Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
SAA 7-13
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHEMISI 3-5
“Chɔm Kɔl Kalu iMɛlɛkayaa”
(Chemisi 3:17) Kɛ, kɔl kalu chaŋ hoo o Mɛlɛka lo wo, ndu ndu cho teŋgeŋ. Ndu ndu te waŋndo nɔ ndu pɛ, i tasei peŋ kaa ndɔɔ wa mawaa o diandaa walaŋ Mɛlɛka o hɔl. Nduyɛ kɔl nyuloo o nɔ ni. Wana nɔ isɔɔ a wana le wo o wa ni. Wana yaŋ wana lani wo o wa ni. Nduyɛ nyiɛɛyii waŋnda chieeya o nɔ tau ni. Pɛŋgu o pɛŋgu sɔɔŋ kɛndɔŋ o tosa ni. O ve wana chɔm yɛ yɛ ŋwaŋ tɛɛŋ te. Nduyɛ wana wana nɔla ma tiindaŋ o wa ni.
cl-E 221-222 ¶9-10
Baa “Kɔl Kalu Chɛŋ Hoo o Mɛlɛka lo Wo” Cho Pa Wallo o Yoomu Numndo Niŋ?
9 “I tasei peŋ kaa ndɔɔ wa mawaa o diandaa walaŋ.” Waa o diandaa sim ni, waa o diandaa o kaa niŋ o cho ko dialloŋ te, kɛ o kɔllo niŋ di. Mi Baabuiyo tuu taasioo a kɔllo, kɛ kɔl kalu iMɛlɛkayaa luei wana nɔ yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ, yeemaŋ wɔɔŋ ndoŋ, a kaala wɔɔŋ ndaŋ o kɔl te. (Pulɔwaa 2:10; Maatiu 15:19, 20) Kɛ, te kɔl naa wa pɛ walaŋ, koŋ cho ni, miŋ dendu mi che bɛɛ ŋ cho wanaa lahakiaa, ŋ cho ‘balaŋ soli o sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ niŋ, miŋ tosa sɔɔŋ kɛndɔŋ.’ (Sam 37:27; Pulɔwaa 3:7) Baa o cho suɛi sɔvɛ le sinaa maa diondɔɔ cho suliŋ tasoo o suliŋnda iMɛlɛkayalaŋ tɛɛŋ te? O fulawɔ okoŋ kɔɔli, te ŋ dindu o kaa niŋ a o Mɛlɛka piɛiyo niŋ te, vɛɛ naŋ chɔm yɛ suliŋndaŋ cheleŋ cho o taasi iMɛlɛkayaa niŋndaŋ?
10 “Kɔl Nyuloo.” Kɔl kalu iMɛlɛkayaa nyindu naa le miŋ wa wanaa kɔl nyulu, nduyɛ suliŋnda nyina Mɛlɛkaa opilɛ cho koŋ ni. (Kaleesiaŋnda 5:22) Ŋ nɔ miŋ Kpakpala ‘diom pilɛ’ cho wanaa Mɛlɛkaa tɛɛŋndo tɛɛmbuuwo. (Ɛfisiaŋnda 4:3) Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ kindiŋ le kɔl nyulu naa miŋgioo te o tambu pɛ. Le yɛɛ hei cho yɛ i sɔvɛ? Baabuiyo dimi aa: “Kɔl nyuloo o wa nya tɛɛŋ vellaa velle. . . . Mɛlɛka o kaala naa mbo ke naa kɔl nyuloo wo, o wa latulu a nya fɔ.” (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 13:11) Lelaŋ, te ŋ kindiŋ pɛ le waa o kɔl nyulu niŋ, Mɛlɛka kɔl nyuloo cho wa a naa latulu. Mɛɛ naŋ bii chaaŋaa naa laalaŋnda yɛ piiliaŋ chaŋyɛi nɛi a Chɛhowa. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa wanaa kɔl nyuluaa naŋ cho ni? Tofawɔ taamaseliiyo hoo.
(Chemisi 3:17) Kɛ, kɔl kalu chaŋ hoo o Mɛlɛka lo wo, ndu ndu cho teŋgeŋ. Ndu ndu te waŋndo nɔ ndu pɛ, i tasei peŋ kaa ndɔɔ wa mawaa o diandaa walaŋ Mɛlɛka o hɔl. Nduyɛ kɔl nyuloo o nɔ ni. Wana nɔ isɔɔ a wana le wo o wa ni. Wana yaŋ wana lani wo o wa ni. Nduyɛ nyiɛɛyii waŋnda chieeya o nɔ tau ni. Pɛŋgu o pɛŋgu sɔɔŋ kɛndɔŋ o tosa ni. O ve wana chɔm yɛ yɛ ŋwaŋ tɛɛŋ te. Nduyɛ wana wana nɔla ma tiindaŋ o wa ni.
cl-E 223-224 ¶12
Baa “Kɔl Kalu Chɛŋ Hoo o Mɛlɛka lo Wo” Cho Pa Wallo o Yoomu Numndo Niŋ?
12 “Wana nɔ isɔɔ a wana le wo.” Yɛɛ o sim yɛ le waa wana nɔ isɔɔ a wana le wo? A mɛɛ wanaa sinaa dɛniaa bɛnduaa dimi yɛ, diom maKilikii nda soliŋ kpeku le “wana nɔ isɔɔ a wana le wo” o Chemisi 3:17 niŋ kendu bɔɔ hivi. Mi wanaa hiviaa soliŋ diomndaŋ ndaŋ kpeku “waa mɔɔsɔlɔɔ,” “biuwɔŋndo” a “waa wana ikɛndɛ.” Diomnda tɛɛsiaalaŋ o New World Translation niŋ chɔm maa diom koŋ sim le “diikɔŋndo.” Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa suliŋ iMɛlɛkayaa hoo cho wallo o yoomu naa niŋ?
cl-E 224-225 ¶14-15
Baa “Kɔl Kalu Chɛŋ Hoo o Mɛlɛka lo Wo” Cho Pa Wallo o Yoomu Numndo Niŋ?
14 “Wana yaŋ wana lani.” Diom maKilikii nda soliŋ kpeku naŋndo, “wana yaŋ wana lani” wo chɔm maa wana seeluŋ ndu naa cheleŋ o yaula maKiliilaŋ niŋ te. A mɛɛ wana sinaa dɛnɛ pum dimi yɛ, “ma soliŋ diomndo hoo kpeku le waŋndo silaa a kaka.” Hei sim ni maa “keleŋaa suɛi chɛlɔɔ” nduyɛ ma “diikuŋ.” Wana chɛl le kɔl kalu iMɛlɛkayaa dɔwɔɔ o wali niŋndo cho teleŋ o teleŋ o bɛɛndiaŋ le nyɛ Baabuiyo dimi wo tosaa. O cho wana keleŋa yiyaŋ ndɔɔ siŋga o sɔɔŋ choo nduyɛ mbo kɛɛ le tonyaa chɔɔ o isɔɔ niŋ te. Kɛ o cho chɔ chɔ le siŋgaŋndo te a chɔm ndu pɛ tɛɛsiaa walaŋ o Diom Mɛlɛkaa niŋ, maa o tosa iwɔɔŋnde. Baa lende acheleŋnda sina num ni?
“Nduyɛ nyiɛɛyii waŋnda chieeya o nɔ tau ni. Pɛŋgu o pɛŋgu sɔɔŋ kɛndɔŋ o tosa ni”
“Nduyɛ nyiɛɛyii waŋnda chieeya o nɔ tau ni. Pɛŋgu o pɛŋgu sɔɔŋ kɛndɔŋ o tosa ni.” Nyɛiye cho bɔɔ suliŋ sɔvɛ o kɔl kalu iMɛlɛkayaa niŋ. Taasi koŋ cho ‘nyɛiye ni’ a “sɔɔŋ kɛndɔŋ.” Kɛsiŋ o kɔl maa, ma suaa a muŋ okɔɔ o teleŋ pilɔɔ bɛŋgu. Suɛi kɛndɛi cho keŋ ni kanifuule, o Baabuiyo niŋ, nyɛiye sim le buulaŋndo nɔɔ le acheleŋnda, ɔɔ mɔnɛi nyindu waŋndo le mbo tosal waŋnda kaa kɛndɔɔ wo. Mi yau tɛɛsiaa ŋsɔɔ pilɛ tɛɛsiaa nyɛiye maa “mɔnɛi biyɔɔ le bahawɛi waŋndo cho niŋndo okoŋ ma kindiŋ le wana koŋ malaa le ndu solioo leniŋ.” Nduyɛ, kɔl kalu iMɛlɛkayaa cho nyɛ kɔl vesɛi le, ɔɔ mbo chɔm sina bɛndoo le. Kɛ, kaala tuu kpɛiyo, kaalaa fulaa o kɔllo niŋ di, nduyɛ o sina bahawɛiyo. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ nɔ nyɛiye?
(Chemisi 3:17) Kɛ, kɔl kalu chaŋ hoo o Mɛlɛka lo wo, ndu ndu cho teŋgeŋ. Ndu ndu te waŋndo nɔ ndu pɛ, i tasei peŋ kaa ndɔɔ wa mawaa o diandaa walaŋ Mɛlɛka o hɔl. Nduyɛ kɔl nyuloo o nɔ ni. Wana nɔ isɔɔ a wana le wo o wa ni. Wana yaŋ wana lani wo o wa ni. Nduyɛ nyiɛɛyii waŋnda chieeya o nɔ tau ni. Pɛŋgu o pɛŋgu sɔɔŋ kɛndɔŋ o tosa ni. O ve wana chɔm yɛ yɛ ŋwaŋ tɛɛŋ te. Nduyɛ wana wana nɔla ma tiindaŋ o wa ni.
cl-E 226-227 ¶18-19
Baa “Kɔl Kalu Chɛŋ Hoo o Mɛlɛka lo Wo” Cho Pa Wallo o Yoomu Numndo Niŋ?
18 “O ve wana chɔm yɛ yɛ ŋwaŋ tɛɛŋ te.” Kɔl kalu iMɛlɛkayaa nɔ hɛliaŋ lekaa le nduyɛ waŋndo yiyaŋ maa lɛŋnde ndɔleŋ te le hiou bɛnda le. Te ŋ nɔ pɛ kɔl kalu waa naa, ŋ cho kindiŋ kpoke le kaa hɛliaa kɛ kɛ soliŋndo o kɔl. (Chemisi 2:9) Ŋ bii acheleŋnda teŋgeŋ le mɛɛ nda sina dɛnɛ tau, le mɛɛ nda nɔ nyɛsɔlaa, ɔɔ le mɛɛ nda nɔ dilakeŋnaŋndaŋ o kundaa niŋ yɛ le. Nduyɛ ŋ nɔ vɛlɛ miŋ chua chaaŋaa naa wanaa laalaŋnda chɔdɔ, le mɛɛ nda pelnuŋ ladio le yɛ le. Te Chɛhowa chɔm pɛ wanaa waa lende kaalaa ndɔɔ, mɛɛ naa bɛɛ nɔ miŋ chɔm nda kaala naa.
19 “Nduyɛ wana wana nɔla ma tiindaŋ o wa ni.” Diom maKilikiiyo le “wana wana nɔla ma tiindaŋ” ndo sim le “wana cho tuulaa tosaa wo.” O sindɔɔ niŋ, mi wanaa lapisulla le Kilikiiya a Luomaŋnda ndaa wounuŋ nyɔɔ le hɔlaa ndaa siŋgaa te ndaa wa pɛ pisultaŋ. Le hei, diom maKilikiiyo le waa wana wana nɔla ma tiindaŋ ndo sim le wana wounuŋ nyɔɔ o hɔl le hɔlaa nduaa siŋgaa wo, ɔɔ wana chɔm wana suu kpeekpei o cho le wo. Kɔl kalu iMɛlɛkayaa nɔ ko mbo nyindu naa le chaaŋaa naa laalaŋnda biyɔɔ nyɛkɛndɛi le, kɛ o nɔ mbo nyindu naa miŋ nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ a nda okɔɔ.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Chemisi 4:5) La sina pɛŋgu maa diomnda soonuŋ laŋ o Yau Mɛlɛkaa niŋ ndaŋ, la suunuŋ fondo fuu le. I cho i poonyiaa aa, “Nyina Mɛlɛka dɔu naa ŋwaŋnda chiee niŋ ndo o cho o piaa tau a yeemaŋ bɛndu bɛndoŋ.”
w08-E 11/15 20 ¶6
Yaandiaa le Nyɛ Yau Chemisi a Yau Pitɛ Wo Dimi Wo
4:5—Bolle Baabuile kuɛɛ Chemisi miŋgi sondo nanuŋ? O cho bolle Baabui pilɛ kpeekpei le Chemisi miŋgi sondo le. Kɛ, naapum nyɛ o wa suɛi okɔɔ wo tɔlnuŋ o bolii Baabuiye hei choo Chɛnɛsee 6:5; 8:21; Pulɔwaa 21:10; a Kaleesiaŋnda 5:17.
(Chemisi 4:11, 12) Chaaŋaa niaa, la dimi diomnda wɔɔŋ a chaaŋaa nyaa okɔɔ le. Wana o wana dimi diom wɔɔŋndo a chaaŋ ndɔ pɛ, kɛlɛŋgaa mbo pɛɛsa ndu maa wana wɔɔŋndo o cho ni pɛ, wana koŋ mɛɛ a sawala Mɛlɛkalaŋ o dimi diom wɔɔŋndo ni. Mɛɛ laŋ o pɛɛsa ni. Nduyɛ te waŋndo pɛɛsa sawala Mɛlɛkalaŋ pɛ, mɛɛ o cho lɛ wana luɛi o laŋ bɛŋgu le. Mɛɛ o siiŋguu ndu pila maa ndu cho laŋ bolleŋ ni. 12 Mɛlɛka ndu pilɛ kpe cho wana handu sawalaŋ ndo ni. Nduyɛ ndu pilɛ kpe nɔ kpaayaa mbo kilul wana yamɛi ni. Ndu pilɛ kpe nɔ kpaayaa le mbo piŋi waŋnda ni. Nduyɛ ndu koni nɔ vɛlɛ kpaayaa mbo yɔŋ waŋnda o fondaŋ nyɛ palaa ni. Wana maa vɛɛnɛ num cho yɛ ma tol chaaŋ num wana chioo pɛɛsaa?
w97-E 11/15 20-21 ¶8
Tiindaŋndo Tosa Naa Miŋ Nɔ Kɔl Biuwaŋndo Nduyɛ Miŋ Wa Piɛileŋ Teleŋ o Teleŋ
8 Hakioo o cho ni le suɛi wɔɔŋnde dimioo a chaŋ naa laalaŋndo okɔɔ. (Chemisi 4:11, 12) Kɛ waŋnda apum nɔ yiyaŋ kɛndɛ a chaaŋaa ndaa Kilisiɔŋnda okɔɔ le, naapum le mɛɛ ndapila cho wanaa heelaŋ yɛ ɔɔ le mɛɛ nda yeema ndapila heelɔŋndo ma chua acheleŋnda chɔdɔ yɛ. (Sam 50:20; Pulɔwaa 3:29) Diom maKilikiiyo le ‘dimioo diomnda wɔɔŋndaŋ a chaaŋaa naa okɔɔ’ sim le naapila heelɔŋndo a suɛi wɔɔŋnde chaaŋaa naa holɔɔ. Nduyɛ hei sim le puaapilɛnɔɔ yamɛi wɔɔŋnde kilullo. Vɛɛ naŋ ‘dimi yɛ diom wɔɔŋndo nduyɛ miŋ kilul sawala Mɛlɛkalaŋ yamɛi’? Mi wanaa ndaa pɛɛku waŋnda sawala Mɛlɛkalaŋnda a Falisiiya ndaa kpeeŋa sawala Mɛlɛkalaŋ ikɛi, nduyɛ mi ndaa soliŋ sawala ndapila laŋ kpeku le waŋnda yamaŋ kilullo. (Maki 7:1-13) Te ŋ kilul pɛ puaapilɛnɔ Chɛhowa pɛɛsa le wo yamɛi, mɛɛ o cho ‘sawala Mɛlɛkalaŋ’ te naŋ wa laŋ pɛɛsaa, miŋ wa dimioo maa la bɛnda le le? Nduyɛ te ŋ soo pɛ diomnda wɔɔŋndaŋ a puaapilɛnɔɔ, mɛɛ ŋ ve niŋ sawa cho a kaalaa okɔɔ wo peeloo le.—Luomaŋnda 13:8-10.
Diomndaŋ Veeloo Baabuiyo Niŋ
(Chemisi 3:1-18) Chaaŋaa niaa, o bɛnda mi wanaa faŋga nya tɛɛŋ a simnuŋ wanaa pɛɛku waŋnda suɛi Mɛlɛkɛi ya le. Kani fuule, nya pila la sina maa naa ŋ pɛɛku waŋnda suɛi Mɛlɛkɛi ya a naa Mɛlɛka hiau niŋ kɔɔsɔ o kala kala a waŋnda a tuaa. 2 Naa kpou mi ŋ tosa biondɔŋndaŋ tau. Te wana o wana wa pɛ o tosa labiondɔŋ a mɛɛ o suaa yɛ le pɛ, mɛɛ wana koŋ simnuŋ o nyɛ o nyɛ niŋ mɛɛ Mɛlɛka hɛnaŋ ndu mbo wa yɛ. Nduyɛ o nɔla mbo manda ndu pila o dɛnɛ o dɛnɛ niŋ. 3 La yiyaŋndɔ vɛlɛ a soo okɔɔ. Te waŋndo hɛnaŋ pɛ mi soo tosa nyɛ o hɛnaŋ ndo pɛ, chiliŋii pɔmbuɛi i pum o wou ndu o sondo ni a yooleŋ ndoŋ. O koŋ, chiliŋii keŋ nɔla mi i mala ndu mbo muli so koŋ ba o ba o hɛnaŋ le kɔlaŋ. 4 La yiyaŋndɔ vɛlɛ a dɛndɛla bɛndula kua o mɛŋndaŋ choo laŋ. Mɛɛ hueiyii bɛnduei mi i nɔla kɔlaŋ a dɛndɛlaŋ ndaŋ. Mi che bɛɛ mi la wa la bɛndu bɛndu ni, kɛ nyɛ nyumbu laŋ le kɔlaŋ ba wana kua a dɛndɔɔ wo hɛnaŋ ndo, o cho bɛɛ nyɛ bɔɔ le. 5 Lende diɔɔmuleŋ le cho wana chioo o sondo ni. Dialii pɔmbuɛi naa le cho ni, kɛ yoŋgala bɛndulaŋ le kialu ni. Nya pila la sina maa yiŋnde pɔmbɔleŋ leŋ le simnuŋ yiŋnde bɛnduleŋ ni, mi le kuɛ a yondoo lomɔɔ kɛ kɛ. 6 Mɛɛ yiŋndeŋ le cho yɛ, lende diɔɔmuleŋ le cho ni. Te o wa maa yɔŋɔɔ pɛ, o dialluŋ wana chioo niŋ kinɛi ŋ nɔla mi ŋ tuu cho diɔɔmuleŋ le cho wo a chieeŋ yɔŋ wɔɔŋndo. Mi le tosa mi dɛnɛ wɔɔŋndo tiu wana chioo niŋ kpou. Diɔɔmuleŋ le mal yiŋndeŋ mi yiŋnde leŋ le tɛɛmbuu yoomu wana chioo paku. Nduyɛ nyɛ luei yiŋnde diɔɔmuleŋ le mal leŋ kpaayaa le hiouwɔɔ lachi a sandei yo o chɛŋ tum o fondaŋ nyɛ palaa naa Mɛlɛka duau wanaa wɔɔŋnda wa. 7 Waŋnda nɔla ma manda visi o visi, kɔ bii a visiaa yonduaa, a youwa, a visiaa lakɛkɛuwa, a suuwa. Visiaa suula yɛ yiaa kpou wana chioo nɔla mbo manda nda. 8 Kɛ diɔɔmuleŋ ndeŋ wana o wana nɔla mbo manda leŋ te. Diɔɔmuleŋ le cho nyɛ dɛnɛ wɔɔŋ bɛndu. Le chɛl le waa doŋ doŋ te. Nduyɛ yɛima fula o diɔɔmuleŋ ndaŋ ma dii wana chioo kpali. 9 A diɔɔmuleŋ naa ŋ saŋgala Masanɔɔ Mɛlɛka o cho finya naa wo ni. O koŋ kɔɔli, a diɔɔmule leŋ koni naa ŋ yiou vɛlɛ chaaŋaa naa waŋnda chieeya a Mɛlɛka toosiaa haa maa velaŋndɔ wa ni. 10 Sondo pilɛ naa ŋ saŋgala koŋ Mɛlɛka wo, a ndu koni naa ŋ yiou vɛlɛ waŋnda ni. Hei ndoo i nɔ mi i yɔnuŋ nya tɛɛŋ te chaaŋaa niaa. 11 Mɛŋma naŋ le kolɔɔ waŋ a mɛŋma niŋ le kolɔɔ le waŋ ma fula o pee kolaa pilɔɔ le. 12 Chaaŋaa niaa, yɔm nda veelu aa, fikiiyo wo, o kum ɔlifiiyaŋ te. Nduyɛ tɔlɔɔ nda veelu aa, kilepiiyo wo, o kum fikiiyaŋ te. Lende koni, naa mɛŋma wɔɔŋndaŋ ma fula wa mɛŋma kɛndɛma fula loŋ te. 13 Te wana wa nya tɛɛŋ mbo nɔ kɔl kaloo a sina pɛŋgoo pɛ, mɛɛ wana waa lende o chɔm ndɔ a kaala kɛndɛlaŋ tosaa maa o nɔ kɔl kaloo. Wana koŋ o chɔm ndɔ kɔl kalu ndɔɔ a tusiŋndo o nyɛ o nyɛ niŋ o tosa. 14 Kɛ te paŋaliaŋndaŋ a nɛiyɔŋndaŋ la wa nya o lakɔl pɛ, nduyɛ mi la hɛnaŋ a dɛnɛ kɛndɛ chaaŋnda le mɛɛ nya pila, mɛɛ o bɛnda mi la kelu yoŋga maa la kendu kɔl te. Kani fuule, te la kelu yoŋga waa lende pɛ, mɛɛ yɔŋ wɔɔŋndo nya wa koŋ tosaa ni, tonyaa balaŋ mulioo a makɔɔ. 15 Kɔl kalu waa lende cho kɔl kalu waa o Mɛlɛka le. Kɔl kalu waa chieeŋ naŋ cho koŋ ni. Kɔl kalu iwana chieeyaa cho koŋ ni. Nduyɛ o nyinaa wɔɔŋnda lo o chaŋ ni. 16 Ba o ba paŋaliaŋndo wa pɛ, a kiɔɔ hɛnaŋndo a dɛnɛ kɛndɛ chaaŋnda, a sɛɛŋgiaŋndaŋ, sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ suu o suu, muŋ wa loŋ ni. 17 Kɛ, kɔl kalu chaŋ hoo o Mɛlɛka lo wo, ndu ndu cho teŋgeŋ. Ndu ndu te waŋndo nɔ ndu pɛ, i tasei peŋ kaa ndɔɔ wa mawaa o diandaa walaŋ Mɛlɛka o hɔl. Nduyɛ kɔl nyuloo o nɔ ni. Wana nɔ isɔɔ a wana le wo o wa ni. Wana yaŋ wana lani wo o wa ni. Nduyɛ nyiɛɛyii waŋnda chieeya o nɔ tau ni. Pɛŋgu o pɛŋgu sɔɔŋ kɛndɔŋ o tosa ni. O ve wana chɔm yɛ yɛ ŋwaŋ tɛɛŋ te. Nduyɛ wana wana nɔla ma tiindaŋ o wa ni. 18 Nduyɛ wanaa luei haa kɔlta nyululaŋ waŋnda tɛɛŋ nda, o wa maa yɔŋɔɔ pɛ, kɔl nyuloo nda wa koŋ saŋɔɔ ni, mɛɛ waŋndo saŋ nuaa yɛiye yɛ. Nduyɛ dɛnɛ kɛndɔɔ cho hunɔɔ fula o wali nda tosa wo niŋ, mɛɛ waŋnda kuau nuaa yɛiyii nda saŋnde yɛ.
SAA 14-20
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | PITƐ TASOO 1-2
“La Wa Wanaa Diandaa”
(Pitɛ Tasoo 1:14, 15) La wa wanaa tuei Mɛlɛka diom. Nduyɛ yeemaŋ nya aa nɔ niŋ a boondii nya aa sina wɔ tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo le woŋ, la wa lɛ nyɛ yeemaŋ muŋ ŋ dimul nya woŋ tosa le. 15 La wa a diandaa o kaa o kaa niŋ nya tosa, mɛɛ Mɛlɛka o veelu nya le waa wanaa ndɔ wo cho o diandaa yɛ.
Baŋaa—‘Ke Kɛndɛ Kɛndɛ’ Finya Naa Ke Naa Wo
5 Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ kaala diola Chɛhowalaŋ? O kaala naalaŋ niŋ. Chɛhowa yeema naa miŋ wa a diandaa. (Nuawɔ Pitɛ Tasoo 1:15, 16.) Hei sim ni maa ndupilɛ kpe naŋ nɔ ni miŋ piɛi, nduyɛ miŋ diikuŋ ndu a kɔl naa kpou. O wa bɛɛ miŋ wa o tɔɔndaŋndo bɛŋgu, ŋ tiuba miŋ tosa o naŋ nɔla wo a mɛɛ Chɛhowa pɛɛku naa yɛ. Te ŋ tosa pɛ sɔɔŋ a mɛɛ sawala Chɛhowalaŋ la cho yɛ, mɛɛ ŋ ke diola ndɔlaŋ bɛɛleŋ. (Maa. 5:14-16) Ŋ nɔ miŋ chɔm maa sawala ndɔlaŋ la cho nyɛ sɔvɛ nduyɛ maa wana lachoowaa Setana cho ni. Ŋ cho wanaa walaŋ te. Lelaŋ, miŋ benduŋ. Kɛ te ŋ benduŋ pɛ, ŋ nɔ miŋ mulul yɔŋ naa wɔɔŋndo kɔɔ nduyɛ miŋ tosa o kɛndɛ naŋ nɔla wo le miŋ mal sɔɔŋ tɛɛmbuu diola Chɛhowalaŋ ndo tosaa.—Sam 79:9.
(Pitɛ Tasoo 1:16) I cho i poonyiaa o Yau Mɛlɛkaa niŋ maa, mi Mɛlɛka dimi aa: “La wa wanaa diandaa mɛɛ ya I cho wana diandaa yɛ.”
Vɛɛ Naŋ Hɛli yɛ Yelelaŋ Kɛndɔɔ?
6 Mi Pɔɔl sila Kilisiɔŋnda Luom aa: “La chɛl lɛ mi dialuŋ nyaŋ i pilɛ bɛɛ i wa lɛ le yɔŋ wɔɔŋndo tosa le.” Mi Pɔɔl dimul nda vɛlɛ maa a ‘yɔŋguŋ naa Mɛlɛka chua maa wanaa vi niŋ paandu.’ (Luomaŋnda 6:12-14; 8:13) Mɛɛ o kandu nda yauwo hoo poonyiallo, mbo chɔm taamaseliilaŋ lapum a sɔɔŋ wɔɔŋ dialuŋ naŋ ŋ tosa woŋ okɔɔ. Mi Baabuiyo dimi a sɔɔŋ waŋnda chieeya tosa woŋ okɔɔ aa: “Diomnda kɔl tuulaŋ la cho nda fulaa o sondo.” Mi Kilisiɔŋnɔɔ nɔɔliaa dialuŋ ndɔŋ kpou te o soliŋ pɛ falii kɛ kɛ kpeku le hakioo tosaa. (Luomaŋnda 3:13-18) Te o yɔŋ pɛ mi Kilisiɔŋnɔɔ soliŋ dialuŋ ndɔŋ kpeku le sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosaa, o cho dialuŋ ndɔŋ sɔŋndo ke. Le taamaseliiyo, te Kilisiɔŋnɔɔ wa pɛ sɔɔŋ nɔɔlɛiyoŋ nuaa, mɛɛ wunduma tum fonduaŋ ma cho naa yɛ, te koŋ te, wunduma nɔ tandaa waŋ, mɛɛ hɔlta ndɔlaŋ o cho naa lueiyo o yɔŋ wɔɔŋndo niŋ ni. Nduyɛ, dialuŋ ndɔŋ kpou o cho vɛlɛ nɔɔliaa ni. O hei niŋ, piɛile ndɔleŋ le simnuŋ maa sala nɔ sɔŋndo wo. Nduyɛ, Mɛlɛka chɛl piɛile waa lende le. (Ditɔnɔmii 15:21; Pitɛ Tasoo 1:14-16; Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:11) Fulamakɔɔli wɔɔŋ wɔɔŋndo pila o sɔla ni le yelelaŋ waa naa.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Pitɛ Tasoo 1:10-12) Mi wanaa suaa le Mɛlɛka wa a yaasiaa sindɛ fɛsɛ fɛsɛ bɛndu, a pioŋɔɔ hoo okɔɔ. Nduyɛ ma dimi suɛi waa lachi a kɛndɛi bɛndui Mɛlɛka wa nya hei hunɔɔ tosallo ve okɔɔ. 11 Nduyɛ, mi Kiliti Nyina ndɔ wa nda kɔɔli wo dimi a mɔnɛi Kiliti ndu oo nɔ le hunɔɔ biyɔɔ ve okɔɔ, nduyɛ mbo dimi vɛlɛ a dɛnɛ kɛndɛ bɛndu wa hunɔɔ yɔnɔŋ o koŋ kɔɔli wo. Ma kindi le mi nda aa sina boondii suɛi kalɛi ndi ii nɔ le yɔnɔŋndo ve, a mɛɛ ndi ii nɔ le yɔnɔŋndo yɛ. 12 Mi Mɛlɛka lo o koŋ, mbo chɔm wanaa suaa le Mɛlɛka wa maa, sɔɔŋ nda wa dimioo woŋ maa o ve le nda pila le, maa le nya nda wa muŋ dimioo ni. Nduyɛ, a sɔɔŋ muŋ okɔɔ nya tuei ni mi wanaa dimul waŋnda Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛkaa wa a dimi. Ma dimul nya Yooŋgu Kɛndɔɔ hoo, sanaa o kpaaya Nyina Diandaa Mɛlɛkaa o ke nda wo niŋ, Nyina o yɔŋ chɔnɔŋndo ɛchɛnɛ wo. Kiilaa Mɛlɛkaa bɛɛ nda aa hɛnaŋ ma sina sɔɔŋ muŋ pɛŋgu.
w08-E 11/15 21 ¶10
Yaandiaa le Nyɛ Yau Chemisi a Yau Pitɛ Wo Dimi Wo
1:10-12. Maalikɛiya ndaa nɔ yeemɛi tau le pɛɛkoo ma bii sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ bila, vɛlɛ a sɔɔŋ wanaa ndaa suaa le Mɛlɛka wa ndaa poonyiaa a kunda leKilisiɔŋ ndoo sɔla pɔyaŋndo wo okɔɔ. Kɛ, mɛɛ a teleŋ Chɛhowa kandu waa a kunda leKilisiɔŋndo latulu wo mi sɔɔŋ muŋ fula. (Ɛfi. 3:10) Baa o bɛnda miŋ tol taamasi maalikɛiya kɔɔli miŋ kindiŋ le “yaasiaa isɔɔ o isɔɔ fee” a Mɛlɛka okɔɔ le?—1 Kɔliŋ. 2:10.
(Pitɛ Tasoo 2:25) Mɛɛ saa o laasiaŋ nuaa yondoo niŋ yɛ, lende nya wa a laasiaŋnda ni. Kɛ pɛŋgoo hoo niŋ Mɛlɛka miiŋgu a nya le mi la tol wana manda nya wo kɔɔli, mɛɛ waŋndo o manda nuaa saa nduaa yɛ. Ndu cho wana manda nya wo ni.
it-2-E 565 ¶3
Simlachinɔɔ
Simlachinɔ Bɛndoo. Pitɛ Tasoo 2:25 soo a nyɛ cho o Aisaya 53:6 niŋndo a wanaa cho maa ‘saa laasiaŋnda yɛ’. Nduyɛ mi Pitɛ dimi vɛlɛ aa: “Kɛ pɛŋgoo hoo niŋ Mɛlɛka miiŋgu a nya le mi la tol wana manda nya wo kɔɔli”. Chɛhowa Mɛlɛka cho wana manda naa wo ni o bolle Baabuileŋ le soo a ndu okɔɔ wo. Kanifuule wanaa Pitɛ wa suɛi a nda okɔɔ wa ve wanaa laasiaŋ ma mal Chiisu Kiliti le. Kɛ sanaa o ndu niŋ nda miiŋgu Chɛhowa Mɛlɛka o ibuŋ ni, o cho wana mandaa lasaa bɛndoo le wanaa nduaa wo. (Sam 23:1; 80:1; Chɛlui 23:3; Isi 34:12) Chɛhowa cho simlachinɔ Bɛndoo ɔɔ wana cho naa hɔlteŋ choo wo ni. (Sam 17:3) Hɔlte o cho naa choo leŋ (Gr., e·pi·sko·peʹ) le sim le yamɛi o cho naa hunɔɔ kilul le, a mɛɛ i wa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ C.E. Chulusɛlɛm yɛ. Nduyɛ hei kenduŋ a teleŋ Chulusɛlɛm sɔla tambeiyo le. (Luku 19:44) Ɔɔ, hei ndii huŋ niŋ a fulamakɔɔlilaŋ tau vɛlɛ a tɔnɔlaŋ, a mɛɛ i yɔŋnuŋ niŋ wanaa cho Mɛlɛka saŋgalaa wa o “paale Masanɔɔ cho hunɔɔ leŋ choo yɛ [Gr., e·pi·sko·pesʹ].”—1 Pitɛ 2:12.
Diomndaŋ Veeloo Baabuiyo Niŋ
(Pitɛ Tasoo 1:1-16) Ya Pitɛ, ya cho hoo wana Chiisu Kiliti vem maa hɔlte ndɔ wo, ya cho yauwo hoo poonyiaa ni. I cho ndu poonyiaa naa nya wanaa Mɛlɛkaa chua, nya cho mialla ba o ba fee o buŋgaŋ muŋ niŋ nda, Poŋtɔɔ, a Kaleesia, a Kapadoosiaa, a Eesia, a Bitiniaa. 2 Paandu pa Mɛlɛka Finya naa o kɛɛsiaa mbo hɛli nya le waa wanaa ndɔ ni. Nduyɛ nya Nyina Mɛlɛkaa o siiŋguu wanaa kasi wa ni. O tosa hei le mi la tosa nyɛ Chiisu Kiliti dimul nya wo, o koŋ, mi la sɔla dindioo a kooma Chiisuaaŋ, mi la simnuŋ a diandaa Mɛlɛka o hɔl. I cho piɛileŋ maa Mɛlɛka yiyaŋ nya choo tau, nduyɛ mbo ke nya kɔl nyuloo chapooli. 3 La ŋ lisaŋ Mɛlɛka, Masanɔ naa Chiisu Kiliti finya ndɔ. O tuiinuŋ naa inyiɛɛ tau, mbo tosa mi ŋ wa o yoomu sɛnɛi niŋ. Le hei miiŋgu Chiisu Kiliti miiŋgu yoomu wo, o tosa mi ŋ sɔla kɔlta simulaalaŋ nyɛ kɛndɛ yi. 4 Nduyɛ o tosa mi ŋ wa lehɔl o nɛi kpeekpei le mi Mɛlɛka kɔ ke naa nyɛm kɛndɛŋ o kɛsul wanaa nduaa woŋ. O manda muŋ kɔdɔ ɛchɛnɛ le nya. Naa ŋ cho kaŋ nda, loŋ ndu ŋ se le, ŋ tembu le, nduyɛ ŋ fula o baa niŋ te. 5 Nduyɛ tiindaŋ nya nɔ wo, o tosa mi Mɛlɛka wa nya mandaa a kpaaya ndɔ bɛndoo. O cho hei tosaa le nya hunɔɔ piŋioo o paale mɛɛlaaleŋ choo, leŋ le yɔnuŋ ni maa paale o cho bɛɛndiaŋ le mbo chɔm mɛɛ o piŋi niŋ waŋnda yɛ leŋ. 6 La wa a kɔlta kɛndɛ le sɔɔŋ Mɛlɛka tosa muŋ kinɛi yoŋ mi che bɛɛ mi kɔltaŋ la wa nya la tambɛi a dɛnɛla palaala yɛ yɛla cho nya choo pɛŋgoo hoo laŋ. La sina pɛŋgu maa le teleŋ biŋgi koni, dɛnɛla palaalaŋ ndaŋ la cho ni. 7 Le sabu nyɛm palaŋ muŋ ŋ yɔnuŋ nya woŋ cho ni, maa le sinaa te la nɔ pɛ tiindaŋndo o Chiisu niŋ lekɛndɛi. Lende koni waŋnda tosa a kooliiyoŋ ni. Mi che bɛɛ kooliiyoŋ ŋ cho nyɛ cho le fɛɛŋ a fɛɛŋ te ni, kɛ nduyɛ mɛɛ ma keeku muŋ o yiŋ, le sinaa maa kooliiyoŋ kɛsɛ kɛsɛ ni. Tiindaŋ nya nɔ o Chiisu niŋ ndo, ndu hiou baa poloŋ a kooliiyoŋ. Lelaŋ, le sinaa te la nɔ tiindaŋndo o Chiisu niŋ pɛ lekɛndɛi, mɛɛ mi sɔɔŋ nyɛm palaŋ muŋ ŋ keeku nya choo. O hei niŋ, te paale Chiisu Kiliti chɔmnuŋ niŋ ŋwaŋnda chiee leŋ le fuuluu pɛ, la cho chandɔɔ sɔla, a naŋɔɔ bɛndoo, a bɛɛleŋ Mɛlɛka o ba. 8 Mi che bɛɛ la chi wɔ Chiisu Kiliti le pilɛ bɛɛ le ni, kɛ nduyɛ mi la nɔ kaalaa le ndu. O koŋ kɔɔli, la cho ndu chɔ mɛɛ naa ŋ suaa bɛɛ nuaa yɛ le ni, kɛ nduyɛ o koŋ niŋ kpou, mi la wa tiindaŋ nyaa dɔwɔɔ o ndu niŋ. Le hei, kɔl kɛndɛ bɛndu bɛndoo cho nya niŋ, lamɛɛlu bɛɛ o nɔ le. 9 Le sabu nya cho a kɔl kɛndɛ wo cho ni, maa tiindaŋ nya dɔu o Kiliti niŋ ndo tosa mi Mɛlɛka wa nya piŋioo. 10 Mi wanaa suaa le Mɛlɛka wa a yaasiaa sindɛ fɛsɛ fɛsɛ bɛndu, a pioŋɔɔ hoo okɔɔ. Nduyɛ ma dimi suɛi waa lachi a kɛndɛi bɛndui Mɛlɛka wa nya hei hunɔɔ tosallo ve okɔɔ. 11 Nduyɛ, mi Kiliti Nyina ndɔ wa nda kɔɔli wo dimi a mɔnɛi Kiliti ndu oo nɔ le hunɔɔ biyɔɔ ve okɔɔ, nduyɛ mbo dimi vɛlɛ a dɛnɛ kɛndɛ bɛndu wa hunɔɔ yɔnɔŋ o koŋ kɔɔli wo. Ma kindi le mi nda aa sina boondii suɛi kalɛi ndi ii nɔ le yɔnɔŋndo ve, a mɛɛ ndi ii nɔ le yɔnɔŋndo yɛ. 12 Mi Mɛlɛka lo o koŋ, mbo chɔm wanaa suaa le Mɛlɛka wa maa, sɔɔŋ nda wa dimioo woŋ maa o ve le nda pila le, maa le nya nda wa muŋ dimioo ni. Nduyɛ, a sɔɔŋ muŋ okɔɔ nya tuei ni mi wanaa dimul waŋnda Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛkaa wa a dimi. Ma dimul nya Yooŋgu Kɛndɔɔ hoo, sanaa o kpaaya Nyina kasioo o ke nda wo niŋ, Nyina o yɔŋ chɔnɔŋndo ɛchɛnɛ wo. Kiilaa Mɛlɛkaa bɛɛ nda aa hɛnaŋ ma sina sɔɔŋ muŋ pɛŋgu. 13 Lelaŋ, la bɛɛndiaa kɔlta nyalaŋ le nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋ ndo tosaa. La manda nya pila a mɛɛ kaala nyalaŋ la nɔ mi la wa yɛ. Nduyɛ la wa lehɔl o nɛi kpeekpei le kɛndɛi Mɛlɛka cho nya hunɔɔ tosal o paale Chiisu Kiliti chɔmnuŋ niŋ ŋwaŋnda chiee leŋ choo ve. 14 La wa wanaa tuei Mɛlɛka diom. Nduyɛ yeemaŋ nya aa nɔ niŋ a boondii nya aa sina wɔ tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo le woŋ, la wa lɛ nyɛ yeemaŋ muŋ ŋ dimul nya woŋ tosa le. 15 La wa a diandaa o kaa o kaa niŋ nya tosa, mɛɛ Mɛlɛka o veelu nya le waa wanaa ndɔ wo cho o diandaa yɛ. 16 I cho i poonyiaa o Yau Mɛlɛkaa niŋ maa, mi Mɛlɛka dimi aa, “La wa wanaa diandaa mɛɛ ya I cho wana diandaa yɛ.”
SAA 21-27
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | PITƐ TASOO 3-5
“Mɛɛlula Chieeŋndo Hoo la Cho lɛ Levil Te”
(Pitɛ Tasoo 4:7) Mɛɛlula chieeŋndo hoo la cho lɛ levil te. Lelaŋ, la manda nya pila a mɛɛ kaala nyalaŋ la nɔ mi la wa yɛ, nduyɛ mi la wa a bɛɛndiaŋ. Koŋ tosa mi la nɔla le Mɛlɛka piɛiyo nyɛ kɛndɛi.
w13-E 11/15 3 ¶1
La Wa a Puɛiyaŋ o Mɛlɛka Piɛiyo Niŋ Te
MI WANA mɛŋgɛlaa pilɛ dimi aa: “Teleŋ kendu le loo lahɔllo cho te paaleŋ le hiŋ pɛ le siɔɔ ni.” I cho tonya maa, wanaa lɔl niŋ lahɔl pii le sabulaŋ lapum nda nɔla ma chɛl maa hei cho tonya. O nɛi pilɛ koŋ choo, Kilisiɔŋnda hau bɛɛ nɔ simul waa lende, kanifuule ŋ cho niŋ pɔŋgeŋ o chieeŋ wɔɔŋ Setanaa niŋ. Nduyɛ sɔɔŋ cho hiouwɔɔ lachi a wɔuleŋ mbo hiau teleŋ kɛ kɛ. (Luomaŋ. 13:12) Nuawɔ se kpundɛ bɛndu wa le naa wo, te ŋ lɔl o Mɛlɛka piɛiyo niŋ a boondii naŋ fuuluu niŋ hei ye pɛ. I cho suɛi taasi le miŋ “wa a bɛɛndiaŋ” nduyɛ miŋ yaŋ nilaŋ o sila Baabuiyo cho naa kioo wo maa, “la manda nya pila a mɛɛ kaala nyalaŋ la nɔ mi la wa yɛ, nduyɛ mi la wa a bɛɛndiaŋ. Koŋ tosa mi la nɔla le Mɛlɛka piɛiyo nyɛ kɛndɛi.”—1 Pitɛ 4:7.
(Pitɛ Tasoo 4:8) Kɛ nduyɛ suɛi cho suɛi lebolle kpou ve, ndi cho ni maa la kaaliaŋ vellaa velle a kɔl kpou. Kani fuule, te la kaaliaŋ pɛ, la nɔla le teleŋ o teleŋ mi la mal chaaŋaa nyaa le sɔɔŋ wɔɔŋ nda tosal nya woŋ.
w99-E 4/15 22 ¶3
Mɛɛ Ŋ Looku Ma Sina Nduyɛ Ma Chɔulaba Dialuŋ Vilɛiyoŋ o Mɛlɛka Piɛiyo Niŋ Yɛ
Kɛsiŋ diomnda kɔl dɛɛniaala Pitɛ wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo poonyiallaŋ o kɔl maa: “Mɛɛlula chieeŋndo hoo la cho lɛ levil te. Lelaŋ, la manda nya pila a mɛɛ kaala nyalaŋ la nɔ mi la wa yɛ, nduyɛ mi la wa a bɛɛndiaŋ. Koŋ tosa mi la nɔla le Mɛlɛka piɛiyo nyɛ kɛndɛi. Kɛ nduyɛ suɛi cho suɛi lebolle kpou ve, ndi cho ni maa la kaaliaŋ vellaa velle a kɔl kpou. Kani fuule, te la kaaliaŋ pɛ, la nɔla le teleŋ o teleŋ mi la mal chaaŋaa nyaa le sɔɔŋ wɔɔŋ nda tosal nya woŋ.” (1Pitɛ 4:7, 8) I wa tɛtɛlɛ le mi biondɔŋnda wanachioo—la wana cheleŋnda tosalaŋ, a la naalaŋ—la hiou waŋndo o kɔl kɔɔli, nduyɛ mi hei tɛɛmbuu ndu kɔllo. Setana sina walaŋ maa waŋchieeya nɔ dialuŋ vilɛiyoŋ muŋ. Mbo soliŋ kaa ndɔ kaŋgalaa kpeku le piɔuwaŋndo waŋnda lueiyo tɛɛŋ. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ wa chɔ chɔ le acheleŋnda malɔɔ haki sanaa a kaala yiŋgoloŋndo chɔmndo le o pilɛ a o cheleŋndo, nduyɛ ŋ nɔ miŋ “ke masa nyinaa wɔɔŋnda fondaŋ o fondaŋ o kuŋgulaŋ te.”—Ɛfisiaŋnda 4:25-27.
(Pitɛ Tasoo 4:9) O koŋ kɔɔli, chiɛila nyalaŋ la wa la kumbiaŋ lɔɔ lɔɔ le chaaŋaa nyaa wanaa laalaŋnda. Nduyɛ la tosa ndi a ŋɔɔchiaŋ te.
O Bɛnda le Waa Wana Ikɛndɛ!
2 Nyɔɔ opilɛ o Pitɛ dimul puaapiliaa nduaa le ma tosa wo cho ‘chiɛila ndalaŋ waa la kumbiaŋ lɔɔ lɔɔ’ ni. (Pitɛ Tasoo 4:9) Pitɛ wa puaapiliaa a ndepiliaa nduaa dimullo le ma tosal ‘chaaŋaa ndaa wanaa laalaŋnda’ kɛndɛi, mi che bɛɛ ndaa siiniaŋ vellaa velle nduyɛ ma wa sɔɔŋ tosaa diompilɛ. Vɛɛ kɛndɛi tosaa wa yɛ nda mala?
3 I wa hunɔɔ a chaŋyɛi kpɛɛluŋnde nda tɛɛŋ. Num yɛ? A loonuŋ teleŋ kɛndɛ waŋndo veelu num o ndu lo chiɛiniŋ ndo? Nduyɛ teleŋ ŋ veelu waŋndo o numndo chiɛiniŋ ndo, mi hei huŋ a chaŋyɛi kpɛɛluŋnde nya tɛɛŋ. Nɛi kɛndɔɔ le puaapiliaa a ndepiliaa sinaa cho nda kɛndɛi tosallo ni. Chaŋyɛi kpɛɛluŋnde ndii nɔ mii wa Kilisiɔŋaa wa o teleŋ Pitɛ wo niŋnda tɛɛŋ kanifuule, bahawɛilaŋ la wa hiouwɔɔ lachi a wɔuleŋ. Naa bɛɛ nɔ miŋ tosa nyɛpilɔɔ kpe o “palɛi mɛɛlɛi” hei niŋ.—Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:1.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Pitɛ Tasoo 3:19, 20) Nduyɛ mbo kua o inyinaya naa wanaa vi wa nyinaa ndaa cho o biyɔɔ niŋ nda, mbo kɔ dimul nda yooŋgu kɛndɔɔ. 20 Wanaa kɛɛ lɔɔ koŋ le nyɛ Mɛlɛka dimi wo tosaa boondii Nuuwa wa dɛndɛ bɛndoo toosiaa ve wa, nyinaa ndaa wa kaŋ ni. A boondii Nuuwa wa dɛndɛ ndɔɔ toosiaa ve, mi Mɛlɛka hiau lachi a waŋnda haa biuwɔŋndo. A boondii keŋ waŋnda nyɛ pɔmbɔ koni a luɛi o dɛndɔɔ niŋ ni, wanaa ŋɔmaa kpe, mi Mɛlɛka piŋi nda a mɛŋndaŋ.
w13-E 6/15 23
Nyunala Wanaa Nua o Yaula Naalaŋ Niŋnda
Baabuiyo dimi maa mi Chiisu ‘dimul nyinaa wa o biyɔɔ niŋnda yooŋgu kɛndɔɔ.’ (1 Pitɛ. 3:19) Yɛɛ hei sim yɛ?
▪ Mi wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo Pitɛ chɔm maa, ‘maalikɛiyaa kɛɛ lɔɔ koŋ le nyɛ Mɛlɛka dimi wo tosaa boondii Nuuwa wa dɛndɛ bɛndoo toosiaa ve wa, nyinaa ndaa wa kaŋ ni.’ (Pitɛ Tasoo 3:20) I cho kpendekele maa a maalikɛiyaa ndaa tol nilakalula Setana laŋ kɔɔli wa Pitɛ wa suɛi ni. Mi Chudi chɔm maa maalikɛiya haa, “apum naa simaa Mɛlɛka ke nda wa a hini kɔl a keŋ te. Ma mal fondaŋ nda wa wo.” Mbo dimi maa “le hei, mi Mɛlɛka duau nda o yɔlɔŋ le fɛɛŋ a fɛɛŋ. O koŋ kɔɔli, mbo duau nda o sooŋ nyumma kpiŋgbi bɛndoo niŋ, le mbo lo o koŋ haa, mi paale bɛndule o kilul niŋ nda yamɛi leŋ le fuuluu.”—Chudi 6.
O nɛi kuɛɛ choo maalikɛiya tosa yɛ nila kalulaŋ o teleŋ Nuuwa wo niŋ? Tuupa mi Mɛŋma Koŋgi Bɛnduaŋ ma huŋ, mi nyinaa wɔɔŋnda haa tosa nyɛ Mɛlɛka ndoo kɛɛsiaa le nda le wo. Ndu cho ni, ma chua dialuŋ iwanachieeyaŋ. (Chɛ. 6:2, 4) Le handɔɔ lechoo, maalikɛiyaa ndaa tosa haa kaa ihinioo a waŋlaanduaa wa wa ndapila lueiyo o kpundɔɔ niŋ. Mɛlɛka ndoo toosiaa maalikɛiya le chiɛiniŋndo tosaa a waŋlaanduaa le. (Chɛ. 5:2) Mɛlɛka cho hunɔɔ Maalikɛiyaa dɛnɛwɔɔŋaa nilakaluaa haa tɛɛmbuu a teleŋ o kɛɛsiaa wo kinɛi. Kɛ le suŋ suŋndɔ, a mɛɛ Chudi dimi yɛ, a cho wɔ a kɛsiaa o “sooŋ nyumma kpiŋgbi bɛndoo niŋ.” O dimi niŋ, a cho o biyɔɔ niŋ o nɛi iMɛlɛkayaa choo.
Teleŋ kuɛɛ nduyɛ vɛɛ Chiisu dimul lɛ ‘nyinaa cho o biyɔɔ niŋ nda yooŋgu kɛndɔɔ’? Mi Pitɛ poonyiaa maa a teleŋ Chiisu ‘miiŋgu yoomu o inyinaya wo’ hei yɔŋnuŋ. Kɛsiŋ o kɔl maa mi Pitɛ dimi maa mi Chiisu dimi “yooŋgu kɛndɔɔ.” Le mɛɛ Pitɛ dimi suɛi hei maa suɛi ndii hiou niŋ nde yɛ, hei chɔm kpendekele maa yooŋgu kɛndɔɔ ndoo dimiŋ niŋ fɛŋ malaŋ Pitɛ poonyiaa yau ndɔ tasoo. Mɛɛ wana che pɛ maa, naapum o fulasɛiniŋ Chiisoo kɔɔli o dimul nyinaa wɔɔŋnda haa a mɛɛ nda kilul niŋ nda yamɛi o nɛi sakpoo choo yɛ ni. O ve yooŋgu ndoo chuu nda tiindaŋ kposoŋ te. Yooŋgoo hoo wa a kɔɔsɔ ndaa okɔɔ. (Chona 1:1, 2) Mɛɛ Chiisu chɔm lo lechoo ndɔɔ haaa mbo sɔla piɔmndo nduyɛ mbo miiŋgu yoomu, mi hei chɔm maa Masa Nyinaa Wɔɔŋnda nɔ ndu kpaaya choo le. Le hei, Chiisu ndoo nɔ dioo le nyinaa wɔɔŋnda haa yamɛi kilullo.—Chɔŋ 14:30; 16:8-11.
O chilaŋ niŋ, Chiisu cho Setana nda maalikɛiya kaŋ dɔwɔɔ o yɔlɔŋ mbo wou nda o sooŋ yiŋgilɛi nɔ la mɛɛlu le wo niŋ. (Luku 8:30, 31; Sɔɔŋ. 20:1-3) Tuupa mi teleŋ koŋ o fuuluu, nyinaa nila kaluaa haa cho wɔ wa o nyumma kpiŋgbi iMɛlɛkayaŋ niŋ, nduyɛ tambii ndɛi cho niŋ kpɛɛluŋ.—Sɔɔŋ. 20:7-10.
(Pitɛ Tasoo 4:6) Wanaa vi haa wa, mi Mɛlɛka kɔɔsa a nda boondii nda wa yoomu o chieeŋndo niŋ nde, mɛɛ o kɔɔsa a waŋnda kpou yɛ. Kɛ, mɛɛ nda vi, nda bɛɛ mi Kiliti dimul nda yooŋgu kɛndɔɔ, le mi nyinaa ndaa a wa yoomu mɛɛ Mɛlɛka hɛnaŋ yɛ.
w08-E 11/15 21 ¶8
Yaandiaa le Nyɛ Yau Chemisi a Yau Pitɛ Wo Dimi Wo
4:6—Nɛɛ waa wa yɛ “wanaa vi haa” nduyɛ “mi Kiliti dimul nda yooŋgu kɛndɔɔ” wa? Wanaa kaŋ wa wanaa ndaa nɔ ichaŋya a Chɛhowa kposoŋ te wa ni ɔɔ a ndaa vi o Mɛlɛka piɛiyo niŋnda, tuupa ma tuɛi yooŋgu kɛndɔɔ. (Ɛfi. 2:1) Mɛɛ nda dɔu tiindaŋndo o yooŋgu kɛndɔɔ hoo niŋ, ma miiŋgu yoomu, koŋ cho ni, ma sɔla niŋ chaŋyɛi a Chɛhowa.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Pitɛ Tasoo 3:8-22) Nyɛ ya I nɔ mi I dimul nya o mɛɛlulaŋ ndo, ndu cho hoo ni. Nya kpou la nɔ yiyaŋ pilɔɔ. Kɔlta nyalaŋ la wa o chaaŋaa nyaa lo vellaa velle. La nɔ kaalaa le chaaŋaa nyaa wanaa laalaŋnda. La nɔ buulaŋ chaaŋaa nyaa. Nduyɛ la wa wanaa yoŋga le. 9 A yɔŋ bɛɛ mi waŋnda tosal nya dɛnɛ wɔɔŋndo, la miŋgul nda a i wɔɔŋ te. Kɛlɛŋgaa, a yɔŋ bɛɛ mi waŋnda yei nya, la yei nda sɔŋgɔ koŋ te. Yɔŋi nya miŋgul nda a o wɔɔŋ yɛ, la dɔu nda sala. Kani fuule, le hei Mɛlɛka veelu nya le waa wanaa ndɔ ni. Nduyɛ te la tosa hei pɛ, o dɔu nya sala. 10 I cho i poonyiaa o Yau Mɛlɛkaa niŋ aa, “Wana o wana yeema mbo de yoomoo tɔnɔ pɛ, nduyɛ mbo yeema le waa o dɛnɛ kɛndɔɔ niŋ pɛ, mɛɛ wana waa lende o suaa diomnda wɔɔŋ a chaaŋaa nduaa waŋnda chieeya okɔɔ le, nduyɛ o dimi lachoowa le. 11 Wana waa lende o mal yɔŋ wɔɔŋndo tosaa, mbo tosa nyɛ bɛnda wo. Wana koŋ, o kindiŋ kpiŋ le mi kɔl nyuloo o wa nda tɛɛŋ nda chaaŋaa nduaa waŋnda chieeya. 12 Kani fuule, wanaa cho haa ma wa sakpo o kelala ndalaŋ niŋ nda, mandaa Masanɔɔ Mɛlɛka manda nda ni. Nduyɛ te a piɛi ndu pɛ, tueiyɔɔ o tuɛi piɛile ndaleŋ ni. Kɛ wanaa tosa dɛnɛ wɔɔŋndo wa nda nda, simullo Masanɔɔ Mɛlɛka simul nda ni.” 13 Te o wa pɛ ma wa a dialluŋ fulaa le suɛi bɛnda ve tosaa pɛ, o nɛɛnɛ yɔŋ yɛ num nyɛ? 14 Kɛ nduyɛ te o wa pɛ mi waŋnda tosa ma sɔla nyɛ palaa le suɛi bɛnda ve tosaa, mɛɛ a pɛl tɔnɔɔ. Lelaŋ, la wo wanaa tosa mi la sɔla nyɛ palaa wa le, nduyɛ buulaŋ o buulaŋ wa nya le. 15 Nyɛ nya nɔ mi la tosa wo, ndu cho ni maa, la chua Kiliti maa Masanɔɔ Mɛlɛka nya, nduyɛ mi la chua ndu kpeekpei maa wana tase o kɔlta nyalaŋ niŋ. Nduyɛ te wana o wana nyuna nya a tiindaŋ nya nɔ o Kiliti niŋ ndo okɔɔ pɛ, la wa a bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le nda chɔmndo. 16 Kɛ nduyɛ te la wa waŋnda ndu chɔmndo pɛ, la dimul nda nyɛ kɛndɛi o bɛɛle kɛsiaa niŋ. Kɔlta nyalaŋ la wa nyɛ kɛndɛ walaŋ. Koŋ tosa te waŋnda dimi sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ, a nya okɔɔ le sɔɔŋ kɛndɛŋ nya cho tosaa maa buɛiyaa Kiliti yɛ pɛ, siɔmbulaŋ la bii nda le nyɛ nda dimi koŋ ndo. 17 Kani fondole, te o wa pɛ maa hɛnaŋ Mɛlɛkaa i cho ni, maa la sɔla nyɛ palaa, mɛɛ o naŋ mi la sɔla nyɛ palaa le suɛi bɛnda ve tosaa, mbo hiau a nyɛ palaa sɔlaa le suɛi wɔɔŋnde tosaa. 18 Kani fuule, le yɔŋnda wɔɔŋnda waŋnda tosa laŋ Kiliti vi ni. Le pilɛ o vi ni. Nduyɛ piɔm le pilɛ koŋ cho letuu. Mi wana tosa yɔŋ wɔɔŋ te wo wu, sɔŋgɔ wanaa yɔŋ wɔɔŋnda. Kiliti vi le mbo bɛɛndiaa naa tɛɛŋ naa Mɛlɛka waa. Boondii waŋnda dii ndu ve, o wa o iwana chieeya. Kɛ miŋgi Mɛlɛka miŋgi ndu yoomu wo, o inyinaya o cho ni. 19 Nduyɛ mbo kua o inyinaya naa wanaa vi wa nyinaa ndaa cho o biyɔɔ niŋ nda, mbo kɔ dimul nda yooŋgu kɛndɔɔ. 20 Wanaa kɛɛ lɔɔ koŋ le nyɛ Mɛlɛka dimi wo tosaa boondii Nuuwa wa dɛndɛ bɛndoo toosiaa ve wa, nyinaa ndaa wa kaŋ ni. A boondii Nuuwa wa dɛndɛ ndɔɔ toosiaa ve, mi Mɛlɛka hiau lachi a waŋnda haa biuwɔŋndo. A boondii keŋ waŋnda nyɛ pɔmbɔ koni a luɛi o dɛndɔɔ niŋ ni, wanaa ŋɔmaa kpe, mi Mɛlɛka piŋi nda a mɛŋndaŋ. 21 Te o wa maa yɔŋɔɔ pɛ, mɛŋma yuŋgu Nuuwaa wo sɔla piŋioo a maŋ ndaŋ, velaŋ ndɔɔ cho yiŋɔɔ ni. Nduyɛ pɛŋgoo hoo, a yiŋɔɔ nya sɔla pioŋɔɔ ni. Yiŋɔɔ hoo ndu ndu cho le nɔɔ faŋaŋ lekɔɔ le. O cho machuaa piɛileŋ le mi Mɛlɛka pulu kɔlta nyalaŋ mi la dendu fo. Nduyɛ yiŋɔɔ hoo, o piŋi nya mapiŋiaa sanaa a miiŋgu Chiisu Kiliti miiŋgu yoomu wo. 22 Mɛɛ Chiisu miiŋgu yoomu mbo hel o Ɛchɛnɛ mbo kɔ wa o fondaŋ lebɛɛ bɛndoo o ba kɛndɛ Mɛlɛkaa choo. Loŋ o cho ni mi kiilaa Mɛlɛkaa kpou, a nyinaa yɛ yiaa cho o hala, ma wa maa lamasa, nduyɛ, ma nɔ kpaayalaŋ nda, ma wa ndu o ba bɛŋgu.
SAA 28–BƐŊGUFƆNƆƆ 3
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | PITƐ DIIŊ NDƆƆ 1-3
“La Kɛsiŋ Paale Bɛndule Chɛhowaleŋ o Kɔl”
(Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:9, 10) Waŋnda a pum a yiyaŋ maa, Masanɔɔ Mɛlɛka cho pindiei le nyɛ o chua buŋgɛi yo tosaa. Kɛ nduyɛ i cho lende le. O cho machuaa nya biuwɔŋndo. Kani fuule, o hɛnaŋ mi wana o wana o huŋ wa o tɛɛmbaa le. O hɛnaŋ mi wana o wana o mal yɔŋnda ndɔla wɔɔŋndaŋ. 10 Hunɔɔ Masanɔɔ Mɛlɛkaa o woolu niŋ ko waŋnda mɛɛ viinɔɔ huŋ nuaa wana ve ndu kɔl te yɛ. O paale leŋ choo, halaa choo choo o faŋaŋ niŋ o lepilɛ niŋ kpe, a bɔɔluuwo kpuu bɛndu bɛndu. Nduyɛ, looŋ choo choo a chieeŋndo a nyɛ o nyɛ cho lechoo ŋ cho ŋɔ mi ŋ tambu.
w06-E 12/15 27 ¶11
Chɛhowa Cho Hunɔɔ Yamɛi Kiolɔɔ o Sandei Choo
Vɛɛ naŋ yiyaŋ yɛ a diomnde mɛyaale Chiisu dimi leŋ ndeŋ okɔɔ maa Chɛhowa cho hunɔɔ yamɛi kiolɔɔ o sandei choo “chɔ chɔ”? “Mi che bɛɛ mi Diom Mɛlɛkaa dimi maa [Chɛhowa] cho biuwɔŋndo,” kɛ o tosa niŋ tamala le hunɔɔ yamɛi kiolɔɔ o sandei choo le. (Luku 18:7, 8; Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:9, 10) O teleŋ Nuuwa wo niŋ, mɛɛ Mɛŋma Koŋgiaŋ ma hiŋ mi ma tɛɛmbuu wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda o lepilɛ niŋ kpe. Lende koni i yɔŋnuŋ o teleŋ Lɔtu wo niŋ ni, mɛɛ yiŋndeŋ le fula o choo choo niŋ, mi le tɛɛmbuu wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda. Mi Chiisu dimi aa: “Lende koni i cho wa o paale Mɛlɛka chɔm niŋ wana nda veelu aa, Po Wana Pɔnɔɔ wo leŋ choo ni.” (Luku 17:27-30) Lende koni ‘kpundɛ bɛndoo cho hunɔɔ wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda delɔɔ choo o lepilɛ niŋ kpe ni.’ (Tɛsaloniaŋ Tasoo 5:2, 3) A tonya, ŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho chɛlɔɔ mi chieeŋ Setanaa hiou lachi le paaleŋ lepilɛ bɛɛ a teleŋ o kɛɛsiaa le sandii nduɛi chɔmndo wo le.
(Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:11, 12) Mɛɛ nya sina nuaa maa nyɛ o nyɛ fee cho hunɔɔ wa o tɛɛmbaa lende yɛ, nduyɛ mi la wa chumndo boondei hei le paale Mɛlɛka kɔɔsa niŋ a chieeŋndo leŋ yɛ, mɛɛ kaala nyalaŋ la wa niko maa wanaa cho a yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo kpou. Nduyɛ la kindi mi paale leŋ le keleŋa fuuluu. Paale leŋ yiŋndeŋ le cho halaa choo choo lomɔɔ ni mbo tambu. Nduyɛ haŋgul bɛndoo o teeŋgiaa niŋ looŋ choo choo.
w06-E 12/15 19 ¶18
“Paale Mɛlɛka Yaawɛɛ Kɔɔsa Niŋ a Waŋnda Leŋ le Cho Niŋ Kpɛɛluŋ”
18 Kaamaa nɔ mbo bii naa le diomnda kɔl dɛɛniaa Pitɛ wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo ke naa le miŋ kɛsiŋ o kɔltaŋ te. Mbo dimi aa: “la wa chumndo boondei hei le paale Mɛlɛka kɔɔsa niŋ a chieeŋndo leŋ.” Vɛɛ naŋ tosa yɛ hei? Nɛiyo opilɛ cho ni maa, ŋ nɔ miŋ yɔŋguŋ naapila le tosaa sɔɔŋ chɔm “maa wanaa cho a yɔŋgaŋ o Mɛlɛka lo kpou” wa naŋ cho ni. (Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:11, 12) Te ŋ wa pɛ a tuandaŋ o sɔɔŋ muŋ tosaa niŋ, hei mala naa miŋ hiou lachi a chumndo a yeemɛi kpeekpei le “paale Mɛlɛka kɔɔsa niŋ a chieeŋndo leŋ.” Diom maKilikiiyo le “la kindi” sim le “waa chɔ chɔ.” O kpeekpei niŋ, ŋ nɔla miŋ tosa le mi teleŋ tɔ lo le mi paale Chɛhowaleŋ le hiŋndo keleŋa chuwɔɔ le. Kɛ, mɛɛ naŋ chum fau paale leŋ, ŋ cho chɔ maa teleŋndo cho keleŋa hiouwɔɔ te ŋ wa pɛ a tuandaŋ o wali Chɛhowaa niŋ.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 15:58.
Yaasiaa le Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
(Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 1:19) O koŋ, mi ŋ chɔɔlu laalaŋ nyɛ kɛndɛ kɛndɛi, a nyɛ wanaa suaa le Mɛlɛka wa a dimi a ndu okɔɔ wo. O wa suɛi kɛndɛ nya bɛɛ mi la yaŋ nilaŋ o nyɛ nda dimi wo. Kani fuule, suɛi hei cho machuaa mɛɛ nyumndaŋ ma wa nuaa ma tualaa, kɛ mi lambuiyo wa o mɛndulaa le mbo lo o koŋ haaa, mi paaleŋ le sɛ yɛ. La yaŋ nilaŋ o nyɛ nda dimi wo le, mbo lo o koŋ, mi nyɛ wawoŋ Kilitioo o dendu nya o lakɔl, mɛɛ luei idiiye i diandu nuaa yɛ.
w08-E 11/15 22 ¶2
Yaandiaa le Nyɛ Yau Chemisi a Yau Pitɛ Wo Dimi Wo
1:19—Nɛɛ cho yɛ “luei idiiye,” teleŋ kuɛɛ i fula yɛ, nduyɛ vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa mi hei yɔŋnuŋ? “Luei idiiye,” cho Chiisu Kiliti ni mɛɛ o simnuŋ Masaa le Masale Mɛlɛkaleŋ. (Sɔɔŋ 22:16) O wɔsi 1914 niŋ, mi Chiisu Kiliti simnuŋ Masaa le Masale Mɛlɛkaleŋ. Hei wa ko mɛɛ paale sɛnɛileŋ le sia naa yɛ. Mi siŋgaŋndo hoo chɔm yilaŋndo a naŋɔɔ Chiisoo vɛlɛ a kpaaya ndɔ leMasaa le Masale Mɛlɛkaleŋ. Yilaŋndo hoo kindila maa ŋ tiuba miŋ tiindaŋ sɔɔŋ Mɛlɛka dimi woŋ. Kɔllo handɔɔ o diom koŋ choo tiuba mbo ke naa nyaaloo, nduyɛ miŋ nɔ sinapɛŋgoo maa Luei idiiye i chɔm.
(Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 2:4) Nya pila la loonuŋ maa, kiilaa Mɛlɛkaa nda aa tosa sindɛ yɔŋ wɔɔŋndo wa bɛɛ, Mɛlɛka mel nda le. Biyɔɔ nda mbo duau nda o fondaŋ nyɛ palaa. Loŋ nda cho o yɔlɔŋ o nyumndaŋ niŋ ni. Nduyɛ loŋ nda cho lo ni haaa, mi paale Mɛlɛka kɔɔsa niŋ a waŋnda leŋ le fuuluu.
w08-E 11/15 22 ¶3
Yaandiaa le Nyɛ Yau Chemisi a Yau Pitɛ Wo Dimi Wo
2:4—Yɛɛ cho yɛ “Kɛhɛna” ɔɔ sooŋ yiŋgilɛiyo, nduyɛ teleŋ kuɛɛ nda dɔu yɛ maalikɛiyaa nila kaluaa leniŋ? Kɛhɛna cho maa chiɛi manyumndo naa nyinaa kinɛi a cho o biyɔɔ niŋ nda, kɛ o cho wana chiee le. O cho ko maa waa o nyumma bɛnduaŋ niŋ te o hiŋ pɛ a sabula kɛndɛla Mɛlɛkalaŋ okɔɔ. Wanaa cho Kɛhɛna wa kinɛi nɔ tiindaŋ kposoŋ le chilaŋ te. Mi Mɛlɛka duau maalikɛiyaa nila kaluaa Kɛhɛna o teleŋ Nuuwa wo niŋ, nduyɛ a cho lo o sooŋ manyum koŋ niŋ haaa ma huŋ sɔla tambei.
Diomndaŋ Veeloo o Baabuiyo Niŋ
(Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 1:1-15) Ya buɛi Chiisu Kilitioo Saimɔŋ Pitɛ, ya o vem maa hɔlte ndɔ wo, ya cho yauwo hoo poonyiaa ni. I cho yauwo hoo poonyiaa naa nya chua kpou, nya sɔla tiindaŋ sɔvɛ pilɔɔ o naa ŋ sɔla o Mɛlɛka niŋ ndo wa. Sabu i yɔnuŋ lende wo cho ni, maa Chiisu Kiliti o cho Mɛlɛka naa, nduyɛ mbo wa wana naa piŋiaa wo, o cho sakpo. 2 Mɛɛ nya cho hiouwɔɔ lachi a Mɛlɛka sinaa nda Masanɔ naa Chiisu, wanaa nda cho kpeekpei ya yɛ, I cho piɛileŋ maa ndu Mɛlɛka o hiou lachi a nya yiyaŋndo choo, nduyɛ mbo hiou lachi a nya kɔl nyuloo kioo tau tau. 3 Kiliti veelu naa le naa bɛɛ mi ŋ sɔla naŋɔɔ ndɔɔ, a dɛnɛ ndɔ kɛndɔɔ. Mɛɛ naa ŋ sina niŋ wana kpeekpei o cho wo yɛ, nyɛ o nyɛ naa ŋ nɔ le sɔlaa le waa yoomu maa wanaa cho le Mɛlɛka, kpaaya iMɛlɛkaya o nɔ wo, o chii naa muŋ ke. 4 Le hei, o ke naa makiaa nyɛm kɛndɛŋ bɛnduŋ o chuel naa muŋ buŋgɛi yoŋ, le nya mandaa yɔŋi sɔɔŋ wɔɔŋuŋ chieeŋndoŋ ŋ chaŋ o yeemaŋ wɔɔŋ waŋnda chiee woŋ niŋ ndoŋ, ŋ tɛɛmbuu yoomula nyalaŋ. Nduyɛ o koŋ kɔɔli, mi la sɔla Mɛlɛkayɛi nduɛi. 5 Le sabu koŋ, vɛlɛ a tiindaŋ nya nɔ o Kiliti niŋ ndo, la kindi vɛlɛ kpoke mi la wa o niilu diandaa niŋ. O fula o niilu diandaa kɔɔli, la kindi vɛlɛ kpoke mi la sina nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋ nya le mi la tosa wo. 6 O fula o nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋ ndo sinaa kɔɔli, la tiu kɔlta nyalaŋ ba. O fula o kɔlta nyalaŋ baa tiuwo kɔɔli, la sim nyɛ kɛndɛ yi o tiindaŋ nya nɔ o Mɛlɛka niŋ ndo choo. O fula o sisilaŋ kɔɔli nyɛ kɛndɛ yi o tiindaŋndo niŋ, la wa yoomu maa wanaa cho le Mɛlɛka. 7 O fula o waa yoomu maa wanaa cho le Mɛlɛka, la biyaŋ vellaa velle maa pɔmbɔɔ a bɛndu. O fula o biyaŋndo kɔɔli maa pɔmbɔɔ a bɛndoo, la kaala wana o wana. 8 Kaalaŋ ndaŋ kinɛi, te la nɔ laŋ pɛ, nduyɛ mi kaala kalalaŋ la hiou lachi a hindɔɔ o yoomula nyalaŋ niŋ pɛ, mɛɛ sina nya sina wana Masanɔ naa Chiisu Kiliti cho wo wo, mɛɛ sina koŋ o ve suɛi fondo fuu le, tɔnɔɔ wa leniŋ ni. 9 Wana laalaŋndo o nɔ kaalaŋ ndaŋ te, mɛɛ o cho machuaa mɛɛ wana chi lapi le wo, kɛlɛŋgaa mɛɛ wana chi kposoŋ te wo o cho yɛ. Wana laalaŋ waa lende mɛɛ o chii puɛɛnɔŋ a yiŋɔɔ o sɔla le yɔŋnda ndɔla wɔɔŋndaŋ ndo. 10 Lelaŋ chaaŋaa niaa wanaa laalaŋnda, la kindi o kala kpoke maa, veelu Mɛlɛka veelu nya mbo chua nya le waa wanaa ndɔ wo, mi la chɔm maa wanaa waa lende nya cho ni. Te la tosa keŋ pɛ, mɛɛ la feŋaŋ o nɛi Mɛlɛkaa choo le. 11 O koŋ, Masanɔ naa Chiisu Kiliti, o cho wana naa piŋiaa wo, mi Mɛlɛka ke naa dioo o fuulaa mɛɛ, le luɛiyɔɔ o masale ndɔle fɛɛŋ a fɛɛŋndeŋ niŋ. 12 Mi che bɛɛ mi la sina niŋ sɔɔŋ muŋ, nduyɛ mi la wa isisi o tonya nda pɛɛku nya wo choo nyɛ kɛndɛ yi ni, kɛ I hɛnaŋ mi wa nya yiyalaŋndo a muŋ okɔɔ teleŋ o teleŋ. 13-14 I sina maa teleŋ ya I nɔ le waa yoomu wo o bendu lɛ le, kani fondole, Masanɔɔ Chiisu Kiliti chɔm ya ndi lende. Kɛ nduyɛ, boondii ya I cho wɔ hei yoomu ve, I chua ndi maa wali ni, le nya waa yiyalaŋndo a sɔɔŋ muŋ okɔɔ, le nya kɔltaŋ kpeeŋiaa le mi la wa muŋ tosaa. 15 Lelaŋ, I cho kindi kpoke mi I chɔm nya nɛi nya nɔla mi la loonuŋ a sɔɔŋ muŋ ndo.