kɔllo, te ŋ tol pɛ tamasi Chiisoo kɔɔli le kaa tusiaŋndo nɔɔ.—1 Pitɛ 5:​6.

NYƐ NAŊ PƐƐKU CHIISU O BA LE ACHELEŊNDA NYIƐƐYE TUIINƆŊNDO WO

13. Yɛɛ Chiisu ndoo che yɛ o chioo Neiŋ ikɛi, nduyɛ yɛɛ ndoo tosa yɛ a ndi okɔɔ? (Luku 7:​11-15)

¹³ Nuawɔ Luku 7:​11-15. Yiyaŋndɔ a nyɛ yɔŋnuŋ o wɔsi 31 Boondii Chiisu Ve niŋndo. Chiisu wa kɔlaŋ Neiŋ. O tanda Kalili wo niŋ chioo hoo wa ni. O ve landaŋ a Siunim te. Nduyɛ Siunim Ilaacha wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo miŋgi poombɔ chua pilɛ yoomu ni. (2 Masaa. 4:​32-37) Mɛɛ Chiisu sɔɔŋguu kpaki chioo ikɛi, mbo cha faŋga bɛndoo fulaa o chiee koŋ niŋ. Nda kpou wa mɔnɛi biyɔɔ. Chua pilɛ ndoo vii pɔnɔɔ o chiee koŋ niŋndo, po ndɔ pilɔɔ kpe ndoo sɔla piɔmndo ni. Kɛ chua koŋ ve ndupilɛ le. Faŋga bɛndoo wa ndu kɔlaŋ kɔɔli. Mi Chiisu simi wanaa wa kɔlaŋ a dialuŋ vilɛiyoŋ nda, okoŋ mbo tosa kaamaa le chua wa koŋ mɔnɛi biyɔɔ wo, mbo miŋgi po ndɔɔ yoomu. Kaamaa tasoo wa hoo ni, o kaamaala yaala o tosa le waŋnda miŋgioo yoomu laŋ tɛɛŋ, la yaula soo a yoomu ndɔɔ okɔɔ laŋ la dɔɔnuŋ kona a laŋ okɔɔ wo.

14. Ɔɔ sɔɔŋ sɔviɔŋ ŋtiŋ a kaamaa Luku bolle 7 soo okɔɔ wo? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

¹⁴ Ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ sɔviɔŋ ŋpum a kaamaa Luku bolle 7 soo okɔɔ wo. Kɛsiŋ o kɔl maa mɛɛ Chiisu “che” chuaa hoo, “mi mɔnɛi nduɛi bii ndu tau.” (Sɔɔŋ 13) Naapum mi Chiisu cha chua koŋ chaŋndo, mɛɛ o wa kɔlaŋ latulu a wanaa wa kɔlaŋ a dialuŋ vilɛi po ndɔɔ wa. Chiisu bii ko mɔnɛi le kalaa poombɔ koŋ te, kɛ mi nyiɛɛye bii ndu tau le ndu. Le hei, mbo suaa o ndulo naapum o nɛi dɛɛniaa ndu kɔllo wo niŋ. Mbo dimul ndu aa: “Mei chaŋndo.” Mbo tosa kaamaa le chua koŋ. Mbo miŋgi poombɔ koŋ yoomu, nduyɛ mbo “miŋgi ndu kala ndɔ o ba.”—Sɔɔŋ 14, 15.

15. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ Chiisu o ba te ŋ yiyaŋ pɛ a kaamaa o tosa le poombɔ chua ndoo vii pɔnɔɔ wo miŋgioo yoomu?

¹⁵ Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ Chiisu o ba te ŋ yiyaŋ pɛ a kaamaa o tosa le poombɔ chua ndoo vii pɔnɔɔ wo miŋgioo yoomu? Ŋ pɛɛku maa, ŋ nɔ miŋ tuiinuŋ wanaa cho mɔnɛi biyɔɔ wa inyiɛɛ. Mi che bɛɛ ŋ tiuba miŋ miŋgi waŋvilɛiya yoomu le, kɛ maa Chiisu, ŋ tiuba miŋ tuiinuŋ wanaa cho mɔnɛi biyɔɔ wa inyiɛɛ, te ŋ kɛsi nda pɛ hɔlteŋ choo. Ŋ tosa hei te ŋ wa nda pɛ diomnda dɛɛniaa nda kɔllo laŋ dimullo, nduyɛ miŋ tosa o naŋ tiuba wo le nda malaa.d (Pulɔ. 17:​17; 2 Kɔliŋ. 1:​3, 4; 1 Pitɛ 3:​8) Diomnda tɛtɛlɛlaŋ vɛlɛ a nda kɛndɛŋ pɔmpɔmbɔŋ tosallo, tiuba mbo mala nda tau.

16. A mɛɛ fotuei nda tuuliaa wo chɔm yɛ, yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o suɛi yɔŋnaŋii kala chua, chua ndɔɔ ndoo vi sɛnɛiye niŋ?

¹⁶ Ŋ tofaŋndɔ suɛi yɔŋnaŋnde. Paale pilɛ, mɛɛ puaapiliaa a ndepiliaa wa chondei solioo o bɔŋaŋndo, mi ndepilɛnɔɔ cha kala chuaa chaŋndo kpeŋgei ipilɛi o Toŋgo leMasaa niŋ. Chondii keŋ wa suɛi a tiindaŋ naŋ nɔ maa waŋvilɛiya cho miiŋgu yoomu wo okɔɔ. Nduyɛ kala chua koŋ, chua ndɔɔ ndoo vi sɛnɛi. Mɛɛ ndepilɛnɔ koŋ che ndu chaŋndo, mbo kua ndu ikɛi okoŋ mbo saa ndu ma siou ndi soli latulu. Okoŋ kɔɔli, mi kala chua koŋ dimi aa: “Mi sinaŋ kaala kpeekpei puaapiliaa a ndepiliaa chɔm ya wo.” Mbo naŋ kɔl tau le mɛɛ o kuɛ o bɔŋaŋndo paaleleŋ yɛ. Mbo chɔɔlu dimi aa: “O Toŋgo leMasaa naŋ sɔla malaa ni.” Ŋ nɔ tiindaŋndo kɛsɛ maa, mi Chɛhowa che sɔɔŋ tɛtɛlɛŋ naŋ tosa le ‘wanaa cho a kɔlta tambɛilaŋ, ma wa mɔnɛi biyɔɔ’ wa ŋ sɔvɛ.—Sam 34:​18.

MIŊ SƆLA TƆNƆƆ TAU TE Ŋ PƐƐKU PƐ A KAAMAALA CHIISU TOSALAŊ OKƆƆ

17. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o buŋgɛi hei niŋ?

¹⁷ Ŋ tiuba miŋ sɔla tɔnɔɔ tau, te ŋ pɛɛku pɛ yaula soo a kaamaala Chiisu tosalaŋ okɔɔ wo. Yaulaŋ ndaŋ la pɛɛku naa maa, Chɛhowa nda Chiisu kaala naa tau, nduyɛ maa Chiisu nɔ kpaayaa le bahawɛila waŋndachieeya kpou solioo. La pɛɛku naa vɛlɛ maa, ŋ tiuba miŋ nɔ tiindaŋndo o diomnda mɛyaala Mɛlɛka chuel naa buŋgɛi o Masale ndɔleŋ bɛŋgu laŋ niŋ, vɛlɛ maa la cho suŋ peelɔŋ. A hei okɔɔ naŋ pɛɛku o buŋgɛi hei niŋ ni. Te ŋ wa pɛ pɛɛkoo a kaamaalaŋ ndaŋ okɔɔ, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ a nɛila naŋ tiuba miŋ tol suliŋnda Chiisulaŋ kɔɔli wo. Te o bɛnda pɛ, tosa kɛɛsiaa le kaamaala cheleŋnda Chiisu tosalaŋ pɛɛkoo o pɛɛkɔŋ num ipilayaa niŋ, ɔɔ o pɛɛku nya leyuŋgoo niŋ. Kindiŋ ma pɛɛku sɔɔŋ sɔvɛ sɔviɔŋ o laŋ niŋ, nduyɛ ma chɔm acheleŋnda a nyɛ ŋ pɛɛku wo okɔɔ. Hei tosaa cho num mala ma taŋgul acheleŋnda.—Luomaŋ. 1:​11, 12.

18. Yɛɛ naŋ cho yɛ pɛɛku o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?

¹⁸ A mɛɛ Baabuiyo chɔm yɛ, mi Chiisu tosa kaamaalaŋ layaa le waŋnda miŋgioo yoomu. Nduyɛ, o mɛɛlula wali ndɔ pollo o tosa kaamaa yaa ndɔɔ ni. Kɛ kaamaa hoo wa teŋgeŋ kanifuule, chaaŋ ndɔ kpɛɛluŋndo ndoo miŋgi yoomu ni. Chaaŋ ndɔ koŋ ndoo chua niŋ palɛi ihiɔɔlu o sɛiyo niŋ. Sɔɔŋ kuluŋ kuɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o kaamaa koŋ niŋ? Nduyɛ vɛɛ naŋ kindi yɛ tiindaŋ naŋ nɔ maa waŋvilɛiya cho miiŋgu yoomu wo? Ŋ cho mulila nyunalaŋ ndaŋ sɔla o buŋgɛi cho lachi ve niŋ.