Sɔɔŋ Tɛɛsiaŋndoŋ le Yoomu Naa a Wali Pollo Yau Wali Bɔŋaŋndo
TƐƐKPAA 3-9
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆCHIAA 15-16
“Kɛɛ Lo Lechoo Wo Cho Bɔɔ Suɛi Wɔɔŋ Bɛndu!”
w12-E 4/15 8 ¶4
Kɛɛ Lo Lechoo Wo, Kaa Wɔɔŋ Cho Hau Pɛŋgɛlaŋndo o Chieeŋndo Niŋndo!
4 Yiyaŋndɔ mɛɛ Dilaila, chua Samsiŋ ndoo kaala hoo tau wo looku ndu hui yɛ. Samsiŋ yɛ wana kialaa ŋyamaa o wa ni. Nduyɛ Samsiŋ, nyɛ ndoo handu kɔllo cho nduyɛ mbo wa o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le ndu tosaa wo wa chɔulabaa a Filitiaŋnda le wanaa Mɛlɛkaa ni. Naapum, mɛɛ masaa ŋuɛɛnuaa maFiliitiaŋnda sina maa Dilaila nɔ kaala lo lechoo le Samsiŋ te, ma ke ndu kanioŋ tau le mbo dɛɛniaa Samsiŋ mbo chɔm ndu nyɛ tosa mbo nɔ kpaaya bɛndoo wo le halikpeŋ ma dii ndu. Mi hɔlte nyɛsɔlaa tosa mi Dilaila chɛl kaniŋ nda ke ndu woŋ. Kɛ leyaa kpulukuu o kindiŋ ni le sinaa nyɛ tosa mi Samsiŋ nɔ kpaaya bɛndoo wo, mbo dema. “Okoŋ kɔɔli, mi chuaa hoo o hiau lachi a Samsiŋ kɔllo lɛndioo a suɛi hei.” Le hei, “mi Samsiŋ saŋga a ndu kɔllo lɛndioo.” Okoŋ, mbo dimul ndu maa te wana sendi ndu yiinde o lebol pɛ, dialuŋ ndɔŋ kalaŋ kpou ŋ chuu. O nɔ lɛ kpaaya o kpaaya le. Mɛɛ Dilaila chii dɔɔ hei sina, mbo tosa mi Samsiŋ hiaŋ o luaŋ ndu o bɛŋgu, mbo sendi ndu yiinde o lebol, okoŋ mbo mal ndu yaamɔɔwaa nduaa o ba le ma tosal ndu nyɛ o nyɛ nda yeema pɛ. (Chɔɔchi. 16:4, 5, 15-21) Nuawɔ se suɛi wɔɔŋ bɛndu! Le hɔlte nyɛsɔlaa, mi Dilaila kɛɛ lo lechoo wo chɔmndo o wana ndoo kaala ndu tau wo lo, okoŋ mbo pisi ndu.
w05-E 1/15 27 ¶5
Yaandiaa o Yau Chɔɔchiaa Niŋ
14:16, 17; 16:16. Waŋndo kɔllo lɛndioo a mɛmɛma kɔl vesɛi yaŋ tusioo tɛɛmbuu chaŋyɛi kɛndɛi.—Pulɔwaa 19:13; 21:19.
w12-E 4/15 11-12 ¶15-16
Kɛɛ Lo Lechoo Wo, Kaa Wɔɔŋ Cho Hau Pɛŋgɛlaŋndo o Chieeŋndo Niŋndo!
15 Vɛɛ pɔnɔɔ a lanɔɔ hiau yɛ lachi a kaala lo lechoo wo chɔmndo o nɔ ndaa niŋ? Mi Diom Mɛlɛkaa dimi aa: “Naŋ kɔl a laa num [ɔɔ pɔnɔ num] nya chal boondii ŋ wa wɔ chua piaandu [ɔɔ chua laandu] ve wo.” Nduyɛ, “ma de yoomu num koŋ tɔnɔ nya laa num [ɔɔ pɔnɔ num] kaalaa.” (Pulɔ. 5:18; Ikili. 9:9) Mɛɛ wɔsioŋ hiau fau, pɔnɔɔ a lanɔɔ nɔ ma “handu kɔllo” le maaliaŋndo vɛlɛ a dɛɛniaŋndo veela velle le mi chaŋyɛi ndɛi hiou lachi a kaloo. Hei sim ni maa, kɔllo handɔɔ opilɛ a o cheleŋndo choo, teleŋndo chuaa latulu, vɛlɛ a sɔɔŋgaŋ ndo kpɛɛluŋ. A nɔ ma kindiŋ le ma manda nɔ ndaa a chaŋyɛi ndɛi a Chɛhowa. Lelaŋ, pɔnɔɔ a lanɔɔ nɔ ma wa teleŋ o teleŋ Baabuiyo pɛɛkoo diompilɛ, kɔlaŋ o wali pollo niŋ diompilɛ, nduyɛ a piɛileŋ diompilɛ le ma sɔla sala Chɛhowaa.
HIOU LACHI A LO LECHOO WO CHƆMNDO O CHƐHOWA LO
16 Waŋnda apum tosa niŋ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo o kundaa niŋ, nduyɛ ma sila nda “o kala kala, le halikpeŋ mi laalaŋ ndaa kendu poŋ.” (Taitɔɔ 1:13) Apum yɛ, kaala ndalaŋ la chɔm maa a nɔ ma sɔla solioo. Nduyɛ hei mala niŋ “wanaa dɔu niŋ sila koŋ o wali niŋnda” le ma miiŋgu o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a Mɛlɛka. (Hibu. 12:11) Te o yɔŋ yɛ mi wanayɛi numnde ɔɔ chaaŋ num kpɛɛluŋndo sɔla solioo? Ŋ nɔ miŋ chɔm lo lechoo naa o Mɛlɛka lo, kɛ o cho o wana koŋ ndo le. Chɛhowa cho naa tofaa le sinaa te ŋ cho pɛ sawa ndɔɔ diikɔŋ le wanaa sɔla solioo wa kiɔɔ holnɔŋndo.—Nuawɔ 1 Kɔliŋtiaŋ 5:11-13.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w05-E 3/15 27 ¶6
Chɛhowa Ke Samsiŋ Kpaayaa Mbo Sɔla Batiuwaa!
O suɛi pum choo kinɛi Samsiŋ ndoo handu kɔllo choo ni. Ndi cho ni, le Filiitiaŋnda chɔulabaa. Le chɔulabaa a yaamɔɔwaa wanaa Mɛlɛkaa kinɛi Samsiŋ ndoo kuɛ o chiɛi wana lanɔ tiamaa niŋ ni o chioo Kaasa. Samsiŋ ndoo yeema naa lɔlaa o chiee koŋ niŋ. Naapum o chuaa hoo lo kinɛi ndoo tiuba ni mbo sɔla fondaa. Ndoo nɔ yiyaŋ o kɔl kposoŋ le kaa ihini nɔɔlɛiyo tosaa a chua koŋ te. Nduyɛ pɛɛŋ, a ditɛɛŋndo Samsiŋ fula o chua koŋ ndo chiɛiniŋ ni mbo kei dio saasa chioo suŋgɔɔ a dakpeŋnda ndɔlaŋ latulu, okoŋ mbo hel a laŋ o pembei choo pɔɔli le kɔlaŋ kumbu Hibulɔŋ ndo. Chɔŋ Kaasa kɔ Hibulɔŋ, ndoo wa le mɛɛliilaŋ 37 [kilolaŋ 60]. Chɛhowa chɛl ni nduyɛ mbo ke ndu kpaayaa le hei tosaa.—Chɔɔchiaa 16:1-3.
TƐƐKPAA 10-16
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆCHIAA 17-19
“Kiɔɔ Sawala Mɛlɛkalaŋ Diikɔŋndo Chuu Naa Kpundɔɔ”
it-2-E 390-391
Mikaa
1. O pulale Efiluemndeŋ choo Mikaa fula ni. Mɛɛ o chiimbuu kaniŋ humboŋ 1,100 kala ndɔ o ba, mi keŋ chɔm maa mbo tɛɛmbuu sawa ŋɔmaa wo o sawala Mɛlɛka ndoo ke Isɔluɛiya laŋ tɛɛŋ. (Ɛs 20:15) Nduyɛ mɛɛ o sɔlɔlaŋ mbo miŋgi muŋ, mi kala ndɔ dimi aa: “Yɔŋii sendi ya mena wo o bii po nuu, I cho nyɛ sɔlaa hoo chua chɔ mi yɔŋgu ndu o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo maa ke, le ma toosiaa nyɔɔ le ndu waa sooluuwo, ma teeŋgiaa kaniŋ humboŋ muŋ ma kumbu ndu kpou a muŋ.” Okoŋ mbo chua kaniŋ humboŋ muŋ 200 mbo yoo wanaa tosa wallo a kaniŋ humboŋ nda, ma toosiaa “nyɔɔ a yɔmndo le ndu waa sooluuwo maa mɛlɛka.” Nduyɛ ma chua nyɔɔ hoo ma kɛsi ndu o Mikaa lo chiɛiniŋ. Mikaa ndoo nɔ fondaŋ lasooluuwo, mbo toosiaa doma biŋgi wana soliaa lasalaa o wounuŋ le Mɛlɛka diomndo nyunaa wo, a nyɛm yɛ yɛŋ cheleŋ le muŋ waa sooluuwo maa mɛlɛkaa ndɔ. Okoŋ mbo hɛli po ndɔɔ mbo siiŋguu ndu wana ndɔ soliaa lasala. Naapum ma yiyaŋ maa nyɛ nda tosa hoo wo cho Chɛhowa bɛɛleŋ ke, kɛ ndoo niŋ kposoŋ te. Kanifuule ma tɛɛmbuu sawa Mɛlɛkaa a piɔmnda sooluuwo okɔɔ. (Ɛs 20:4-6) Nduyɛ ma kɛɛ kɛɛsiaa Chɛhowa ndoo nɔ le ndu piɛiyo o maaŋndo niŋ ndo, sanaa a wanaa soliaa lasala ndupila hɛli wa tolɔɔ kɔɔli. (Chɔɔchiaa 17:1-6; Di 12:1-14) Okoŋ kɔɔli, mi Mikaa chua vɛlɛ Chonataŋ, po mama Muuse wo maa wana ndɔ wali le mbo wa maa wana soliaa lasala. (Chɔɔchiaa 18:4, 30) Mi Mikaa yiyaŋ maa nyɛ o nyɛ o tosa o bɛnda tau. Lelaŋ mbo dimi aa: “I sina maa Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho ya sala dɔwɔɔ mi nyɛ o nyɛ o wa o kɛndɛ a ya.” (Chɔɔchiaa 17:7-13) Kɛ Chonataŋ ndoo fula o pulale Elɔŋndeŋ choo le. Le hei, ndoo suliŋ pɛɛŋ le waa wana soliaa lasala le.—Nɔ 3:10.
it-2-E 391 ¶2
Mikaa
Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi Mikaa a puaa nda chiɛɛliaŋnda tisa puaa Daŋ kɔɔli. Mɛɛ nda bendal nda, mi puaa Daŋ nyuna nda le nyɛ yɔŋnuŋ ma tisa nda kɔɔli wo. Mi Mikaa dimi aa: “La bii mi la chua mɛlɛkaa niaa ya I toosiaa wa kpou a wana ni soliaa lasalaa latulu mi la huŋnuŋ a nda. O yɛɛnɛ ya I nɔ yɛ lɛ o ba?” Okoŋ mi puaa Daŋ a dimul nda maa te a lambaŋ nda nyunaa nduyɛ ma tol nda kɔɔli pɛ, a cho ndu chiŋalaŋ nda puaa nduaa kpou a sɔŋgɔɔ. Le hei, mɛɛ Mikaa che maa puaa Daŋ a hiou ndu mayoomu, mbo miiŋgu o ndu lo. (Chɔɔchiaa 18:22-26) Okoŋ kɔɔli, mi puaa Daŋ a kɔ chiŋalaŋ chioo Laisi a sɔŋgɔɔ nduyɛ ma luam ndu chilikɔ. Okoŋ mi waŋnda Daŋ a chua niko chioo hoo ma chiee nda. Ma miŋgi ndu taŋgul, ma chal loŋ. Mi waŋnda Daŋ a siiŋguu Chonataŋ a puaa nduaa wanaa soliaa lasalaa. Nduyɛ, “mi che bɛɛ mi Tɛndii Mɛlɛkaa ndu o wa Silɔɔ chiee naa waŋnda Isɔluɛi kpou nda aa kua le Mɛlɛka sooluuwo [o maaŋndo niŋnda ni], kɛ mi waŋnda Daŋ nda hiau lachi a piɔm nda chua o Mikaa lo chiɛi niŋ ndo sooluuwo.”—Chɔɔchiaa 18:27-31.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
Diom Mɛlɛka Nda Hivi wo Cho Yoomu
6 Diola Mɛlɛkalaŋ o Baabuiyo niŋ feŋaŋndɔ lechoo le, kɛ la cho handɔŋndo lechoo. New World Translation sɛnɛi nda soli o wɔsi 2013 ve niŋndo nɔ diola Mɛlɛkalaŋ bɛmbɔɔ 7,216. Nduyɛ bɛmbɔɔ le 6 diolaŋ ndaŋ la handuŋ lechoo ni. Ŋ saaluŋ ndaŋ bɛmbɔɔ le ŋuɛɛnu o bolii Baabuiye hei niŋ, Saamiɛɛ Tasoo 2:25, NW; 6:3; 10:26; 23:14, 16. O yau simbulaa Pee Nyɛ Yoomaa Cho Leniŋ Te Wo niŋ nda saaluŋ bɛmbɛ le ŋuɛɛnoo hoo ni. Yau simbulaa nda saaluŋ o Pee Nyɛ Yoomaa Cho Leniŋ Te Wo wa yaula maHibuluilaŋ bɛndu le wɔsilaŋ 1,000. Nduyɛ diola Mɛlɛkalaŋ la wa o bolii Baabuiye hei niŋ. Bɛmbɛ le ŋɔmpumndo cho o Chɔɔchiaa 19:18, NW niŋ, o nda saaluŋ o yaula masindɛlaŋ pɛɛkoo niŋndo.
TƐƐKPAA 17-23
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | CHƆƆCHIAA 20-21
“Hiou Lachi a Chɛhowa Nyunaa”
w11-E 9/15 32 ¶2
Wa Maa Finihaasi te Simultaŋ la Komal Num Pɛ
Mɛɛ Yuŋgulaŋ la pilɛ laŋ Isɔluɛi a tuei maa puaa Kibiaa, a fula o yuŋgu Bɛŋnjamiŋ ndo choo wa kpuuwa nduyɛ ma dii lanɔ Livainɔɔ pilɛ, ma kɛɛsiaa le nda kɔlaŋ chiŋalaŋndo a sɔŋgɔɔ. (Chɔɔchi. 20:1-11) Mi che bɛɛ ma nyuna fɛŋ Chɛhowa tuupa ma kua le sɔŋgɔɔ, kɛ bɛmbɔɔ le diiŋ kpulukuu yuŋgu Bɛŋnjamiŋ ndo o yem nda ni nduyɛ ma diu Isɔluɛiyaa bɔɔbɔɔ. (Chɔɔchi. 20:14-25) Baa mi ndaa yiyaŋ pa maa fondo fuu nda piɛi o Chɛhowa lo ni? Baa yeemɛi Chɛhowɛi kpeekpei wa keŋ ni le mi ndaa kɔ chiŋalaŋ yuŋgu Bɛŋnjamiŋ ndo a chɔulabaa le dɛnɛ wɔɔŋ nda tosa wo?
w11-E 9/15 32 ¶4
Wa Maa Finihaasi te Simultaŋ la Komal Num Pɛ
Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛɛ o hei niŋ? Mi bɛnduaa kundaa dɔu sɛmbɔɔ tau nduyɛ ma nyuna Mɛlɛka o piɛileŋ le malaa le sɔɔŋ siɛɛnduuwo. Kɛ a koŋ fau, mi sɔɔŋ pum wa wɔ hiouwɔɔ lachi kɛ a yɔŋnɔŋndo o kundaa niŋ. Te hei yɔŋnuŋ pɛ, bɛnduaa kundaa nɔ ma loonuŋ diomnda Chiisu dimi laŋ ndaŋ. Mbo dimi aa: “La lambaŋ nyunaa [ɔɔ piɛileŋ], la cho sɔla. La lambaŋ nuuviaa, la cho saalɔŋ. La lambaŋ dioo lɔɔ, o cho kumbiŋ” (Luku 11:9) O yɔŋ bɛɛ mi wanaa cho chilaŋ chuaa wa piɛi nduyɛ mi Chɛhowa keleŋa piɛile ndaleŋ muli le, a nɔ ma kɛsiŋ o kɔl maa o cho piɛile ndaleŋ muli a boondii ndupila kɛɛsiaa ve.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w14-E 5/1 11 ¶4-6
A Sina Pa?
Vɛɛ ndaa soliŋ yɛ faanda laŋ kpeku o chɔuwo niŋ sindɛ?
A faandaa Deeve ndoo dii kuubanɔɔ Koolaya ni. Naapum teleŋ Deeve wa saa mandaa o chuaambɔyɛi nduɛi niŋndo o pɛɛku ni le faandaa soliŋndo kpeku.—Saamiɛɛ Tasoo 17:40-50.
Faandaa wa o nyɛm Ichipiaŋnda a Asiiliaŋnda ndaa tuuliaa woŋ tɛɛŋ. Faanda ndaa soliŋ kpeku o chɔuwo wo wa fɛɛdɛɛ a yuei kpeendɛi vilɛiye i ŋiiŋ. A toosiaa faandaa a yuei kpeendɛi ɔɔ yau visioo. Mi wana wuu faandaa wo chua pou kpɔlɔkɛi lusul tiŋndo, mbo dɔu o faandaa niŋ, okoŋ mbo hiŋ ndu hiŋndo pila. Te o wuu ndu pɛ, mi pou fula koŋ faŋ ndo kuɛ landaŋ, nduyɛ teleŋndaŋ lapum o bindu le. Pou nda wou hoo o faandaa niŋ niŋndo cho ko maa le siau. Nduyɛ te a piɔu pɛ kiloo sala hiɔɔlu, mi lusul ndɔɔ wa le kumbuei ipilɛ.
Wanaa tuau nyɔɔŋ lɛŋ nda saaluŋ niŋ pouta faanda laŋ tau la ndaa soliŋ kpeku o chɔuwo niŋ sindɛ laŋ, o Eesiaa niŋ ba paaleŋ le del lo. Te kuubaa ndaa chaa faandaa soliŋndo kpeku tau wa ndaa wuu pɛ faandaa, naapum mi ndoo kuɛ le mɛɛliilaŋ 100 haa 150 ɔɔ kilolaŋ 160 haa 240 o havɛiyo pilɛ bɛŋgu. Wanaa sinaa dɛnɛ bɛnduaa apum dimi maa mi pou faandaa kuɛ landaŋ maa lechiŋɔ. Kɛ apum chɛl keŋ kposoŋ te. A koŋ kpou, faandaa nɔla mbo dii wana.—Chɔɔchiaa 20:16.
TƐƐKPAA 24-30
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | LUFU 1-2
“Hiou Lachi a Kaala Lo Lechoo Wo Chɔmndo”
Tol Tamasi Chaaŋaa Chɛhowaa Kɔɔli
5 Mowaabi yuŋgu Lufu wo wa ni. Kɛlɛŋgaa ndoo miiŋguŋ o wanaa nduaa lo mi ndaa manda ndu. Ndoo sina waŋnda, suɛi ndɛi maŋgalɛi, vɛlɛ a naamu ndaa. Nawomi ndoo chuel Lufu ibuŋga maa nyɔɔŋ muŋ kpou cho Bɛtilihɛm te. Nduyɛ Nawomi wa buulaŋndo maa o sɔla niŋ pɔnɔ ɔɔ chiɛi le Lufu le. Lelaŋ, mi Nawomi dimul ndu le mbo miiŋgu Mowaabi. A mɛɛ naŋ che yɛ, mi Ɔpa “miiŋguŋ o wanaa nduaa lo a o mɛlɛkaa nduaa lo.” (Lufu 1:9-15) Kɛ mi Lufu kɛɛsiaa maa o cho miiŋgu o wanaa nduaa lo a o mɛlɛkaa nduaa lo le.
Tol Tamasi Chaaŋaa Chɛhowaa Kɔɔli
6 Wana che pɛ maa pɔnɔɔ Lufu, ɔɔ Nawomi pɛɛku Lufu a Chɛhowa okɔɔ ni. Mbo pɛɛku maa Chɛhowa cho maa mɛlɛkaa Mowaabi le. Ndoo nɔ kaalaa le Chɛhowa nduyɛ mbo sina maa Chɛhowa chɛl kaala o nɔ le ndu wo a piɛile ndɔleŋ. Le hei, mi Lufu tosa kɛɛsiaa kɛndɔɔ. Mbo dimul Nawomi aa, “Wanaa numnda cho wa wanaa niaa ni. Nduyɛ Mɛlɛka ŋ piɛiyo, Mɛlɛka koŋ ya I cho wa piɛiyo ni.” (Lufu 1:16) Te ŋ yiyaŋ pɛ a mɛɛ Lufu ndoo kaala Nawomi yɛ, miŋ naŋ kɔl tau. Kɛ nyɛ hiou wa o sɔvɛ kpou wo cho kaala Lufu ndoo nɔ le Chɛhowa wo ni. Mi hei nɛŋi vɛlɛ Bowaa kɔl. Lelaŋ, mbo chandu ndu le mɛɛ ‘o tofa le naa viaŋnaŋnda o ba Mɛlɛkaa bɛŋgu le ndu mandaa yɛ.’ (Nuawɔ Lufu 2:12.) Diomnda Bowaa dimilaŋ ndaŋ la yiyalaŋ naa mɛɛ you chuaa luɛi naa o kumbaŋnda kala ndɔlaŋ bɛŋgu le ndu mandaa yɛ. (Sam 36:7; 91:1-4) O nɛi pilɛ koŋ niŋ kpe Chɛhowa manda Lufu ni, nduyɛ mbo fanda ndu le laalaŋ ndɔɔ. Lufu tembu kɔl kposoŋ le kɛɛsiaa o tosa hoo wo le.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w05-E 3/1 27 ¶1
Yaandiaa o Yau Lufu wo Niŋ
1:13, 21—Baa Chɛhowa ndoo ke Nawomi kɔl tambɛiyo ni nduyɛ mbo tusi ndu dɛnɛpalaa choo? Sako. Kanifuule, Nawomi dimi naa maa wana dɛnɛwɔɔŋndo le Mɛlɛka cho le. Kɛ le mɛɛ sɔɔŋ palaŋ muŋ komal ndu yɛ ndoo yiyaŋ ni maa Chɛhowa mulul ndu kɔɔ. Mi Nawomi tambu kɔl tau. O sindɔɔ niŋ, mi waŋnda ndaa yiyaŋ maa te wana lanɔɔ velu pɛ, mɛɛ Mɛlɛka dɔu ndu sala. Kɛ te o vilu le, mɛɛ sendioo cho ndu choo ni. Le mɛɛ puaa ŋiɔɔŋaa Nawomi wa vi yɛ, nduyɛ ndoo sɔla lɛ niŋ chuauwaa mama le yɛ, naapum keŋ tosa ni mbo dimi maa Chɛhowa ndoo ke ndu kɔl tambɛiyo ni.
TƐƐKPAA 31–DOŊDOŊNDO 6
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | LUFU 3-4
“Taŋgul Nduyɛ Ma Manda Diola Numnda Kɛndɛlaŋ”
w12-E 10/1 22 ¶5
‘Wana Lanɔ Lebiɔɔ’
Mi diomnda kɔl dɛɛniaala Bowaa dimul Lufu laŋ la dɛɛniaa ndu kɔllo tau. Mbo dimul ndu aa: “Mɛlɛka Yaawɛɛ o dɔu num sala fɔ. Kaala kpeekpeiyo ŋ chɔm hoo le yuŋgu naa ni. Nyɛ ŋ tosa hoo wo ndu bɛɛ hiou a nyɛ o nyɛ ŋ tosal kalalɛi num. Mɛɛ num oo wa nuaa chuaambɔ laandu yɛ, chuaa piaanduaa koni num oo kua kɔɔli ni. Nda aa wa a sulaa kɛlɛŋgaa a tambɛi, nda koni num oo tual kɔɔli ni.” (Lufu 3:10) Dimioo hoo aa: ‘nyɛ ŋ tosal kalalɛi numndo,’ o sim le kaala lo lechoo Lufu chɔm o Nawomi lo wo mɛɛ o liila ndu Isɔluɛi, nduyɛ a manda o wa ndu wo. Nduyɛ dimioo hoo aa: “nyɛ ŋ tosa hoo wo,” o sim le chɛlɔɔ Lufu chɛl le mi Bowaa chua ndu o nɔɔ niŋndo. Mɛɛ Lufu wa chuaambɔ laandu yɛ, mi Bowaa yiyaŋ maa i wa tɛtɛlɛ le mi ndoo tol chuaa piaanduaa kɔɔli ndaa wa a sulaa kɛlɛŋgaa a tambɛi. Nduyɛ, o cho ko o Nawomi lo le Lufu ndoo tosa kɛndɛi le, kɛ o tosa ndi vɛlɛ le pɔnɔ Nawomi ndoo vi wo. Kanifuule, ndoo yeema mi diola ndɔlaŋ la hiou lachi a waa o yɔŋgu ndɔɔ choo. Ŋ che niko kpendekele le sabu i wa tɛtɛlɛ mi kɛndɛi Lufu tosa ve pilaŋ Bowaa kɔllo yɛ.
w12-E 10/1 23 ¶1
‘Wana Lanɔ Lebiɔɔ’
Nuawɔ se mɛɛ Lufu ndoo sinaŋ nyɛkɛndɛi yɛ, mɛɛ Bowaa dimul ndu maa wana o wana sina ndu maa ‘wana lanɔ lebiɔɔ o cho ni’! Le mɛɛ ndoo nɔ yeemɛi le Chɛhowa sinaa nduyɛ a le ndu piɛiyo yɛ o sɔla diola kɛndɛla laŋ ni. Mi Lufu tosal Nawomi kɛndɛi, nduyɛ mbo chɔm sinapɛŋgoo o ndu lo a o yuŋgu ndɔɔ lo. Mi che bɛɛ Lufu ndoo sina naamulaŋ vɛlɛ a mɛɛ waŋnda ndaa tosa sɔɔŋ o lɛŋnde leŋ niŋ yɛ le, kɛ mbo chɛl le yɛlɛmiaalaŋ tosaa o yoomu ndɔɔ niŋ. Te naa bɛɛ tol pɛ tamasi Lufu wo kɔɔli, keŋ cho naa mala miŋ bii acheleŋnda nyɛkɛndɛi, nduyɛ miŋ chɔm bɛɛleŋ le naamula ndalaŋ vɛlɛ a mɛɛ nda tosa sɔɔŋ yɛ. Te ŋ tosa pɛ hei, i cho naa mala miŋ sɔla diola kɛndɛlaŋ.
w12-E 10/1 24 ¶3
‘Wana Lanɔ Lebiɔɔ’
Mɛɛ Bowaa chua Lufu o nɔɔ niŋ, “Mi [Chɛhowa] o tosa mi Lufu chua yollo mbo vialu poo.” Okoŋ mi waŋlaanduaa Bɛtilɛhɛm a duau Nawomi sala. Nduyɛ ma saŋgala Lufu le mɛɛ o wa wana kɛndɛ o Nawomi lo mbo hiau puaa a ŋɔmmɛu yɛ. A mɛɛ naŋ sina yɛ, mi po Lufu wo simnuŋ finya mamaa le Masa bɛndoo Deeve. (Lufu 4:11-22) Nduyɛ mi Deeve bɛɛ simnuŋ finyaa mamaa le Chiisu Kiliti.—Maatiu 1:1.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w05-E 3/1 29 ¶3
Yaandiaa o Yau Lufu wo Niŋ
4:6—O nɛi kuɛɛ choo wana ndoo baŋa nyɔɔ wo nyɛm ndɔŋ muŋ ‘lo yɛ lebɛŋgu?’ O sindɔɔ niŋ, te pɛŋndeŋ le bii waŋndo pɛ mbo pisi nyɛm ndɔŋ chaaŋ ndɔ o ba, okoŋ mi wanayɛi nduɛi yeema muŋ baŋaa, mɛɛ mi ndoo yɔŋgu fɛlɛŋ kaniŋ cho le nyɛm muŋ baŋaa woŋ. Kɛ te ndoo wa nyɛm muŋ baŋaa pɛ, ndoo nɔ mbo chɔm wɔsila lo le chiŋaa le mi nyɛ o nyɛ sɔla baŋaŋndo laŋ. (Lɛvitikɔɔ 25:25-27) Le saboo hoo, mi hei ndii tosa mi wana ndoo baŋa nyɔɔŋ ndo mi nyɛm ndɔŋ muŋ lo lebɛŋgu. Lelaŋ te Lufu velu poo pɛ, o cho lɛ wanayɛi wana ndoo pendu nyɔɔŋ ndoŋ te ndoo baŋa lɛ muŋ te. Kɛ po Lufu wo kpeekpei ndoo nɔ niŋ ni mi ndoo lo nyɛm muŋ.
DOŊDOŊNDO 7-13
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAAMIƐƐ TASOO 1-2
“Dimul Chɛhowa Nyɛ o Nyɛ Cho Num o Kɔl o Piɛileŋ Niŋ”
ia-E 55 ¶12
Mbo Dimul Mɛlɛka Nyɛ o Nyɛ wa Ndu o Kɔl o Piɛileŋ Niŋ
12 Hana kɛsul buɛiyaa Mɛlɛkaa kpou tamasi kɛndɔɔ te o hiŋ pɛ a piɛileŋ okɔɔ. Chɛhowa yeema mi wanaa cho ndu piɛiyo wa dimul ndu nyɛ o nyɛ cho nda o kɔl, nduyɛ ma wa fɛɛsɛŋ te a wa piɛileŋ pɛ o ndu lo. Le mɛɛ o cho wana ikɛndɛ yɛ o dimi ni maa wanaa cho ndu piɛiyo wa chɔm ndu bahawɛila ndalaŋ, mɛɛ chuaa o chɔm naa wanaa velu ndu wa bahawɛi ndɔɔ yɛ. (Nuawɔ Sam 62:8; 1 Tɛsaloniaŋ 5:17) Mi kiilanɔɔ Pitɛ sɔla dikeŋnaŋndo le diomnda kɔl dɛɛniaalaŋ ndaŋ poonyiaa a piɛileŋ okɔɔ o Chɛhowa lo. Mbo dimi aa: “La nyindul ndu buulaŋnda nyalaŋ kpou, kanifuule o buulaŋ le nya.”—1 Pitɛ 5:7.
w07-E 3/15 16 ¶4
Mi Hana Sɔla Kɔl Nyuloo
Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ? Te ŋ wa piɛileŋ o Chɛhowa lo a bahawɛila naalaŋ okɔɔ pɛ, nduyɛ miŋ wa ndu dimullo a mɛɛ naŋ cho sinaŋndo yɛ, ŋ nɔ miŋ nyuna ndu a kɔllo kpou le malaa. Lelaŋ, te ŋ tiuba le bahawɛiyo solioo le, ŋ nɔ miŋ mal ndu Chɛhowa o ba le mbo mala naa. Okoŋ, ŋ nɔ lɛ miŋ nuuviaa nɛi o nɛi cheleŋ le ndu solioo le.—Pulɔwaa 3:5, 6.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w05-E 3/15 21 ¶5
Yaandiaa o Yau Saamiɛɛ Tasoo Niŋ
2:10—Le yɛɛ Hana piɛi yɛ o Chɛhowa lo le mbo ‘ke masa ndɔ bɛndoo kpaayaa’ a teleŋ Isɔluɛiya ndaa nɔ masa le wo? Mi sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuse laŋ la dimi maa Isɔluɛiya cho hunɔɔ waŋndo chua le mbo wa nda choo masa. (Ditɔnɔmii 17:14-18) A teleŋ Chekɔpu wa niŋ kpɛɛluŋ le piɔmndo sɔlaa wo, mbo dimi huuluei aa: “Masaleŋ le piuu niŋ o yuŋgu Chuda wo choo le.” (Chɛnɛsee 49:10) Mɛɛ Chɛhowa wa suɛi a Selua okɔɔ kala mamaa le Isɔluɛiya, mbo dimi aa: “Masaa bɛnduaa a fula niŋ o pulale ndɔleŋ choo.” (Chɛnɛsee 17:16) Hana wa piɛileŋ a wana huŋ niŋ mbo simnuŋ masaa o chilaŋ niŋndo okɔɔ.
DOŊDOŊNDO 14-20
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAAMIƐƐ TASOO 3-5
“Mi Chɛhowa Chɔm Sinapɛŋgoo”
O Cho Mɛlɛka Kpou Kpou kɛ Mbo Chɔm Sinapɛŋgoo
3 Saamiɛɛ wa wɔ o pɔmbɔ mbo kandu wallo o maaŋndo niŋ. (Saamiɛɛ Tasoo 3:1) Nyumma pilɛ, mɛɛ o wa o luaŋ, mi suɛi kɔndɔfille yɔŋnuŋ ndu. (Nuawɔ Saamiɛɛ Tasoo 3:2-10.) Mbo tuɛi waŋndo diola ndɔlaŋ veeloo. Saamiɛɛ ndoo yiyaŋ ko maa fallo Ila Masa Wanaa Soliaa Lasalaa wa ndu veeloo ni. Okoŋ mbo chaŋ a lebɛɛ mbo kua a kiltaŋ naa Ila chua nduyɛ mbo dimi aa, “Mi cheŋ ya, kɛkɛ. I tuei ma wa ya veeloo.” Kɛ mi Ila dimul ndu aa, “I veelu num te.” Okoŋ kɔɔli, mi nyɛ pilɛ koŋ kpe yɔŋnuŋ vɛlɛ lediiŋ. Nduyɛ mi Ila sina maa Mɛlɛka wa Saamiɛɛ veeloo ni. Okoŋ, mi Ila dimul Saamiɛɛ nyɛ o nɔ mbo dimi wo te o tuei niŋ pɛ veeloo, nduyɛ mi Saamiɛɛ diikuŋ ndu. Le yɛɛ Chɛhowa kɛɛ yɛ Saamiɛɛ dimullo o kandɔŋndo maa ndu wa ndu veeloo ni? Baabuiyo suu a keŋ okɔɔ le. Kɛ mɛɛ sɔɔŋ yɔŋnuŋ yɛ chɔm maa Chɛhowa ndoo buulaŋ a yiyaŋnda Saamiɛɛ laŋ okɔɔ. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende?
O Cho Mɛlɛka Kpou Kpou kɛ Mbo Chɔm Sinapɛŋgoo
4 Nuawɔ Saamiɛɛ Tasoo 3:11-18. Sawa Chɛhowaa dimi maa Chuaambuaa nɔ ma ke kaasoŋnda bɛɛleŋ, taama taama wana cho chilaŋ chuaa wo. (Ɛsɔdɔɔ 22:28; Lɛvitikɔɔ 19:32) Le hei, wanaa ve kɔl pɛɛŋ maa poombɔ feleŋgɔnɔɔ maa Saamiɛɛ ndoo kua o lla lo idiiyo, mbo bii kɔllo, okoŋ mbo dimul ndu yooŋgu Mɛlɛkaa le. Baabuiyo dimul naa aa, “siooŋnde wa Saamiɛɛ le mbo dimul lla nyɛ o che o yilaŋnde niŋ ndo.” Kɛ mi Mɛlɛka chɔm lla kpendekele maa ndu Mɛlɛka wa Saamiɛɛ veeloo ni. Fulamakɔɔlioo wa ni, mi IIa dimul Saamiɛɛ maa o viaŋ nyɛ o nyɛ Mɛlɛka dimul ndu wo le. Okoŋ, mi Saamiɛɛ diikuŋ Ila, “mbo chɔm ndu nyɛ o nyɛ Mɛlɛka dimul ndu.”
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w05-E 3/15 21 ¶6
Yaandiaa o Yau Saamiɛɛ Tasoo Niŋ
3:3—Baa mi Saamiɛɛ ndoo hini pa kpeekpei o Fondaŋ Hiou Diondɔɔ Kpou Wo Niŋ? Sako bɛɛ. Mi che bɛɛ o pulale Kohatiileŋ choo Saamiɛɛ fula ni, kɛ o fula o yuŋgu wanaa soliaa lasalaa choo le. (Koloniko Tasoo 6:33-38) Le saboo hoo, ndoo nɔ di kposoŋ le mi ndoo ‘luɛi o fondaŋ hiou diondɔɔ kpou wo’ niŋ, nduyɛ ‘mbo del nyɛm hiou diondɔɔ kpou woŋ lehɔl’ te. (Nɔmbaa 4:17-20) Lelaŋ, fondaŋ kinɛi Saamiɛɛ ndoo nɔ di le luɛiyɔɔ wo wa o luaa tɛndii Mɛlɛkaa niŋ ni. Nduyɛ o fondaŋ koŋ Saamiɛɛ ndoo lɔl ni. Naapum o luaa koŋ niŋ Ila bɛɛ ndoo lɔl ni. Dimioo hoo aa, “Naa kɔfu kpema Mɛlɛkaa o wa o kɛɛsiaa wa,” sim ni maa o tɛndii Mɛlɛkaa niŋ.
DOŊDOŊNDO 21-27
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAAMIƐƐ TASOO 6-8
“Nɛɛ Cho yɛ Masa Numndo?”
it-2-E 163 ¶1
Masale Mɛlɛkaleŋ
Isɔluɛiya Nyuna le mi Wanachioo wa Nda Choo Masa. Chɔŋ a teleŋ Mɛlɛka yii kpemaa a Ebilahamndo, mbo huŋ bii a teleŋ Isɔluɛiya nyuna le mi wanachioo wa nda choo masa maa lɛŋii cheleŋnde wa, wɔsilaŋ 800 a nyɛ lechoo la hiou ni. Mi nyɛ nda tosa koŋ ndo chɔm maa Chɛhowa ndaa kɛɛ ni le mbo wa nda choo masa. (1Sa 8:4-8) Nduyɛ Isɔluɛiya ndaa yiyaŋ ko maa Chɛhowa cho niko masaleŋ kila a mɛɛ ndoo chuel Ebilaham a Chekɔpu buŋgɛi yɛ. Sɔɔŋ tosa ma nɔ yiyaŋndo hoo woŋ cho ni, huului Chekɔpu dimi a Chuda okɔɔ teleŋ o wa kpɛɛluŋ le piɔmndo sɔlaa wo (Chɛ 49:8-10), diomnda Chɛhowa dimul nda a teleŋ nda fula o chɛleŋ niŋ Ichipi wo (Ɛs 19:3-6), chɛlaŋ Chɛhowa tosa a nda o kpema sawaa bɛŋgu wo (Di 17:14, 15), vɛlɛ a diomnda Chɛhowa tosa mi Belam o dimi laŋ (Nɔ 24:2-7, 17). Mi kalaa Saamiɛɛ, wana lanɔ ndoo nɔ laalaŋndo o Mɛlɛka niŋndo chɔm o piɛile ndɔleŋ niŋ maa, ndoo nɔ laalaŋndo o sɔɔŋ muŋ niŋ. (1Sa 2:7-10) Kɛ a koŋ kpou, Chɛhowa ndoo nɔ ‘sɔɔŋ viaŋnaŋndoŋ’ a Masaleŋ ndeŋ okɔɔ ŋ ndoo chɔɔmuu wɔ le woŋ. I tasei, nyɛ ndoo kɛɛsiaa le tosaa a Masaleŋ ndeŋ okɔɔ wo. I diiŋ nduɛi, teleŋ Masaleŋ ndeŋ le nɔ le kandɔŋndo wo. I yaa nduɛi, mɛɛ Masaleŋ ndeŋ le nɔ le waa yɛ. Nduyɛ i hiɔɔluei, wanaa ndaa nɔ le waa o Masale leŋ choo wa. O faŋaŋ o koŋ kɔɔli, ndoo chɔm ndɔ nda vɛlɛ pɛɛŋ te o choo choo niŋ, ɔɔ o lɛŋndeŋ choo Masaleŋ ndeŋ le nɔɔ waa ni le. Lelaŋ, nyuna Isɔluɛiya nyuna le mi Chɛhowa ke nda masaa a teleŋ koŋ ndo chɔm kpendekele maa wanaa heelaŋnda nda wa ni.
w11-E 1/1 27 ¶1
Mbo Biunuŋ mi Che Bɛɛ Ma Tɛɛmbuu Ndu Kɔllo
Tofawɔ mɛɛ Chɛhowa mulul Saamiɛɛ yɛ mɛɛ o chɔm ndu bahawɛiyo hoo o piɛileŋ niŋ. Mbo dimul ndu aa: “Saamiɛɛ, nyɛ o nyɛ wanaa kaŋ a dimul num pɛ, yaŋ nda nilaŋ. O cho num te nda kɛɛ le, ya Mɛlɛka pila nda kɛɛ ni maa i wa nda choo masa le.” Hei wa bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le Saamiɛɛ! Kɛ nduyɛ, i wa vɛlɛ suɛi kɔl tambɛi le ndu kanifuule ma kɛɛ Mɛlɛka Kpou Kpou Wo maa masa nda, nduyɛ ma chua ndu chɔdɔ. Okoŋ mi Chɛhowa dimul Saamiɛɛ le mbo sila Isɔluɛiya o kala kala a fulamakɔɔli wɔɔŋ nda cho sɔla wo, te wanachioo simnuŋ pɛ nda choo masa. Kɛ mɛɛ Saamiɛɛ dimul nda a fulamakɔɔli wɔɔŋ nda cho sɔla wo, ma dimul ndu aa: “O wa bɛɛ lende, naa bɛɛ yeema masa bɛndoo a ba naa.” Mi Saamiɛɛ hiau lachi a Mɛlɛka diikɔŋndo okoŋ mbo pɔya wana Chɛhowa ndoo hɛli wo.—Saamiɛɛ Tasoo 8:7-19.
w10-E 1/15 30 ¶9
Chɛhowa Nɔ Dioo Ni le Mbo Wa Naa Choo Masa!
9 Sɔɔŋ yɔŋnuŋ sindɛ woŋ chɔm tonya cho o sila Chɛhowa yɔŋgu niŋ a wanachioo siiŋguuwo masa wo okɔɔ. Mɛɛ Isɔluɛiya hɛli wanachioo le mbo wa nda choo masa, mi keŋ chuu nda bahawɛilaŋ tau taama taama te masa koŋ ndoo kɛɛ pɛ Chɛhowa diikɔŋndo. Lelaŋ chɔŋ niŋ o sindɔɔ niŋ mbo huŋ bii a hau, tamasi Isɔluɛiya chɔm sabu masaa waa bumba niŋ le batiuwaa kpeekpeiyo sɔlaa wo. Hei nɔ mi i bii naa kɔndɔfili kposoŋ te, kanifuule waŋnda haa sina Chɛhowa le. A tonya, mi masaa apum nyuna Mɛlɛka le mbo dɔu nda sala o masale ndaleŋ niŋ. Ma nyuna ndu le ma sɔla kɔl nyuloo o lɛŋnde ndaleŋ niŋ, nduyɛ ma nyuna ndu le mbo mala nda leŋ manda nyɛkɛndɛi. Kɛ te a ve Mɛlɛka diikɔŋ te, a sɔla sala ndɔɔ kposoŋ te.—Sam 2:10-12.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w02-E 4/1 12 ¶13
Le Yɛɛ Naŋ Sɔla yɛ Yiŋɔɔ?
13 Waŋndo nɔ fɛlɛŋ mbo muliŋ tuupa mbo sɔla yiŋɔɔ maa Sei Chɛhowaa. Muliŋndo cho ni, kɛɛsiaa waŋndo pila tosa a kɔllo kpou le Chiisu tolɔɔ kɔɔli wo. Nduyɛ hei chɔm maa, waŋndo mal sɔɔŋ wɔɔŋ o wa tosaa paandu woŋ kpou okoŋ mbo kɛɛsiaŋ o kɔl le nyɛ cho sakpo Mɛlɛka o hɔllo tosaa. Diomnda maHibuluilaŋ a maKilikiila soo a muliŋndo okɔɔ laŋ la sim le nyɔɔ kɔɔ mulullo. Lelaŋ, waŋndo nɔ mbo mal nɛi o wa kɔlaŋ choo wo okoŋ mbo muliŋ o Mɛlɛka lo. (Masaa Bɛnduaa Tasiaa 8:33, 34) Le miŋ muliŋ, mɛɛ miŋ ‘tosa sɔɔŋ chɔm maa ŋ mal yɔŋnda naala wɔɔŋndaŋ ndo.’ (Walta Kiilaa 26:20) Sɔɔŋ chɔm maa waŋndo muliŋ ndo cho ni, fulaa o piɛiyii lachoowɛi niŋ, sawala Chɛhowalaŋ diikɔŋndo vɛlɛ a ndu piɛiyo ndupilɛ kpe. (Ditɔnɔmii 30:2, 8-10; Saamiɛɛ Tasoo 7:3) Muliŋndo tosa miŋ siŋga yiyaŋnda naalaŋ, kpeleŋnda naalaŋ, vɛlɛ a kaala naalaŋ. (Isikiaa 18:31) Lelaŋ, mɛɛ naŋ hiau lachi fau a muliŋndo, lende koni naŋ soliŋ wana chieeyɛi paanduei lekɔɔ ni, nduyɛ miŋ wounuŋ wana chieeyɛi sɛnɛiye.—Walta Kiilaa 3:19; Ɛfisiaŋnda 4:20-24; Kolosiaŋnda 3:5-14.
DOŊDOŊNDO 28–FUOO 6
NYƐM TƆƆMAŊ O DIOM MƐLƐKAA NIŊ | SAAMIƐƐ TASOO 9-11
“O Kandɔŋndo, Sɔɔl Ndoo Tusiŋ Nduyɛ Ndoo Sina Kpeleŋ Ndɔɔ”
Wa o Yoomu Tusiaŋndo Niŋ Naa Mɛlɛka Numndo Chua
11 Yiyaŋndɔ a nyɛ yɔŋnuŋ Masaa Sɔɔl wo okɔɔ. Wana tusiaŋndo pila o wa o tasela ndɔ ni. Teleŋ o wa feleŋgɔnɔ wo, ndoo sina kpeleŋ ndɔɔ. Nduyɛ, mɛɛ nda ke ndu wallo opum, mbo dimi maa o suliŋ le ndu tosa le. (1 Saam. 9:21; 10:20-22) Kɛ mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi Sɔɔl kandu kaa heelaŋndo chuaa. Mɛɛ o simnuŋ masaa, mbo kandu kaa wɔɔŋndo hoo chɔmndo. Teleŋ pilɛ, mi Sɔɔl saŋga a wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo Saamiɛɛ chumndo. Saamiɛɛ ndoo nɔ le salaa solioo le Sɔɔl a Isɔluɛiya kpou. Yɔŋii Sɔɔl ndoo hiou lachi a ndu chumndo, nduyɛ mbo tiindaŋ Chɛhowa le waŋnda malaa, mbo huulu kpeleŋ ndɔɔ. Mbo soli salaa hoo a ba ndɔ, nduyɛ ndoo nɔ di le keŋ tosa kposoŋ te. Le hei, mi Chɛhowa tambu kɔl a Sɔɔl, nduyɛ mbo puu ndu masaleŋ o ba. (1 Saam. 13:8-14) Tamasi Sɔɔl wo pɛɛku naa maa fɛŋ bɛɛ ŋ nɔ miŋ tosa suɛi naŋ nɔ di le tosa le ve le.
w14-E 3/15 9 ¶8
Mɛɛ Naŋ Hiau Lachi a Kaa Sala Soliaŋndo Nɔɔ Yɛ
8 Masaa Sɔɔl kɛsul naa tamasi wɔɔŋndo. Bundɛi nduɛi pɛɛku naa le chɔɔ mɛɛ kaa kaayei kuuna naa kaa sala soliaŋndo nɔɔ yɛ. Teleŋ Sɔɔl kandu masaleŋ ndo, ndoo tusiŋ nduyɛ ndoo sina kpeleŋ ndɔɔ. (1 Saam. 9:21) Mi che bɛɛ mi Isɔluɛiya ndaa simul masale ndɔleŋ, nduyɛ mi ndoo nɔ dioo le mi ndoo sim le foofo Mɛlɛka ke ndu koŋ ndo, mbo kɛɛ le nda nyɛpalaa tusioo choo. (1 Saam. 10:27) Mi Masaa Sɔɔl chɛl nɛi chɔmaa nyina diandaa Mɛlɛkaa le Isɔluɛiya simndaŋ lachi, okoŋ ma yam Amɔnaitiiya o chɔuwo. Mi Sɔɔl chɔm kaa tusiaŋndo, okoŋ mbo saŋgala Chɛhowa le batiuwaa nda sɔla koŋ ndo.—1 Saam. 11:6, 11-13.
w95-E 12/15 10 ¶1
Amɔnaitiiya—Wanaa Miŋgi Kɛndɛi a Yaamɔɔleŋ Nda
Mi Amɔnaitiiya miŋgi kɛndɛi Chɛhowɛi a yaamɔɔleŋ. Nduyɛ teleŋ diiŋ ndɔɔ wa hoo ni. Mɛɛ Amɔnaitiiya kɔŋgɔliaŋ Isɔluɛiya, Chɛhowa mel suɛi hei lɛŋ te. Baabuiyo dimi aa: “Mɛɛ Sɔɔl tuei suɛi hei [nyɛ Nahasi dimi wo], . . . mbo duaunuŋ tumbe o kala kala.” Nduyɛ mi nyina Mɛlɛkaa tosa, mi Sɔɔl chuuŋgiaa puaa chɔuwa 330,000 le kɔlaŋ sɔŋgɔɔ a Amɔnaitiiya. Okoŋ, ‘ma yam nda, nduyɛ ma diu nda diuwo pila. A tuaa lo yoomu wa ma sɔɔndiaŋ a pilɛŋ pilɛŋnda tu.’—Saamiɛɛ Tasoo 11:6, 11.
Nyɛm Tɔɔmaŋ Mɛlɛkaŋ
w05-E 3/15 22 ¶8
Yaandiaa o Yau Saamiɛɛ Tasoo Niŋ
9:9—Le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ mi bolle Baabuileŋ ndeŋ le dimi aa: “A teleŋ koŋ nuaa nda aa veelu wana suaa le Mɛlɛka wo ni aa wana cha sɔɔŋ waa lachioŋ ndo?” O teleŋ Saamiɛɛ wo niŋ a o teleŋ masaa Isɔluɛi niŋ, mi ndaa veelu wanaa ndaa suaa le Mɛlɛka wa aa ‘wanaa cha sɔɔŋ waa lachioŋ nda.’ Kɛ le mɛɛ tɔɔ ndaa vɛlɛ a bɛɛle ndaleŋ le wa hiouwɔɔ lachi yɛ nda ke nda diolaŋ ni aa ‘wanaa suaa le Mɛlɛka wa.’ Nduyɛ o wanaa ndaa suaa le Mɛlɛka wa tɛɛŋ, Saamiɛɛ ndaa yiyaŋ ni maa ndu wa wana tasoo ni.—Walta Kiilaa 3:24.