Naa Bandu Mɛŋgɛlaa KƐSI YAULAŊ O INTANƐITIIYO WA
Bandu Mɛŋgɛlaa
NAA KƐSIAA LAYAUWA O INTANƐTIIYO CHOO
Kisiei
Ɔ, ɔ, Ɛ, ɛ, Ŋ, ŋ
  • Ɔ
  • ɔ
  • Ɛ
  • ɛ
  • Ŋ
  • ŋ
  • BAABUIYO
  • YAULAŊ A NYƆƆŊ
  • BƆŊAŊNDAŊ
  • mwbr21 Tapioo p. 1-10
  • Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo

Viduei cho le fondaa hoo le.

Mal Haki, bahawɛi pɔmbɔ yɔŋnuŋ le num vidueiyo hoo solullo.

  • Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
  • Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo—2021
  • Suɛi Lebolii Pɔmbuɛi
  • TAPIOO 6-12
  • TAPIOO 13-19
  • TAPIOO 20-26
  • TAPIOO 27–SAA 3
  • SAA 4-10
  • Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
  • SAA 11-17
  • SAA 18-24
  • SAA 25-31
Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo—2021
mwbr21 Tapioo p. 1-10

Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo

TAPIOO 6-12

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | DITƆNƆMII 33-34

“Vioŋnuŋ o ‘Ba Chɛhowa Cho Lefafɛɛŋ Ndo Bɛŋgu’”

it-2-E 51

Chesulɔŋ

Diola lebɛɛlaŋ pila la wa ni le Isɔluɛiya. O yau Septuagint maKilikiiyo niŋ, diomndo hoo “Chesulɔŋ” sim le waŋndo kaalaa. A hivi ndu loŋ aa, “wana ya kaala wo.” Diolaŋ ndaŋ “Chesulɔŋ” wa le Isɔluɛiya loonɔŋndo maa wanaa Chɛhowa yii kpemaa a nda wa nda cho ni. Nduyɛ maa a nɔ ma wa ndu o hɔl sakpo. (Di 33:​5, 26; Ai 44:​2) Kɛ o cho o nɛi kɛndɛ choo le Chesulɔŋ ndaŋ la cho o Ditɔnɔmii 32:​15, NW niŋ te. Kanifuule yɔŋii Isɔluɛiya ndaa tosa sɔɔŋ le ma lo o diola ndalaŋ ndaŋ choo yɛ, ma simnuŋ wanaa nilakaluaa, okoŋ ma kɛɛ wana toosiaa nda nduyɛ mbo piŋi nda wo.

rr-E 120, kɔfoo

Mi Mɛlɛka Mala Naa Miŋ Chɛŋ Vɛlɛ Miŋ Sim

Mi Muuse wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo dimi maa o cho ko kpaayaa le Chɛhowa nɔ le, kɛ o nɔ vɛlɛ yeemɛi le kpaaya koŋ soliŋndo kpeku le wanaa nduaa malaa. Nduyɛ chɔŋ a teleŋ Muuse dimi diomndaŋ ndo mbo huŋ bii a palɛi Isikiaa ve, wɔsiŋ bɔɔbɔɔ muŋ hiou niŋ. Mi Muuse poonyiaa aa: “Mɛlɛka cho yoomu le fɛɛŋ a fɛɛŋ ndo, ndu cho naa nya viaŋnuŋ le yoomula nyalaŋ chiindiaa wa ni, ndu cho nya mandaa mɛɛ kala chuaa o bii nuaa chua ndɔɔ o balaŋ choo mbo wa ndu dɛɛniaa yɛ ni.” (Di 33:​27) A tonya, hei ke naa tiindaŋndo maa te ŋ muliŋ pɛ o Chɛhowa lo a teleŋ nyɛpalaa wa naa choo wo, o cho naa saa a bala ndɔlaŋ o nɛi kaalaa niŋ le naa malaa miŋ chɛŋ vɛlɛ miŋ sim.—Isi. 37:​10.

w11-E 9/15 19 ¶16

Biunuŋ Kiltaŋ

16 Maa Ebilaham, Muuse bɛɛ chi diomnde mɛyaale Chɛhowa leŋ o peelɔŋndo le. A teleŋ Isɔluɛiya wa niŋ bɛɛndiaŋndo le luɛiyɔɔ o lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋndo, mi Chɛhowa dimul Muuse aa: “Lɛŋnde ya I cho leŋ Isɔluɛiya kɔlaŋ kioo leŋ, a cho leŋ chɔ kɔɔli kɔɔli pɛɛŋ a lehɔl, kɛ a luei leniŋ te.” Chɛhowa dimul fuu Muuse lende le, kanifuule mi nilakalula Isɔluɛiya tosa ‘mi Muuse nda Elɔŋ kɛɛ le Chɛhowa bɛɛleŋ kioo Isɔluɛiya o hɔl mɛɛ nda fuuluu Mɛluiba naa mɛŋndaŋ ma fula o pouwo niŋ nda.’ (Ditɔnɔ. 32:​51, 52) Baa mi Muuse ndoo tambu pa kɔl le hei? Sako. Kɛ mbo duau Isɔluɛiya sala nduyɛ mbo mɛɛlu nda dimul aa: “Waŋnda Isɔluɛi, la pɛl tɔnɔɔ. Lekaa o lekaa le cho maa nya le, nya wanaa Mɛlɛka pila o chiindiaa haa wa. Mɛlɛka Yaawɛɛ pila ndu manda nya ni, mɛɛ nyɛ kala kala cho maa boo bɛndu wo o manda nuaa puaa chɔuwa yɛ. Ndu cho wana mala nya wo ni. Ndu cho muɛi nyɛi chɔu ve le yaamɔɔwaa nyaa yomɔɔ ni.”—Ditɔnɔ. 33:​29.

Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

it-2-E 439 ¶3

Muuse

Muuse wa wɔsilaŋ 120 mbo sɔla piɔmndo. Kɛ Baabuiyo dimi a ndu okɔɔ maa, “o vi lende o wa chɔɔ nyɛkɛndɛ walaŋ, nduyɛ kpaaya ndɔɔ bɛɛ o feŋaŋ lechoo le.” Haa huŋ bii a hau, wana sina fondaŋ kpeekpei Chɛhowa kumbu Muuse wo le. (Di 34:​5-7) Naapum yɔŋii Isɔluɛiya ndaa siiŋguu sɛi Muuse wo fondaŋ lasooluu, okoŋ ma wou balaŋ o piɛile lachoowaleŋ niŋ Chɛhowa tosa hei ni. Wana che pɛ maa o nɛi waanaa choo Setana ndoo yeema dialuŋ Muuse woŋ soliŋndo kpeku ni. Kanifuule mi Chudi, pɔmbɔɔ Chiisu poonyiaa aa: “Mɛɛ Maikɛl, o cho masa maalikɛiya wo sɛɛŋgiaŋ nda Setana o dialuŋ Muuse woŋ choo, i del ndu bɛɛ o kɔl le mbo kilul ndu iyama ɔɔ mbo ke ndu lediom te. Kɛ mbo dimi aa: ‘Maa Chɛhowa kilul num yamɛi fɔ.’” (Chu 9) Nduyɛ tuupa mi Chɔɔsuaa kua a Isɔluɛiya o lɛŋnde Kenaŋndeŋ niŋ, a chaŋ fɛŋ Muuse le palɛi 30.—Di 34:​8.

TAPIOO 13-19

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆSUAA 1-2

“Nyɛ Ŋ Nɔ Ma Tosa le mi Dɛnɛ Kɛndɔɔ Wa Num Choo Wo”

w13-E 1/15 8 ¶7

Nɔ Kɔl Simulaa—Chɛhowa Cho a Num Latulu

7 Le miŋ nɔ kɔl simulaa yeemaŋ le hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosaa wo, mɛɛ miŋ pɛɛku Diom Mɛlɛkaa nduyɛ miŋ dɔu nyɛ naŋ pɛɛku wo o wali niŋ. Hei Chɛhowa ndoo dimul Chɔɔsuaa le tosaa ni mɛɛ o miiŋgu o foofo Muuse wo. Mbo dimul ndu aa: “Num nɔ kɔl simulaa tuŋ, nduyɛ ma vesa hɔlla. Sawala buɛi nuu Muuse o ke nyaa laŋ, puɛɛnuŋ le nyɛ la dimi wo tosaa le. . . . Wa laŋ pɛɛkoo le idii a ichɔl. Nyɛ o nyɛ cho o yau koŋ niŋ wa ndu tosaa. Koŋ tosa ni mi dɛnɛ kɛndɔɔ wa num choo.” (Chɔɔ. 1:​7, 8) Mi Chɔɔsuaa tual silaa hoo kɔɔli. Nduyɛ mi keŋ tosa ‘mi dɛnɛ kɛndɔɔ wa ndu choo.’ Te naa bɛɛ tosa lende pɛ, ŋ cho nɔ kɔl simulaa nduyɛ miŋ sɔla dɛnɛ kɛndɔɔ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ.

w13-E 1/15 11 ¶20

Nɔ Kɔl Simulaa—Chɛhowa Cho a Num Latulu!

20 Te ŋ wa pɛ o tɔɔndaŋndo bɛŋgu, i ve bɛɛŋ bɛɛŋ le hiouwɔɔ lachi a Mɛlɛka kɔllo nɛŋioo o chieeŋ wɔɔŋndo hoo niŋ te. Kɛ ŋ cho kpeele le. Mɛlɛka cho a naa latulu. Nduyɛ Po ndɔɔ o cho kunda leKilisiɔŋndo bolleŋ ndo bɛɛ cho a naa latulu. Ŋ nɔ vɛlɛ chaaŋaa naa Seiyaa Chɛhowaa hiouwɔɔ 7,000,000 chieeŋndo balɔɔ silɔ. Lelaŋ, ŋ kɛsiŋ bolle Baabuile naaleŋ le wɔsii 2013 o kɔl, okoŋ miŋ hiou lachi a tiindaŋndo dɔwɔɔ o Mɛlɛka niŋ vɛlɛ a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Le dimi aa: “Nɔ kɔl simulaa nduyɛ ma vesa hɔlla. . . . Ya Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa, I cho wa num kɔɔli ba o ba nya kɔ.”—Chɔɔsuaa 1:​9.

Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

w04-E 12/1 9 ¶1

Yaandiaa o Yau Chɔɔsuaa wo Niŋ

2:​4, 5—Le yɛɛ Luehabi hui yɛ puaa masa bɛndoo vem le suaŋsuaŋnda nuuviaa wa? Le mɛɛ Luehabi ndoo nɔ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ yɛ o luei yoomu ndɔɔ o kpundɔɔ niŋ ni, mbo viaŋ suaŋsuaŋnda haa. Le saboo hoo, i ve Luehabi kuee kaŋgalaŋ le mi ndoo chɔm puaa wa haa kindiŋndo le wanaa Mɛlɛkaa nyɛpalaa tusioo choo wa naa suaŋsuaŋnda haa wa wa le. (Maatiu 7:​6; 21:​23-27; Chɔŋ 7:​3-10) Nduyɛ pɛŋ, Baabuiyo dimi aa: “Mi Mɛlɛka siiŋguu ndu wana sakpoo le sɔɔŋ kɛndɛŋ o tosa woŋ.” Sɔɔŋ kɛndɛŋ muŋ ipilɛ wa hui o hui puaa masa bɛndoo vem le suaŋsuaŋnda nuuviaa wa ni.—Chemisi 2:​24-26.

TAPIOO 20-26

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆSUAA 3-5

“Mi Chɛhowa Dɔu Wanaa Duau Tiindaŋndo o Ndu Niŋ Nda Sala”

it-2-E 105

Chɔɔdaŋ

Chɔɔdaŋ ma wa ba pioo Kalili waŋ maa yiŋgila le mɛtɛlɔɔ 1 haa 3 (ɔɔ nɛiyo 3 haa 10. Nduyɛ maa toŋgu le mɛtɛlaŋ 27 haa 30 (ɔɔ nɛiyo 90 haa 100). Kɛ a paŋgii Nyaakuɛiyo, mi Chɔɔdaŋndaŋ maa hiŋ tau. Mi keŋ ndii tosa mi ma chɔɔlu yiŋgila nduyɛ mi ma toŋgu tau. (Chɔ 3:​15) A teleŋ maa huŋ hunɔɔ bɛndu koŋ ndo, i wa bɔɔ suɛi kpundɛ le mi waŋ piaanduaa, waŋ laanduaa, a chuaambuaa Isɔluɛi ndaa taŋ pioo hoo, taama taama Chɛluiko ikɛi. Le mɛɛ tindileŋ loŋ le nɔ kpaayaa tau yɛ, o teleŋ biŋgi hiou wo niŋ bɛɛ, mi mɛŋndaŋ maa hiou a wanaa ndaa kua pulɔŋndo loŋ nda. Kɛ a koŋ kpou, mi Chɛhowa tosa kaamaa mi mɛŋndaŋ ma pɛŋgi hiouwɔɔ, okoŋ mi Isɔluɛi sɔla fondaa le taŋɔɔ o lɛŋnde vesɛileŋ choo. (Chɔ 3:​14-17) Mɛɛ wɔsiŋ bɔɔbɔɔ hiou okoŋ kɔɔli, mi kaamaa waa naa yɔŋnuŋ le Ilaicha a teleŋ o wa nda Ilaisia latulu wo. Nduyɛ mi nyɛ pilɛ koŋ yɔŋnuŋ vɛlɛ le Ilaisia a teleŋ o wa ndu pilɛ wo.—2Ma 2:​7, 8, 13, 14.

w13-E 9/15 16 ¶17

Chua Sɔɔŋ Chɛhowa Dimul Numndoŋ a Kɔl Numndo Kpou

17 Vɛɛ sɔɔŋ Chɛhowa dimul naa woŋ tosaa mala yɛ naa miŋ kindi tiindaŋ naa o ndu niŋ? Tofawɔ nyɛ ndoo yɔŋnuŋndo mɛɛ Isɔluɛiya wa luɛiyɔɔ o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ. Mi Chɛhowa dimul wanaa soliaa lasalaa wa kɔlaŋ a kɔfu kpemaa wa maa a kɔ tol sakpo o Pioo Chɔɔdaŋ niŋ. Kɛ mɛɛ Isɔluɛiya wa sɔɔŋgoo o Pioo Chɔɔdaŋ ikɛi, ma cha maa piɔɔ bɛndu sia a paŋgii Nyaakuɛiyo wo tosa mi mɛŋndaŋ ma huŋ hunɔɔ pila. Yɛɛ Isɔluɛiya tosa yɛ? Baa mi ndaa kila pa dɔɔŋgɔɔ o pee koŋ ikɛi, le mi ndaa chum le lɔɔla tiŋ ɔɔ hiouwɔɔ o koŋ choo haa mi mɛŋndaŋ ma tol? Sako. Kɛ ma duau tiindaŋ ndaa kpou o Chɛhowa niŋ nduyɛ ma tual nɛila ndɔla chɔmaalaŋ kɔɔli. Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? Baabuiyo dimi aa: “Dimioo nuaa mi wanaa soliaa lasalaa a kua a kɔfu Mɛlɛka Yaawɛɛ wo . . . wa a pila peloŋ o peelo, mi Chɔɔdaŋ ndaŋ ma pɛŋgi hiouwɔɔ. . . . Wanaa soli salaa a kua a kɔfu kpema Mɛlɛka Yaawɛɛ wo wa, a lo isisi o pioo tɛɛŋ o lɛŋnde vesɛileŋ choo, haaa mi Isɔluɛiya chuu taŋɔɔ kpou.” (Chɔɔ. 3:​12-17) Yiyaŋ ndɔ mɛɛ Isɔluɛiya wa a kɔl kɛndɛ yɛ mɛɛ nda che mɛŋndaŋ o tolɔɔ! A tonya, mi tiindaŋ Isɔluɛiya ndaa nɔ o Chɛhowa niŋndo kiandu poŋ le mɛɛ nda tol nɛila ndɔla chɔmaalaŋ kɔɔli yɛ.

w13-E 9/15 16 ¶18

Chua Sɔɔŋ Chɛhowa Dimul Numndoŋ a Kɔl Numndo Kpou

18 I cho tonya maa Chɛhowa tosa kaamaala waa nuaa hau le wanaa duaa le, kɛ mbo dɔu nda sala le tiindaŋ nda duau o ndu niŋndo. Mbo ke nda nyina ndɔ diandaa le ma tosa wali o ke nda wo. Wali koŋ cho yɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Masale ndɔleŋ okɔɔ Chieeŋndo balɔɔ silɔ ni. Mɛɛ Chiisu Kiliti o cho sei bɛndu Chɛhowaa wo miiŋgu yoomu, mbo ke buɛiyaa nduaa tiindaŋndo maa o cho wa a nda latulu le wali sɔvɛ sɔviɔɔ hoo tosaa. Mbo dimul nda aa: “La kɔ o ŋwaŋnda chiee lo ba o ba fee mi la siiŋguu nda buɛiyaa ni . . . I cho wa a nya latulu lepaa o lepaa haaa mi Chieeŋndo fuuluu o mɛɛlulaŋ.” (Maa. 28:​19, 20) Seiyaa Chɛhowaa bɔɔbɔɔ ndaa nɔ siɔmbulaŋ le wanaa ndaa sina le wa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. Kɛ nda pila nɔla ma dimi kpendekele maa nyina Mɛlɛkaa mala nda ni le keŋ tosaa.—Nuawɔ Sam 119:​46; 2 Kɔliŋtiaŋ 4:​7.

Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

w04-E 12/1 9 ¶2

Yaandiaa o Yau Chɔɔsuaa wo Niŋ

5:​14, 15—Nɛɛ cho yɛ ‘sovɛiyaa Chɛhowaa bolleŋ’? Chiisu Kiliti, o Baabuiyo veelu vɛlɛ aa “Diomndo” wo huŋ luei Chɔɔsuaa yoomuaŋ ni a teleŋ nda wa kɔlaŋ yaamɔɔwaa ndaa kandɔɔ chɔulabaa le luɛiyɔɔ o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋndo. Kɛ a teleŋ koŋ, ndoo hiŋ ndɔ o lɛŋndeŋ choo le. (Chɔŋ 1:​1; Daaniɛɛ 10:​13) I cho bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa, Chiisu Kiliti cho hau a wanaa Mɛlɛkaa latulu le nda malaa sɔŋgɔ nda cho o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo.

TAPIOO 27–SAA 3

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆSUAA 6-7

“Faŋaŋ Nyɛm Fondoŋ Kɔɔli”

w10-E 4/15 20 ¶5

Faŋa Hɔlaa Numnda o Nyɛm Fondoŋ!

5 Mɛɛ wɔsiŋ bɔɔbɔɔ hiou okoŋ kɔɔli, mi Isɔluɛiya yam chioo Chɛluiko. A teleŋ koŋ Ekaŋ luɛi nyɔɔŋ pum hɔlteŋ o chiee koŋ niŋ ni, okoŋ mbo chiimbuu muŋ. Mi Chɛhowa dimul nda maa o faŋaŋ o nyɛm ndaa nɔ ma kɛsi o naa ndaa kɛsi nyɛm ndɔŋ nda kɔɔli, ndaa nɔ ma tɛɛmbuu nyɛ o nyɛ wa o chiee koŋ niŋ. Mbo sila nda maa, ‘a mandaŋ a nyɛm o dimul nda le tɛɛmbuuwo woŋ,’ yɔŋii ndaa luɛi muŋ hɔlteŋ okoŋ ma chua muŋ. Mɛɛ Ekaŋ kɛɛ le nɛi chɔmaa hoo diikɔŋndo, mi Isɔluɛiya saŋga tau mɛɛ nda kuɛ le waŋnda Eyai delɔɔ choo a sɔŋgɔɔ, nduyɛ mi wanaa bɔɔbɔɔ sɔla piɔmndo. Ekaŋ sɔlɔlaŋ maa o tosa viileŋ te haa mɛɛ ma chɔɔmuu ndu. Mi Ekaŋ dimi aa: “Mɛɛ ya I che nyɔɔŋ muŋ, mi luɛi lehɔl o muŋ, mi chua muŋ.” Hɔlte Ekaŋ luɛi leŋ ndeŋ le tosa ni mbo sɔla tambei a ‘nyɛ o nyɛ ndoo nɔ.’ (Chɔɔ. 6:​18, 19; 7:​1-26) Nyɛm ndaa kuuna Ekaŋ le chuaa woŋ o luɛi hɔlteŋ ni.

w97-E 8/15 28 ¶2

Le Yɛɛ Naŋ Nɔ Yɛ Miŋ Chɔɔmuu Yɔŋ Wɔɔŋndo?

Sabu naŋ nɔ niŋ chɔɔmuu yɔŋ wɔɔŋndo wo opilɛ cho ni maa, keŋ tosa mi kunda leKilisiɔŋndo wa o diandaa. Mɛlɛka diandaa Chɛhowa cho ni. Lelaŋ o yeema mi wanaa cho ndu piɛiyo wa wa a diandaa o ndu piɛiyo niŋ a o kaa ndaa niŋ. Baabuiyo dimul naa aa: “Chuauwaa Mɛlɛkaa nya cho niŋ ni. Nduyɛ, la cho ndu diikɔŋndo. Lelaŋ, la pɛŋgi sɔɔŋ tosaa mɛɛ yeemaŋ nyaa nɔ paandu tuupa mi la sina Mɛlɛka woŋ wa yɛ. Kɛ mɛɛ wana veelu nya wo cho o diandaa yɛ, nya bɛɛ nɔ mi la wa a diandaa o kaala nyalaŋ niŋ. Kanifuule, i cho i poonyiaa aa: ‘La nɔ mi la wa a diandaa, mɛɛ ya cho o diandaa yɛ.’” (1 Pitɛ 1:​14-16) Te o cho ma sila wanaa tosa yɔɔŋ wɔɔŋndo o kunda leKilisiɔŋndo niŋnda ɔɔ ma soli nda le, hei tosa mi kundaa nɔɔla, nduyɛ mi Chɛhowa tambu kɔllo a waŋnda kpou o kunda koŋ niŋ.—Tuuwɔ Chɔɔsuaa bolle 7.

w10-E 4/15 21 ¶8

Faŋa Hɔlaa Numnda o Nyɛm Fondoŋ!

8 Kilisiɔŋaa tonyaa bɛɛ, mi yeemaŋ ŋdialloŋ a hɔlte nyɛ kɛndɔɔ paaliaŋ nda. Lelaŋ Diom Mɛlɛkaa dɛɛniaa naa maa ŋ nɔ miŋ dɔu yeemaŋ naŋ o mandaa bɛŋgu, nduyɛ miŋ mandaŋ a nyɛm naŋ tofa woŋ. (1 Kɔliŋ. 9:​25, 27; nuawɔ 1 Chɔŋ 2:​15-17.) Mi Choobu sina maa chiɛɛliaŋndo cho yeemaŋ naŋ a nyɛ naŋ cha wo tɛɛŋ. Mbo dimi aa: “Ya Choobu, o cho wɔ suundaa naa wana lanɔ cheleŋ te, kɛ mi mɛnaŋ po, maa fɛɛŋ a fɛɛŋ bɛɛ I tofa chua laandoo mi lo o koŋ mi del kɔl le hinilaŋ a ndu le.” (Choobu 31:​1) O cho ko suundaa le Choobu kɛɛ a wana lanɔ cheleŋ te, kɛ ndoo chɛl pɛŋ mi yeemaŋ waa lende muŋ wa ndu o kɔl te. Mi Chiisu bɛɛ chɔm maa ŋ nɔ miŋ soliŋ yeemaŋ nɔɔlɛiyoŋ o kɔl. Mbo dimi aa: “Wana o wana hiu wana lanɔɔ tofaa pɛ haaa mi yeemɛi i bii ndu le waa a ndu, mɛɛ o chii suunda a ndu o kɔl ndɔɔ niŋ.”—Maa. 5:​28.

Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

w15-E 11/15 13 ¶2-3

Nyunala Wanaa Nua o Yaula Naalaŋ Niŋnda

O sindɔɔ niŋ, yaamɔɔwa ndaa luei fɛŋ chiee kala kalaa o piŋndo niŋ tuupa ma del ndu choo. Mɛɛ o mɛɛ chioo ndoo viou o piŋndo niŋ, te yaamɔɔwa ndaa yem ndu pɛ, mi ndaa chua nyɛm ndaŋ a nyɛdiaa ndoo lo loŋ ndo. Kɛ mi wanaa tuau nyɔɔŋ lɛŋ nda saaluŋ nyɛdiaa tau o bembelaŋ Chɛluiko. Mi yau pilɛ dimi a hei okɔɔ aa: “O faŋaŋ o kpɛɛnɛŋ puuloŋ kɔɔli, nyɛ nda saaluŋ tau wo wa nyɛdiaa ni. . . . O konala wanaa tuau nyɔɔŋ lɛŋ o lɛŋnde Palɛsitaŋ ndeŋ niŋ nda nɔ a sɔɔŋ waanaa okɔɔ laŋ tɛɛŋ, konaa hoo ndu cho bɔɔ teŋgeŋ. O bembelaŋ lapum, naapum ma saaluŋ kpɛɛnɛi puuluei ipilɛ, ɔɔ kpɛɛnɔŋ ŋ muuŋ. Kɛ nyɛdiaa nda saaluŋ o bembelaŋ Chɛluiko wo ndu, kani bɛɛ a seeluŋ ndɔ ndu naa cheleŋ te.”

A mɛɛ Baabuiyo dɔɔŋ kona yɛ, Isɔluɛiya ndaa nɔ sabu sɔviɔɔ le kiɔɔ nyɛdiaa wa Chɛluiko wo chuaa. Kanifuule Chɛhowa ndoo dimul nda ni maa a chua le. (Chɔɔ. 6:​17, 18) O paŋgii Nyaakuɛiyo niŋ Isɔluɛiya del chioo Chɛluiko Choo ni. A teleŋ koŋ nyɛdiaa wa tau, kanifuule ndaa chii chiɔɔŋ ndaŋ kouwɔɔ kinɛi. (Chɔɔ. 3:​15-17; 5:​10) A mɛɛ Baabuiyo tɛɛsiaa yɛ, nyɛdiaa ndoo lo tau o Chɛluiko niŋndo chɔm ni maa le teleŋ biŋgi koni Isɔluɛiya luei ndu o piŋndo niŋ ni.

SAA 4-10

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆSUAA 8-9

“Yɛɛ Naŋ Pɛɛku yɛ o Bundɛi Kibiɔnaitiiya Niŋ?”

it-1-E 930-931

Kibiɔŋ

Mɛɛ Nda Hui Chɔɔsuaa Yɛ. O teleŋ Chɔɔsuaa wo niŋ, Kibiɔŋ chiee kaale Hivaitiiya wa achal ni. Kaaleŋ ndeŋ le wa o kayii ŋɔmmɛu ndii nɔ le tambei sɔlaa ve tɛɛŋ. Kanifuule, o pulale Kenanaitiiya niŋ kaalaŋ ndaŋ la fula ni. (Di 7:​1, 2; Chɔ 9:​3-7) Kibiɔnaitiiya ndaa veelu vɛlɛ ni aa Amɔluaatiiya. Teleŋnda bɔɔbɔɔ te a wa pɛ suɛi a nda okɔɔ, a Kenanaitiiya okɔɔ kpou nda wa suɛi ni. (2Sa 21:​2; tuuwɔ Chɛ 10:​15-18; 15:​16) Kibiɔnaitiiya ve maa Kenanaitiiyaa tuaa le. Mi che bɛɛ ndaa nɔ puaa chɔuwaa mayoomuaa, nduyɛ mi lɛŋnde ndaleŋ le wa lɛŋnde kpaaya bɛndu, kɛ ndaa sina maa a tiuba ma yem Isɔluɛiya le, kanifuule Chɛhowa wa sɔŋgɔɔ le nda ni. Lelaŋ, mɛɛ Isɔluɛiya chii Chɛluiko a Eyai tɛɛmbuu, mi puaa Kibiɔŋ viam waŋnda o Chɔɔsuaa lo naa nda wa Kilkal wa le chɛlaŋ kɔl nyuloo tosaa a nda. Wanaa nda vem haa wa wa vɛlɛ hɔlte chieeŋ ŋgaa Hivaitiiya ni. Chieeŋ muŋ cho yɛ Chɛfilua, Biɛɛlɔti, a Kiliaati Chiaaluim ni. (Chɔ 9:​17) Mi waŋnda haa a wounuŋ nyɛla yuululaŋ, a kɔvɛila yuulula suendi suendiaa laŋ. Ma chua bɔlɔla yuululaŋ, a bɔlɔla mamuɛila yuulula nda suendi suendi laŋ, a beedii vesɛi yulɛiyo, ma tosa maa lɛŋnde nda fula leŋ le cho levil. Ma chɔm maa a cho o wanaa Isɔluɛiya ndaa nɔ le tɛɛmbuuwo wa tɛɛŋ te. Ma dimi maa a tuei a nyɛ Chɛhowa ndoo tosa a Ichipiaŋnda wo, vɛlɛ a nyɛ ndoo tosa a masaa maAmɔluaatiiya, Sihɔŋ a Ɔku wo okɔɔ. Kɛ ma chɔm taasioo o suɛi hei niŋ, a suu a nyɛ ndoo yɔŋnuŋ Chɛliko vɛlɛ a Eyai okɔɔ wo le. Kanifuule, a mɛɛ ndaa dimi maa a chɛŋ levil lɛ, ndaa tiuba ma dimi maa ma tuɛi a keŋ okɔɔ le. Mi wanaa Isɔluɛiya vem hɔlte nda wa laalaŋ nyɛ puaa Kibiɔŋ dimi wo, okoŋ ma yii kpemaa a nda maa a cho nda nyɛ yɔŋ te.—Chɔ 9:​3-15.

w11-E 11/15 8 ¶14

“Tiindaŋ Sina Numndo Le”

14 Naa kpou wanaa lahakiaa naŋ cho ni. Lelaŋ, bɛnduaa nɔ niŋ bɛɛ taasioo wa nɔ ma tol nɛi chɔmaa Chɛhowaa kɔɔli te a wa pɛ kɛɛsiaalaŋ tosaa. Yiyaŋndɔ a nyɛ Chɔɔsuaa wana ndoo miiŋgu o foofo Muuse wo wo, vɛlɛ a waŋ banaa Isɔluɛi ndaa tosa wo mɛɛ Kibiɔnaitiiya hiŋ o nda lo. Taasioo pila Kibiɔnaitiiya ndaa nɔ ni. Lelaŋ, ma doviŋ o nyɛla yuululaŋ niŋ, nduyɛ ma tosa maa lɛŋnde nda fula leŋ le cho levil. Chɔɔsuaa a wanaa tuaa nyuna Chɛhowa diom a suɛi hei okɔɔ le. Ma tosa chɛlaŋ kɔl nyuloo a nda, okoŋ ma yii kpemaa a nda. Mi che bɛɛ mi Chɛhowa ndoo toolu kɛɛsiaa hoo, kɛ le mɛɛ Chɔɔsuaa tul nɛi ndɔ chɔmaa kɔɔli o suɛi hei niŋ te yɛ, lelaŋ o tosa ni ma poonyiaa ndi o Baabuiyo niŋ le tɔnɔ naa.—Chɔɔ. 9:​3-6, 14, 15.

w04-E 10/15 18 ¶14

“Balu Ba o Ba Fee o Lɛŋndeŋ Ndeŋ Niŋ”

14 Mi puaa waŋnda Kibiɔŋ a vem nda dimi aa: “Lɛŋnde naa ŋ chɛŋ ndeŋ le cho levil fallo. Kani fondole ŋ tuei a nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa Yaawɛɛ o tosa wo.” (Chɔɔsuaa 9:​3-9) Mi nyɛla ndaa wounuŋ ndaŋ a nyɛdiaa wa nda o ba wo chɔm maa naa levil nda fula ni. Kɛ o kpeekpei niŋ, tiŋ wa Kibiɔŋ tɛɛŋ a Kilkal wo wa le mɛɛliilaŋ 20 [ɔɔ kilolaŋ 30]. Le mɛɛ Chɔɔsuaa a waŋ banaa Isɔluɛi ndaa laalaŋ nyɛ nda dimi wo yɛ, ma tosa chaŋyɛi a waŋnda Kibiɔŋ vɛlɛ a chieeŋ muŋ balu Kibiɔŋ ndoŋ. Baa yɔŋii Isɔluɛiya ndaa diu nda kinɛi Kibiɔnaitiiya ndaa tosa hei ni? Sako. Kɛ ndaa yeema mi Mɛlɛka Isɔluɛiya ndoo naŋ kɔl a nda. Nduyɛ mi Chɛhowa chɛl le ma simnuŋ “chiaa le yɔmnde kiolɔɔ, a mɛŋndaŋ vilioo le waŋnda Isɔluɛi a maaŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ wo.” Mi ndaa tiŋgu yɔmnde le salalaŋ lomɔɔ o bandoo choo. (Chɔɔsuaa 9:​11-27) Mi Kibiɔnaitiiya hiau lachi a yeemɛi chɔmndo le walta taaniŋndaŋ tosaa o Chɛhowa piɛiyo niŋ. Naapum, a bɔɔbɔɔ wa o wanaa ndaa fula o chɛleŋ niŋ Babilɔŋ ma miiŋgu le kɔlaŋ chiɛi Mɛlɛkaa taŋgullo wa tɛɛŋ. (Ɛsilua 2:​1, 2, 43-54; 8:​20) Ŋ tual tamaselii ndaa kɔɔli te naa bɛɛ kindiŋ pɛ le waa o kɔl nyulu niŋ a Mɛlɛka, nduyɛ miŋ nɔ yeemɛi le walta taaniŋndaŋ tosaa o ndu piɛiyo niŋ.

Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

it-1-E 1030

Landɔɔ

O sawa Chɛhowa ndoo ke Isɔluɛiya wo bɛŋgu, mi ndaa landu wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda apum o yɔmndo choo te ndaa dii nda pɛ, le chɔmndo maa “wana Mɛlɛka handu sendioo choo wo o cho ni.” Nduyɛ o luŋ ndeŋ ndaa landu wana koŋ ni le wanaa tuaa silaa. Ndaa nɔ ma tusi wana vilɛi nda landu koŋ o yɔmndo choo wo le ndu kumbɔɔ tuupa mi nyumndaŋ maa tol. Te ndaa mal ndu pɛ o yɔmndo choo mi ndoo lɔl loŋ pii, mi keŋ ndii tosa mi lɛŋnde Mɛlɛka ndoo ke Isɔluɛiya leŋ lee simnuŋ le nɔɔlɛi. (Di 21:​22, 23) Mi Isɔluɛiya ndaa tol sawaa hoo kɔɔli hali mi ndoo ve bɛɛ Isɔluɛinɔɔ le ndaa dii le.—Chɔ 8:​29; 10:​26, 27.

SAA 11-17

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆSUAA 10-11

“Chɛhowa Sɔŋga le Isɔluɛiya”

it-1-E 50

Adonisidɛki

Masaa o wa le Chulusalɛm ni a teleŋ Isɔluɛiya luɛi o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋndo. Mi Adonisidɛki tosa chɛlaŋndo a masaa wa Chɔɔdaŋ leeloo ba paaleŋ le dello wa, le kɔlaŋ sɔŋgɔɔ a Chɔɔsuaa nda Isɔluɛiya. (Chɔ 9:​1-3) Kɛ mi Hivaitiiyaa wa Kibiɔŋ nda tosa chɛlaŋ kɔl nyuloo a Chɔɔsuaa. Le wanaa cheleŋ kuunaa yɔŋgɔŋndo Isɔluɛiya o ba bɛŋgu, mi masaa Adonisidɛki chuuŋgiaa puaa nduaa chɔuwa vɛlɛ a puaa chɔuwaa masaa maAmɔluaitiiya a hiɔɔlu diompilɛ. Okoŋ ma kɔ balu waŋnda Kibiɔŋ nduyɛ ma del nda choo a sɔŋgɔɔ. Mi Chɔɔsuaa chiindiaa Kibiɔnaitiiya o nɛi kɔndɔfili niŋ, nduyɛ mbo yam puaa chɔuwaa chuuŋgiaŋ haa diompilɛ wa. Le hei, mi masaa ŋuɛɛnuaa maAmɔluaitiiya nyaanuŋ ma kɔ vioŋnuŋ Makɛdaa o buloo niŋ. Nduyɛ a nɔla lɛ fulaa loŋ te. Okoŋ mi Chɔɔsuaa pila dii Adonisidɛki a masaa hiɔɔluaa tuaa puaa nduaa chɔuwa o hɔl, nduyɛ ma landu nda o yɔmnde choo. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, ma viau dialuŋ ndaŋ vilɛiyoŋ o buulu ndaa veŋnuŋ koŋ ndo niŋ, mi buulu koŋ simnuŋ sɛi ndaa.—Chɔ 10:​1-27.

it-1-E 1020

Looŋ kpuŋgbaŋ

Mɛɛ Chɛhowa soliŋ muŋ kpeku yɛ. Nyɔɔ pilɛ o Chɛhowa soliŋ kpeku le nyɛ o dimi wo peeloo a le kpaaya ndɔɔ chɔmndo wo cho looŋ kpuŋgbaŋ ni. (Sam 148:​1, 8; Ai 30:​30) Teleŋ tase Chɛhowa soliŋ looŋ kpuŋgbaŋ kpeku wo wa teleŋ o tusi Ichipiaŋnda kpundɛlaŋ choo wo ni. Nduyɛ muŋ wa kpundɛ ŋɔmmɛu o tusi nda choo wo ni. Mi looŋ kpuŋgbaŋ muŋ tɛɛmbuu waŋndachieeya, visiaa, yɔmnde, tɔlɔɔlaŋ a billo kpou. Kɛ nyɛ o nyɛ tembu o lɛŋnde Kuusiɛŋndeŋ niŋ, naa Isɔluɛiya wa ichali wa le. (Ɛs 9:​18-26; Sam 78:​47, 48; 105:​32, 33) O Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ bɛɛ, mɛɛ Chɔɔsuaa sim Isɔluɛiya lachi le kɔlaŋ Kibiɔnaitiiya malaa masaa ŋuɛɛnuaa maAmɔluaitiiya diinuŋ diompilɛ wa chɔulabaa, mi Chɛhowa soliŋ vɛlɛ looŋ kpuŋgbaŋ kpeku a teleŋ koŋ. Mi looŋ kpuŋgbaŋ muŋ diu puaa chɔuwaa maAmɔluaitiiyaa bɔɔbɔɔ mbo hiau bɛɛ a Isɔluɛiya diu wa.—Chɔ 10:​3-7, 11.

w04-E 12/1 11 ¶1

Yaandiaa o Yau Chɔɔsuaa wo Niŋ

10:​13—Vɛɛ suɛi kɔndɔfili waa nuaa looku yɛ yɔŋnɔŋ? Nyɛ cho pa mi Chɛhowa, Mɛlɛka toosiaa choo choo a lɛŋndeŋ ndo bumba ndu tosa? (Chɛnɛsee 18:​14) Te Chɛhowa yeema pɛ, o nɔla mbo tosa mi waŋchieeya che maa paaleŋ a paŋgei cho isisi yi. Ɔɔ, o nɔla mbo tosa mi chieeŋndo a paŋgei wa hiŋnɔŋndo, nyɛ o nyɛ paaliaŋ muŋ te. Kɛ mi nyɛ teŋgaa fula o paaleŋ a o paŋgeiyo wa wɔ chieeŋndo komallo kɛ. Mɛɛ o mɛɛ i wa, “nyɛ yɔnuŋ paale leŋ ndo, kani bɛɛ chɔŋ a teleŋ koŋ, i waa lende i yɔnuŋ ndɔ le.”—Chɔɔsuaa 10:​14.

Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

w09-E 3/15 32 ¶5

Nyunala Wanaa Nua o Yaula Naalaŋ Niŋnda

Mi che bɛɛ mi Baabuiyo suaa a yaulaŋ lapum okɔɔ, nduyɛ mi la nɔ yooŋgula sɔvɛlaŋ leniŋ, kɛ keŋ chɔm naa maa Chɛhowa le tosa ma poonyiaa laŋ te. Mi Chɛhowa manda nyɛ o nyɛ poonyiaŋ o “diom ndɔɔ” niŋ, nduyɛ o cho wa “le fɛɛŋ a fɛɛŋ.” (Aisaya 40:​8) A tonya, nyɛ o nyɛ Chɛhowa chɛl mbo wa o poonyiaa o yaula 66 cho o Baabuiyo niŋ ndaŋ niŋ, ndu yeemaŋ ni “le halikpeŋ mi wana wali Mɛlɛkaa suliŋ nyɛkɛndɛi, nduyɛ mbo wa o bɛɛndiaŋ le wali o wali kɛndɛ tosaa.”—2 Timo. 3:​16, 17.

SAA 18-24

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆSUAA 12-14

“Tol Chɛhowa Kɔɔli a Kɔllo Kpou”

w04-E 12/1 12 ¶2

Yaandiaa o Yau Chɔɔsuaa wo Niŋ

14:​10-13. Mi che bɛɛ Kelɛbi wa niŋ wɔsilaŋ 85, kɛ mbo dimi maa o yeema mbo kɔ tou wanaa wa o buŋgɛi Hibulɔŋ nde niŋ nda. Wali kala kalaa pila wa koŋ ni, kanifuule Anakimnda wa o buŋgɛi keŋ niŋ ni. Nduyɛ puaa dialuŋ kalaa pila nda wa ni. Kɛ a mala Chɛhowaa, mi kuubanɔ dialuŋ kalaa hoo sɔla batiuwaa. Nduyɛ mi Hibulɔŋ simnuŋ chiee viaŋnaŋndo opilɛ. (Chɔɔsuaa 15:​13-19; 21:​11-13) Tamasi Kelɛbi wo pɛɛku naa maa ŋ nɔ miŋ yɔŋ isiooŋ le walta kala kalalaŋ tosa o kɔɔna Chɛhowaa niŋ te.

w06-E 10/1 18 ¶11

Tiindaŋndo a Siooŋii Mɛlɛkɛi Nɔɔ Tosa Miŋ Nɔ Kɔl Simulaa

11 Tiindaŋ waa naa nɔ mbo hiou lachi a hindɔɔ. Mi hei yɔŋnuŋ te ŋ wa pɛ nyɛ naŋ cho pɛɛkoo wo dɔwɔɔ o wali niŋ, miŋ sɔla tɔnɔɔ leniŋ, miŋ “che” maa Chɛhowa cho piɛile naaleŋ mulioo, nduyɛ miŋ wa nɛi ndɔ chɔmaa chɔɔ o yoomu naa niŋ. (Sam 34:​8; 1 Chɔŋ 5:​14, 15) Ŋ nɔla miŋ dimi maa sɔɔŋ kɛndɛŋ Chɛhowa wa Chɔɔsuaa nda Kelɛbi tosallo woŋ tosa ni mi tiindaŋ ndaa chɔɔlu kalu poŋ. (Chɔɔsuaa 23:​14) Tofawɔ sɔɔŋ o tosal nda woŋ ŋ pum: Mi Chɛhowa chuel nda buŋgɛi maa o cho nda manda mi wɔsila 40 Isɔluɛiya ndaa nɔ le chiiyo o yondo pollo niŋndaŋ la hiou, nduyɛ mbo tosa lende. (Nɔmbaa 14:​27-30; 32:​11, 12) Mi Chɛhowa ke nda wali sɔvɛ sɔviɔɔ le tosaa o wɔsiŋ ŋɔmpum nda chua le sɔŋgɔɔ a Kenanaitiiya woŋ bɛŋgu. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi Mɛlɛka ke nda kɛndiaa sɔviɔɔ, nduyɛ ma viau yoomu tau. Okoŋ kɔɔli, ma sɔla pɛŋ lɛŋnde a ba nda. Nuawɔ se mɛɛ Chɛhowa fanda wanaa duau tiindaŋndo o ndu niŋ, nduyɛ ma piɛi ndu a kɔl simulaa wa yɛ!—Chɔɔsuaa 14:​6, 9-14; 19:​49, 50; 24:​29.

Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

it-1-E 902-903

Kɛbal

Mi Chɛhowa dimi maa “lɛŋnde Kɛbalaitiiya” cho o lɛŋii Isɔluɛiya ndaa nɔ ma sɔla o palɛi Chɔɔsuaa ve niŋnde tɛɛŋ. (Chɔ 13:​1-5) Wanaa sɛɛŋgiaa dimi maa hei cho tonya le. Kanifuule tiŋ wa Kɛbal tɛɛŋ a Isɔluɛi baluaŋndo wo ndoo bandu bɔɔ. Chɔŋ Kɛbal kɔ Daŋ baluaŋndo, o wa bandei le kilolaŋ 100 ɔɔ mɛɛliilaŋ 60. Nduyɛ maa wana che pɛ aa lɛŋndeŋ ndeŋ, lepilɛ bɛɛ le luei Isɔluɛiya o ba bɛŋgu le. Wanaa sinaa dɛniaa apum nda dimi maa siŋgaa nda siŋga nyɛ poonyiaŋ sindɛ o Hibuluiye niŋ o bolle Baabuileŋ ndeŋ niŋndo ni. A dimi maa naa ndaa poonyiaa ndu sindɛ ni aa: “Lɛŋnde wa Lebanɔŋ ikɛi leŋ” ɔɔ ‘kɔ bii a pɛŋgula lɛŋnde Kɛbalaitiiya.’ Kɛ ŋ nɔ miŋ sina vɛlɛ maa Isɔluɛiya ndaa nɔ ma tosa nyɛ le mi diomnde Chɛhowa ndoo mel nda o Chɔɔsuaa 13:​2-7 niŋ ndeŋ le peeluŋ. Naapum le mɛɛ Isɔluɛiya kɛɛ le Chɛhowa diikɔŋndo yɛ nda bumba lɛŋnde Kɛbalaitiiya sɔlaa ni.—Tuuwɔ Chɔɔsuaa 23:​12, 13.

SAA 25-31

NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆSUAA 15-17

“Manda Nyɛm Kɛŋ Num Sɔvɛ Sɔviɔŋ”

it-1-E 1083 ¶3

Hibulɔŋ

A teleŋ Isɔluɛiya wa keiyo sɔŋgɔɔ a waŋnda o lɛŋnde Kenaŋndeŋ niŋ ba touwo wo, ma diu wanaa wa Hibulɔŋ nda kpou a masa ndaa (naapum masa ndoo miiŋgu o foofo Hoham ndo wo). (Chɔ 10:​36, 37) Mi che bɛɛ mi Isɔluɛiya yam Kenanaitiiya a teleŋ Chɔɔsuaa wa nda chilaŋ ndo, kɛ wana che pɛ maa Isɔluɛiya yala puaa chɔuwa handɔɔ o fondaŋnda ndaa tiu laŋ ba laŋ le laŋ mandaa le. Mɛɛ Isɔluɛiya wa sɔŋgɔɔ a wanaa cheleŋ, mi Anakimnda miiŋgu ma kɔ chal vɛlɛ Hibulɔŋ. Le saboo hoo, mɛɛ mi Kelɛbi (ɔɔ mi Kelɛbi sim puaa Chuda wa lachi) ma kɔ puu vɛlɛ waŋnda haa chiee kalaa o ba. (Chɔ 11:​21-23; 14:​12-15; 15:​13, 14; Chɔɔchiaa 1:​10) Mi che bɛɛ Kelɛbi, o ndoo fula o yuŋgu Chuda wo choo wo ndoo nɔ chioo hoo o tase ndɔ ni, kɛ ma soliŋ vɛlɛ Hibulɔŋ kpeku o nɛi teŋgeŋndo choo. Ma siiŋguu ndu chiee viaŋnaŋndo opilɛ. Nduyɛ o wa vɛlɛ o chieeŋ nda ke wanaa soliaa lasalaa woŋ tɛɛŋ. “Kɛ nduyɛ fondaŋ balu [Hibulɔŋ] ndo a sɔndɔkɔlta ndɔlaŋ latulu,” Kelɛbi ndaa ke ni maa nyɛ ndɔ.—Chɔ 14:​13, 14; 20:​7; 21:​9-13.

it-1-E 848

Wali Lechiɔɔ

Mi waŋnda ndaa tosa wali lechiɔɔ tau o sindɔɔ niŋ. Kanifuule, teleŋnda bɔɔbɔɔ, te waŋnda ndaa sɔŋga pɛ a waŋnda ma tiu nda ba, a siiŋguu nda chiaa. (Di 20:​11; Chɔ 16:​10; 17:​13; Ɛsita 10:​1; Ai 31:​8; Chaŋ 1:​1) A teleŋ Isɔluɛiya wa wali lechiɔɔ tosaa o Ichipi niŋndo, mi wanaa wa nda bolleŋ nda ndaa kindila nda le walta kala kalalaŋ tosaa. Nduyɛ a teleŋ koŋ nda taŋgul chioo Pitɔm a Luamɛsi ni. (Ɛs 1:​11-14) Okoŋ kɔɔli, mɛɛ Isɔluɛiya luɛi o lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ, yɔŋii nda tol nɛi chɔmaa Chɛhowaa kɔɔli le Kenanaitiiya solioo o lɛŋnde leŋ niŋ kpou yɛ, ma siiŋguu apum chiaa le nda waltaŋ tosallo. Mi hei tosa ma luei balaŋ o mɛlɛkaa lachoowaa piɛiyo niŋ. (Chɔ 16:​10; Chɔɔchiaa 1:​28; 2:​3, 11, 12) Mi masaa Sɔlɔmɔŋ bɛɛ hiau lachi a Kenanaitiiya haa soliŋndo kpeku le wali lechiɔɔ tosaa. Nda wa yɛ Amɔluaitiiya, Hivaitiiya, Pɛluisaitiiya, Hitaitiiya, a Chɛbusaitiiya ni.—1Ma 9:​20, 21.

it-1-E 402 ¶3

Kenaŋ

Mi Che bɛɛ mi Kenanaitiiyaa bɔɔbɔɔ lo yoomu a teleŋ Isɔluɛiya wa nda chɔulabaa wo, kɛ ŋ nɔla miŋ dimi maa mi Chɛhowa “ke Isɔluɛiya lɛŋnde o lɛŋnde o chuel finyaa ndaa mamaa sindɛ buŋgɛi. . . . Mbo ke Isɔluɛiya kɔl nyuloo o lɛŋnde leŋ niŋ kpou.” Nduyɛ “nyɛ o nyɛ [Chɛhowa] o chuel Isɔluɛiya buŋgɛi, mbo tosa kpou, o pilɛ bɛɛ o mɛi mbo kɛɛ ndu tosa le.” (Chɔ 21:​43-45) Wanaa ndaa balu Isɔluɛiya wa kpou a wa a siooŋii ndɛi. Le hei, ndaa nɔla ma yɔŋ nda nyɛ o nyɛ le. Mi Chɛhowa ndoo dimul Isɔluɛiya maa o cho wa Kenanaitiiya solioo “a pɔmpɔmbɔ” yɔŋii lɛŋndeŋ le simnuŋ pɔmndo, okoŋ mi visiaa biyaa a kui nda tɛɛŋ. (Ɛs 23:​29, 30; Di 7:​22) Mi che bɛɛ Kenanaitiiya ndaa nɔ nyɛm chɔuwoŋ tau, kɔ bii a nyɛm nyaanaŋ wa ŋ toosiaa a chiliŋndoŋ ndoŋ, nduyɛ mi Isɔluɛiya dema le Kenanaitiiya solioo o fondaŋndaŋ lapum, keŋ nɔ mii nyindu naa le dimioo maa Chɛhowa kɛɛ le diomnde o mel wanaa nduaa leŋ peeloo le. (Chɔ 17:​16-18; Chɔɔchiaa 4:​13) Kɛ konala cho o Baabuiyo niŋndaŋ la chɔm maa le mɛɛ Isɔluɛiya kɛɛ le Chɛhowa diikɔŋndo yɛ nda dema waŋnda apum yomɔɔ ni.—Nɔ 14:​44, 45; Chɔ 7:​1-12.

Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ

w15-E 7/15 32

A Sina Pa?

Baa bundɛlaŋ la wa pa tau o Isɔluɛi niŋ sindɛ a mɛɛ Baabuiyo dimi yɛ?

Baabuiyo dimi maa fondaŋndaŋ lapum o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ laa nɔ bundɛlaŋ, nduyɛ yɔmnde wa loŋ “tau tau.” (1Ma 10:​27; Chɔ 17:​15, 18) Kɛ wana che pɛ mɛɛ nda pii hau bundɛlaŋ o fondaŋnda bɔɔbɔɔ loŋ yɛ, mi wanaa bɔɔbɔɔ kiisaŋ te lende kpeekpei fondaŋnda laŋ la wa ni.

Mi yau pilɛ dimi maa “sindɛ bundɛlaŋ laa hiou o Isɔluɛi niŋ a suŋ suŋ.” Yɔmii wa loŋ o pemboŋ nde ipum nda veelu ni aa, Alepo paiŋ, ɔku a tɛlibiŋ. Nduyɛ yɔmii sikamɔɔ ve wa vɛlɛ tau o fondaŋ wa o lɛŋnde ŋpembuleŋ tɛɛŋ a pioo Mɛditalueniaŋ ndo.

Mi yau pilɛ dimi vɛlɛ maa o fondaŋnda bɔɔbɔɔ hau o Isɔluɛi niŋ, yɔmndo bɛɛ wana seeluŋ loŋ te. Yɛɛ tosa yɛ mi keŋ yɔŋnuŋ? Yau koŋ tɛɛsiaa maa i pɔmpɔmbɔ keŋ yɔŋnuŋ ni. Mbo dimi aa: “Waŋnda wa yɔmnde kilioo loŋ le ma chɔɔlu fondaŋnda nda tosa chiɔɔŋ ndaŋ, a le chɔluaa ndaa mandaa. Nduyɛ mi ndaa kili vɛlɛ yɔmnde loŋ le taŋgultaŋ a le suɛɛnde.”

    WOL le Sɔɔŋ Yaasiaa—Kisi (2010-2026)
    Chukku Ma Kinda
    Chuku Ma Kumbi
    • Kisiei
    • Share
    • Mɛɛ ŋ Yeema Yɛ
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Sawalaŋ Le Tɛɛŋgei Soliŋndo Kpeku
    • Mɛɛ Naŋ Bii Yooŋgula Numndaŋ Yɛ
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Chuku Ma Kumbi
    Share