Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
FUOO 1-7
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƆMBAA 7-8
“Sɔɔŋ Yɛɛ Dɔɔŋgɔ Isɔluɛiya Pɛɛku yɛ Naa?”
it-1-E 497 ¶3
Kundaa
O Isɔluɛi niŋ sindɛ, waŋ bɛnduaa ndaa sim hɔlte waŋnda ni. (Ɛsi 10:14) Mɛɛ nda chii tɛndii Mɛlɛkaa taŋgul, mi “waŋ bɛnduaa Isɔluɛi” huŋ a kela ndalaŋ o Mɛlɛka lo. (Nɔ 7:1-11) O teleŋ Nɛhimaya wo niŋ, wanaa ndaa sim le “chɛlaŋ kpeekpeiyo” tosaa wa, nda wa Livaiya, wanaa soliaa lasalaa a ‘laŋgbaa kalaa lelɛŋnda ni.’ (Nɛh 9:38–10:27) Teleŋ Isɔluɛiya wa kelaa o yondo pollo niŋndo, mi waŋnda 250 tual Kolua, Detaŋ, Abiluam a Ɔŋ kɔɔli le Muuse nda Elɔŋ simullo. Wanaa ndaa tol nda haa kɔɔli wa, ‘waŋ bɛnduaa wa waŋnda chilaŋ,’ nduyɛ ma nɔ ‘tɔɔ wa nda wa ni.’ (Nɔ 16:1-3) Mi Muuse tual nɛi chɔmaa Mɛlɛkaa kɔɔli, mbo hɛli laŋgbaa kalla 70 Isɔluɛiya tɛɛŋ le ma mala ndu wolɔɔla lusulɛila waŋnda Isɔluɛi chua. (Nɔ 11:16, 17, 24, 25) Lɛvitikɔɔ 4:15 soo a “waŋ bɛnduaa Isɔluɛi” okɔɔ. Hei chɔm maa wanaa ndaa sim haa hɔlte waŋnda o Isɔluɛi niŋnda wa, bolii layuŋguei, laŋgbaa kalla, wanaa kialaa ŋyamaa, a wanaa wa sovɛiya bolleŋ nda ni.—Nɔ 1:4, 16; Chɔ 23:2; 24:1.
it-2-E 796 ¶1
Lubɛŋ
O dɔɔŋgɔ Isɔluɛiya niŋ, pulale Lubɛŋndeŋ, pulale Simiɔŋ ndeŋ, a pulale Kaadileŋ ndaa chiɛɛliaŋ ni. Kumbuii batouwo nda wa ni, nduyɛ Lubɛŋ wa nda bolleŋ ni. Te ndaa wa pɛ fulaa o dɔɔŋgɔɔ niŋ, yuŋgu Lubɛŋ ndo, o Simiɔŋ ndo, a o Kaadi wo ndaa tual yuŋgu Chuda wo, o Isaaka wo, a o Sɛbulɔŋ ndo kɔɔli ni le kɔlaŋ. (Nɔ 2:10-16; 10:14-20) Teleŋ ndaa chii tɛndiiyo taŋgul ma mal ndu Mɛlɛka o ba wo, o nɛiyo hoo choo koni nda hiŋ a kela ndalaŋ o lepula ni.—Nɔ 7:1, 2, 10-47.
w04-E 8/1 25 ¶1
Yaandiaa o Yau Nɔmbaa wo Niŋ
8:25, 26. Livaiya apum ndaa yuuwa niŋ. Le mi walta ndalaŋ laa tosaŋ nyɛkɛndɛi, mi sawaa ndoo dimi maa Livaiyaa ndaa yuuwa niŋnda nɔ ma mal walta kala kalalaŋ tosaa. Kɛ ndaa nɔla ma yɔŋguŋ le Livaiya a tuaa malaa. O hau niŋ, kɛɛsiaa cho le mi wana dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ pɛŋgi wali Mɛlɛkaa tosaa le. Kɛ sawaa hoo pɛɛku naa suɛi sɔvɛi ipum. Te yuuwɛi kuuna pɛ Kilisiɔŋnɔɔ le walta cho ndu kuee le tosaa laŋ tosaa, o nɔla mbo tosa la o tiuba laŋ.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-1-E 835
Puaa Tasiaa, Violɔɔ Tasoo
Puaa tasiaa Isɔluɛiya ndaa vialu wa, nda ndaa nɔ le simnɔŋndo yuŋgula leboltaŋ le kaaleŋ Isɔluɛi ni. Mi Chɛhowa dimi pɛŋ maa kaaleŋ Isɔluɛi kpou cho “po ndɔ tasoo ni.” Le mɛɛ ndoo yii kpemaa a Ebilaham yɛ o siiŋguu kaaleŋ ndeŋ ‘po tasoo’ ni. (Ɛs 4:22) Nduyɛ le mɛɛ ndoo chiindiaa yoomula puaa tasiaa yɛ, mi Chɛhowa dimi aa: “po o po tase wana lanɔɔ o velu pɛ, o nɔ mbo wa o yɔŋgaŋ o ya lo. Chɔluaa ndaa bɛɛ a piaanduaa tasiaa nda kuam nda kinɛi, a nɔ ma wa a yɔŋgaŋ o ya lo.” (Ɛs 13:2) Lelaŋ puaa tasiaa kpou ndaa nɔ ma wa a yɔŋgaŋ o Chɛhowa lo.
FUOO 8-14
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƆMBAA 9-10
“Vɛɛ Chɛhowa Chɔm yɛ Wanaa Nduaa Nɛiyo?”
it-1-E 398 ¶3
Dɔɔŋgɔɔ
Waŋnda Isɔluɛi wa faŋga bɛndoo nduyɛ mi ndaa kila dɔɔŋgɔlaŋ o fondaŋnda yɛ yɛ laŋ. (O Nɔmbaa bolle 33 niŋ, dɔɔŋgɔla Muuse soo a laŋ okɔɔ laŋ la cho le 40.) Hei kɛsɛ ndii chɔm ni maa Chɛhowa chaa bɔɔ sɔɔŋ kɔɔnaa. Te yumbu yumbu ikpuŋgbaa ndoo wa wɔ pɛ o tɛndiiyo choo, ndaa puusiaa dɔɔŋgɔ koŋ te. Te yumbu yumboo ndoo faŋaŋ pɛ mbo kandu kɔlaŋ, waŋnda bɛɛ faŋaŋ a kandu kɔlaŋ. “Te Mɛlɛka Yaawɛɛ ndoo dimul nda pɛ le ma puusiaa dɔɔŋgɔɔ ma hiou lachi a kɔlaŋ, a hiou lachi. Te o dimul nda pɛ le ma chal ba o ba pɛ, a chal loŋ.” (Nɔ 9:15-23) Putɛnɛila ndaa toosiaa a kanii humbuei laŋ la tiɔɔŋ ndaa hɔŋ ni le Isɔluɛiya kpou dimullo yooŋgula Chɛhowa laŋ. (Nɔ 10:2, 5, 6) Nduyɛ, te ndaa hɔŋ putɛnɛilaŋ ndaŋ lepilɛŋ pilɛŋ pɛ, mɛɛ chɔmndo wa koŋ ni maa Isɔluɛiya nɔ ma puusiaa dɔɔŋgɔɔ ma hiou lachi a kɔlaŋ. Mɛɛ Isɔluɛiya mal Ichipi, teleŋ tase hei yɔŋnuŋndo wa o “wɔsi diiŋ ndɔɔ [ɔɔ 1512 Tuupa mi Chiisu Vialuŋ], o paŋgii diiŋ nduɛi niŋ malɔ bidiiŋ” ni. Kɔfu Kpemaa fɛŋ ndaa hivi lachi, okoŋ mi yuŋgu Chuda wo, o Isaaka wo, a o Sɛbulɔŋ ndo tual ndu kɔɔli le kɔlaŋ. Kɛsiɔnaitiiya a Mɛlualaitiiya ndaa tual nda kɔɔli ni a wolɔɔla ndaa nɔ le chuaa o tɛndii Mɛlɛkaa laŋ. Okoŋ, mi yuŋgu Lubɛŋ ndo, o Simiɔŋ ndo, a o Kaadi wo tol nda kɔɔli. Mi Kohatiiya bɛɛ tol nda kɔɔli a tɛndii Mɛlɛkaa. Te nda faŋaŋ pɛ, yuŋgu Efiluem ndo, o Manaasɛ wo, a o Bɛŋnjamiŋ ndo tol nda kɔɔli. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi yuŋgu Daŋ ndo, o Asiɛɛ wo, a o Nafitaliiyo tol nda kɔɔli. Yuŋgula nɔ waŋnda tau nduyɛ mi la nɔ kpaayaa laŋ laa sim waŋnda lachi a kɔɔli ni le kɔlaŋ.—Nɔ 10:11-28.
w11-E 4/15 4-5
A Cho Pa Sinaa Maa Mɛlɛka Cho Nɛi Chɔmaa Yɔŋgoo Ni?
Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ nɔ balika melaa le nɛi chɔmaa naŋ cho sɔlaa Mɛlɛka o ba wo? Mi kiilanɔɔ Pɔɔl dimi aa: “La tuei wanaa cho nya chilaŋ nda diom. La tosa nyɛ nda dimul nya wo.” (Hibu. 13:17) I ve bɛɛŋ bɛɛŋ le hei tosaa lɔɔ lɔɔ le. Le taamaseliiyo: Yiyaŋndɔ maa Isɔluɛinɔɔ opilɛ ŋ wa ni o teleŋ Muuse wo niŋ. La lo kɔlaŋ haa mi yumbu yumbu ikpuŋgbaa sim. Vɛɛ kpɛ o cho yɛ viouwɔɔ loŋ? Paaleŋ lepilɛ? Lɔɔ opilɛ? ɔɔ paŋguŋ bɔɔbɔɔ? Ma dimi ndɔɔ aa: ‘Baa I nɔ pa mi puusiaa wolɔɔla nilaŋ kpou?’ O tasela ndɔɔ, ma soli nyɛm ŋ hauba woŋ kinɛi. Mɛɛ palɛi tiŋ hiou ma hau ba le nyɛ cheleŋ, ma puusiaa wolɔɔla numndaŋ kpou le ndu nuuviaa. Kɛ a teleŋ ŋ chii laŋ puusiaa kinɛiyo, ma cha mi yumbu yumbu ikpuŋgbaa kandu kɔlaŋ. A nɔ vɛlɛ ma miŋgi wolɔɔla numndaŋ dovi kpou. Hei ve bɛɛŋ bɛɛŋ le tosaa le. Kɛ o wa bɛɛ lende, Isɔluɛiya ndaa nɔ ma “hiou lachi a kɔlaŋ.”—Nɔm. 9:17-22.
Yɛɛ naŋ nɔ yɛ niko miŋ tosa te Mɛlɛka chɔm naa pɛ nɛiyo? Baa miŋ kindiŋ pa le ndu tolɔɔ kɔɔli chɔ chɔ? ɔɔ ŋ cho hiouwɔɔ lachi a sɔɔŋ tosaa maa paandu? Baa ŋ sina pa nɛila chɔmaala sɛnɛila naŋ sɔla laŋ? Le taamaseliiyo, ŋ sɔla niŋ nɛila chɔmaalaŋ a mɛɛ naŋ nɔ miŋ tosa pɛɛkula Baabuilaŋ a waŋnda yɛ, mɛɛ naŋ dimi yooŋgu kɛndɔɔ o wanaa dimi sɔɔŋ maŋgalaŋ cheleŋndoŋ nda lo yɛ, le pɛɛku le yuŋgoo tosaa teleŋ o teleŋ, mɛɛ naŋ tosa wallo a Kunda Suaa o Wanaa Chiɔuwaa lo wo yɛ, a mɛɛ naŋ nɔ miŋ tosa sɔɔŋ o bɔŋaŋnda naala bɛndaŋ yɛ. Ŋ chɔm vɛlɛ balika melaa le nɛi chɔmaa Mɛlɛkaa te o yɔŋ pɛ ma sila naa miŋ tuei. Te o wa pɛ miŋ nɔ kɛɛsiaala sɔvɛ sɔvɛlaŋ le tosaa o yoomoo niŋ, ŋ nɔ miŋ dɔu tiindaŋndo o taasi naa niŋ te, kɛ Chɛhowa a kɔɔna ndɔɔ naŋ nɔ ni miŋ tiindaŋ le naa nɛi chɔmaa kioo. Mɛɛ mɛɛ chuaambɔɔ nyaanuŋ nuaa o kala ndɔ lo a teleŋ kpundɔɔ yɛ, lende koni naŋ nɔ ni miŋ nyaanuŋ o kɔɔna Chɛhowaa lo te sɔɔŋ palaŋ o chieeŋndo hoo niŋ komal naa pɛ.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-1-E 199 ¶3
Bɔŋaŋndo
Le Sabu Bɔŋaŋndo Bɛnda Wo. Chɛhowa dimi maa wanaa nduaa nɔ ma bɔɔŋiaŋ le ma pɛɛku a ndu okɔɔ. Mbo chɔm tɔnɔ bɔŋaŋndaŋ ndaŋ mɛɛ o dimul nda le ma bii Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo. Wana pɔnɔ o wana pɔnɔ ndoo wa pɛ o diandaa, nduyɛ mi bɔŋaŋndo hoo bii ndu o kela niŋ te, kɛ mbo kɛɛ le hunɔɔ o Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo pɛ, ndaa nɔ ma dii ndu. (Nɔ 9:9-14) Mɛɛ masaa Hɛsɛkiya wa waŋnda Chuda a Isɔluɛi veeloo Chulusalɛm le Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo biyɔɔ, yooŋgu o yɔŋ nda wo o tiŋ cho hoo ni: “Waŋnda Isɔluɛi, la miiŋgu Mɛlɛka Yaawɛɛ o ibuŋ . . . La tual kaala finyaa nyaa mamaa, a wanayaŋ nyaŋ kɔɔli le. . . . La wa wanaa bolii kala maa nda le. La tusiŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ o ba bɛŋgu, nduyɛ mi la hiŋ o chiɛi ndɔ [diandaa] o bɛɛndiaa mbo wa le fɛɛŋ a fɛɛŋ ndo, mi la sooluu ndu. . . . O koŋ, mi tumbe ndɔ kala kalaa o faŋaŋ nya choo. . . . Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa, o cho wana kɛndɛ, nduyɛ mbo nɔ nyiɛɛye. Nduyɛ te la miiŋgu ndu o ibuŋ pɛ, o cho nya miiŋgu biyɔɔ maa paandu.” (2Ko 30:6-9) Te waŋndo ndoo kɛɛ pɛ le kɔlaŋ o bɔŋaŋndo hoo a siɛlɛi fuu, mɛɛ keŋ chɔm ni maa o kɛɛ Mɛlɛka. Mi che bɛɛ Kilisiɔŋnda cho hau Bɔŋaŋ Hiouwɔɔ Choo Wo biyɔɔ le, kɛ mi kiilanɔɔ Pɔɔl sila nda maa a nɔ ma kɛɛ le kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ le. Mbo dimi aa: “La ŋ nuuviaŋ nɛila naa ŋ nɔla mi ŋ kpeeŋiaa chaaŋaa naa vellaa velle le waŋnda kaalaa a sɔɔŋ kɛndɔŋ tosaa laŋ. La ŋ malnuŋ chuuŋgiaŋndo diom pilɛ mɛɛ waŋnda a pum a nɔ kaa a chɛl le hunɔɔ o bɔŋaŋ niŋ te yɛ le. Kɛ, la ŋ dɛɛniaŋ vellaa velle a tiindaŋ naa ŋ nɔ o Mɛlɛka niŋ ndo okɔɔ. Taama nya pila la cho niŋ chɔɔ maa paale Masanɔɔ nɔ le miiŋgoo nanuŋ ndeŋ le cho niŋ kpɛɛluŋ.”—Hibu 10:24, 25.
FUOO 15-21
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƆMBAA 11-12
“Le Yɛɛ Naŋ Nɔ yɛ Miŋ Mal Kaa Ŋɔɔchiaŋndo?”
w01-E 6/15 17 ¶20
Pɛɛku Ma Puɛɛŋ Te
20 Kilisiɔŋaa bɔɔbɔɔ luei balaŋ kposoŋ o kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋ te. Kɛ o wa bɛɛ lende, ŋ nɔ miŋ wa yekeŋ yɔŋii naŋ luei balaŋ o kaa ŋɔɔchiaŋndo niŋ, okoŋ mi Mɛlɛka tambu kɔl a naa. Mi Pɔɔl sila naa aa: “La ŋ tɔɔndaŋ Masanɔɔ Mɛlɛka, mɛɛ nda pum nda [Isɔluɛiya] tɔɔndaŋ ndu mbo lo o koŋ mi kɛuwa lɔɔviaa nda ma wu yɛ le. Nduyɛ, ŋ waŋnuŋ ŋɔɔchiaŋndaŋ mɛɛ a pum a lo ŋɔɔchiaŋndaŋ a Mɛlɛka, mi kiilanɔ Mɛlɛka huŋ a piɔmndo wo o diu nda yɛ le.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:9, 10) Mi Isɔluɛiya ŋɔɔchiaŋ a Muuse nda Elɔŋ. Nduyɛ, ma ŋɔɔchiaŋ vɛlɛ pɛŋ a Mɛlɛka pila. Ma ŋɔɔchiaŋ a manɛi o wa nda kioo le dioo wo. (Nɔmbaa 16:41; 21:5) Baa kaa ihini nɔɔlɛi ndaa ndoo hiou Chɛhowa pala a ŋɔɔchiaŋnda ndalaŋ? Baabuiyo dimi kpendekele maa mi kɛuwa lɔɔviaa wanaa ndaa ŋɔɔchiaŋnda a bɔɔbɔɔ. (Nɔmbaa 21:6) O kandɔŋndo, waŋnda 14,700 vi ni le ŋɔɔchiaŋndo. (Nɔmbaa 16:49) Lelaŋ, te ŋ wa pɛ ŋɔɔchiaŋndaŋ a nyɛm Chɛhowa cho naa kioo woŋ, mɛɛ biuwɔŋ ndɔɔ naŋ wa koŋ dɔwɔɔ o tɔɔndaŋndo bɛŋgu ni.
w06-E 7/15 15 ¶7
‘Mal Kaa Ŋɔɔchiaŋndo’
7 Isɔluɛiya keleŋa bɔɔ siŋgaŋ! Mɛɛ Chɛhowa soli nda Ichipi, mbo taŋ a nda o Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo, ma soli chondoŋ o Chɛhowa lo le ndu balikaa mello. (Ɛsɔdɔɔ 15:1-21) Kɛ mɛɛ sɔɔŋ kandu nda kiondɔɔ choo o yondo pollo niŋ, vɛlɛ a siooŋii ndaa nɔ le Kenanaitiiya ve, mi balika melaa ndaa nɔ koŋ le Mɛlɛka wo siŋgaŋ a ŋɔɔchiaŋndaŋ. Ndaa nɔ ma mel Mɛlɛka balika le mɛɛ ndoo soli nda o chɛleŋ niŋ yɛ. Kɛ ma bii ndu tɔɔyaŋ maa a cho nyɛm nda yeema woŋ sɔla le. Ŋɔɔchiaŋnda nda wa laŋ ndaŋ la chɔm kɛsɛ maa ndaa nɔ balika melaa kposoŋ le nyɛm Chɛhowa wa nda kioo woŋ te. Mi Mɛlɛka dimi aa: “I saŋga niŋ a ŋɔɔchiaŋnda wanaa dɛnɛwɔɔŋnda haa tueiyɔɔ. I tuei niŋ bɔɔ ŋɔɔchiaŋnda waŋnda haa a cho laŋ.”—Nɔmbaa 14:27; 21:5.
it-2-E 719 ¶4
Sɛɛŋgiaŋndo
Ŋɔɔchiaŋndo. Mi Ŋɔɔchiaŋndo tɛɛmbuu acheleŋnda kɔltaŋ. Mɛɛ Isɔluɛiya fula Ichipi, o viou bɛɛ le, ma kandu ŋɔɔchiaŋndaŋ a Chɛhowa. Ma kandu ŋgɛbɛ ŋgɛbɛlaŋ a Muuse nda Elɔŋ, wanaa Chɛhowa simi nda lachi wa. (Ɛs 16:2, 7) Teleŋ pilɛ, mi ŋɔɔchiaŋnda waŋnda haa pala Muuse haaa mbo yeema le piɔmndo. (Nɔ 11:13-15) Mi wana ŋɔɔchiaŋndo yeŋ ndupila yaŋɔɔle piɔmndo. Mi Chɛhowa chua sɔɔŋ nda wa muŋ ŋɔɔchiaŋndo a Muuse woŋ maa ndupila kɛsɛ nda wa nilakalulaŋ tosallo ni. (Nɔ 14:26-30) Nduyɛ mi wanaa bɔɔbɔɔ sɔla piɔmndo le kaa ŋɔɔchiaŋndo.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-2-E 309
Manɛiyo
Mɛɛ O Wa Yɛ. Manɛiyo wa o humbu maa “kulula muimuila tɔlɔɔ pum.” Ndoo nɔ vɛlɛ tiŋ hɔlla maa kɔɔle basi. “Yeelaa maa dɛɛ malɛ.” Te ndaa chii ndu pɛ toosiaa, mɛɛ beedii ndaa toosiaa a chuɛima Ɔlifiiyaŋ ndo yeela nuaa yɛ ndoo yeela ni. Te ndaa chui ndu pɛ, ɔɔ ma chu ndu o chiei niŋ, ndaa tiuba ma yau ndu ɔɔ ma toosiaa beediiyo a ndu.—Ɛs 16:23, 31; Nɔ 11:7-9.
FUOO 22-28
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƆMBAA 13-14
“Vɛɛ Tiindaŋndo Mala yɛ Naa Miŋ Nɔ Kɔl Simulaa?”
w06-E 10/1 16-17 ¶5-6
Chɔm Kɔl Simulaa, Kɛ Tiindaŋ Mɛlɛka Ma Nɔ Siooŋii Nduɛi
5 Suaŋsuaŋnda a ŋiɔɔŋ, Chɔɔsuaa nda Kelɛɛbi, ndaa yeema bɔɔ luɛiyɔɔ o lɛŋnde mɛyaaleŋ niŋ. Ma dimi maa a nɔla ma “yem” Kenanaitiiya “bɛɛŋ bɛɛŋ.” Ma dimi vɛlɛ aa: ‘nyɛ ndaa tiindaŋ le nda malaa wo o chuu faŋaŋ. Nduyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ cho naa kɔɔli. Lelaŋ la yɔŋ isiooŋ le nda le.’ (Nɔmbaa 14:9) Baa tiindaŋ fondoo Chɔɔsuaa nda Kelɛɛbi ndaa nɔ ni? Sako bɛɛ! Chɔɔsuaa, Kelɛɛbi a Isɔluɛiya a tuaa kpou che mɛɛ Chɛhowa tɛɛmbuu Ichipi a mɛlɛkaa ndaa bɛɛlaŋ a kpundɛla tɔlaŋ yɛ. Ma cha vɛlɛ mɛɛ o tɛɛmbuu Felo a puaa nduaa chɔuwa o Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo niŋ yɛ. (Sam 136:15) Hei chɔm kpendekele ni maa siooŋii fonduei fuu ndii bii suaŋsuaŋaa tɔ wa a piliaa, a wanaa tol nda kɔɔli wa ni. Mi kaa ndaa hoo tɛɛmbuu Chɛhowa kɔllo. Mbo dimi aa: ‘Vɛ mi waŋnda haa a wa wɔ hiouwɔɔ lachi kɛ a ya Mɛlɛka kiɔɔ? A sɔɔŋ kɔndɔfiliŋ bɛnduŋ ya I tosa muŋ nda tɛɛŋ ndoŋ kpou, a cho wɔ hiouwɔɔ lachi a ya kiɔɔ?’—Nɔmbaa 14:11.
6 Mi Chɛhowa sina nyɛ wa bahawɛi waŋnda haa wo. Siooŋii ndii bii nda hei ve kɛsɛ chɔm ni maa ndaa nɔ tiindaŋ te. Tiindaŋndo a kɔl simulaa kua vellaa velle ni. Mi kiilanɔɔ Chɔŋ poonyial kunda leKilisiɔŋndo aa: “A yɛɛnɛ naa ŋ yem yɛ chieeŋndo? A tiindaŋ naŋ nɔ o Chiisu niŋ ndo.” (Chɔŋ Tasoo 5:4) Hau, wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa nɔ tiindaŋndo maa Chɔɔsuaa a Kelɛɛbi, ma wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o chieeŋndo choo kpou. Seiyaa Chɛhowaa hiouwɔɔ le miiliɔŋndaŋ la ŋɔmpum cho yooŋgu kɛndɔɔ hoo dimioo ni. Yaamɔɔnɔ kɛ kɛ tiuba le wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa kɔl simulaa haa kɛɛloo le.—Luomaŋnda 8:31.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-1-E 740
Lɛŋnde Mɛlɛka Ke Isɔluɛiya Leŋ
Lɛŋnde Mɛlɛka ke Isɔluɛiya leŋ le wa bɔɔ lɛŋnde kɛndɛ. Mi Muuse viam suaŋsuaŋnda le ma kɔ mɛɛndaŋ lɛŋnde Mɛyaaleŋ, nduyɛ ma hiŋ a komɔɔla cho o lɛŋnde leŋ niŋndaŋ. Mi suaŋsuaŋnda haa huŋ a fikiiyaŋ, pɔmɛkilanetiiyaŋ, a kilepiiyaŋ. Ma wa ma kuamaa lɔpi lɔpi, mɛɛ mi wanaa ŋiɔɔŋ chua komɔɔlaŋ ndaŋ o yɔmnde a lusul laa lusullo. Mi che bɛɛ mi tiindaŋ lepɛŋndo tosa ma luɛi siooŋnde, kɛ ma dimi aa: “Lɛŋnde cho le piaa a nyɛm kɛndɔŋ, nduyɛ mi le nɔ fondaŋnda tɔlɔɔlaŋ la naŋ ndaŋ ndeŋ le cho ni.”—Nɔ 13:23, 27.
FUOO 29–NYAAKUƐIYO 4
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƆMBAA 15-16
“Mandaŋ a Kaa Heelaŋndo Vɛlɛ a Tiindaŋndo Hiuwo Dɔwɔɔ o Numpila Niŋ”
w11-E 9/15 27 ¶12
Chɛhowa Sina Num Pa?
12 Mɛɛ Isɔluɛiya wa kɔlaŋ o lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ, mi Kolua yiyaŋ maa bahawɛilaŋ la cho o kɛɛsiaa Mɛlɛkaa niŋ. Okoŋ kɔɔli, mi waŋ bɛnduaa 250 tual Kolua kɔɔli le kindiŋndo le sɔɔŋ siɛɛnduuwo. Mi Kolua a wanaa tol ndu kɔɔli wa ndaa yiyaŋ maa Chɛhowa cho a nda latulu. Ma dimul Muuse aa: ‘La chuaŋnuŋ niŋ bɔɔ nyapila a bɛndu. La sina nuaa maa naa waŋnda Isɔluɛi kpou, ŋ cho wanaa diandaa Mɛlɛka Yaawɛɛ o hɔl te? Naa kpou Mɛlɛka Yaawɛɛ cho latulu a naa.’ (Nɔm. 16:1-3) Nuawɔ se yoŋgaa a tiindaŋ bɛndu ndaa hiu dɔwɔɔ o ndapila niŋndo! Mi Muuse dimul nda aa: “Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho naa chɔm wana cho wana ndɔɔ wo.” (Nuawɔ Nɔmbaa 16:5.) A paale yɔŋgaŋndeŋ diimandɔɔ, mi Kolua a wanaa tol ndu kɔɔli wa kpou sɔla piɔmndo.—Nɔm. 16:31-35.
w11-E 9/15 27 ¶11
Chɛhowa Sina Num Pa?
11 Te o hiŋ pɛ a sɔɔŋ Chɛhowa kɔɔna woŋ, vɛlɛ a kɛɛsiaala ndɔlaŋ bɛɛleŋ kioo okɔɔ, Muuse nda Kolua ndaa nɔ yiyaŋ pilɛ le. Mɛɛ ndaa bii sɔɔŋ yɛ tosa ni mi Chɛhowa chua nda yɛ yɛ. O pulale Kohatileŋ choo Kolua fula ni, nduyɛ Livainɔɔ o wa ni. Mbo tuɛi dilakeŋnaŋndaŋ yeela tau o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Le taamaseliiyo, o wa o hɔlndɔ mi Chɛhowa piŋi Isɔluɛiya o Pee Siaŋa Mɛŋma Ihɛllo, mbo toolu kɛɛsiaa Chɛhowa ndoo tosa a Isɔluɛiyaa ndaa kɛɛ le ndu diikɔŋndo o Pembii Sainaive wa okɔɔ wo, nduyɛ ndoo nɔ vɛlɛ dioo le kɔlaŋ a kɔfu kpemaa. (Ɛsɔ. 32:26-29; Nɔm. 3:30, 31) Le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ, mbo chɔm lo lechoo wo o Chɛhowa lo, nduyɛ Isɔluɛiyaa bɔɔbɔɔ ndaa nɔ bɛɛleŋ le ndu o dɔɔŋgɔɔ niŋ.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w98-E 9/1 20 ¶1-2
Kindiŋ Ma Kɛsi Sɔɔŋ Sɔviɔŋ Nyɛ Tase!
Chɛhowa chue suɛi hei a lamamɔɔ le. Baabuiyo dimi aa: “Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ lo okoŋ mbo dimul Muuse aa, ‘Po koŋ o nɔ mbo sɔla piɔmndo.’” (Nɔmbaa 15:35) Le yɛɛ Chɛhowa kilul lɛ poo hoo yamɛi waanaa le nyɛ o tosa hoo wo?
Isɔluɛiya ndaa nɔ palɛi i ŋɔmpum le bahawɛila ndalaŋ solioo, mɛɛ yɔmnde tiŋgɔɔ, nyɛdiaa nuuviaa, nyɛla chuɛɛnaŋndaŋ tɔɔ, a chiɛila ndalaŋ bɛɛndiaa cho naa yɛ. Kɛ o paale ŋɔmmɛuleŋ choo, ndaa nɔ ma pɛɛku a Mɛlɛka okɔɔ. Mi che bɛɛ i ve suɛi wɔɔŋ le yɔmnde tiŋgɔɔ le, kɛ i wa suɛi wɔɔŋ le teleŋ Chɛhowa ndoo ke nda hoo le ndu piɛiyo wo soliŋndo kpeku o walta ndalaŋ niŋ. Kilisiɔŋnda cho hau o Sawa Muuse wo bɛŋgu le. Kɛ nyɛ yɔŋnuŋ hoo wo pɛɛku naa maa, ŋ nɔ miŋ kɛsi sɔɔŋ sɔviɔŋ nyɛ tase o yoomula naalaŋ niŋ.—Filipiaŋnda 1:10.
NYAAKUƐIYO 5-11
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƆMBAA 17-19
“Ya Cho . . . Nyɛm Nyaŋ Kiɔɔŋ Ni”
w11-E 9/15 13 ¶9
A Cho Pa Chɛhowa Chuaa Maa Buŋgɛi Numnde?
9 Yiyaŋndɔ a Livaiya, ndaa sɔla lelɛŋ a ba nda le. Le mɛɛ wali Chɛhowaa wa nyɛ tase o yoomula ndalaŋ niŋ yɛ, ndaa nɔ mi ndaa tiindaŋ o Chɛhowa niŋ le nda nyɛm nda hauba woŋ kioo. Mi Chɛhowa dimul nda aa: “Ya cho buŋgɛi i nyɛi ni.” (Nɔm. 18:20) Mi che bɛɛ ŋ cho wali o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ mɛɛ Livaiya a wanaa soliaa lasalaa ndaa tosa yɛ le, kɛ ŋ tiuba miŋ tol kaa ndaa kɔɔli le tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ le naa nyɛm naŋ hauba woŋ kioo. Mɛɛ mɛɛlula chieeŋndo hoo la sɔɔŋguu fau, lende koni naŋ nɔ ni miŋ tiindaŋ Chɛhowa le naa nyɛm naŋ hauba woŋ kioo.—Sɔɔŋ. 13:17.
w11-E 9/15 7 ¶4
Chɛhowa Cho Buŋgɛi Nii Ni
4 Yɛɛ wali Chɛhowa ndoo ke hoo Livaiya wo ndoo sim yɛ le nda? Mi Chɛhowa dimi maa ndu cho wa buŋgɛi ndɛi ni. Hei sim ni maa Livaiya ve lelɛŋ sɔla a ba nda le, kɛ mbo ke nda wali sɔvɛ sɔviɔɔ le tosaa. Nyɛm kɛŋ ndaŋ wa ‘le salalaŋ solioo o Chɛhowa lo’ ni. (Chɔɔ. 18:7) Nyɛ dimiŋ o Nɔmbaa 18:20 niŋndo chɔm naa maa Livaiya wa wa wanaa bala fondo le. (Nuawɔ Nɔmbaa 18:19, 21, 24.) Isɔluɛiya ndaa nɔ mi ndaa ke Livaiya o tɔ ndɔɔ o nyɛ o nyɛ choo le wali nda wa tosaa wo. Kelaŋ ndaŋ la wa nyɛm ndaŋ kiɔɔŋ ni. Ndaa nɔ mi ndaa sɔla o tɔ ndɔɔ o tɔlɔɔla Isɔluɛiya choo a visiaa ndaa. Okoŋ kɔɔli, Livaiya bɛɛ ndaa nɔ mi ndaa soli kela leboltaŋ o nyɛm nda wa sɔlaa woŋ tɛɛŋ mi ndaa yɔŋgu le wali soliaa lasalaa tooloo. Ndaa nɔ mi ndaa yɔŋgu “o kɛndɛ kɛndɔɔ.” (Nɔm. 18:25-29) Mi ndaa ke vɛlɛ wanaa soliaa lasalaa ‘salala diandaala’ waŋnda Isɔluɛi ndaa kua solioo o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ ndaŋ. Wanaa fula o pulale wanaa soliaa lasalaa choo wa ndaa nɔ sabulaŋ tau le laalaŋndo maa Chɛhowa wa nda wa nyɛm nda hauba woŋ kioo.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
g02-E 6/8 14 ¶2
Hɛlle—Nyɛ Sɔviɔɔ Pila I Cho Ni
Hɛlle sim vɛlɛ le nyɛ cho le fɛɛŋ a fɛɛŋndo, a nyɛ hiiluŋ te wo. O Baabuiyo niŋ, kpema wana tɛɛmbuu le wo nda veelu vɛlɛ ni aa “kpema ihɛllo.” Mi wanaa cho o kpemaa hoo niŋnda de nyɛdiaa ihɛllo le kpema koŋ yiiyo. (Nɔmbaa 18:19) O sawa Muuse wo bɛŋgu, mi ndaa wou hɛlle o sala nda wa solioo o bandu luamaa lasalaa choo wo. Hei ndii chɔm ni maa sala koŋ se le.
NYAAKUƐIYO 12-18
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƆMBAA 20-21
“Wa Wana Tusiaŋ o Yɔŋ Bɛɛ Ma Wa o Nyɛkindilaa Bɛŋgu”
Nuuviaa Tusiŋndo Nduyɛ Ma Nɛŋi Chɛhowa Kɔl
19 Ŋ cho kpakpala biondɔŋndaŋ tosaa. Yiyaŋndɔ vɛlɛ a Muuse okɔɔ. Le wɔsila bɔɔbɔɔ, o wa wana tusiaŋ nduyɛ o wa hɛnaŋ Chɛhowaa tosaa. Kɛ o mɛɛlula wɔsila 40 Isɔluɛiya wa balɔɔ o pollo niŋndo, mi Muuse kɛɛ le kaa tusiaŋndo chɔmndo. A teleŋ koŋ, naapum yema ndɔ ndoo piŋi yoomu ndɔɔ o Ichipi niŋndo ndoo vi ko sɛnɛi, nduyɛ ma kumbu ndu Kedɛɛsi. Nduyɛ, mi Isɔluɛiya wa vɛlɛ dimioo maa a ve nda chaa biyɔɔ kposoŋ te. A teleŋndo hoo, “ma kandu ŋɔɔchiaŋndo naa nda chua” le mɛŋma lepɛŋndaŋ. Mi che bɛɛ mi Chɛhowa ndoo ke Muuse kpaayaa le kaamaalaŋ tosaa, nduyɛ mi Muuse wa simlachinɔ kɛndɛ le teleŋ vilɛi, a koŋ kpou, ma ŋɔɔchiaŋ. O ve ko a mɛŋma lepɛŋndaŋ okɔɔ le ndaa ŋɔɔchiaŋ te, kɛ ma ŋɔɔchiaŋ vɛlɛ a Muuse okɔɔ, naŋchaa ndu tosa ni mi kolɔɔ bii nda.—Nɔm. 20:1-5, 9-11.
Nuuviaa Tusiŋndo Nduyɛ Ma Nɛŋi Chɛhowa Kɔl
20 Mi Muuse bɛɛ duaunuŋ tumbe a nda tau tau. Mi che bɛɛ Chɛhowa ndoo dimul ndu ni le mbo soo o pouwo lo, kɛ mi Muuse suaa o waŋnda lo a kɔl tuu bɛndoo, nduyɛ mbo dimul nda maa o cho kaamaa tosa. Okoŋ, mi Muuse heelu tindaa mbo luaa pouwo lediiŋ a ndu. Nduyɛ, mi mɛŋndaŋ ma piɔl o pouwo niŋ. Kaa heelaŋndo a kaa kɔl tuu bɛndoo tosa ni mi Muuse tosa biondɔŋ wɔɔŋndo. (Sam 106:32, 33) Le mɛɛ Muuse kɛɛ tusiŋndo chɔmndo o teleŋ biŋgi koŋ bɛŋgu yɛ, Chɛhowa chɛl ndu le mbo luɛi o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ te.—Nɔm. 20:12.
21 Ŋ pɛɛku sɔɔŋ sɔviɔŋ tau o taamaseliiyo hoo niŋ. I tasei, ŋ nɔ miŋ hiou lachi a wallo tosaa kalaŋ le kaa tusiaŋndo chɔmndo. Te ŋ pɛŋgi pɛ kaa tusiaŋndo chɔmndo le teleŋ biŋgi, haupa miŋ simnuŋ wanaa heelaŋ, nduyɛ keŋ tosa miŋ dimi, ɔɔ miŋ tosa suɛi i diɔmnde. I diiŋ nduɛi, kɔl landɛiyo tosa miŋ vi dialloŋ. Lelaŋ, ŋ kindiŋ le kaa tusiaŋndo chɔmndo lɔɔlɔɔ, o yɔŋ bɛɛ mi suɛi kala kalɛi wa naa choo.
w09-E 9/1 19 ¶5
Wana Kialaa Iyama Cho Sakpo Wo
O tasoo, Chɛhowa ndoo dimul Muuse maa o soo o Isɔluɛiya lo le, nduyɛ ndoo dimul ndu vɛlɛ maa o veelu nda maa wanaa simul waŋnda wa le. O diiŋ ndɔɔ, Muuse nda Elɔŋ tosa mi Mɛlɛka sɔla saŋgalaa le. Mi Mɛlɛka dimi aa: “La ke ya bɛɛleŋ . . . te.” (Sɔɔŋ 12) Mi Muuse dimi aa: “Mɛɛ miŋ solul nya niŋ mɛŋndaŋ.” Nyɛ o dimi hoo wo chɔm maa ndu a Elɔŋ tosa kaamaa ni mi mɛŋndaŋ ma fula, kɛ o cho Mɛlɛka le. O yaa ndɔɔ, mɛɛ Chɛhowa ndoo kilul waŋnda yamɛi o paandoo niŋ yɛ o tosa a nda ni. O chɛl mi wanaa ndaa simul ndu wa luɛi o lɛŋnde Kenaŋndeŋ niŋ te. Nyɛ pilɛ koŋ kpe o tosa a Muuse nda Elɔŋ ni. (Nɔmbaa 14:22, 23) O hiɔɔlu ndɔɔ, Muuse nda Elɔŋ wa simlachiaa le Isɔluɛiya ni. Wanaa nɔ kalaŋndaŋ tau o Mɛlɛka piɛiyo niŋnda, nda Mɛlɛka nyuna tau le yɔŋgoo ni.—Luku 12:48.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w14-E 6/15 26 ¶12
A Cha Pa Biondɔŋnda Waŋnda Tosalaŋ Mɛɛ Chɛhowa Cha Laŋ Yɛ?
12 O sɔɔŋ yɔŋnuŋ muŋ niŋndoŋ kpou, Chɛhowa ndoo nɔla mbo tusi Elɔŋ nyɛpalaa choo o foofo. Kɛ mi Chɛhowa sina maa Elɔŋ ve wana wɔɔŋ te, nduyɛ maa o ve dɛnɛ ndɔ le. Wana che pɛ maa nyɛ wa yɔŋnɔŋndo wo, ɔɔ wanaa ndaa balu ndu wa tosa ni mi Elɔŋ chɛl le nɛi tonyaa malɔɔ. Nduyɛ te Elɔŋ ndoo sina pɛ maa o tosa biondɔŋndo, mi ndoo wookuŋ, okoŋ mbo toolu yamɛi Chɛhowa ndoo kialu ve. (Ɛsɔ. 32:26; Nɔm. 12:11; 20:23-27) Mi Chɛhowa handu kɔllo o tiindaŋ Elɔŋ ndoo nɔ wo choo, a kaa ndoo nɔ le yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo kɔɔ mulullo wo. Mɛɛ wɔsiŋ bɔɔbɔɔ hiou okoŋ kɔɔli, ma suaa a Elɔŋ vɛlɛ a wanaa fula o pulale ndɔleŋ choo wa okɔɔ maa, wanaa ndaa nɔ siooŋnde le Chɛhowa wa nda wa ni.—Sam 115:10-12; 135:19, 20.
NYAAKUƐIYO 19-25
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƆMBAA 22-24
“Chɛhowa Miŋgi Sendioo Salaa”
bt-E 53 ¶5
‘Yooŋgu Kɛndɔɔ Dimioo a Chiisu Okɔɔ’
5 Maa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, wanaa Mɛlɛkaa cho hau hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo mi che bɛɛ a cho nda nyɛpalaa tusioo choo. Teleŋ o teleŋ nda baŋ pɛ Kilisiɔŋnda le ma kuɛ o fondaŋ cheleŋ, o wa o chiɛi manyumndo niŋ, ɔɔ o lɛŋnde cheleŋ niŋ, mi hei tosa ma kandu wanaa nda komal o fonda sɛnɛi koŋ nda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. Le taamaseliiyo, a teleŋ Chɔu Chieeŋ Diiŋ Ndɔɔ, Mi Seiyaa Chɛhowaa tiuba le seile kɛndɛ kɛndɛleŋ timbioo o dɔɔŋgɔla nda wa waŋnda kotaa o Naasi niŋndaŋ. Mi Chuunɔ pilɛ nda dimul yooŋgu kɛndɔɔ loŋ ndo dimi aa: “Mi kaa kɛndɛ Seiyaa Chɛhowaa chɔm o dɔɔŋgɔɔ hoo niŋndo tosa mi laalaŋ kɛsɛ maa laalaŋ ndaa tɔlnuŋ o Baabuiyo choo. Le hei, mi ya bɛɛ simnuŋ Sei Chɛhowaa.”
it-2-E 291
Diɔmnde
Diɔmnde Tosaa le Chɛhowa Simullo. Mi Belam kindi kindiŋ le Isɔluɛiya sendioo handɔɔ choo le halikpeŋ mbo sɔla nyɛsɔlaa Belaki o ba, Masaa le Mowaabi. Kɛ Chɛhowa chɛl ndu mbo sɔla batiuwaa le. Mi kiilanɔɔ Pitɛ poonyiaa a Belam okɔɔ aa: “Mi chɔloo hoo suaa naa Belam chua maa wana chiee. Mbo bii Belam tɛɛ le yɔŋ wɔɔŋ o tosa wo.” Mi kiilanɔɔ soliŋ Diom maKilikiiyo hoo palafolonia kpeku le diɔmii Belam tosa ve tɛɛsiaa. Hei cho ko maa “suɛi tosaa maa wana seemɛi.”—2Pi 2:15, 16; Nɔ 22:26-31.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w04-E 8/1 27 ¶2
Yaandiaa o Yau Nɔmbaa wo Niŋ
22:20-22—Leyɛɛ Chɛhowa ndoo dɔunuŋ yɛ tumbe a Belam? Mi Chɛhowa dimul Belam maa o handu Isɔluɛiya sendioo choo le. (Nɔmbaa 22:12) Kɛ a koŋ kpou, mi Belam kua a puaa Belaki ndoo vem nda le kɔlaŋ Isɔluɛiya sendioo handɔɔ choo. Belam ndoo yeema mbo nɛŋi masa Mowabaitiiya kɔl le halikpeŋ mbo sɔla ndu nyɛ o ba. (Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 2:15, 16; Chudi 11) Mi che bɛɛ mi Mɛlɛka tosa mi Belam duau Isɔluɛiya sala, kɛ mbo kindiŋ vɛlɛ le masaa kɔllo nɛŋioo. Le hei, mbo kɛɛsial ndu maa o soliŋ waŋ laanduaa ndaa piɛi Baal la kpeku, le waŋ piaanduaa Isɔluɛiya balaŋ lueiyo o hakioo niŋ. (Nɔmbaa 31:15, 16) Hɔlte bɛndu bɛndule Belam ndeŋ le tosa ni mi Mɛlɛka duaunuŋ tumbe a ndu.
NYAAKUƐIYO 26–BUKULOO 2
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | NƆMBAA 25-26
“Wana Pilɛ Nɔla Pa Mbo Chɔm Teŋgeŋndo?”
“La Wou Baa o Niilu Kaa Ihini Nɔɔlɛi Niŋ Kposoŋ Te!”
WANA wuu doŋnde wo, o kuŋgu o saaluŋ suwaa o yeema biyɔɔ wa wo o kua ni. Te o kuɛ pɛ, o vil malaleŋ o doŋnde okoŋ o wuu o peelo. Te o wuu pɛ, o chal niko chumndo. Te suuwo kundu pɛ, o naŋ doŋnde. Te doŋnde luɛi pɛ suuwo o yaaloo, o soli ndu.
2 O nɛi pilɛ koŋ choo, mi waŋchieeya bɛɛ luɛi o yaŋɔɔleŋ niŋ. Le taamaseliiyo, Isɔluɛiya wa niŋ kpɛɛluŋ le fuuluu wo o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ teleŋ nda wa o lɛŋnde Dɛŋgbɛleŋ Mowabi wo. Mi masaa Mowabi chuel Belam buŋgɛi le mbo ke ndu kanioŋ tau te o handu pɛ Isɔluɛiya sendioo choo. Haupa mi Belam sɔla nɛiyo mbo tosa mi Isɔluɛiya pila luɛi o sendioo niŋ. Mbo hɛli malale bɛnda leŋ. Mbo viam chuaa laanduaa Mowabi o dɔɔŋgɔ Isɔluɛiya wa wo le mi puaa Isɔluɛiya del nda kɔɔli.—Nɔmbaa 22:1-7; 31:15, 16; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 2:14.
“La Wou Baa o Niilu Kaa Ihini Nɔɔlɛi Niŋ Kposoŋ Te!”
4 Le yɛɛ Isɔluɛiyaa bɔɔbɔɔ del lɛ o yaŋɔɔle Belam ndeŋ niŋ? A yeemɛi ndɛi okɔɔ kinɛi nda wa yiyaŋndo ni, nduyɛ ma puɛɛnuŋ a nyɛ o nyɛ Chɛhowa tosal nda. Isɔluɛiya ndaa nɔ sabulaŋ tau le hiouwɔɔ lachi a Chɛhowa loo kɔɔli. Mbo soli nda o chɛleŋ niŋ Ichipi, mbo ke nda nyɛdiaa o yondo pollo niŋ, nduyɛ mbo manda nda ma fuuluu kɛndiaa o pɛŋgula Lɛŋnde Mɛyaaleŋ. (Hibuluiya 3:12) Kɛ a koŋ kpou, ma luei balaŋ o kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋ. Mi Pɔɔl poonyiaa aa: “Naa naa ŋ wou laba o niilu suundɛi niŋ mɛɛ nda pum nda a tosa” yɛ le.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:8.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
it-1-E 359 ¶1-2
Pɛŋgulaŋ
Mɛɛ nda wa yuŋgulaŋ Isɔluɛi lɛŋndeŋ piɔuwo tɛɛŋ, wana che pɛ aa o sɔɔŋ ŋmuuŋ choo ndaa tɔlnuŋ ni. Muŋ wa yɛ, nyɛ kooŋ wa nda chɔmndo wo, a mɛɛ kpɛ yuŋgoo wa yɛ ni. Te ndaa wuu pɛ kooŋ, kpeŋgii yuŋgu kɛ kɛ ndoo nɔ le sɔlaa ve kinɛi muŋ chɔm nda ni. Le taamaseliiyo, mi muŋ chɔm nda te baluaŋndo, batouwo, ba paaleŋ le chaŋndo, ɔɔ te ba paaleŋ le del lo yuŋgoo ndoo nɔ le sɔlaa ni. Nduyɛ mi kooŋ muŋ chɔm vɛlɛ te o dɛŋgbɔɔ niŋ, ɔɔ o lɛŋnde ipembuleŋ choo yuŋgoo ndoo nɔ le sɔlaa ni. Chɛhowa o ba nyɛ kooŋ wa nda chɔmndo wo ndoo fula ni. Mi hei kuuna Isɔluɛiya paŋaliaŋndo a sɛɛŋgiaŋndo. (Pulɔ 16:33) Nɛiyo hoo Chɛhowa wa soliŋndo kpeku ni le nda nɛiyo chɔmndo, le halikpeŋ mi fonda yuŋgu kɛ kɛ ndoo nɔ le sɔlaa wo wa o chɛlaŋ a nyɛ cho o Chɛnɛsee 49:1-33 niŋndo. Sɔɔŋ cho o bolle Baabuileŋ ndeŋ niŋndoŋ Chekɔpu dimi ni a teleŋ o wa niŋ kpɛɛluŋ le piɔmndo sɔlaa wo.
Te ndaa chii pɛ kooŋ wuu ma sina kpeŋgii yuŋgoo nɔ le fondaa sɔlaa ve, ndaa tɔlnuŋ niko o nyɛ diiŋ ndɔɔ choo le yuŋgu koŋ fondaa kioo. Ndu wa yɛ mɛɛ kpɛ yuŋgu koŋ wa yɛ ni. Mi Baabuiyo dimi aa: “La nɔ mi la piɔu lɛŋnde leŋ a buŋgaŋ yuŋgulaŋ Isɔluɛi tɛɛŋ a kooŋ wuuwo, le sinaa buŋgɛi yuŋgu o yuŋgu o nɔ le sɔlaa ve. Nduyɛ mɛɛ yuŋgoo o wa yɛ, lende o nɔ ni mbo sɔla buŋgɛi, te yuŋgoo o wa pɛ tau, o sɔla buŋgɛi tau, te yuŋgoo o wa pɛ o pɔmbɔ, o sɔla buŋgɛi i pɔmbɔ.” (Nɔ 33:54) Te kooŋ muŋ chɔm pɛ kpeŋgii yuŋgoo nɔ le buŋgɛi sɔlaa ve, mi ndaa ke yuŋgu koŋ fonda koŋ. Kɛ te buŋgɛi yuŋgoo ndii wa pɛ tau ɔɔ mi ndii dɔɔnaŋ, mi ndaa tosa yɛlɛmiaalaŋ lechoo. Le taamaseliiyo, mɛɛ nda che maa buŋgɛi yuŋgu Chuda wo sɔla ve wa tau, ma faŋa i tiŋ lechoo ma chɔɔlu yuŋgu Simiɔŋ ndo.—Chɔ 19:9.