BUŊGƐI PƐƐKƐI 35
CHONDII 121 Ŋ Nɔ Miŋ Tiu Kɔl Naa Ba
Yɛɛ Naŋ Nɔ yɛ Miŋ Tosa le Yeemaŋ Wɔɔŋndoŋ Fafaŋndo?
“La chɛl lɛ mi hakioo wa masaa dialuŋ nyaŋ choo le. La tual yeemaŋ dialuŋ nyaŋ wu muŋ ndoŋ kɔɔli le.”—LUOM. 6:12.
NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO
Ŋ cho pɛɛku nyɛ mala naa le (1) kɔl tambɛiyo chɔulabaa wo, nduyɛ (2) tɔɔndaŋndo fafaŋndo wo.
1. Yɛɛ naa wanaa lahakiaa kpou cho yɛ chɔulabaa?
BAA yeemɛi wa num niŋ pa paandu tau le suɛi Chɛhowa kɛɛ ve tosaa? Te lende i cho ni, mɛɛ tambu kɔl te. Baabuiyo dimi aa: “Tɔɔndaŋ o tɔɔndaŋ cho nya komallo, o komal niŋ waŋnda.” (1 Kɔl. 10:13) Hɛi sim ni maa, yeemɛi wɔɔŋ kɛ kɛ ŋ cho pɛ chɔulabaa le ndi malɔɔ, kɛsiŋ o kɔl maa acheleŋnda bɛɛ cho ndi chɔulabaa. A cho kpeele le, nduyɛ a mala Chɛhowaa, a nɔla ma sɔla batiuwaa.
2. Yeemaŋ wɔɔŋuŋ kuɛɛ Kilisiɔŋnda apum ɔɔ wanaa cho Baabuiyo pɛɛkoo wa chɔulaba yɛ? (Tofa vɛlɛ fotueilaŋ.)
2 Baabuiyo dimi vɛlɛ aa: “Wana o wana, nyɛ vɛɛlu ndu mbo yɛɛ ndu o tɔɔndaŋndo niŋndo cho yeemaŋ ndɔŋ ni.” (Chemi. 1:14) Bolle Baabuileŋ ndeŋ le mala naa le miŋ bii bila maa, nyɛ vɛɛlu waŋndo hoo wo, wa teŋgeŋ a nyɛ vɛɛlu wana cheleŋ ndo. Le tamaseliiyo, mi Kilisiɔŋnda apum nɔ yeemɛi le hiniei tosaa nda wanaa nda cho o nɔ niŋ te wa. Apum yɛ, ma nɔ yeemɛi le poo a poo ɔɔ chuaa a chuaa hiniei tosaa. Naapum mi yeemɛi kala kalɛi bii vɛlɛ wanaa mal niŋ fotueila tumfondolaŋ nuaa wa, le laŋ tofaa vɛlɛ. Mi wanaa bɔɔbɔɔ mal niŋ kooma wana ve o numpila niŋ te waŋ chuaa, ɔɔ kolɔɔ bɛndoo wa bɛɛ sɔla simul waa nuaa. Yeemaŋ wɔɔŋndoŋ ŋpum ŋ paaliaŋ Kilisiɔŋnda ɔɔ wanaa cho Baabuiyo pɛɛkoo wa, ŋtiŋ koni cho muŋ ni. Naapum mi naa bɛɛ sinaŋ lepum mɛɛ kiilanɔɔ Pɔɔl wa sinaŋndo yɛ. Mbo dimi aa: “Te I yeema pɛ le nyɛ cho o kɛndɔɔ wo tosaa, nyɛ cho o wɔɔŋndo wo huŋ ya o kɔl ni.”—Luom. 7:21.
Mi tɔɔndaŋndo komal naa teleŋ o teleŋ a ba o ba fee (Tofa pɛl 2)c
3. Te waŋndo wa pɛ yeemɛi wɔɔŋnde chɔulabaa le teleŋ vilɛi, vɛɛ keŋ paaliaŋ yɛ ndu?
3 Te o yɔŋ pɛ ma wa yeemɛi wɔɔŋ bii num niŋ paaliaŋndo le teleŋ vilɛiye chɔulabaa, naapum ma yiyaŋ maa a nɔla ndi fafaŋ te, ɔɔ naapum a nɔ mayoomu le nyɛ cho o kɛndɔɔ wo tosaa le. Ɔɔ ma yiyaŋ vɛlɛ maa a nɔ lɛ tiindaŋ te, nduyɛ Chɛhowa kɛɛ num le mɛɛ ŋ nɔ yeemɛi wɔɔŋnde yɛ. Kɛ nɔ tiindaŋndo maa yiyaŋnda waa nuaa la cho tonya kposoŋ te! Le hei biyɔɔ bila, ŋ cho nyunalaŋ latiɔɔŋ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ: (1) Te yeemɛi wɔɔŋnde hiŋ num pɛ o kɔl, nɛɛ tosa yɛ ma yiyaŋ maa a nɔ mayoomu le, ɔɔ a nɔ tiindaŋ te? (2) Vɛɛ ŋ sɔla yɛ batiuwaa le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo?
VƐƐ “SETANA” YEEMA YƐ NAA MIŊ YIYAŊ?
4. (a) Le yɛɛ Setana yeema yɛ naa le miŋ yiyaŋ maa ŋ nɔ mayoomu le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo le? (b) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ tiindaŋndo maa ŋ tiuba miŋ fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ?
4 Te ŋ wa pɛ o tɔɔndaŋndo bɛŋgu, Setana yeema naa miŋ yiyaŋ maa, ŋ nɔ kpaaya le ndu chɔulaba le. Mi Chiisu chɔm hei kpendekele mɛɛ o pɛɛku buɛiyaa nduaa le ma piɛi aa: “Chɛl mi tɔɔndaŋndo tiu naa ba le. Manda naa yɔŋii Setana tiu naa ba.” (Mat. 6:13) Setana dimi maa te yeemaŋ wɔɔŋndoŋ hiŋ pɛ waŋnda chieeya o kɔl, a nɔla ma diikuŋ Chɛhowa le. (Choobu 2:4, 5) Le yɛɛ Setana nɔ yɛ yiyaŋ waa nuaa? Kanifuule, mbo chɛl mi yeemaŋ ndɔŋ vɛɛlu ndu o hakioo niŋ, nduyɛ o ve o yɔŋgaŋ kposoŋ le mi ndoo chɔm lo lechoo wo o Chɛhowa lo le. O laalaŋ maa naa bɛɛ cho kɛɛ Chɛhowa diikɔŋndo maa ndu, te o yɔŋ pɛ miŋ wa o tɔɔndaŋndo bɛŋgu. Mi Setana yiyaŋ pɛŋ maa o tiuba mbo tɔɔndaŋ Po walaŋ Mɛlɛkaa le iwɔɔŋnde tosaa. (Mat. 4:8, 9) Kɛ yiyaŋndɔ a hei okɔɔ: Baa ŋ nɔ mayoomu le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo le? Sako. Kɛ ŋ nɔ tiindaŋndo o diomnda kiilanɔɔ Pɔɔl poonyiaa laŋ niŋ. Mbo dimi aa: “Mɛlɛka ke ya kpaayaa ni le mi nɔla nyɛ o nyɛ fee tosaa.”—Filip. 4:13.
5. Vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa Chɛhowa nɔ tiindaŋndo o naa niŋ maa, ŋ tiuba miŋ fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ?
5 Mi che bɛɛ Setana ndu dimi maa ŋ tiuba miŋ fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ te, kɛ Chɛhowa ndu nɔ tiindaŋndo kɛsɛ maa ŋ tiuba miŋ fafaŋ muŋ. Vɛɛ naŋ looku yɛ keŋ sina? Kanifuule mi Chɛhowa dimi maa, waŋnda faŋga bɛndoo a cho lo o laalaŋ ndaa choo wa, cho chindaa sɔla a teleŋ nyɛpalaa bɛndoo. Yiyaŋndɔ a nyɛ keŋ sim ndo. Mi Chɛhowa, o dimi lachoowa le wo dimi maa waŋnda faŋga bɛndoo a nɔ simnda kɛndɛlaŋ, nduyɛ ‘ma tuaa domala ndalaŋ, ma siiŋguu laŋ la humbu fo fo o kooma Saa Fɔŋndɔɔ niŋnda,’ cho hunɔɔ luɛiyɔɔ o chieeŋ ndɔ sɛnɛiyo niŋ. (Sɔɔŋ. 7:9, 13, 14) I cho kpendekele maa, Chɛhowa sina maa ŋ tiuba miŋ chɔulaba yeemaŋ wɔɔŋndoŋ.
6-7. Te ŋ wa pɛ simultaŋ chɔulabaa, le yɛɛ Setana yeema yɛ naa miŋ yiyaŋ maa ŋ nɔ tiindaŋ te?
6 Setana yeema naa vɛlɛ miŋ laalaŋ maa, le mɛɛ naŋ yiyaŋ o yeemaŋ wɔɔŋndoŋ choo yɛ, Chɛhowa chɛl naa miŋ wa yoomu lefafɛɛŋ te. Le yɛɛ Setana yeema yɛ naa miŋ nɔ yiyaŋ waa nuaa? Setana nɔ tiindaŋ te, nduyɛ Chɛhowa kilul ndu yamɛi maa, o ve niŋ achal lefafɛɛŋ te. (Chɛn. 3:15; Sɔɔŋ. 20:10) I cho kpendekele maa le mɛɛ Setana nɔ tiindaŋ te yɛ, naa bɛɛ o yeema naa miŋ kɛɛ tiindaŋndo nɔɔ le waa achal lefafɛɛŋ. Le hei, mbo kindiŋ le tosaa miŋ yiyaŋ maa, ŋ cho maa ndu nduyɛ ŋ nɔ tiindaŋ kposoŋ le chilaŋ te. A koŋ kpou, ŋ nɔ tiindaŋndo. Nduyɛ pɛŋ, Baabuiyo ke naa tiindaŋndo maa, Chɛhowa yeema le naa malaa, kɛ o cho le naa pɛɛsa le. O “yeema mi wana o wana sɔla tambei le. Kɛ o yeema mi waŋnda kpou mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ.”—2 Pit. 3:9.
7 O kpeekpei niŋ, te ŋ laalaŋ pɛ maa ŋ nɔ mayoomu le, nduyɛ maa ŋ nɔ tiindaŋ le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo le, mɛɛ ŋ cho yiyaŋndo mɛɛ Setana yeema naa miŋ yiyaŋ yɛ. Yiyaŋndo o hei choo mala naa miŋ sim yi, nduyɛ miŋ wa a kala poŋ o laalaŋndo choo.—1 Pit. 5:8, 9.
LE MƐƐ NAŊ CHO WANAA LAHAKIAA YƐ, VƐƐ NAŊ SINAŊ YƐ?
8. O faŋaŋ o sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosaa kɔɔli, yɛɛ cheleŋ cho yɛ hakioo? (Tofa vɛlɛ “Tɛɛsiaa le Diomndo.”)
8 O faŋaŋ o Setana kɔɔli, nyɛ cheleŋ cho vɛlɛ o tosa miŋ yiyaŋ maa, ŋ nɔ mayoomu ɔɔ tiindaŋ le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo le wo. Yɛɛ cho yɛ koŋ? Ndu cho haki naŋ sɔla Adam nda Ifi o ba wo ni.a—Choobu 14:4; nuawɔ Sam 51:5.
9-10. (a) Vɛɛ hakioo piiliaŋ yɛ Adam nda Ifi? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.) (b) Vɛɛ hakioo piiliaŋ yɛ naa?
9 Yiyaŋndɔ mɛɛ Adam nda Ifi wa sinaŋndo yɛ, mɛɛ nda simnuŋ wanaa lahakiaa. Mɛɛ nda kɛɛ Chɛhowa diikɔŋndo, ma viaŋnuŋ, nduyɛ ma kindiŋ le dialuŋ ndaŋ kumbɔɔ. Adam nda Ifi ndaa nɔla lɛ kposoŋ ma miiŋgu vɛlɛ o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a Chɛhowa le. Mɛɛ mɛɛ ndaa tosa, a wa wa a siɔmbulaŋ vɛlɛ a o buulaŋndo niŋ le mɛɛ nda cho wanaa lahakiaa yɛ.
10 I cho kpendekele maa, ŋ cho o bahawɛi pilɛ niŋ maa Adam nda Ifi le. Kanifuule nda nɔ tiindaŋ o sala baŋaa niŋ te. Kɛ naa, sala baŋaa tosa ni miŋ sɔla malɔɔ hakioo le hakila naalaŋ, nduyɛ miŋ nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Mɛlɛka. (1 Kɔl. 6:11) A koŋ kpou, miŋ sɔla nda hakioo o ba. Hei cho suɛi woolu naa le kanifuule, naa bɛɛ mi siɔmbulaŋ la bii naa, okoŋ miŋ luɛi o buulaŋ bɛndoo niŋ. Nduyɛ pɛŋ, Baabuiyo dimi maa, hakioo nɔ kpaayaa waŋnda chieeya choo. Hali “wanaa tosa haki maa Adam te wa bɛɛ,” o nɔ nda kpaayaa choo. (Luom. 5:14) Mi che bɛɛ keŋ cho suɛi kɔl dɛɛniaa le, kɛ ŋ nɔ miŋ yiyaŋ nuaa maa ŋ nɔ mayoomu le nyɛ cho sakpo wo tosaa ɔɔ maa ŋ nɔ tiindaŋ le chilaŋ te le. Ŋ tiuba miŋ fafaŋ yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ ndaŋ. Vɛɛ naŋ tosa yɛ keŋ?
Mi hakioo tosa mi Adam nda Ifi biinuŋ tɔɔyaŋ, nduyɛ ma luɛi o buulaŋ bɛndoo niŋ (Tofa pɛl 9)
11. A mɛɛ Luomaŋnda 6:12 dimi yɛ, o yɔŋ bɛɛ miŋ yiyaŋ maa ŋ tiuba miŋ fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ te, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa teleŋ o teleŋ?
11 Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, lepum miŋ yiyaŋ maa ŋ tiuba miŋ fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ te. I wa ko maa nyɛ cho naa niŋ mbo wa naa “dimullo” maa, kposoŋ bɛɛ ŋ tiuba miŋ fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ te. Kɛ ŋ nɔ miŋ yaŋ nyɛ koŋ lani kposoŋ te. Le yɛɛ? Kanifuule Baabuiyo pɛɛku naa maa, ŋ nɔ miŋ chɛl kposoŋ mi hakioo wa naa “masa choo le.” (Nuawɔ Luomaŋnda 6:12.) Hei sim ni maa, ŋ tiuba miŋ tosa chuaŋ chuaa le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo. (Kale. 5:16) Te ndoo ve maa Chɛhowa nɔ tiindaŋndo o naa niŋ maa ŋ tiuba miŋ fafaŋ tɔɔndaŋndo le, o ve naa dimul le keŋ tosa le. (Ditɔ. 30:11-14; Luom. 6:6; 1 Tɛsa. 4:3) A tonya, ŋ tiuba miŋ fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ.
12. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te ŋ yiyaŋ pɛ maa ŋ nɔ tiindaŋ te, nduyɛ le yɛɛ?
12 O nɛi pilɛ koŋ choo, te ŋ yiyaŋ pɛ maa ŋ nɔ tiindaŋ te, nduyɛ maa Chɛhowa cho naa pɛɛsa le mɛɛ naŋ nɔ yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ yɛ, ŋ nɔ miŋ che maa haki cho naa o ŋdiallo cho “suɛi” o naalo ni, nduyɛ ŋ nɔ miŋ yaŋ ndu lani kposoŋ te. Le yɛɛ? Kanifuule Baabuiyo pɛɛku naa maa, Chɛhowa sina maa wanaa lahakiaa naŋ cho ni. (Sam 103:13, 14) O “sina nyɛ o nyɛ fee” a naa okɔɔ, hali a mɛɛ naŋ looku bɛɛ hakioo sɔla a pilɛŋ pilɛŋnda yɛ. (1 Chɔŋ 3:19, 20) Te ŋ chɔulaba pɛ yeemaŋ wɔɔŋ huŋ naa o kɔl le sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosaa wo, mi Chɛhowa che naa maa wanaa diandaa naŋ cho ni. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ laalaŋ hei?
13-14. Baa yeemaŋ wɔɔŋndoŋ nɔɔ sim ni maa Chɛhowa niŋ lɛ kɔl a naa le? Tɛɛsiaawɔ.
13 Baabuiyo chɔm kpendekele maa, teŋgeŋndo cho yeemɛi wɔɔŋnde nɔɔ tɛɛŋ, a ndi tosaa. Lepum, ŋ tiuba miŋ kuuna naapila yeemɛi wɔɔŋnde nɔɔ le, kɛ ŋ tiuba miŋ dɔu ndi o mandaa bɛŋgu yɔŋii i nyindu naa miŋ luei balaŋ o hakioo niŋ. Le tamaseliiyo, Kilisiɔŋaa tasiaa apum o Kɔliŋ niŋ, wa balaŋ o poo a poo ɔɔ chuaa a chuaa hiniei tosaa niŋ. Mi Pɔɔl poonyiaa aa: “Lende nya pumnda wa paandu ni.” Kɛ baa hei sim ni maa, yeemɛi keŋ ndii hiŋ lɛ nda o kɔl le balaŋ wouwo o kaala wɔɔŋndaŋ ndaŋ niŋ te? Sako. Kanifuule, teleŋnda bɔɔbɔɔ mi i wa ikala le kiɔɔ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ muŋ fafaŋndo. Kɛ mi Chɛhowa chɛl Kilisiɔŋaa dɔu ndapila o mandaa bɛŋgu, nduyɛ ma fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ muŋ tosaa wa. Mbo chua nda maa “wanaa diandaa.” (1 Kɔl. 6:9-11) Num bɛɛ lende o che num ni.
14 O yɔŋ bɛɛ ma wa yeemaŋ wɔɔŋuŋ bɔɔbɔɔ chɔulabaa, a tiuba ma sɔla batiuwaa o muŋ niŋ. O yɔŋ bɛɛ maa a tiuba muŋ faŋaa o lepilɛ niŋ kpe le, kɛ a duau numpila o mandaa bɛŋgu, nduyɛ a ‘tul yeemaŋ num ŋdialloŋ kɔɔli,’ okoŋ ma tosa nyɛ huŋ num o lebol lo le. (Ɛfi. 2:3) Vɛɛ ŋ tiu yɛ ba le keŋ tosaa, nduyɛ ma fafaŋ yeemaŋ wɔɔŋndoŋ?
VƐƐ Ŋ SƆLA YƐ BATIUWAA LE TƆƆNDAŊNDO FAFAŊNDO?
15. Te ŋ yeema pɛ miŋ sɔla batiuwaa le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo, le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ sandu a naapila?
15 Le ma sɔla batiuwaa le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo, a nɔ ma sina naa ŋ nɔ dialuŋ vilɛiyoŋ nda. A nɔ ma wa yekeŋ yɔŋii ŋ hui numpila a “yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ.” (Chemi. 1:22) Le tamaseliiyo, te waŋndo nɔ pɛ bahawɛiyo a muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo okɔɔ, naapum mbo yiyaŋ maa, i cho suɛi wɔɔŋ le muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo le, kanifuule acheleŋnda kol ma hiau ndu. Ɔɔ naapum te waŋndo nɔ pɛ bahawɛiyo a fotueila tumfondolaŋ tofaa okɔɔ, mbo kindiŋ le acheleŋnda tɔɔyaŋndo biyɔɔ okoŋ mbo dimi aa, ‘Te laa nuu ndoo chɔm ya pɛ kaalaa tau, I ve laŋ tofa le.’ Te a kandu pɛ yiyaŋndo o nɛila waa nuaa choo, i cho wa tɛtɛlɛ le ma del o tɔɔndaŋndo niŋ. Lelaŋ, kindiŋ le kafɛilaŋ nuuviaa le suɛi wɔɔŋnde tosaa le. Nyɛ o nyɛ ŋ tosa pɛ, numpila nɔ kalaŋ koŋ ni.—Kale. 6:7.
16. Vɛɛ ŋ kindi yɛ tiindaŋ numndo le nyɛ cho o kɛndɔɔ wo tosaa?
16 O faŋaŋndɔ o sinaa naa ŋ nɔ dialuŋ vilɛiyoŋ nda kɔɔli, a nɔ ma kindi tiindaŋ numndo yɔŋii ŋ del o tɔɔndaŋndo niŋ. (1 Kɔl. 9:26, 27; 1 Tɛsa. 4:4; 1 Pit. 1:15, 16) Yiyaŋ a nyɛ keleŋa num luei o tɔɔndaŋndo niŋndo, nduyɛ a teleŋ keŋ yɔŋnuŋ ndo. Naapum mbo wa tɔɔndaŋndo opum, ɔɔ a teleŋndo opum o paaleŋ niŋ ŋ keleŋa delɔɔ o tɔɔndaŋndo niŋ ni. Le tamaseliiyo, baa a teleŋ ŋ wa o saŋgɛiyo wo, ɔɔ a nyumndaŋ ŋ keleŋa delɔɔ o tɔɔndaŋndo niŋ ni? Bɛɛndiaa numpila nyɛkɛndɛi, nduyɛ ma kɛɛsiaa nyɛ ŋ cho tosa wo, te tɔɔndaŋndo komal num pɛ. A tosa hei tuupa mi tɔɔndaŋndo komal num.—Polo. 22:3.
17. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o tamasi Choosɛ wo niŋ? (Chɛnɛsi 39:7-9) (Tofa vɛlɛ fotueilaŋ.)
17 Yiyaŋndɔ a nyɛ Choosɛ tosa wo okɔɔ, mɛɛ lanɔɔ Pɔtifa kindiŋ le ndu yeemɛi chuaa le mbo wa a ndu. O doonuŋ tamala le, kɛ mbo kɛɛ o foofo koŋ choo. (Nuawɔ Chɛnɛsi 39:7-9) Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ? Choosɛ ndoo kɛɛsiaa niŋ le tosaa nyɛ cho o kɛndɔɔ wo, tuupa mi lanɔɔ Pɔtifa kindiŋ le ndu yeemɛi chuaa le mbo wa a ndu. O nɛi pilɛ koŋ choo, num bɛɛ kindi tiindaŋ numndo le tosaa nyɛ cho kɛndɔɔ wo, tuupa mi tɔɔndaŋndo komal num. Te a tosa keŋ pɛ, i cho wa tɛtɛlɛ le ma tosa nyɛ cho o kɛndɔɔ wo kanifuule a chii niŋ kɛɛsiaa nyɛ ŋ cho tosa wo, te tɔɔndaŋndo komal num pɛ.
Fafaŋ tɔɔndaŋndo o foofo maa Choosɛ! (Tofa pɛl 17)
‘YAASIAŊ NUMPILA NYƐKƐNDƐI’
18. Vɛɛ ŋ sɔla yɛ batiuwaa le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo? (2 Kɔliŋtiaŋ 13:5)
18 Le ma sɔla batiuwaa le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo, a nɔ ma hiou lachi a numpila ‘yaasiaŋndo nyɛkɛndɛi.’ Keŋ sim ni maa, a nɔ ma hiou lachi a numpila mɛɛndaŋndo teleŋ o teleŋ, le chɔɔ mɛɛ ŋ cho tosaa yɛ. (Nuawɔ 2 Kɔliŋtiaŋ 13:5.) Mɛɛ teleŋndo hiau fau, wa yiyaŋnda numndaŋ siŋgaa a mɛɛ ŋ tosa sɔɔŋ yɛ, nduyɛ ma tosa yɛlɛmiaala yeemaŋ ndaŋ. Le tamaseliiyo, o yɔŋ bɛɛ ma sɔla batiuwaa le tɔɔndaŋndo fafaŋndo, nyunaŋndɔ aa: ‘Vɛɛ kpɛ o chua yɛ ya teleŋndo o ba le mi kɛɛ?’ Te o yɔŋ pɛ maa ma chua tiŋ teleŋndo, tambu kɔl a numpila le. Kɛ yiyaŋ a nyɛ ŋ nɔ ma tosa le ma chɔɔlu hiouwɔɔ lachioo tosa wo. A nyunaŋ numpila aa: ‘Te yiyaŋ wɔɔŋndo hiŋ ya pɛ o kɔl, vɛɛ ya soliŋ yɛ ndu o kɔl chɔ chɔ? Baa mi yelelaŋ ya hɛli wo tosa ndi pa ikala le mi fafaŋ tɔɔndaŋndo? Baa mi keleŋa pa hɔlaa niaa faŋa o fotueila tumfondolaŋ? O yɔŋ bɛɛ mi tosa wallo kalaŋ le yapila dɔwɔɔ o mandaa bɛŋgu, baa i bii ndi pa bila maa sawala Chɛhowa laŋ la bɛnda le ya teleŋ o teleŋ ni?’—Sam 101:3.
19. Vɛɛ kɛɛsiaala naŋ yiyaŋ maa la cho la bɔɔ le laŋ la tosa yɛ ndi ikala le yeemaŋ wɔɔŋndoŋ fafaŋndo.
19 Mi che bɛɛ a cho wa numpila yaasiaŋndo nyɛkɛndɛi, kɛ nuuviaa kafɛilaŋ le suɛi wɔɔŋnde tosaa le. Baabuiyo dimi aa: “Kɔllo hui wana o hiou nyɛ o nyɛ, nduyɛ o chuluka.” (Chɛl. 17:9) Mi Chiisu dimi maa o kɔllo niŋ “yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ” la chaŋ ni. (Mat. 15:19) Le tamaseliiyo, te teleŋ tiŋ hiou pɛ, naapum mi wana pɛŋgi hoo fotueila tumfondolaŋ nuaa wo yiyaŋ maa, “i cho suɛi wɔɔŋ” le fotueila chua wana yeemɛi le kaa ihini nɔɔlɛiyo tosaa laŋ tofaa le, kanifuule la cho fotueila tumfondo le. Ɔɔ naapum mbo yiyaŋ maa, ‘le mɛɛ o cho yeemaŋ wɔɔŋndoŋ muŋ tosa le yɛ, i cho suɛi wɔɔŋ le yiyaŋndo a muŋ okɔɔ le.’ O dimi niŋ, i wa ko maa ‘kɛɛsiaalaŋ o cho tosaa ni le yeemaŋ ndɔŋ ŋdialloŋ peeloo.’ (Luom. 13:14) Vɛɛ ŋ fafaŋ yɛ keŋ tosaa? Wa yekeŋ nduyɛ ma fafaŋ kɛɛsiaala pɔmbɔla nɔ taasi leniŋ te laŋ tosaa, la yaa num le kɛɛsiaala bɛndula nɔ taasi leniŋ te laŋ tosaa wo, mɛɛ balaŋ wouwo o haki wɔɔŋ wɔɔŋndo niŋ cho nuaa yɛ.b Fafaŋ ‘yiyaŋnda wɔɔŋnda’ kɛ kɛ tosa ma nuuviaa kafɛilaŋ le suɛi wɔɔŋnde tosaa laŋ.
20. Tiindaŋ yɛɛ naŋ nɔ yɛ le chilaŋ, nduyɛ mala suu kuɛɛ naŋ nɔ yɛ suŋ suŋ?
20 A mɛɛ naŋ pɛɛku yɛ, Chɛhowa cho naa yoomuaŋ luei le miŋ fafaŋ tɔɔndaŋndo. Sala baŋaa ke naa vɛlɛ tiindaŋndo, le hunɔɔ yoomu fafɛɛŋndo sɔlaa o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ. Nuawɔ se mɛɛ i wa niŋ suɛi kɔl kɛndɛ, le Chɛhowa piɛiyo a kɔl iyama walaŋndo yɛ! Haaa mi teleŋ koŋ fuuluu, ŋ sina kɛsɛ maa ŋ nɔ yoomuaŋ a tiindaŋndo, le yeemaŋ wɔɔŋndo fafaŋndo. Le mɛɛ Chɛhowa cho sɛmbɛ naa dɔwɔɔ sala yɛ, ŋ cho batiuwaa sɔla!
CHONDII 122 Sim Yi, Nɔ Dialuŋ Kalaŋ!
a TƐƐSIAA LE DIOMNDO: Teleŋnda bɔɔbɔɔ o Baabuiyo niŋ, mi diomndo hoo “hakioo” sim le viileŋ, piɔmnda sooluuwo, ɔɔ waŋndo diyɔɔ. (Ɛso. 20:13-15; 1 Kɔl. 6:18) O bolii Baabuiye ipum niŋ vɛlɛ, diomndo hoo “hakioo” sim le haki naŋ veluŋ a ndu wo, mi che bɛɛ naŋ tosa wɔ nyɛ o nyɛ wɔɔŋ te.
b Loonuŋ maa mi po Polowaa 7:7-23 soo a ndu okɔɔ wo, tosa fɛlɛŋ kɛɛsiaala pɔmbɔla nɔ taasi leniŋ te laŋ, tuupa mbo tosa kɛɛsiaa bɛndu nɔ taasi leniŋ te wo, le kaa ihini nɔɔlɛiyo tosaa.
c TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: O Ba Miallo Choo: Puaapilɛnɔɔ cho ichali o fondaŋ kolaa kafioo niŋ, mbo cha puaa a ŋiɔɔŋ pisultaŋ o nɛi kaalaa niŋ. O Ba Kɛndɔɔ Choo: Ndepilɛnɔɔ che wanaa ŋiɔɔŋ sikɛɛtiiyo kolɔɔ.