Le Yɛɛ Naŋ Ke yɛ Wana Nɔ Nyɔɔŋ Kpou Wo?
“Oo Mɛlɛka naa, ŋ cho num balikaa mello nduyɛ miŋ wa diola numnda diandaalaŋ saŋgalaa.”—KOLONIKO TASOO 29:13, NW.
1, 2. Vɛɛ Chɛhowa cho yɛ Mɛlɛka ikɛndɛ o naa lo?
MƐLƐKA ikɛndɔɔ Chɛhowa cho ni. Nyɛ o nyɛ naŋ nɔ ndu ke naa ni. Nyɛm sɔvɛŋ cho o chieeŋndo choo woŋ kpou ndu nɔ ni, nduyɛ muŋ o soliŋ kpeku ni le yoomoo tooloo. (Sam 104:13-15; Hakai 2:8) O Baabuiyo niŋ, miŋ pɛɛku mɛɛ Chɛhowa soliŋ nyɛm sɔviɔŋ muŋ kpeku lepum o nɛi kaamaa niŋ le wanaa nduaa kioo nyɛm nda yeema woŋ yɛ.
2 Le taamaseliiyo, mi Chɛhowa yɔŋgu Isɔluɛiya manɛiyo a mɛŋndaŋ teleŋ nda wa o pollo niŋ le wɔsilaŋ 40 wo. (Ɛsɔdɔɔ 16:35) Fulamakɔɔlioo wa ni, ma sɔla nyɛ o nyɛ ndaa hau ba. (Nɛhimaya 9:20, 21) O mɛɛlulaŋ, mi Chɛhowa ke wana ndoo suaa le ndu wo Ilaasia kpaayaa le mbo waŋgala chuɛima pɔmbuiinaa wɛɛŋ ndoo dɔu tiindaŋndo o Mɛlɛka niŋ kɛ mbo vii pɔnɔɔ wo. Mi kɛndɛi Mɛlɛka tosal ndu hei ve mala ndu le kueela pila laŋ solioo, nduyɛ mi kaniei lo ndu o ba tau le ndupila a chuauwaa nduaa le ma wa yoomu. (Masaa Bɛnduaa Diiŋ Nduaa 4:1-7) Nduyɛ a mala Chɛhowaa, mi Chiisu tosa kaamaa le waŋnda nyɛdiaa kioo vɛlɛ a kaniei te ndaa hau pɛ ba.—Maatiu 15:35-38; 17:27.
3. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?
3 Chɛhowa nɔla mbo soliŋ kpeku nyɛ o nyɛ o yeema pɛ le halikpeŋ mbo toolu nyɛm o toosiaa woŋ. A koŋ kpou, o dimul buɛiyaa nduaa le ma yɔŋgu nyɛ nda tiuba wo le wali kɔɔna ndɔɔ tooloo. (Ɛsɔdɔɔ 36:3-7; nuawɔ Pulɔwaa 3:9.) Le yɛɛ Chɛhowa yeema yɛ miŋ miŋgi ndu nyɛm naŋ sulaŋ ke? Vɛɛ buɛiyaa Chɛhowaa o sindɔɔ niŋ toolu yɛ wali ndɔɔ? Vɛɛ kɔɔnaa soliŋ yɛ kaniŋ nda yɔŋgu tooloo hau woŋ kpeku? Ŋ cho nyunalaŋ ndaŋ muli o buŋgɛi hei niŋ.
LE YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ KE CHƐHOWA?
4. Yɛɛ naŋ cho yɛ Chɛhowa chɔmndo te ŋ toolu pɛ wali ndɔɔ?
Miŋ ke Chɛhowa kanifuule ŋ kaala ndu
4 Miŋ ke Chɛhowa kanifuule, ŋ kaala ndu nduyɛ ŋ nɔ balika melaa le ndu. Te ŋ yiyaŋ pɛ kpou a sɔɔŋ Chɛhowa tosal naa woŋ, mi hei nyindu naa le ndu kioo. Mi Masaa Deeve ndoo nɔ yiyaŋ waa naa mɛɛ o tɛɛsiaa nyɛ ndoo yeemaŋ le maaŋndo taŋgullo wo. Mi Deeve dimi maa nyɛ o nyɛ naŋ sɔla, Chɛhowa o ba o fula ni, nduyɛ nyɛm Chɛhowa ke naa woŋ naŋ cho ndu miŋgioo o ba ni.—Nuawɔ Koloniko Tasoo 29:11-12, 14.a
5. Vɛɛ Baabuiyo pɛɛku yɛ naa maa yɔŋgoo a kɔllo kpou cho pɛl sɔviɔɔ o piɛile tonya leŋ niŋ?
5 Miŋ ke vɛlɛ Chɛhowa kanifuule, nɛi naŋ piɛi ndu wo cho hoo ni. O yilaŋndo niŋ, mi Chɔŋ, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo tuɛi buɛiyaa Chɛhowaa dimioo o choo choo niŋ aa, “Num cho Masa naa ni. Nduyɛ num cho Mɛlɛka naa ni. Num toosiaa nyɔɔŋ kpou ni, nduyɛ o hɛnaŋ numndo niŋ ŋ toosiaŋ mi ŋ wa kpou ni. Lelaŋ a bɛnda ma sɔla lisaa, a bɛɛleŋ, a balikaa le mɛɛ ŋ cho wana kpaaya yɛ.” (Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 4:11) A tonya, Chɛhowa nɔ mbo sɔla lisaa, a bɛɛleŋ. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ ke ndu a kɔl naa kpou. Mi Chɛhowa soliŋ Muuse kpeku le Isɔluɛiya dimullo maa a bii bɔŋaŋnda bɛndaŋ le yaa o wɔsioo niŋ. Sɔɔŋ pum, ŋ ndaa nɔ ma tosa o bɔŋaŋnda laŋ choo woŋ wa Chɛhowa nyɔɔŋ kioo ni. Mbo dimul waŋnda kpendekele maa ndaa “nɔ ma kuɛ bala fondo le.” (Ditɔnɔmii 16:16) Hau bɛɛ, pɛl sɔviɔɔ pila yɔŋgoo a kɔllo kpou cho o piɛile naaleŋ niŋ ni. O nɛiyo hoo choo naŋ chɔm ni maa ŋ cho wali kɔɔna Chɛhowaa tooloo nduyɛ ŋ che ndu o sɔvɛ.
6. Le yɛɛ o cho yɛ suɛi kɛndɛ le miŋ yɔŋgu? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)
6 O wa suɛi kɛndɛ le miŋ yɔŋgu a kɔl naa kpou nduyɛ o ve ko le miŋ wa sɔlaa suee le. (Nuawɔ Pulɔwaa 29:21.) Yiyaŋndɔ maa chɛlɛkpɛ pɔmbɔɔ cho kanii pɔmbɔ sɔlaa wanaa velu ndu wa o ba. Nduyɛ mbo soliŋ kanii keŋ i tiŋ kpeku le wanaa velu ndu wa nyɔɔ pindullo. Vɛɛ wanaa velu ndu wa yiyaŋ yɛ a nyɛ o pindul nda koŋ ndo? Ɔɔ yiyaŋndɔ a fele-ŋgɔnɔ kɔɔfanɔ cho a wanaa velu ndu wa latulu wo. Mbo ke nda kanii pɔmbɔ le nda malaa paawa chiɛiyo malɔɔ ɔɔ nyɛdiaa piondɔɔ le yuŋgoo. Wanaa velu ndu wa ve ndu kɔl le keŋ tosaa le, kɛ ma chɛl ke ndɔɔ. Le yɛɛ? Kanifuule, o yeema mbo chɔm balika melaa le nyɛ o nyɛ nda tosal ndu. O nɛi pilɛ koŋ choo kpe, Chɛhowa sina maa o cho suɛi kɛndɛ le miŋ ke ndu nyɛm naŋ sulaŋ.
MƐƐ BUƐIYAA MƐLƐKAA NDAA YƆŊGU O SINDƆƆ NIŊ YƐ
7, 8. Vɛɛ wanaa Chɛhowaa o sindɔɔ niŋ kɛsi yɛ taamaseliiyo le toolulaŋ yɔŋgoo (a) le walta teŋgeŋndaŋ tosaa? (b) le wali ndɔɔ tooloo?
7 O Baabuiyo niŋ, miŋ pɛɛku maa mi wanaa Chɛhowaa ndaa yɔŋgu kelaŋ le wali ndɔɔ tooloo. Lepum, mi ndaa yɔŋgu kelaŋ le walta teŋgeŋndaŋ tosaa. Le taamaseliiyo, mi Muuse dɛɛniaa Isɔluɛiya le ma yɔŋgu tooloo le chiɛi Chɛhowaa taŋgullo. Okoŋ kɔɔli, mi Masaa Deeve bɛɛ dɛɛniaa waŋnda le ma tosa nyɛ pilɔɔ kpe le maaŋndo taŋgullo. (Ɛsɔdɔɔ 35:5; Koloniko Tasoo 29:5-9) Teleŋ Chowasi wa o masaleŋ choo wo, mi wanaa soliaa lasalaa soliŋ kanii waŋnda yɔŋgu ve kpeku le maaŋndo miŋgioo bɛɛndiaa. (Masaa Bɛnduaa Diiŋ Nduaa 12:4, 5) O wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, mi Kilisiɔŋnda sina maa yima bɛnduaŋ ma del Chudiaa kpulɛŋ. Nduyɛ puaapiliaa wa Chudiaa wa ndaa yeema malaa. Le hei, mi Kilisiɔŋnɔ kɛ kɛ kɛɛsiaa nyɛ o cho yɔŋgu wo le puaapiliaa wa loŋ nda malaa.—Walta Wanaa Chiisuaa 11:27-30.
8 Mi wanaa Chɛhowaa ndaa yɔŋgu vɛlɛ kanioŋ le tooloo wanaa cho chilaŋ chuaa o wali ndɔɔ niŋnda. Le taamaseliiyo, o Sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuse laŋ niŋ, Livaiya ndaa nɔ nyɛm kiɔɔŋ maa kayii cheleŋnde le. Lelaŋ, Isɔluɛiya kpou ndaa nɔ ma ke Livaiya kela leboltaŋ maa nyɛm kɛŋ nda. Hoo ndoo tosa ni mi Livaiya ndaa muli hɔlla o wali ndaa nɔ le tosaa o tɛndii Mɛlɛkaa niŋndo. (Nɔmbaa 18:21) O nɛi pilɛ koŋ choo kpe, mi waŋlaanduaa nɔ kɛndɛi ya ndaa soliŋ nyɛm nda nɔ woŋ kpeku le Chiisu tooloo vɛlɛ a wanaa o vem hɔlte ndɔ wa.—Luku 8:1-3.
Wana sulaa ni, wana tambɛi ni, wana o wana tiuba mbo yɔŋgu nyɛ
9. Kuɛɛ toolulaŋ laa fula yɛ o sindɔɔ niŋ?
9 Mi toolulaŋ laa fula o fondaŋnda yɛ yɛlaŋ. Kɛlɛŋgaa mi Isɔluɛiya ndaa yɔŋgu nyɛm ndaŋ sulaŋ nda fula Ichipi woŋ le tɛndii Mɛlɛkaa taŋgullo. (Ɛsɔdɔɔ 3:21, 22; 35:22-24) O wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, mi Kilisiɔŋnda apum pisi nyɛm ndaa nɔ woŋ, mɛɛ chiɔɔŋ ndaŋ ɔɔ chiɛilaŋ la cho naa yɛ, nduyɛ ma huŋ a kaniŋ muŋ o wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa lo. (Walta Wanaa Chiisuaa 4:34, 35) Teleŋnda bɔɔbɔɔ mi Kilisiɔŋaa cheleŋnda kɛsi kanii pɔmbɔ le halikpeŋ ma toolu wali Mɛlɛkaa. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 16:2) Lelaŋ, wana sulaa ni, wana tambɛi ni, wana o wana tiuba mbo yɔŋgu nyɛ.—Luku 21:1-4.
MƐƐ NAŊ YƆŊGU TOOLOO HAU YƐ
10, 11. (a) Vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi buɛiyaa Chɛhowaa ndaa nɔ kɛndɛi o sindɔɔ niŋnda kɔɔli? (b) Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ le wali Masale Mɛlɛkaleŋ tooloo?
10 Hau, naa bɛɛ, ma nyuna naa lepum le tooloo yɔŋgoo le wali teŋgeŋndo toosaa. Naapum kunda ŋ cho niŋndo tosa kɛɛsiaa le Toŋgo leMasaa miŋgioo bɛɛndiaa ɔɔ o sɛnɛiyo taŋgullo. Ɔɔ lepum ma yeema lɛuvii nya cho o ba bɛŋgu ve miŋgioo bɛɛndiaa. Kɛlɛŋgaa ŋ yɔŋgu vɛlɛ tooloo le bɔnɔla tosaŋ le bɔŋaŋ naa bɛndoo wo. Ɔɔ, mi kpundɔɔ komal puaapiliaa naa o fondaŋ cheleŋ nduyɛ ma yeema naa malaa o ba. Toolu naŋ yɔŋgu wo mala vɛlɛ misiɔnalueiya, kɔɔfaa teŋgeŋnda, buɛiyaa ibuŋgaa, vɛlɛ a wanaa tosa wallo o fondaŋnda lebolta Seiyaa Chɛhowaa wa, a wanaa cho o lɛuwoŋ nda chieeŋndo balɔɔ silɔ. Lepum, mi kunda numndo wa vɛlɛ toolulaŋ yɔŋgoo teleŋ o teleŋ le Toŋgola Bɔŋaŋnda Bɛndaŋ a Toŋgola leMasalaŋ ta-ŋgullo le puaapiliaa naa o fondaŋnda cheleŋ o chieeŋndo choo.
11 Naa kpou nɔla miŋ yɔŋgu nyɛ le tooloo wali kɔɔna Chɛhowaa cho tosaa o palɛi mɛɛlɛi hei niŋndo. Wanaa bɔɔbɔɔ yɔŋgu toolulaŋ nda pelnuŋ ladio le. Te ŋ wou pɛ kaniei o kɔfu naŋ yɔŋgu tooloo wo niŋ o Toŋgo leMasaa ɔɔ miŋ yɔŋgu tooloo o intanɛtiiyo choo o jw.org, ŋ yeema mi wanaa cheleŋnda sina vɛɛ kpɛ naŋ yɔŋgu yɛ le. Kɛ te o wa yɛ ma yiyaŋ maa toolula numndaŋ la cho bɔɔ nyɛɛmbuiinaa? Tonya i cho ni maa toolula bɔɔbɔɔ kɔɔnaa sɔla laŋ, wanaa yɔŋgu nyɛɛmbɔ wa o ba la fula ni mbo hiau wanaa yɔŋgu tau wa. Puaapiliaa naa nɔ bɛɛ kanii bɔɔ le wa cho taamasi Kilisiɔŋaa wa Masidooniaa wa tolɔɔ kɔɔli. Kilisiɔŋnda haa “wa a tambɛi,” kɛ ma nyɔɔlu le ma chɛl nda le malaa yɔŋgoo, nduyɛ ma yɔŋgu ndu a kɔl ndaa kpou.—Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 8:1-4.
12. Vɛɛ kɔɔnaa cho yɛ kindiŋndo le toolulaŋ soliŋndo kpeku o nɛi sɔviɔɔ choo?
12 Dialii Kuumbaŋ Choo Ve nɔ kɔl kaloo a taasioo le toolulaŋ ndaŋ soliŋndo kpeku o nɛi sɔviɔɔ choo. (Maatiu 24:45) Mi wanaa cho o kundaa hoo choo wa piɛi le ma tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ, nduyɛ le ma tuu nyɛkɛndɛi mɛɛ nda soliŋ kanioŋ muŋ kpeku yɛ. (Luku 14:28) O sindɔɔ niŋ, puaa ndaa dɔu tiindaŋndo o Mɛlɛka niŋnda wa toolula ndaa yɔŋgu laŋ hɔlteŋ choo ni. Nduyɛ ndaa nɔ ma che maa le Chɛhowa piɛiyo kinɛi nda nɔ ni ma soliŋ ndaŋ kpeku. Le taamaseliiyo, mi Ɛsilua miiŋgu Chulusɛlɛm a toolula sɔvɛla masaa o lɛŋnde Paasiaa leŋ niŋ ndoo yɔŋgu laŋ. Kɔ bii a kooliiyoŋ, kaniŋ humboŋ, a nyɛm sɔvɛŋ cheleŋ. Ŋ wa ŋ sɔvɛ muŋ hiou dalala Amɛlikɛiya miiliɔŋndaŋ 100. Mi Ɛsilua cha toolulaŋ ndaŋ maa le Chɛhowa nda yɔŋgu laŋ ni. Lelaŋ, mbo yɔŋgu sila kala kalaa le nyɔɔŋ muŋ mandaa teleŋ nda wa keilaŋ o lɛŋii wɔɔŋnde niŋndo. (Ɛsilua 8:24-34) Mɛɛ wɔsiŋ bɔɔbɔɔ hiou okoŋ kɔɔli, mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo bii kanii nda yɔŋgu le puaapiliaa Chudiaa malaa wo. Mbo tosa a sabu maa wanaa cho lakɔ a kanii keŋ nda cho tosa, “o cho koni nyɛ wa sanaa Masanɔɔ Mɛlɛka o hɔl lo . . . le, kɛ nduyɛ vɛlɛ, nyɛ wa ŋwaŋnda chiee o hɔl sanaa wo.” (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 8:18-21.) Hau, kɔɔna naa cho taamasi Ɛsilua nda Pɔɔllo tolɔɔ kɔɔli le toolulaŋ soliŋndo kpeku nyɛkɛndɛi.
13. Le yɛɛ kɔɔnaa laŋga tosa yɛ siŋgaŋndaŋ lapum?
13 Mi yuŋgoo tosa lepum siŋgaŋndaŋ mɛɛ nda nɔ ma soliŋ kanii nda sɔla ve kpeku yɛ, yɔŋi nda pisi mbo hiou mɛɛ sɔla ndaa cho yɛ. Ɔɔ ma nuuviaa nɛilaŋ le yoomu ndaa tosaa tɛtɛlɛ le halikpeŋ ma tosa tau o wali Chɛhowaa niŋ. Nyɛ pilɛ koŋ kpe kɔɔna Chɛhowaa cho tosaa ni. Walta sɔvɛ sɔvɛlaŋ la laŋga tosaŋ, nduyɛ lepum, mi kaniei pisiŋ tau mbo hiou mɛɛ naŋ sɔla yɛ. Lelaŋ, maa leyuŋgu, kɔɔnaa cho niŋ nɛilaŋ nuuviaa le kaniei mandaa nduyɛ le wallo tosaa tɛtɛlɛ. Hei cho malaa mi kɔɔnaa wa walta kɛndɛlaŋ tosaa tau a toolula nya cho yɔŋgoo a kɔl nyaa kpou laŋ.
TƆNƆLA TOOLULA NYALAŊ LA NƆ WO
Mi toolula nya yɔŋgu laŋ la mala wali naŋ cho tosaa o chieeŋndo choo kpede wo (Tofa pɛlta 14-16)
14-16. (a) Vɛɛ nda cho yɛ toolula numndaŋ soliŋndo kpeku? (b) Vɛɛ waltaŋ ndaŋ la mala yɛ num?
14 Wanaa bɔɔbɔɔ cho niŋ o tonyaa niŋ le wɔsioŋ tau wa dimi maa kɔɔnaa cho niŋ naa hau nyɔɔŋ kioo tau mbo hiau maa paandu. Ŋ nɔ niŋ jw.org a Tɛlivisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa. Ŋ nɔ vɛlɛ New World Translation of the Holy Scriptures o sɔɔŋ maŋgalaa bɔɔbɔɔ niŋ. O wɔsi 2014 a 2015 niŋ, miŋ bii bɔŋaŋ palɛi yaa wo hoo, “La Landuŋ Ndɔ Fɛŋ Kɔl le Masale Mɛlɛkaleŋ!” Miŋ bii bɔŋaŋ bɛndoo hoo o fondala bɛndula nda luaa bɔllo laŋ, o chieeŋ bɛndoŋ 14 niŋ chieeŋndo balɔɔ silɔ. Wanaa kuɛ o bɔŋaŋ koŋ nda wa bɔɔ a kɔl kɛndɛ!
15 Wanaa bɔɔbɔɔ chɔm niŋ balika melaa le nyɛm kɔɔna Chɛhowaa cho naa kioo woŋ. Le taamaseliiyo, mi pɔnɔɔ a lanɔ cho wali Mɛlɛkaa tosaa o Eesiaa niŋndo poonyiaa aa, “O chiee pɔmbɔɔ niŋ nda yɔŋ naa le wallo ni. Lepum, miŋ yiyaŋ maa ŋ cho yololɛ, nduyɛ miŋ kuɛ le puɛɛnɔŋndo mɛɛ wali Chɛhowaa cho pɛŋgɛlaŋndo yɛ. Kɛ dimioo naa ŋ tofa sɔɔŋ yɛ yɛ nda yɔŋgu o Tɛlivisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa choo woŋ, miŋ loonuŋ dɔɔ sakpo maa ŋ cho latulu a chaaŋaa naa laalaŋnda o chieeŋndo choo kpou. Puaapiliaa a ndepiliaa naŋ cho latulu wa cho bɔɔ a nyaale le Tɛlivisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa. Te a chii pɛ sɔɔŋ nda yɔŋgu ipaŋgu o ipaŋgu woŋ tofa, miŋ tuei nda dimioo daandi daandi maa a sɔɔ-ŋguu Dialii Kuumbaŋ Choo Ve ikɛi kpɛɛluŋ. Nduyɛ maa a chɔɔlu nyaaloo sɔla le waa o kɔɔna Mɛlɛkaa niŋ.”
16 Chieeŋndo balɔɔ silɔ, Toŋgola leMasalaŋ le 2,500 nda taŋgul ni ɔɔ laŋga miŋgi bɛɛndiaa ni. Mi wana pilɛ o kundaa Hɔŋndulas niŋ dimi maa mi ndaa sɔl luaŋ maa a cho To-ŋgo leMasaa o ndaa sɔla. Kɛ mi lɔma sɔlaŋ maŋ ma simnuŋ suɛi kpeekpeiye. Ma poonyiaa aa, “Ŋ cho bɔɔ a nyaale le waa o yuŋgu Chɛhowaa niŋ, nduyɛ le waa diompilɛ a chaaŋaa naa laalaŋnda o chieeŋndo choo kpou.” Mi wanaa bɔɔbɔɔ chɔm vɛlɛ yiyaŋ pilɛ waa naa kpe te a sɔla pɛ Baabuiyo a yaula cheleŋndaŋ o suɛi ndɛi maŋgalɛi niŋ, te puaapiliaa a ndepiliaa mala nda pɛ teleŋ kpundɔɔ komal nda wo, ɔɔ te a che pɛ fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo naa waŋnda hiau tau wa o tanda ndaa niŋ.
17. Vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa Chɛhowa cho hau kɔɔna ndɔɔ tooloo ni?
17 Wanaa bɔɔbɔɔ cho Seiyaa Chɛhowaa le wa bii bila maa toolula naŋ yɔŋgu a kɔllo wulee laŋ te tosa waltaŋ ndaŋ kpou yɛ le. Mi wana bɛndoo o fondaŋ baala bɛndu pilɛ kua o fondaŋnda nda toosiaa yaula naalaŋndo opilɛ. Mi kaamaa bii ndu le chɔɔ maa wanaa cho wallo loŋ nda kpou, a cho nda paawa le. Toolula nda yɔŋgu laŋ nda soliŋ kpeku ni le wallo tosaa, nduyɛ o cho kɔɔna nuuviaa ŋkani le. Mbo dimi maa ŋ tiuba miŋ tosa wali waa lende le. Miŋ chɛl yiyaŋ ndɔɔ! Ŋ sina maa hei tiuba mii yɔŋnuŋ kanifuule, Chɛhowa cho wallo hoo tooloo ni.—Choobu 42:2.
SALALA NAŊ SƆLA LAŊ TE Ŋ MIŊGI PƐ CHƐHOWA KE
18. (a) Salala kuɛɛ naŋ cho yɛ sɔla te ŋ yɔŋgu pɛ tooloo le Masale Mɛlɛkaleŋ? (b) Vɛɛ naŋ pɛɛku yɛ chuauwaa naa a wanaa sɛnɛiya le mi nda bɛɛ tosa lende?
18 Chɛhowa ke naa bɛɛleŋ vɛlɛ a dikeŋnaŋndo le wali bɛndu Masale ndɔleŋ tooloo. O ke naa tiindaŋndo maa te ŋ tosa pɛ lende, o cho naa salaa dɔwɔɔ. (Malakai 3:10) Chɛhowa mɛi lediom maa te ŋ yɔŋgu pɛ a kɔl naa kpou, sɔɔŋ cho wa ŋ kɛndɛ le naa. (Nuawɔ Pulɔwaa 11:24, 25.) Mbo dimul naa vɛlɛ maa ŋ cho wa a nyaale te ŋ yɔŋgu pɛ. “Waŋndo nyɔɔ kioo ndu wana hiou salaa sɔla a waŋndo num nyɔɔ kioo.” (Walta Wanaa Chiisuaa 20:35) Te ŋ chɔm pɛ o nyɛ naŋ dimi wo niŋ vɛlɛ a nyɛ naŋ tosa wo, ŋ cho chuauwaa naa a wanaa sɛnɛiya pɛɛku mɛɛ nda bɛɛ yɔŋgu tooloo le wallo hoo yɛ. Nduyɛ nda bɛɛ cho salalaŋ tueiyɔɔ yeela tau.
19. Vɛɛ buŋgɛi hei ke yɛ num kɔl dɛɛniaa?
19 Nyɛ o nyɛ naŋ nɔ Chɛhowa ke naa ni. Te ŋ miŋgi pɛ nyɛm o ke naa woŋ ndu o ba, ŋ chɔm maa ŋ kaala ndu nduyɛ maa nyɛ o nyɛ o tosa le naa cho o sɔvɛ. (Koloniko Tasoo 29:17) Mɛɛ Isɔluɛiya yɔŋgu toolulaŋ le maaŋndo taŋgullo, ma ‘naŋ kɔl, kani fondole, le mɛɛ . . . ndaa . . . yɔŋgu kela ndalaŋ a kɔlta hiniaa laŋ le wali Mɛlɛka Yaawɛɛ wo yɛ.’ (Koloniko Tasoo 29:9) Naa bɛɛ, ŋ hiounuŋ lachi a nyaaloo sɔlaa vɛlɛ a kɔl hiniaa, te ŋ wa pɛ Chɛhowa miŋgioo kioo nyɛm o ke naa woŋ.
[Tɛɛsiaa amatou]
a Sɔɔŋ 13 (NW): “Lelaŋ, oo Mɛlɛka naa, ŋ cho num balikaa mello nduyɛ miŋ wa diola numnda diandaalaŋ saŋgalaa.”