Naa Bandu Mɛŋgɛlaa KƐSI YAULAŊ O INTANƐITIIYO WA
Bandu Mɛŋgɛlaa
NAA KƐSIAA LAYAUWA O INTANƐTIIYO CHOO
Kisiei
Ɔ, ɔ, Ɛ, ɛ, Ŋ, ŋ
  • Ɔ
  • ɔ
  • Ɛ
  • ɛ
  • Ŋ
  • ŋ
  • BAABUIYO
  • YAULAŊ A NYƆƆŊ
  • BƆŊAŊNDAŊ
  • w17 Bukuloo p. 9-14
  • Kalaŋ Chuauwaa ‘Wanaa Lekaawa,’ La Mala Chuauwaa Nyaa

Viduei cho le fondaa hoo le.

Mal Haki, bahawɛi pɔmbɔ yɔŋnuŋ le num vidueiyo hoo solullo.

  • Kalaŋ Chuauwaa ‘Wanaa Lekaawa,’ La Mala Chuauwaa Nyaa
  • Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa—2017
  • Suɛi Lebolii Pɔmbuɛi
  • Fonda Soo a Nyɛ Pilɔɔ Wo
  • KALAŊ CHUAUWA, LA KƐSI TAAMASI KƐNDƆƆ
  • KALAŊ CHUAUWA, LA KINDIŊ MI LA TIU BAHAWƐILA SUƐI MAŊGALƐI BA
  • O KUNDA SUƐI MAŊGALƐI KUƐƐ NIŊ NYA NƆ YƐ MI LA WA?
  • NYƐ FELEŊGUAA NƆ MA TOSA WO
  • MƐƐ ACHELEŊNDA MALA YƐ
  • Manda Kɛndiaa iMɛlɛkaya Numndo te A Wa pɛ Wali Mɛlɛkaa Tosaa o Lɛŋnde Cheleŋ Niŋ
    Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa—2016
  • Kalaŋ Chuauwa, La Mala Chuauwaa Nyaa le Ma Kaala Chɛhowa
    Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa—2022
  • Yɛɛ Tosa yɛ Mi Yuŋgu Numndo Wa a Nyaale?​—Pɛl 2
    Tuei Yoomoo Yeela Lefafɛɛŋ!​—Yauwo le Baabuiyo Pɛɛkoo
Bandu Mɛŋgɛlaa le Masale Chɛhowaleŋ Yondaa—2017
w17 Bukuloo p. 9-14
Finyaa liila chua ndɔɔ le waŋndo yau pɔmbɔɔ kioo bilioo choo

Kalaŋ Chuauwaa ‘Wanaa Lekaawa,’ La Mala Chuauwaa Nyaa

“Te I tuei pɛ maa, chuauwaa niaa o Kiliti niŋ a cho kɔlaŋ o tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo choo, koŋ nɛŋi ya kɔl mbo hiou nyɛ o nyɛ.”​—CHƆŊ ŊGAA NDƆƆ 4.

CHONDOŊ: 134, 133

VƐƐ Ŋ CHO YƐ MULI?

  • Vɛɛ kalaŋ chuauwa kɛsi yɛ taamasi kɛndɔɔ le chuauwaa ndaa?

  • Vɛɛ wanaa cho yuŋgulaŋ bolleŋ nda kɛɛsiaa yɛ le kunda suɛi maŋgalɛi yuŋgoo cho wa kɔlaŋndo?

  • Vɛɛ acheleŋnda mala yɛ kalaŋ chuauwaa fula o lɛŋnde cheleŋ niŋnda a chuauwaa ndaa?

1, 2. (a) Bahawɛila kuɛɛ chuauwaa bɔɔbɔɔ cho o lɛŋnde cheleŋ niŋnda cho yɛ sɔlaa? (b) Nyunala kuɛɛ buŋgɛi hei cho yɛ yaasiaa?

MI CHƆƆSUAA dimi aa, “Chɔŋ o ichuaambɔya, suɛi maŋgalɛi wanaa velu ya wa naŋ dimi o naalo chiɛiniŋ a o kundaa niŋ ni. Kɛ mɛɛ ya kandu sukuuwo, mi kandu yeemɛi nɔɔ le suɛi maŋgalɛi waŋnda ndaa dimi o fondaŋ naŋ kuɛ wo. O wɔsiŋ biŋgi bɛŋgu, suɛi maŋgalɛi keŋ koni yaa dimi niŋ ni. Yaa bii lɛ bɔŋaŋndaŋ bila le, nduyɛ yaa yiyaŋ lɛ pɛŋ a naamu wanaa velu ya wa okɔɔ le.” Nyɛ yɔŋnuŋ Chɔɔsuaa wo cho suɛi kaamaa le.

2 Hau, waŋnda hiouwɔɔ 240,000,000 cho o lɛŋnde nda velu nda leŋ niŋ te. Te o yɔŋ pɛ aa kala chua cho o lɛŋnde cheleŋ niŋndo ŋ cho ni, vɛɛ ŋ mala yɛ chuauwaa numnda nyɛkɛndɛi le ma pɛɛku le Chɛhowa kaalaa nduyɛ ma hiou lachi a “kɔlaŋ o tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo choo”? (Chɔŋ Ŋgaa Ndɔɔ 4) Nduyɛ vɛɛ acheleŋnda mala yɛ?

KALAŊ CHUAUWA, LA KƐSI TAAMASI KƐNDƆƆ

3, 4. (a) Vɛɛ kalaŋ chuauwa kɛsi yɛ taamasi kɛndɔɔ le chuauwaa ndaa? (b) Yiyaŋ yɛɛ kalaŋ chuauwa nɔ yɛ ma kpakpala?

3 Kalaŋ chuauwa, taamasi nyaa cho bɔɔ nyɛ sɔvɛ te la yeema pɛ mi chuauwaa nyaa nɔ chaŋyɛi a Chɛhowa nduyɛ ma wa achal lefafɛɛŋ. Te chuauwaa nyaa che pɛ maa la “landuŋ ndɔ fɛŋ kɔl le mi Mɛlɛka wa nya choo masa,” a cho pɛɛku le Chɛhowa tiindaŋndo lepaa o lepaa le bahawɛila ndalaŋ solioo. (Maatiu 6:​33, 34) La kɛsi Chɛhowa piɛiyo nyɛ tasoo peŋ o yoomu nyaa niŋ, kɛ o cho le nyɛm kiɔɔŋ waa deŋgelaa le. La nɔ yoomu tɛtɛlɔɔ nduyɛ mi la kindiŋ le kueelaŋ kpakpalaa. La landuŋ kɔl le ‘sullo sɔlaa o Mɛlɛka lo,’ koŋ cho ni, le mi Chɛhowa kaalaa nya, mbo hiou landɔŋndo kɔl le kanioŋ nuuviaa ɔɔ “chandɔɔ waŋnda chieeya.”—Nuawɔ Maki 10:​21, 22; Chɔŋ 12:​43.

4 La wa a tuandaŋ le kiɔɔ teleŋndo nɔɔ le chuauwaa nyaa le. La tosa mi chuauwaa nyaa sina maa la kaala nda te o yɔŋ pɛ ma kɛɛsiaa le Chɛhowa kɛsioo nyɛ tase mbo hiau tɔɔ ɔɔ kanioŋ nuuviaa le ndapila ɔɔ le nya. La kpakpala yiyaŋndo maa chuauwa nɔ ni ma ke wanaa velu nda wa nyɛ o nyɛ nda hau ba. La kɛsiŋ o kɔl maa, ‘kalaŋ chuauwa nda nɔ ni ma nuuviaa nyɔɔŋ le chuauwaa ndaa, o cho chuaambuaa le a nuuviaa le nda le.’—Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 12:​14.

KALAŊ CHUAUWA, LA KINDIŊ MI LA TIU BAHAWƐILA SUƐI MAŊGALƐI BA

5. Le yɛɛ kalaŋ chuauwa nɔ yɛ ma soo o chuauwaa ndaa lo daandi daandi a Chɛhowa okɔɔ?

5 A mɛɛ i cho i poonyiaa yɛ, waŋnda “lɛŋnde kpou a kaalaŋ kpou” cho hunɔɔ o kɔɔna Chɛhowaa niŋ. (Sɛkalaya 8:​23) Kɛ te chuauwaa nyaa bii suɛi nyɛi maŋgalɛi bila nyɛkɛndɛi le, i wa i kala le mi la pɛɛku nda tonyaa. O wanaa nya cho Baabuiyo pɛɛkoo wa tɛɛŋ kpou, chuauwa nyaa hiou wa pɛɛkula sɔvɛ. Nduyɛ Chɛhowa “sinaa” ke nda yoomu fafɛɛŋndo. (Chɔŋ 17:​3) Le mi chuauwaa nyaa sina pɛɛkula Chɛhowalaŋ, la nɔ mi “la soo a laŋ okɔɔ” daandi daandi.—Nuawɔ Ditɔnɔmii 6:​6, 7.

O wanaa nya cho Baabuiyo pɛɛkoo wa tɛɛŋ kpou, chuauwa nyaa hiou wa pɛɛkula sɔvɛ

6. Tɔnɔ yɛɛ chuauwaa nyaa sɔla yɛ le suɛi nyɛi maŋgalɛi pɛɛkoo? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)

6 Kɛlɛŋgaa chuauwaa nyaa cho suɛi maŋgalɛi nda komal le pɛɛku o sukuu ɔɔ acheleŋnda o ba. Kɛ ma pɛɛku suɛi nyɛi maŋgalɛi te la wa pɛ suɛi o ndalo lɔɔlɔɔ. Te chuauwaa nyaa soo pɛ suɛi nyɛi maŋgalɛi, i wa tɛtɛlɛ le ma soo o nyalo nduyɛ ma dimul nya vɛlɛ yiyaŋ ndaa. Kɛ tɔnɔla cheleŋ la cho. Te chuauwaa nyaa soo pɛ sɔɔŋ maŋgalaŋ tau, keŋ mala nda mi yiyaŋ ndaa hiou lachi a hindɔɔ nduyɛ o mala nda ma bii yiyaŋnda acheleŋnda bila. Keŋ mala nda vɛlɛ ma tosa tau o wali pollo niŋ. Mi Kalolina, o yuŋgu ndɔɔ cho o lɛŋnde cheleŋ niŋndo dimi aa, “Waa o kunda suɛi maŋgalɛi cheleŋ niŋ cho bɔɔ suɛi kɔl kɛndɛ, nduyɛ i wa bɔɔ suɛi kɛndɛ le malaa yɔŋgoo naa yeemɛi cho tau wa.”

7. Yɛɛ nya nɔ yɛ mi la tosa te suɛi maŋgalɛi wa pɛ simullo o yuŋgu nyaa niŋ?

7 Te chuaambuaa fula o lɛŋnde cheleŋ niŋnda wa pɛ naamoo a suɛi maŋgalɛi pɛɛkoo, mi apum kɛɛ yeemɛi nɔɔ, ɔɔ a nɔla lɛ suukaŋndo o suɛi maŋgalɛi wanaa velu nda wa niŋ te. Kalaŋ chuauwa, te lende chuauwaa nyaa cho ni, la nɔla pa mi la pɛɛku diomndaŋ lapum o suɛi maŋgalɛi keŋ niŋ? I wa tɛtɛlɛ le chuauwaa nyaa mandaa o nɛi leKilisiɔŋndo choo te o wa pɛ mi la bii balta ndalaŋ bila, yelelaŋ ndaa, wali nda ke nda o sukuuwo, a suɛi o wanaa cho nda pɛɛkoo wa lo. I cho tonya maa suɛi maŋgalɛi sɛnɛiye pɛɛkoo chua teleŋndo, sɛmbɔɔ, a tuisiŋndo. Kɛ mi hei hiŋ a fulamakɔɔli kɛndɔɔ. Le taamaseliiyo, te chua nyaa simnuŋ pɛ bobonɔɔ, la nɔla pa mi la pɛɛku suɛi nda tuula a laba ve le mi la wa suukaŋndo? Chuaambɔ suaa nyɛkɛndɛiyo bɛɛ yeema mi la mulul ndu hɔlla. Baa hei cho tonya le?

8. Te o yɔŋ pɛ maa la suu suɛi maŋgalɛi waŋnda dimi ve nyɛkɛndɛi le, vɛɛ nya mala yɛ chuauwaa nyaa?

8 Lepum, mii wa ikala le mi kalaŋ chuauwaa cho o lɛŋnde cheleŋ niŋnda soo suɛi maŋgalɛi sɛnɛi chuauwaa ndaa dimi ve nyɛkɛndɛi. Mi hei wa ikala lepum le mi kalaŋ chuauwa mala chuauwaa ndaa le ma bii bila “sɔɔŋ cho o Yau Mɛlɛkaa niŋ ndoŋ.” (Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​15) Te bahawɛiyo hoo nya nɔ ni, la tiuba mi la mala chuauwaa nyaa le ma huŋ sina Chɛhowa nduyɛ ma kaala ndu. Mi bɛndu kundaa diolaŋ Shaŋ dimi aa, “Kala naa nɔ pɔnɔ le wo ndoo bii suɛi maŋgalɛi naŋ dimi nyɛkɛndɛi ye bila tau le. Nduyɛ naa yemaa niaa naŋ suu suɛi nduɛi maŋgalɛi nyɛkɛndɛi le. Kɛ mɛɛ naŋ che ndu pɛɛkoo, piɛileŋ, a kindiŋndo le pɛɛku leyuŋgoo tosaa o lɔɔ o lɔɔ bɛŋgu, miŋ bii bila maa Chɛhowa sinaa wa bɔɔ suɛi sɔvɛ.”

9. Vɛɛ kalaŋ chuauwa mala yɛ chuaambuaa yeema ma pɛɛku o sɔɔŋ maŋgalaŋ ŋmuuŋ niŋnda?

9 Kɛlɛŋgaa chuauwa apum yeema ma pɛɛku a Chɛhowa okɔɔ o sɔɔŋ maŋgalaŋ ŋmuuŋ niŋ. Le sabu yɛɛ? Kanifuule, a cho suɛi maŋgalɛi ipilɛ dimioo o sukuu nduyɛ ma wa suɛi maŋgalɛi cheleŋ dimioo o bɛɛ. Le sabu koŋ, mi kalaŋ chuauwa apum soliŋ yaulaŋ, kasɛtiilaŋ, a vidueilaŋ lapum kpeku o sɔɔŋ maŋgalaŋ muŋ niŋ. A tonya, kalaŋ chuauwaa cho o lɛŋnde cheleŋ niŋnda nɔ ma tosa wallo kalaŋ le chuauwaa ndaa malaa ma sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ.

O KUNDA SUƐI MAŊGALƐI KUƐƐ NIŊ NYA NƆ YƐ MI LA WA?

10. (a) Nɛɛ nɔ yɛ mbo tosa kɛɛsiaa le kunda yuŋgoo nɔ mbo wa wo? (b) Yɛɛ wanaa cho yuŋgulaŋ bolleŋ nda nɔ ma tosa tuupa ma tosa kɛɛsiaa?

10 Te ‘wanaa lekaawa’ wa pɛ landaŋ a Chɛhowɛiyaa suaa suɛi ndɛi maŋgalɛi ya, a nɔ ma wa o kunda dimi suɛi maŋgalɛi keŋ o fondaŋ koŋ niŋndo. (Sam 146:​9) Kɛ te o wa pɛ mi kunda dimi suɛi ndɛi maŋgalɛi yo wa nda ikɛi, wana cho yuŋgoo bolleŋndo nɔ mbo kɛɛsiaa kunda bɛnda le yuŋgoo wo. Tuupa mbo tosa kɛɛsiaa, o nɔ mbo yiyaŋ nyɛkɛndɛi nduyɛ mbo piɛi a ndi okɔɔ. O nɔ vɛlɛ mbo suukaŋ a laa ndɔ vɛlɛ a chuauwaa nduaa. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 11:​3) Yɛɛ o nɔ yɛ mbo yaasiaa? Sawala mandaa Baabui kuɛɛ mala yɛ ndu le kɛɛsiaa hoo tosaa?

Wana cho yuŋgoo bolleŋndo nɔ mbo kɛɛsiaa kunda bɛnda le yuŋgoo wo

11, 12. (a) Vɛɛ suɛi maŋgalɛi piiliaŋ yɛ tɔnɔla chuaambɔɔ sɔla o bɔŋaŋndaŋ ndo? (b) Yɛɛ kɛɛlu yɛ chuaambuaa apum suɛi maŋgalɛi wanaa velu nda wa pɛɛkoo?

11 Kalaŋ chuauwa nɔ ma sina nyɛ kpeekpei chuauwaa ndaa yeema wo. Le biyɔɔ tonya Baabuiyo bila nyɛkɛndɛi, o cho ko teleŋ pɔmbɔ naŋ pɛɛku Baabuiyo o lɔɔ bɛŋgu o bɔŋaŋndaŋ ndo le yeemaŋ te. Kɛ yiyaŋ ndɔ a hei okɔɔ. O bɔŋaŋnda biinuŋ o suɛi maŋgalɛi chuaambuaa bii bila nyɛkɛndɛi ye niŋ, ma sɔla tɔnɔɔ te a kuɛ pɛ o bɔŋaŋnda laŋ. Kɛlɛŋgaa ma pɛɛku mbo hiou mɛɛ wanaa velu nda wa wa kɔl lɛ. O ve nyɛ pilɛ le, te o wa pɛ mi chuaambuaa bii suɛi maŋgalɛi bila le. (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 14:​9, 11.) Nduyɛ o cho naa maa suɛi maŋgalɛi chuaambɔɔ veluŋ niŋnde koni le lo ndu kɔllo pilaŋndo le yiyaŋndo le. Vɛlɛ, mi chuaambuaa apum pɛɛku le mulioo yɔŋgoo, tuulaa, a suɛi yɔŋgoo o suɛi maŋgalɛi wanaa velu nda wa ve niŋ, kɛ o kpeekpei niŋ, a suu nyɛ cho nda o kɔllo le.

12 Nduyɛ o cho ko suɛi maŋgalɛi le pilaŋ chuaambɔɔ kɔllo le. Keŋ ndii yɔŋnuŋ Chɔɔsuaa naŋ soo a ndu okɔɔ o buŋgɛi hei kandɔŋndo wo ni. Mi yema ndɔ, Ɛsita dimi aa, “Mi suɛi maŋgalɛi kalaŋ chuauwa, naamu ndaa, a piɛile ndalaŋ piiliaŋ chuauwaa ndaa.” Te chuaambuaa che pɛ maa naamu wanaa velu nda wa pilaŋ nda kɔllo le, a yeema ma pɛɛku suɛi maŋgalɛi a piɛile wanaa velu nda wa leŋ te. Yɛɛ kalaŋ chuauwaa cho o lɛŋnde cheleŋ niŋnda nɔ yɛ ma tosa?

13, 14. (a) Le yɛɛ pɔnɔɔ a lanɔ cho o lɛŋnde cheleŋ niŋnda kuɛ yɛ a yuŋgu ndaa o kunda dimi suɛi ndɛi maŋgalɛi yo niŋ? (b) Vɛɛ kalaŋ chuauwa ndaa kɛsi yɛ chaŋyɛi ndɛi ikala poŋ nda Chɛhowaa tɛɛŋ?

13 Kalaŋ chuauwaa Kilisiɔŋnda nɔ ma kɛsi bahawɛila chuauwaa ndaa yeemaŋ ndaŋ lachi. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:​24) Mi Saamiɛɛ, finyaa Chɔɔsuaa nda Ɛsita dimi aa, “Mi naa laa nuu wa chuauwaa naa mɛɛndaŋndo le chɔɔ suɛi maŋgalɛi tonyaa pilaŋ nda kɔllo niŋnde, nduyɛ miŋ piɛi le taasioo sɔlaa. Muli naŋ saaluŋ ndo hini naa kɔl te. Kɛ mɛɛ naŋ che maa a cho tɔnɔɔ sɔlaa nyɛɛmbɔ o bɔŋaŋndaŋ o suɛi nɛi maŋgalɛi niŋ, miŋ kɛɛsiaa le kɔlaŋ o kunda nda dimi suɛi maŋgalɛi keŋ ndo. Ŋ wa bɔŋaŋndaŋ biyɔɔ a wali pollo tosaa diompilɛ. Mi naŋ veelu vɛlɛ chaaŋaa naa pilachieeya le nyɛdiaa dioo latulu a peloŋ siɛndioo. Sɔɔŋ muŋ kpou mala chuauwaa naa ni le puaapiliaa sinaa a Chɛhowa. Nduyɛ o cho ko le Chɛhowa sinaa maa Mɛlɛka nda le, kɛ le ndu sinaa maa Finya nda a Chaaŋ nda. Hei naŋ hiou chua i sɔvɛ mbo hiau suɛi nɛi maŋgalɛi pɛɛkoo nyɛkɛndɛi.”

14 Mi Saamiɛɛ dimi vɛlɛ aa, “Le naapila loo a kala poŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, mi naa laa nuu naŋ bii vɛlɛ bɔŋaŋndaŋ o suɛi nɛi maŋgalɛi niŋ. Yoomoo wa bɔɔ kpɔndi kpɔndi, nduyɛ miŋ naŋ saŋga yɔkɔɔ. Kɛ ŋ mel Chɛhowa balikaa le sala soliaŋ naa a kindi kindiŋ naa dɔuwɔɔ sala. Chuauwaa naa yaa wa kpou cho Chɛhowa piɛiyo o wali lɔɔlɔɔ Mɛlɛkaa niŋ.”

NYƐ FELEŊGUAA NƆ MA TOSA WO

15. Le yɛɛ ndepilɛnɔɔ diolaŋ Kilisitina yiyaŋ yɛ maa o nɔla mbo chɔɔlu tosa o kunda dimi suɛi maŋgalɛi o bii bila ve niŋ?

15 Te chuauwa sul pɛ ŋkaasoŋ, ma sina maa a nɔla ma piɛi Chɛhowa nyɛkɛndɛi o kunda suɛi maŋgalɛi nda bii bila nyɛkɛndɛi ye niŋ. Te lende i cho ni, kalaŋ chuauwa nɔ ma yiyaŋ maa chuauwaa ndaa cho nda kiɔɔ le. Mi Kilisitina loonuŋ aa, “Yaa sina diomnda taselaŋ o suɛi maŋgalɛi wanaa velu ya wa dimi ve niŋ, kɛ suɛi maŋgalɛi ndaa dimi o bɔŋaŋndaŋ nde ndii kendu bɔɔ le ya. Teleŋ ya wa wɔsilaŋ 12 ndo, mi kua o bɔŋaŋ bɛndoo o suɛi maŋgalɛi ndaa pɛɛku naa o sukuu ve. Teleŋ tasoo wa koŋ ni le sinaa maa tonyaa nyɛ ya wa tueiyɔɔ wo wa ni! Mi siŋgaŋ sɔvɛ cheleŋ yɔŋnuŋ mɛɛ ya kandu piɛileŋ o suɛi maŋgalɛi naŋ pɛɛku o sukuu ve niŋ. Mi yaa soo o Chɛhowa lo o kɔl nuu niŋ di!” (Walta Wanaa Chiisuaa 2:​11, 41) Mɛɛ Kilisitina fuuluu wɔsilaŋ 18, mbo suukaŋ a wanaa velu ndu wa a hei okɔɔ, okoŋ, mbo kɛɛsiaa le hiouwɔɔ o kunda dimi suɛi maŋgalɛi keŋ o fondaŋ koŋndo. Mbo dimi aa, “Pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ o suɛi maŋgalɛi nii sukuu ve niŋ nyindu ya le wallo tosaa ni.” O viu bɛɛ le mi Kilisitina simnuŋ kɔɔfanɔ lɔɔlɔɔ wo nduyɛ o cho a kɔl kɛndɛ.

16. Le yɛɛ Nadiaa cho yɛ a kɔl kɛndɛ le mɛɛ nda lo o kunda suɛi maŋgalɛi cheleŋnde niŋ yɛ?

16 Feleŋguaa, la yiyaŋ pa maa la nɔ mi la wa o kunda dimi suɛi maŋgalɛi nya bii bila ve niŋ? Te lende i cho ni, nyunaŋndɔ le sabu koŋ. Baa hiouwɔɔ o kunda koŋ niŋ cho num mala le Chɛhowa sɔɔŋgoo ikɛi kpɛɛluŋ? (Chemisi 4:​8) Baa le mɛɛ ŋ yeema mi wanaa velu numnda wa chɔɔ sɔɔŋ ŋ cho tosaa woŋ te ɔɔ a yeema ma tosa hiouwɔɔ lachi le? Mi Nadiaa cho niŋ wallo o Bɛtɛɛl lo dimi aa, “Mɛɛ naa chuauwa o yuŋgu naa niŋ hiou wɔsilaŋ tɔ, naŋ yeema miŋ hiou o kunda dimi suɛi maŋgalɛi naŋ bii bila ve niŋ.” Kɛ mi wanaa velu Nadiaa wa sina maa hiouwɔɔ o kunda koŋ niŋ ve wa ikɛndɛ le chaŋyɛi chuauwaa ndaa nɔ a Chɛhowa wo le. “Suŋ suŋ, ŋ nɔ balika melaa le mɛɛ wanaa velu naa wa kindiŋ kpoke le naa suɛi maŋgalɛi ndɛi pɛɛkoo, nduyɛ miŋ wa o kunda suɛi maŋgalɛi cheleŋ niŋ yɛ. I tosa mi yoomu naa chɔɔlu bɛnda, nduyɛ mii chɔɔlu naa nɛiyo kumbul le acheleŋnda malaa ma sina Chɛhowa.”

MƐƐ ACHELEŊNDA MALA YƐ

17. (a) Nɛɛnɛ Chɛhowa ke yɛ kalaŋndo le chuauwa mandaa? (b) Vɛɛ kalaŋ chuauwa sɔla yɛ malaa le chuauwaa ndaa tonyaa pɛɛkoo?

17 Chɛhowa ke kalaŋ chuauwa kalaŋndo le chuauwaa ndaa tonyaa pɛɛkoo. O cho kala mama ɔɔ wana cheleŋ te o ke kalaŋ koŋ te. (Nuawɔ Pulɔwaa 1:​8; 31:​10, 27, 28.) Kɛ, kalaŋ chuauwaa bii suɛi maŋgalɛi waŋnda dimi ve bila le wa yeema lepum malaa le chuauwaa ndaa kɔllo pilaŋndo. Te kalaŋ chuauwa nyuna pɛ le malaa, koŋ sim naa maa kindiŋndo le nda cho le kalaŋ ndaa kpakpalaa le chuauwaa ndaa mandaa le. Kɛ, nɛiyo opilɛ cho koŋ ni le nda pɛɛkoo ‘pɛɛkula Masanɔɔ Mɛlɛkalaŋ, nduyɛ, ma sila nda silala ndɔlaŋ.’ (Ɛfisiaŋnda 6:​4) Le taamaseliiyo, kalaŋ chuauwa nyuna lepum bɛnduaa o kundaa niŋ le ma chɔm nda mɛɛ wana tosa pɛɛku leyuŋgoo yɛ, nduyɛ le nda malaa chaŋyaŋ kɛndɔŋ nuuviaa le chuauwaa ndaa.

Yuŋgulaŋ la tiɔɔŋ cho pɛɛku leyuŋgoo tosaa a nyɛm diaaŋ tueiyɔɔ yeela diompilɛ

Mi chuauwa a wanaa velu nda wa sɔla tɔnɔɔ chaŋyaŋ o ba o kundaa niŋ (Tofa pɛlta 18, 19)

18, 19. (a) Vɛɛ Kilisiɔŋaa cheleŋnda mala yɛ feleŋguaa? (b) Yɛɛ kalaŋ chuauwa nɔ yɛ ma hiou lachi a tosaa?

18 Le chuauwaa ndaa malaa, kalaŋ chuauwa veelu lepum yuŋgula cheleŋ le pɛɛku leyuŋgoo tosaa latulu teleŋndaŋ lapum. Mi feleŋguaa bɔɔbɔɔ pɛɛku vɛlɛ Kilisiɔŋaa cheleŋnda o ba te a fula pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, a sɔɔŋ cheleŋ tosaa latulu. (Pulɔwaa 27:​17) Mi Shaŋ naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa, “Mi loonuŋndɔ puaapiliaa wa ya malaa wa. Teleŋ o teleŋ ndaa mala ya sɔɔŋ nuŋ toosiaa le bɔŋaŋndaŋ pɛ, mi yaa pɛɛku tau. Nduyɛ mi yaa tuei pisulta naŋ tosa diompilɛ laŋ yeela.”

19 Nduyɛ, wanaa kalaŋ chuauwa hɛli le chuauwaa ndaa malaa wa nɔ ma dɛɛniaa chuauwa lɔɔlɔɔ le wanaa velu nda wa bɛɛleŋ kioo. A tosa hei te a wa pɛ sɔɔŋ kɛndɔŋ dimioo a wanaa velu nda wa okɔɔ, kɛ a nɔ ma siiluŋ kalaŋndo, o kalaŋ chuauwaa kaŋ nɔ le chuauwaa ndaa mandaa wo le. Nduyɛ, wanaa cho malaa yɔŋgoo wa nɔ ma kpakpala kaa kɛ kɛ tosa mi wanaa cheleŋnda ɔɔ wanaa cho o kundaa niŋnda che maa o cho o wɔɔŋndo. (Pitɛ Tasoo 2:​12) Mi che bɛɛ kalaŋ chuauwa nɔ ma nyuna le malaa acheleŋnda o ba, kɛ kalaŋ ndaa i cho ni le chuauwaa ndaa tonyaa pɛɛkoo. A nɔ ma kɛsi hɔlteŋ o mala Kilisiɔŋaa cheleŋnda cho yɔŋgoo wo choo.

20. Vɛɛ kalaŋ chuauwa mala yɛ chuauwaa ndaa le Chɛhowa piɛiyo a tiindaŋndo?

20 Kalaŋ chuauwa, la piɛi o Chɛhowa lo le mbo mala nya, nduyɛ mi la kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ. (Nuawɔ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 15:​7.) La kɛsi chaŋyɛi chua nyaa nda Chɛhowa tɛɛŋ yeemaŋ nyaŋ lachi. La kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le chɔɔ maa Diom Mɛlɛkaa fuuluu chua nyaa o kɔl di. La hiou lachi a laalaŋndo nɔɔ maa chua nyaa cho simnɔŋ buɛi Chɛhowaa. Te chuauwaa nyaa tol pɛ Diom Mɛlɛkaa kɔɔli, a taamasi nya kɛndɔɔ, la cho nɔ yiyaŋ Chɔŋ, wana Chiisu ndoo vem hɔlte ndɔ wo bɛɛ ndoo nɔ le chuauwaa nduaa o Kiliti niŋnda. Mbo dimi aa, “Te I tuei pɛ maa, chuauwaa niaa o Kiliti niŋ a cho kɔlaŋ o tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo choo, koŋ nɛŋi ya kɔl mbo hiou nyɛ o nyɛ.”—Chɔŋ Ŋgaa Ndɔɔ 4.

    WOL le Sɔɔŋ Yaasiaa—Kisi (2010-2026)
    Chukku Ma Kinda
    Chuku Ma Kumbi
    • Kisiei
    • Share
    • Mɛɛ ŋ Yeema Yɛ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Sawalaŋ Le Tɛɛŋgei Soliŋndo Kpeku
    • Mɛɛ Naŋ Bii Yooŋgula Numndaŋ Yɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Chuku Ma Kumbi
    Share