Naa Bandu Mɛŋgɛlaa KƐSI YAULAŊ O INTANƐITIIYO WA
Bandu Mɛŋgɛlaa
NAA KƐSIAA LAYAUWA O INTANƐTIIYO CHOO
Kisiei
Ɔ, ɔ, Ɛ, ɛ, Ŋ, ŋ
  • Ɔ
  • ɔ
  • Ɛ
  • ɛ
  • Ŋ
  • ŋ
  • BAABUIYO
  • YAULAŊ A NYƆƆŊ
  • BƆŊAŊNDAŊ
  • Bɛnduaa, Vɛɛ Nya Yiyaŋ Yɛ Le Acheleŋnda Pɛɛkoo?
    Bandu Mɛŋgɛlaa—2015 | Nyaakuɛiyo 1
    • Bɛnduaa, Vɛɛ Nya Yiyaŋ Yɛ Le Acheleŋnda Pɛɛkoo?

      “Teleŋndo cho le nyɛ o nyɛ fee.”—IKIL. 3:1, NW.

      VƐƐ Ŋ CHO YƐ MULI?

      • Vɛɛ puaapiliaa pɛɛkoo cho yɛ nyɛ sɔvɛ, nduyɛ le yɛɛ?

      • Tɔnɔ yɛɛ kundaa sɔla yɛ te bɛnduaa pɛɛku pɛ acheleŋnda?

      • Vɛɛ bɛnduaa tuallɛ tamasi Samuɛllo kɔɔli le acheleŋnda pɛɛkoo?

      1, 2. Bahawɛi kuɛɛ buɛiyaa ibuŋgaa che yɛ o kundalaŋ niŋ tau?

      BUƐI ibuŋgaa wa niŋ bɔŋaŋ o wa biyɔɔ a bɛnduaa wo chiiyo. Mɛɛ o tofa nda hɔlla, mbo chɔm kaala tuu kpɛiyo le wali kekelee bɛnduaa haa cho tosaa wo. Nduyɛ apum o nda tɛɛŋ nɔla ma wa finyaa nduaa. Kɛ a koŋ kpou, ndoo nɔ buulaŋndo. Lelaŋ, mbo nyuna nda aa, “Ŋgɔɔ waa, yɛɛ nya tosa yɛ le acheleŋnda pɛɛkoo le kalaŋnda kundaa siilɔŋndo?” Ma loonuŋ nyɛkɛndɛi teleŋ buɛi ibuŋgaa mɛɛlu nda yilɔɔ wo. Mbo kindilal nda le ma muli hɔlla le acheleŋnda pɛɛkoo. Mi bɛndoo opilɛ nda tɛɛŋ dimi aa, “Tonyaa aa ŋ dimiŋ ndu, nyɛ bɔɔ bɛɛ ŋ tosa wɔ le.” Mi bɛnduaa apiliaa chɛl a lebol nyɛ chaaŋ nda dimi wo.

      2 Te bɛndu Kundaa ŋ cho ni, a che pa nyɛ yɔŋnuŋ o bɔŋaŋ koŋndo? Kɛlɛŋgaa. Buɛiyaa ibuŋgaa chieeŋndo balɔɔ silɔ che maa o kundala bɔɔbɔɔ niŋ, bahawɛiyo cho tau le puaapiliaa pɛɛkoo, chuaambɔ ni bɛndu ni, le saa Chɛhowaa mandaa. Nduyɛ simullo tau hei cho ni. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende?

      3. (a) Vɛɛ Baabuiyo chɔm yɛ maa o cho nyɛ sɔvɛ le acheleŋnda pɛɛkoo, nduyɛ le sabu yɛɛ naa kpou nɔ yɛ yeemɛi o hei niŋ? (Tofa tɛɛsiaa o peeleŋ ndeŋ bɛŋgu.) (b) Le yɛɛ bɛnduaa apum cha yɛ ndi ikala le acheleŋnda pɛɛkoo?

      3 Maa bɛndu kundaa, a sina maa nyɛ sɔviɔɔ pila waŋndo pɛɛkoo o cho ni.a A sina maa puaapiliaa yeemaŋ tau le kundalaŋ mandaa mi la kendu poŋ o nɛi iMɛlɛkayaa choo, nduyɛ le mi la sɛnɛila cheleŋ la kilaŋ. (Nuawɔ Aisaiya 60:22, NW.) A sina vɛlɛ maa Diom Mɛlɛkaa dimul num le acheleŋnda pɛɛkoo. (Nuawɔ Timoti Diiŋ Ndɔɔ 2:2.) Kɛ a koŋ kpou, maa bɛnduaa naŋ soo a nda okɔɔ o buŋgɛi kandɔŋndo wa, ma che ndi ikala le acheleŋnda pɛɛkoo. Te a chii pɛ bahawɛila yuŋgoo soli, laŋ o naa baalaa, o kundaa niŋ, a bahawɛila choŋ choŋnda cheleŋ, ma yiyaŋ maa teleŋ ve lɛ le acheleŋnda pɛɛkoo o kundaa niŋ te. Te lende icho ni, ŋ yaasiaŋndɔ le sabu o cho nyɛ sɔvɛ le acheleŋnda pɛɛkoo wo.

      PƐƐKOO CHO NYƐ SƆVƐ

      4. Yɛɛ tosa yɛ miŋ nyindu pɔɔ acheleŋnda pɛɛkoo ikɛi?

      4 Le sabu kuɛɛ bɛnduaa apum cha yɛ ndi ikala le teleŋndo sɔlaa le acheleŋnda pɛɛkoo? Kɛlɛŋgaa mi apum yiyaŋ maa, ‘Nyɛ sɔviɔɔ pɛɛkoo cho ni. Kɛ o cho choŋ choŋ mbo hiau sɔɔŋ cheleŋ o kundaa niŋ, ŋ wana nɔ ma kɛsu kɛsuu woŋ te. O yɔŋ bɛɛ mi nyindu wɔ pɔɔ acheleŋnda pɛɛkoo ikɛi, kundaa cho hiouwɔɔ lachi.’ Icho tonya maa sɔɔŋ ŋpum yeema hɔlaa muliaa chɔ chɔ, kɛ te ŋ lɛŋgɛla le acheleŋnda pɛɛkoo pɛ, i nɔla mii pala kundaa le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ.

      5, 6. Yɛɛ tamasi wana kua a mɔmbillo wo pɛɛku yɛ naa a mɛɛ o nɔ mbo bii mutɛɛlu mɔmbil ndɔɔ yɛ? Nduyɛ vɛɛ naŋ tuallɛ tamasioo hoo kɔɔli le acheleŋnda pɛɛkoo o kundaa niŋ?

      5 Yiyaŋndɔ a tamaseliiyo hoo. Mi wana kua a mɔmbillo wo sina maa le mɔmbil ndɔɔ mandaa nduyɛ mi iŋchiiye (mutɛɛloo) wa nyɛ kɛndɛi, o nɔ kuee mbo wa chuɛiyaŋ siŋgaa. Kɛ a koŋ fau, mbo yiyaŋ maa o cho nyɛ o nɔ mbo lau le bɛŋsiiyaŋ (esaŋsiaŋ) dɔuwɔɔ o mɔmbillo niŋ te. Kɛ, te o dou bɛŋsiiyaŋ o mɔmbil ndɔɔ niŋ te, o cho nyum. Te o dimi pɛ aa, ‘Mi sɔla bɛɛ teleŋ le chuɛiyaŋ siŋga le, o cho lakɔ a ya le teleŋ biŋgi.’ Kɛ kpundɛ yɛɛ cho yɛ? Te o kɛsu kɛsuu pɛ le iŋchiiye (mutɛɛloo) mandaa, icho fuuluu a iboondu mi mɔmbil kalaa nyum niko kɛsɛ kɛsɛ. Nduyɛ te keŋ i yɔŋnuŋ pɛ, o cho teleŋndo chua puɛɛ, nduyɛ mbo pisi kaniei chalaŋ le ndu toosiaa tuupa mbo nyaanuŋ vɛlɛ a ndu. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o tamaseliiyo hoo niŋ?

      6 Bɛnduaa nɔ sɔɔŋ sɔvɛ nda nɔ ma mulul hɔlla chɔ chɔ woŋ tau. Te o cho koŋ te, mi kundaa luɛi o bahawɛiyo niŋ tau. Mɛɛ wana kua a mɔmbillo wo nɔ mbo wa bɛŋsiiyaŋ dɔuwɔɔ lɔɔlɔɔ yɛ, lende koni bɛnduaa nɔ ni ma “hɛli suɛi hiou bɛnda kpou le tosaa ve.” (Fil. 1:10) Kɛ, mi sɔɔŋ choŋ choŋndoŋ komal bɛnduaa ŋ tosa lepum a saalaŋ le acheleŋnda pɛɛkoo le woŋ. O dimi niŋ, mɛɛ mutɛɛloo nda cho koŋ kiɔɔ mandaa ni. Kɛ te bɛnduaa lo pɛ kɛsu kɛsuu wo pɛɛku bɛnda le acheleŋnda kioo wo, o teleŋ biŋgi bɛŋgu, a sɔla niŋ puaapiliaa suiliaŋnda le bahawɛila kundaa kpou solioo le.

      7. Vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ che bɛnduaa chua teleŋndo le acheleŋnda pɛɛkoo wa?

      7 Ŋ che kpendekele maa, ŋ nɔ miŋ chua acheleŋnda pɛɛkoo maa suɛi baabaa le. Bɛnduaa cha o chilaŋ niŋ pɔ, nduyɛ ma chua teleŋ ndaa le puaapiliaa nɔ wɔ suiliŋnda bɔɔ le wa pɛɛkoo wa nɔ taasioo. Nduyɛ tɔnɔɔ pila bɛnduaa waa naa cho le kundaa ni. (Nuawɔ Pitɛ Tasoo 4:10.) Vɛɛ kundaa sɔla yɛ tɔnɔɔ?

      TAASIOO PILA ACHELEŊNDA PƐƐKOO CHO NI

      8. (a) Suiliŋnda kuɛɛ nduyɛ yɛɛnɛ nyindu yɛ bɛnduaa le acheleŋnda pɛɛkoo? (b) Bahawɛi choŋ choŋ kuɛɛ bɛnduaa nɔ yɛ ma mulul hɔlla? (Tofa kɔfoo “Bɛnduaa Huŋ le Malaa o Kundaa Niŋnda.”)

      8 Bɛnduaa nɔ taasioo tau wa bɛɛ nɔ kuee ma sina maa mɛɛ nda chua wɔsioŋ fau, lende koni nda tiu lɛ ba le waltaŋ lapum tosaa o kundaa niŋ te ni. (Mai. 6:8, NW) A nɔ kuee ma sina vɛlɛ maa, “suɛi naŋ ve kɔl tei yɔŋnuŋ a teleŋ naŋ ve ndi kɔl te wo.” Nduyɛ mi hei tosa a nɔla lɛ bahawɛila kundaa soli le. (Ikil. 9:11, 12, NW; Chem. 4:13, 14) Lelaŋ, bɛnduaa cha o chilaŋ niŋ ma buulaŋ le saa Chɛhowaa wa, nɔla ma mala puaapiliaa feleŋguaa a taasi nda sɔla o wali Mɛlɛkaa tosaa niŋndo.—Nuawɔ Chondei 71:17, 18, NW.

      9. Yɛɛ cho yɛ o chilaŋ niŋ o tosa mi pɛɛkoo hoo wa nyɛ sɔvɛ wo?

      9 Tɔnɔ cheleŋ kuɛɛ bɛnduaa pɛɛku acheleŋnda wa chuu yɛ saa Chɛhowaa? Ma kindi kundaa poŋ le simultaŋ chɔulabaa. Vɛɛ keŋ yɔŋnuŋ yɛ? Kindi bɛnduaa le acheleŋnda pɛɛkoo tosa mi puaapiliaa wa a bɛɛndiaŋ le kundaa malaa mbo sim o kala poŋ o diompilɔɔ niŋ. Nduyɛ o cho ko suŋ suŋ te, kɛ o bii fau a teleŋ nyɛpalaa bɛndoo cho hunɔɔ wo. (Isi. 38:10-12; Mai. 5:5, 6, NW) Lelaŋ, bɛnduaa, a yandii ŋ cho nya nyɔɔloo le mi la pɛɛku acheleŋnda lɔɔlɔɔ o wali nyaa niŋ hau.

      10. Yɛɛ bɛndoo nɔ yɛ mbo tosa le teleŋndo sɔlaa le acheleŋnda pɛɛkoo?

      10 Tonya, ŋ sina maa teleŋ ŋ chua le walta sɔvɛlaŋ tosaa o kundaa niŋndaŋ tosa ma saŋga yɔkɔɔ. Kɛ, a nɔ ma soliŋ teleŋ koŋ o tiŋ kpeku le acheleŋnda pɛɛkoo. (Ikil. 3:1, NW) Taasioo pila cho koŋ ni te a tosa pɛ lende.

      BƐƐNDIAA WANA Ŋ CHO PƐƐKOO WO KƆLLO

      11. (a) Yɛɛ ŋ hɛnaŋ yɛ a nyɛ bɛnduaa o lɛŋii yɛyɛi niŋ dimi a pɛɛkoo okɔɔ wo? (b) A mɛɛ Talelaŋ 15:22 dimi yɛ, le yɛɛ icho yɛ suɛi tɔnɔ le yaasiaa nyɛ bɛnduaa cheleŋnda dimi wo?

      11 O viu wɔ bɛɛ le ma nyuuniaa bɛnduaa kundaa apum a sɔla batiuwaa le puaapiliaa malaa le hiouwɔɔ lachioo tosaa o Mɛlɛka piɛiyo niŋnda, le nyɛ nda soliŋ kpeku le acheleŋnda pɛɛkoo wo.b Mi che bɛɛ o cho nyɛ pilɛ le bɛnduaa haa soliŋ kpeku le, kɛ sila pilɔɔ kpe nda yɔŋgu ni. Yɛɛ hoo chɔm yɛ? Maa ba o ba ŋ wa nduyɛ, o kunda o kunda niŋ, nyɛ pilɔɔ kpe pɛɛku Baabuiyo cho le acheleŋnda ni. Nuawɔ ko bɛɛ mɛɛ o wa o palɛi kiilanɔɔ Pɔɔl le niŋ yɛ. (Kɔl. Tasoo 4:17) Lelaŋ, o buŋgɛi hei niŋ a icho lachi ve, ŋ cho yaasiaa nyɛ bɛnduaa haa dimi wo. (Tal. 15:22, NW) Le suɛi tosaa tɛtɛlɛ, buŋgɛi hei a icho lachi ve cho isɔɔ a kɛɛsiaala bɛnduaa apum yɔŋgu le acheleŋnda pɛɛkoo wo.

      12. Yɛɛ wana pɛɛkaa nɔ yɛ mbo tosa, nduyɛ le yɛɛ?

      12 Wana pɛɛkaa nɔ mbo tosa sɔɔŋ tɛtɛlɛ le wana o cho pɛɛkoo wo. Nuawɔ ko bɛɛ mɛɛ wana tual tɔlɔɔla pɔmbɔ laŋ ndo nɔ mbo wuŋchula lɛŋndeŋ tuupa mbo tɔl lɛ. Lende koni wana pɛɛkaa nɔ fɛŋ mbo dɛɛniaa wana o cho pɛɛkoo wo kɔllo ni, tuupa mbo pɛɛku ndu sɔɔŋ sɛnɛi cheleŋ. Lelaŋ, vɛɛ wana pɛɛkaa tosa yɛ sɔɔŋ tɛtɛlɛ le acheleŋnda pɛɛkoo? Ŋ nɔ miŋ tol tamasi wana ndoo suaa le Mɛlɛka o sindɔɔ niŋndo kɔɔli.

      13-15. (a) Yɛɛ ndaa dimullɛ Samuɛl wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo le tosaa? (b) Vɛɛ Samuɛl ndoo tosa yɛ viomɔɔ ndɔɔ? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.) (c) Le yɛɛ bɛnduaa nɔ yɛ yeemɛi o bundɛi Baabui Samuɛlle hei niŋ hau?

      13 Paale pilɛ, o wɔsila 3,000 hiou laŋ niŋ, mi Chɛhowa dimul fallo Samuɛl, wana ndoo suaa le ndu wo aa, “Siɔdii a teleŋ waa naa, I cho po pilɛ viomɔɔ naa num cha, fulaa o buŋgɛi Bɛŋnjamɛŋnde niŋ. Te o hiŋ pɛ, a pɔya ndu. Le chɔmndo maa o cho o hɛliaŋ le waa masaa wanaa niaa choo Isɔluɛi.” (1 Sam. 9:15, 16, NW) Mi Samuɛl sina maa chila o wa chuaa laŋ la mɛɛlu, nduyɛ maa Chɛhowa pɔya wana nɔ mbo miiŋgu o foofo ndɔɔ wo. Mi Samuɛl yiyaŋ aa, ‘Vɛɛ ya nɔla yɛ mi bɛɛndiaa po koŋ le wali ndɔɔ?’ Mbo yiyaŋ isɔɔ, okoŋ mbo tuu mɛɛ o tosa ndi yɛ.

      14 Diimandɔɔ, mɛɛ Samuɛl che dɔɔ Sɔɔl hunɔɔ, mi Chɛhowa dimul ndu aa, “Mi che po ya dimul numndo.” Mi Samuɛl duau suɛi o yiyaŋ nde o wali niŋ. Mbo veelu Sɔɔl le nyɛdiaa o chiɛi nda dia nyɛdiaa wo niŋ. Loŋ o ke Sɔɔl a buɛi ndɔɔ naa chalaa sɔviaa ni a visii sɔvɛ o kilul nda ve. Mbo dimul nda aa, “Nya nda kɛsul visiei hei ni le mi la huŋ dio ndi a teleŋndo hoo.” Okoŋ kɔɔli, mi Samuɛl nda Sɔɔl kua o chiɛi ndɔɔ a baltaŋ. Samuɛl ndoo yeema mbo soliŋ boondii kɛndɛi nyɛdiaa keŋ a tuma nda wa koŋ kɔlaŋndo kpeku. Lelaŋ, mbo veelu Sɔɔl le ma hel o chiɛi choo choo. O naa fɛfɛlaa kaŋ, “mi Samuɛl hiau lachi a baltaŋ nda Sɔɔl o chiɛi choo choo” tei ma kɔ lɔl. Diimandɔɔ, mi Samuɛl pɔya Sɔɔl, mbo wɛi ndu sondoo, nduyɛ mbo chɔɔlu ndu silaa ke. Okoŋ kɔɔli, mbo mal Sɔɔl mbo kua, o bɛɛndiaŋ nyɛkɛndɛi le wali wa ndu chumndo wo.—1 Sam. 9:17-27; 10:1, NW.

      15 Waŋndo pɔyaa le waa masa lelɛŋndo cho nyɛ pilɛ a puaapilɛnɔɔ pɛɛkoo le mbo simnuŋ bɛndoo ɔɔ buɛi malalaŋndo o kundaa niŋ te. O wa bɛɛ lende, bɛnduaa pɛɛku hau sɔɔŋ sɔviɔŋ o nyɛ Samuɛl tosa hoo wo niŋ. Ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ ŋmuuŋ.

      WANAA PƐƐKAA NƆ YEEMƐI A CHAŊYƐI YA

      16. (a) Vɛɛ Samuɛl ndoo yiyaŋ yɛ mɛɛ Isɔluɛiya nyuna le masaa? (b) A kɔl kuɛɛ Samuɛl ndoo tosa yɛ viomɔɔ Chɛhowaa le Sɔɔl pɔyaa?

      16 Nɔ yeemɛi, wa wana dialuŋ vilɛi le. Mɛɛ Samuɛl tuei o tase ndɔ maa Isɔluɛiya yeema a masa wanachioo, mbo tambu kɔl, nduyɛ mbo yiyaŋ maa waŋnda kɛɛ ndu. (1 Sam. 8:4-8, NW) Lelaŋ, mbo wu ŋdial le tosaa nyɛ waŋnda nyuna ndu wo. Mɛɛ Chɛhowa che maa waŋnda nyuna Samuɛl bɛmbɔɔ leyaa, mbo dimul ndu le mbo yaŋ nda nilaŋ. (1 Sam. 8:7, 9, 22, NW) A koŋ kpou, Samuɛl dɔunuŋ tumbe mbo bii wana cho miiŋgu o foofo ndɔɔ wo o kɔl te. Mɛɛ Chɛhowa dimul ndu le mbo pɔya Sɔɔl, o tosa ndi a dialuŋ vilɛi mɛɛ wana baŋ wana isɔɔ yɛ le. Kɛ a kɔllo kpou o tosa ndi ni.

      17. Vɛɛ bɛnduaa tuallɛ hau tamasi Samuɛllo kɔɔli, nduyɛ kɔl hiniaa yɛɛ nda sɔla yɛ o keŋ niŋ?

      17 Maa Samuɛl, bɛnduaa nɔ taasioo hau wa nɔ kuee ma nɔ yiyaŋ pilɔɔ kpe le wanaa nda cho pɛɛkoo wa. (Pitɛ Tasoo 5:2) Bɛnduaa waa ndoo nɔ isiooŋ le acheleŋnda pɛɛkoo maa yɔŋi nda puu nda foofo ndaa o ba le. Wanaa pɛɛkaa nɔ yeemɛi hiuwaŋ mɛnde wa nɔ ma tuuŋgaŋ a wanaa yeema pɛɛkoo wa le, kɛ maa wanaa yeema ‘wallo a nda latulu’ wa nda cho ni. Maa ke sɔviɔɔ le kundaa nda cho ni. (Kɔl. Diiŋ Ndɔɔ 1:24; Hibu. 13:16) Nduyɛ nuawɔ kɔl hiniaa bɛndu se le wanaa pɛɛkaa nɔ haa ikaaye le wa, te a wa pɛ chɔɔ wanaa nda pɛɛku wa suliŋnda ndalaŋ soliŋndo kpeku le kundaa malaa!—Walta Wa. 20:35.

      18, 19. Vɛɛ bɛndoo bɛɛndiaa yɛ kɔl wana o cho pɛɛkoo wo, nduyɛ le yɛɛ hei tosaa cho yɛ nyɛ sɔvɛ bɛndu?

      18 Wa wana ichaŋya, o cho ko wana pɛɛkaa le. Paale Samuɛl komal Sɔɔl leŋ, ndoo soli sani machuɛiyo mbo tala Sɔɔl o lebol chɔ chɔ, nduyɛ mi ndoo dimul masa sɛnɛiyo hoo le mbo miiŋgu naa o fula wa le. O wa simnɔŋ wana pɔyaa, kɛ kposoŋ bɛɛ o ve sina wali ndoo nɔ le tosaa wo le. Kɛ, mi Samuɛl soliŋ teleŋ ndɔɔ kpeku le Sɔɔl pɛɛkoo kpɛ kpɛ nyɛ o nɔ le tosaa wo. Mɛɛ ma dia wɔ fɛŋ nyɛdiaa yeelɛiyo, ma balu nyɛɛmbɔ, ma duau baltaŋ tei malaŋ Samuɛl, wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo cha maa teleŋndo fuuluu le mbo pɔya Sɔɔl.

      [Fotueiyo o peeleŋ choo 12]

      A chaŋyɛi tosaa fɛŋ pɛɛkoo nɔ mbo kanduŋ (Tofa pɛlta 18, 19)

      19 Lende koni, hau bɛɛ wana pɛɛkaa nɔ fɛŋ mbo tosa fondaa hɛnɛkɛ nduyɛ mbo wa wana ichaŋya a wana o cho pɛɛkoo wo. Nɛila kpeekpei la bɛndoo chua le chaŋyɛi waa naa tosaa laŋ ve nyɛ pilɛ o lelɛŋ o lelɛŋ niŋ te. Kanifuule, lɛŋnde nɔ naamula pilɛ le. Kɛ, o yɔŋ bɛɛ ma wa ba o ba, te o wa pɛ mi bɛndu nɔ nyɔɔŋ tau le tosaa wo kɛsi teleŋndo le wana o cho pɛɛkoo wo, mɛɛ dimullo o cho ndu koŋ ni aa, “A cho wana sɔvɛ naa ya cha.” (Nuawɔ Luomaŋnda 12:10.) Mi che bɛɛ o cho a sondo le o dimi diomndaŋ te, kɛ wanaa yeema pɛɛkoo ba o ba fee o chieeŋndo choo wa cho hei sinapɛŋgu walaŋ nduyɛ ma kaala nyɛ ŋ cho tosaa wo.

      20, 21. (a) Vɛɛ ŋ tɛɛsiaa yɛ wana pɛɛkaa sɔla batiuwaa wo? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?

      20 Bɛnduaa, la loonuŋ maa wana pɛɛkaa kɛndɔɔ cho ko wana yeema pɛɛkoo wana cheleŋndo wo le, kɛ o nɔ mbo kaala ndu. (Tuuwɔ Chɔŋ 5:20) Te wana pɛɛkaa kɛsiŋ pɛ hei o kɔl, wana cho pɛɛkoo wo cho sinapɛŋgu, nduyɛ mii piiliaŋ ndu tau le mbo tol pɛɛku o cho sɔlaa wo kɔɔli. Lelaŋ, bɛnduaa, te la wa acheleŋnda pɛɛkoo pɛ, la wa ko wanaa pɛɛkaa le, kɛ la wa wanaa ichaŋya.—Tal. 17:17, NW; Chɔŋ 15:15.

      21 Te bɛndoo chii pɛ kɔl wana o cho pɛɛkoo wo bɛɛndiaa, o kandu niko sɔɔŋ o yeema ndu mbo sina woŋ pɛɛkoo. Nɛila kuɛɛ o nɔ yɛ mbo soliŋ kpeku? Ŋ cho keŋ yaasiaa o buŋgɛi cho lachi ve niŋ.

      a Le bɛnduaa kpeekpei buŋgɛi hei a icho lachi ve poonyiaŋ ni. Kɛ wanaa cho o kundaa niŋnda bɛɛ nɔ ma chɔm yeemɛi o nyɛ dimiŋ o buŋgaŋ muŋ niŋndo. Le yɛɛ? O dɛɛniaa puaapiliaa yiŋaa kpou le sinaa maa pɛɛkoo yeemaŋ le ma piɔuwaŋ walta kundaa. Nduyɛ te keŋ yɔŋnuŋ pɛ, wana o wana cho tɔnɔɔ sɔla.

      b Bɛnduaa haa cho o lɛŋnde hei niŋ. Afilika Batouwo, Amɛlika, Baŋgaladɛsi, Bɛlchiɔm, Chepaŋ, Filaŋsi, Filaŋsi Kuaayana, Koliaa, Lɔɔsiaaa, Lueniɔŋ, Mɛsiko, Namibiaa, Naŋchiiliaa, a Ɔsiteeliaa.

      Bɛnduaa Huŋ le Malaa o Kundaa Niŋnda

      O LƐŊNDE ipum niŋ, mi kundala bɔɔbɔɔ sɔla malaa tau. Mi puaapiliaa a ndepiliaa fula o lɛŋii cheleŋnde niŋnda hiŋ o kundaa niŋ le malaa naa bahawɛiyo cho tau le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wa. Seiyaa sala soliaŋnda haa cho waŋnda malaa tau le hunɔɔ o tonyaa niŋ. Kɛ yɛɛ cho yɛ yɔŋnɔŋ, te wanaa huŋ haa le yooŋgu kɛndɛ leMasaa dimioo wa miiŋguŋ pɛ o la ndalo? Kundala bɔɔbɔɔ cho nɔ puaapiliaa pilachieeyaa suiliŋ le kalaŋnda kundaa siilɔŋndo le. Lelaŋ, puaapiliaa fula haa o lɛŋii cheleŋnde niŋnda, nɔ kuee ma mala puaapilaa pilachieeya le ma simnuŋ bɛnduaa le saa mandaa.

  • Mɛɛ Bɛnduaa Pɛɛku Acheleŋnda le Ma Suiliŋ Yɛ
    Bandu Mɛŋgɛlaa—2015 | Nyaakuɛiyo 1
    • Mɛɛ Bɛnduaa Pɛɛku Acheleŋnda le Ma Suiliŋ Yɛ

      “Pɛɛkula ŋ tuei ya diom mi pɛɛku waŋnda laŋ . . . , pɛɛku puaa a wana nɔla ma tiindaŋ nda.”—TIM. DIIŊ NDƆƆ 2:2.

      VƐƐ Ŋ CHO YƐ MULI?

      • O nɛila kuɛɛ choo bɛndoo kindi yɛ puaapilɛnɔɔ ŋdial o Mɛlɛka piɛiyo niŋ?

      • Bolii Baabui kuɛɛ siŋga yɛ yiyaŋ puaapilɛnɔ nɔ wɔ wali o kundaa niŋ te wo?

      • Vɛɛ wanaa nda cho pɛɛkoo wa tuallɛ tamasi Ilaisia wo kɔɔli?

      1. (a) Yɛɛ wanaa Mɛlɛkaa sina yɛ niŋ paandu pa a pɛɛkoo okɔɔ, nduyɛ vɛɛ hei cho yɛ hau yɔŋnɔŋndo? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ pɛɛku o buŋgɛi hei niŋ?

      WANAA Mɛlɛkaa sina niŋ paandu pa maa acheleŋnda pɛɛkoo huŋ a batiuwaa. Mi Ebilam, wana yuŋgu lebollo veelu puaa nduaa o “pɛɛku a sɔŋgɔɔ okɔɔ va” le ma kɔ piŋi Lɔtu. Nduyɛ ma tiuba. (Kan Ch. 14:14-16) O palɛi Deevei niŋ, mi wanaa soliaa ŋchonduaa o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ sɔla pɛɛkoo le chondoŋ solioo le Chɛhowa, nduyɛ ma huŋ a saŋgalaa o ndu lo. (1 Kol. 25:7, NW) Hau, ŋ cho Setana a wanaa tol ndu kɔɔli wa chɔulabaa. (Ɛfi. 6:11-13) Nduyɛ, ŋ cho sɛmbɔɔ wouwo kpeekpei le Chɛhowa saŋgalaa. (Hibu. 13:15, 16) Maa wanaa Mɛlɛkaa o sindɔɔ niŋ, le miŋ sɔla batiuwaa, ŋ nɔ miŋ sɔla pɛɛkoo. O kundaa niŋ, Chɛhowa ke bɛnduaa kalaŋndo le acheleŋnda pɛɛkoo. (Tim. Diiŋ Ndɔɔ 2:2) Nɛila kuɛɛ bɛnduaa cho yɛ soliŋndo kpeku le acheleŋnda pɛɛkoo le ma suiliŋ le saa mandaa o kundaa niŋ?

      TOSA MI WANA Ŋ CHO PƐƐKOO WO NƆ DIALUŊ KALAŊ O MƐLƐKA PIƐIYO NIŊ

      2. Tuupa mi bɛndoo pɛɛku waŋndo, yɛɛ fɛŋ o nɔ yɛ mbo tosa, nduyɛ le yɛɛ?

      2 Maa bɛndu kunda, a cho ko mɛɛ wana tual tɔlɔɔla pɔm pɔmbɔlaŋ ndo cho naa yɛ. Tuupa mbo tɔl kulle, o cho fɛŋ sallo chɔɔlu dɔuwɔɔ le mi tɔlɔɔ naŋ. Lende koni, tuupa ma pɛɛku wana nɔ taasi bɔɔ le wo nyɛ o nɔ mbo tosa wo, a nɔ ma sina fɛŋ mɛɛ ŋ mala ndu a sɔɔŋ ŋpum o Baabuiyo niŋ yɛ, le mbo hɛnaŋ a pɛɛku o cho hunɔɔ sɔla wo.—Tim. Tasoo 4:7.

      3. (a) Vɛɛ ŋ soliŋ yɛ nyɛ Chiisu dimi o Maki 12:29, 30 niŋndo kpeku le baltaŋ dɔuwɔɔ a wana cho pɛɛkoo wo? (b) Vɛɛ piɛile bɛndoo piiliaŋ yɛ wana o cho pɛɛkoo wo?

      3 Le sinaa mɛɛ kpɛ wana ŋ cho pɛɛkoo wo yiyaŋ a tonyaa yɛ, nduyɛ mɛɛ nyɛ o tosa wo chɛlaŋ yɛ, a nɔ ma nyuna ndu aa, ‘Vɛɛ yɔŋgɔŋ numndo o Chɛhowa lo siŋga yɛ yoomu numndo?’ Nyuna koŋ tosa mi la dɔu balta kɛndɛlaŋ le sinaa sabu naŋ tosa wali naa a kɔllo kpou wo. (Nuawɔ Maki 12:29, 30.) Kɛlɛŋgaa a piɛi o Chɛhowa lo te la chii pɛ baltaŋ ndaŋ dɔuwɔɔ. Dimul ndu o piɛileŋ niŋ le mbo ke wana cho pɛɛkoo wo nyina ndɔ diandaa le ndu malaa mbo chii pɛɛku o cho wo. Nuawɔ se mɛɛ puaapilɛnɔ koŋ naŋ kɔl le mɛɛ ŋ piɛi le ndu yɛ!

      4. (a) Chɔmndɔ tamasilaŋ o Baabuiyo niŋ la kpeeŋiaa wana cho pɛɛkoo wo yeemɛi le mbo sɔla hiouwɔɔ lachioo o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo? (b) Kpeleŋnda kuɛɛ bɛnduaa nɔ yɛ ma kɛsiŋ o kɔl te a wa pɛ acheleŋnda pɛɛkoo?

      4 O pɛɛkoo hoo kandɔŋndo, yaasiaa bundɔŋ Baabuiyo ŋpum ŋ mala wana cho pɛɛkoo wo le mbo sina sabu o nɔ mbo wa wana yɔŋgaŋndo, wana wana tiindaŋndo, a waa wana tuisiaŋ. (1 Ma. 19:19-21; Nɛh. 7:2; 13:13, NW; Walta Wa. 18:24-26) Suiliŋndaŋ ndaŋ la bɛnda le wana cho pɛɛkoo wo, nuawɔ ko mɛɛ sallo bɛnda o puuloo niŋ yɛ. La tosa mbo keleŋa hindɔɔ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Mi bɛndu kunda pum o lɛŋnde Filaŋsi leŋ niŋ diolaŋ Shaŋ Kolodi dimi aa, “Nyɛ kpeekpeiyo o pɛɛkoo niŋ cho ni, le ma mala wana cho pɛɛkoo wo mbo handu kɔllo o sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ choo. Mi nuuviaa teleŋnda naŋ nua bolle Baabuile kpeekpeileŋ latulu wo, le mi hɔlaa nduaa kumbiŋ mbo che sɔɔŋ kɔndɔfili cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ. (Chon. 119:18, NW) Nɛila cheleŋ kuɛɛ la cho yɛ le wana cho pɛɛkoo kindioo?

      CHƆM NDU KPELEŊNDAŊ A SABULAŊ

      5. (a) Le yɛɛ icho yɛ suɛi sɔvɛ le baltaŋ dɔuwɔɔ a kpeleŋnda iMɛlɛkaya laŋ okɔɔ a wana cho pɛɛkoo wo? (b) Le yɛɛ bɛnduaa nɔ yɛ ma pɛɛku wanaa cho wɔ a pɔmbɔ wa? (Tofa tɛɛsiaa o peeleŋ ndeŋ bɛŋgu.)

      5 Nyuna wana cho pɛɛkoo wo aa, ‘Kpeleŋnda kuɛɛ ŋ kɛsiŋ yɛ lachi o Mɛlɛka piɛiyo niŋ?’ Te o nɔ wɔ o kɛ kɛ o kɔl te, mala ndu mbo kɛsi kpeleŋ o tiuba wo nduyɛ mɛɛ o komal ndu yɛ. Dimul ndu kpeleŋ kpeekpei numpila kɛsi paandu o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo, nduyɛ ma chɔm ndu a dialuŋ fulaa nyaale ŋ sɔla wo mɛɛ ŋ komal ndu. Ma yiyaŋ dɔɔ maa nɛi tɛtɛlɔɔ cho hoo ni, kɛ o naŋ. Mi Vitɔɔ, bɛndoo a kɔɔfanɔɔ o Afilika niŋ dimi aa, “Teleŋ ya wa o pɔmbɔ wo, mi bɛndoo nyuniaa ya nyunala sɔvɛlaŋ lapum a kpeleŋnda nilaŋ okɔɔ. Nyuuniaalaŋ la mala ya ni mi kandu yiyaŋndo nyɛkɛndɛi a wali poli nuu okɔɔ.” Bɛnduaa nɔ taasioo wa bɛɛ kindila le sabu icho suɛi sɔvɛ le puaapiliaa kandɔɔ pɛɛkoo wo, te a hiou dɔɔ pɛ wɔsilaŋ tɔ. A ke nda walta nda nɔla le tosaa laŋ o kundaa niŋ. Wana keleŋa pɛ feleŋguaa pɛɛku naa, o mala nda ma handu kɔllo o kpeleŋnda iMɛlɛkaya laŋ choo. O hei niŋ, te a fuuluu pɛ wɔsila bidiiŋ ndaŋ ikɛi, sɔɔŋ cheleŋ pe nda o lebol te.—Nuawɔ Chondei 71:5, 17, NW.a

      [Fotueiyo o peeleŋ choo 16]

      Chɔm mɛɛ wallo nɔ mbo tosaŋ yɛ, nduyɛ ma yɔŋgu chandɔɔ le mɛɛ nda cho kindiŋndo le ndu tosaa yɛ (Tofa pɛlta 5-8)

      6. Yɛɛ cho yɛ suɛi sɔvɛi a mɛɛ Chiisu ndoo pɛɛku acheleŋnda yɛ?

      6 Le wana cho pɛɛkoo wo yeemɛi kpeeŋiaa le wallo tosaa, o cho ko tɛɛsiallo ndu nyɛ o nɔ mbo tosa wo le, kɛ le sabu o nɔ mbo tosa ndu wo. Te a chɔm pɛ ndu sabulaŋ, mɛɛ Wana Pɛɛkaa Bɛndoo ŋ cho tolɔɔ kɔɔli ni, Chiisu. Le tamaseliiyo, tuupa mi Chiisu ke buɛiyaa nduaa wallo le waŋnda siiŋgoo buɛiyaa ndɔ, mbo dimul nda le sabu nda nɔ ma diikuŋ ndo. Mbo dimi aa, “Mɛlɛka ke ya kpaayaa nyɛ o nyɛ choo, choo choo ni a o chieeŋndo choo.” Mbo chɔɔlu peelu aa, “Lelaŋ, la kɔ o ŋwaŋnda chiee lo ba o ba fee mi la siiŋguu nda buɛiyaa ni.” (Mat. 28:18, 19) Vɛɛ ŋ tual lɛ tamasi Chiisoo kɔɔli a mɛɛ ndoo pɛɛku waŋnda yɛ?

      7, 8. (a) Vɛɛ bɛnduaa hau tual lɛ tamasi Chiisoo kɔɔli a mɛɛ ndoo pɛɛku yɛ? (b) Vɛɛ chandɔɔ cho yɛ nyɛ sɔvɛ le wana cho pɛɛkoo wo? (c) Kɛɛsiaala kuɛɛ mala yɛ bɛnduaa le acheleŋnda pɛɛkoo? (Tofa kɔfoo “Mɛɛ Ŋ Nɔ Ma Pɛɛku Acheleŋnda Yɛ.”)

      7 Tɛɛsial wana ŋ cho pɛɛkoo wo o Baabuiyo niŋ le mbo sina nyɛ ŋ dimul ndu le tosaa wo. O nɛi koŋ choo, a cho ndu pɛɛkoo le mbo yiyaŋ o nyɛ Baabuiyo dimi wo choo. Le tamaseliiyo, ŋ dimi wɔ naa maa a dimul puaapilɛnɔɔ le mbo bɛɛsuu naa waŋnda keeku le luɛiyɔɔ o Toŋgo leMasaa niŋnda. La nua Taitɔɔ 2:10 latulu nduyɛ ma tɛɛsial ndu mɛɛ wali ndɔɔ o Toŋgo leMasaa huŋ “a tɔɔ kɛndɔɔ o pɛɛku naa ŋ cho waŋnda a Mɛlɛka piŋi naa wo okɔɔ” yɛ. A dimul vɛlɛ wana cho pɛɛkoo wo le mbo yiyaŋ a yuuwa o kundaa niŋ, nduyɛ mɛɛ wali o cho tosaa wo mala nda yɛ. Balta waa ndoo dɔuwɔɔ a wana cho pɛɛkoo wo mala ndu mbo handu kɔllo o waŋnda choo mbo hiou nyɛ o cho tosaa wo. O cho chɔ kɔlkɛndɛ o sɔla o hei tosaa niŋndo, te o sina pɛ maa wali o cho tosaa wo cho puaapiliaa a ndepiliaa o kundaa niŋ tɔnɔɔ chuu wo.

      8 Okoŋ kɔɔli, tosa a sabu ma chandu wana cho pɛɛkoo wo le kindiŋ o cho le kɛɛsiaala numndaŋ tolɔɔ kɔɔli wo. Vɛɛ icho yɛ suɛi sɔvɛ le keŋ tosaa? Nyɛ chandɔɔ kɛndɔɔ tosal wana cho pɛɛkoo wo velaŋ a nyɛ mɛŋndaŋ ma tosal tɔlɔɔ wo. O tosa mbo hindu.—Tuuwɔ Maatiu 3:17.

      SIMUL CHELEŊ

      9. (a) O lɛŋii nyɛsɔlaa niŋ, simul kuɛɛ bɛnduaa nɔ yɛ a pɛɛkoo okɔɔ? (b) Le yɛɛ tonyaa ve nyɛ tase o yoomu feleŋguaa apum niŋ te?

      9 Bɛnduaa cho o lɛŋii nyɛsɔlaa niŋnda nɔ simul cheleŋ. Ndu cho ni, mɛɛ nda dɛɛniaa puaapiliaa yiŋaa cho o wɔsilaŋ 20 ɔɔ 30 niŋ le waltaŋ o kundaa niŋ tosaa yɛ. Miŋ nyuna bɛnduaa nɔ taasioo wa o lɛŋii cho ba paaleŋ le kua delɔɔ wa niŋ, le ma chɔm naa sabu siɔmbulaŋ la bii puaapiliaa feleŋguaa apum le chɛlɔɔ dilakeŋnaŋ ndaŋ lapum o kundaa niŋndo. O mulila naŋ sɔla laŋ niŋ, opilɛ wa sabu kpeekpeiyo ni. Ndu cho ni, teleŋ nda wa a pɔmbɔ wo, feleŋguaa apum ve dɛɛniaa sɔla le kpeleŋnda iMɛlɛkaya laŋ kɛsioo le. Teleŋndaŋ lapum pɛŋ, feleŋguaa ndaa yeema le kpeleŋndaŋ kɛsioo wa, a wa dɛɛniaa sɔlaa wanaa ndaa o ba le kpeleŋnda dɛnɛ sinaa chieeŋndo kɛsioo. Nduyɛ tonyaa ve lɛ nyɛ tase o yoomu ndaa niŋ te.—Mat. 10:24.

      10, 11. (a) Vɛɛ bɛndoo mala yɛ puaapilɛnɔ kɛɛsiaŋndɔ le nyɛ tosa le wo le mbo siŋga kɔllo? (b) Bolii Baabui kuɛɛ bɛndoo yaasiaa yɛ a puaapilɛnɔɔ, nduyɛ le yɛɛ? (Tofa tɛɛsiaa o peeleŋ ndeŋ bɛŋgu.)

      10 Te puaapilɛnɔɔ kɛɛsiaŋndɔ le nyɛ tosa le, sɛmbɔɔ pila yeemaŋ ni le yiyaŋ ndɔɔ siŋgaa, nduyɛ a nɔ ma biunuŋ. Kɛ a tiuba ma tosa ndi. O cho ko mɛɛ wana tɔlɔɔla pɔmpɔmbɔɔ chɔm naa tɔlɔɔ nɛiyo o pɔmpɔmbɔ a mɛɛ o nɔ mbo hindu yɛ, lende koni ŋ mala puaapiliaa o pɔmpɔmbɔ ni le yiyaŋnda ndalaŋ siŋgaa le chɔɔ sabu o bɛnda ma chɛl dilakeŋnaŋ ndaŋ ndo. Kɛ vɛɛ ŋ tosa yɛ hei?

      11 Chua teleŋndo le ma tosa chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a puaapilɛnɔɔ. Tosa mbo sina maa o yeemaŋ o kundaa niŋ. Nduyɛ, o hei tosaa niŋ, chal a ndu ma chɔm ndu bolii Baabui kpeekpei soo a hei okɔɔ wo, nduyɛ ma mala ndu mbo yiyaŋ a yɔŋgɔŋ ndɔɔ o Chɛhowa lo. (Ikil. 5:5; Ais. 6:9, NW; Mat. 6:25, 34; Luk. 10:1; Kɔl. Tasoo 16:1; Kɔl. Diiŋ Ndɔɔ 5:16; 13:6) A nyuna ndu aa, ‘Buŋgɛi yɛɛ ŋ chuel lɛ Chɛhowa mɛɛ ŋ yɔŋguŋ o ndu lo.’ Kindiŋ ma pilaŋ ndu kɔllo a nyuuniaalaŋ ndaŋ, ‘Vɛɛ kɔllo wa yɛ Chɛhowa paale ŋ yiŋ ndeŋ?’ (Tal. 27:11, NW) ‘Vɛɛ Setana ndoo yiyaŋ yɛ?’ (Pitɛ Tasoo 5:8) Pɛɛsa mɛɛ bolii Baabui ŋ cho keŋ soliŋ kpeku nyɛkɛndɛi ye pilaŋ niŋ puaapilɛnɔɔ kɔllo yɛ le.—Nuawɔ Hibuluiya 4:12.b

      WANAA CHO PƐƐKOO WA, WANA TIINDAŊ NYA?

      12, 13. (a) Kaa yɛɛ Ilaisia chɔm yɛ teleŋ o wa pɛɛkoo wo? (b) Vɛɛ Chɛhowa fanda yɛ Ilaisia le lo ndɔ lechoo wo?

      12 Kɛ, nya feleŋguaa malaa yeemaŋ o ba wa yɛ? Kaa suu kuɛɛ mala yɛ nya mi la tiuba? Le mulioo sɔlaa, ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ ŋpum, ŋ yɔŋnuŋ wana sɔla pɛɛkoo paandu wo.

      13 Boondii pilɛ mi Ilaicha dimul Ilaisia le mbo simnuŋ buɛi ndɔ. Hei yɔŋnuŋ o cho niŋ le suɛi wɔsilaŋ 3,000. Mi Ilaisia chɛl a kiltaŋ le mbo mala fal yuuwɛi koŋ le walta pɔmpɔmbɔ laŋ ndu tosallo. (2 Ma. 3:11, NW) Mɛɛ Ilaicha pɛɛku Ilaisia le wɔsilaŋ la ŋɔmpum, mi wali Ilaicha wo o Isɔluɛi niŋ fuuluu o mɛɛlulaŋ. Mi Ilaicha lo okoŋ mbo dimul wana o pɛɛku hoo nyɛkɛndɛi yo le mbo pɛŋgi ndu balɔɔ kɔɔli. Kɛ bɛmbɔɔ le yaa Ilaisia wa ndu dimullo aa, “I mel num te.” Mbo dimul wana pɛɛku ndu wo a kɔl ndɔɔ fau maa o cho ndu lo kɔɔli haaa. Le hei, mi Chɛhowa fanda Ilaisia le lo ndɔ lechoo wo. Mbo tosa mi Ilaisia cha suɛi kɔndɔfili yɔŋnuŋ a Ilaicha ve. Mi Ilaicha lo ndu o hɔl pɛ.—2 Ma. 2:1-12, NW.

      14. (a) Vɛɛ wanaa cho pɛɛkoo wa tuallɛ tamasi Ilaisiaa kɔɔli? (b) Le yɛɛ wana nda cho pɛɛkoo wo nɔ yɛ mbo che maa icho suɛi sɔvɛ le mi waŋnda tiindaŋ ndu?

      14 Vɛɛ ŋ tual lɛ hau tamasi Ilaisia wo kɔɔli? Chɛl wali nda ke num le tosaa wo a kiltaŋ, o yɔŋ bɛɛ aa wali taaniŋndo. Chɔ wana cho num pɛɛkoo wo maa chaaŋ num o cho ni. Tosa mbo sina mɛɛ kpɛ ŋ hini kɔl a sɛmbɛ o cho dɔuwɔɔ le num malaa wo. Mɛɛ ŋ cho wa chɛlɔɔ yɛ cho ko maa dimullo ŋ cho ndu ni aa, “I mel num te.” I hiou kpou ve cho ni, wali o wali nda ke num pɛ, tosa ndu a kɔllo kpou. Le yɛɛ hei cho yɛ suɛi sɔvɛ? Te a tosa pɛ lende, bɛnduaa cho sina maa wana nda nɔla ma tiindaŋndo ŋ cho ni, nduyɛ maa Chɛhowa yeema num ma sɔla kalaŋnda cheleŋ o kundaa niŋ.—Chon. 101:6, NW; Nuawɔ Timoti Diiŋ Ndɔɔ 2:2.

      CHƆM BƐƐLE YEEMAŊ NDEŊ

      15, 16. (a) O nɛila kuɛɛ choo Ilaisia chɔm yɛ bɛɛleŋ o wana pɛɛku ndu wo lo? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.) (b) Yɛɛ Ilaisia tosa yɛ mbo hɛnaŋ chaaŋaa nduaa wanaa ndaa suaa le Mɛlɛka wa?

      15 Tamasi Ilaisia wo, wana miiŋgu o foofo Ilaichaa wo bɛɛ chɔm mɛɛ puaapiliaa ke bɛnduaa nɔ taasioo wa bɛɛleŋ yɛ. Mɛɛ Ilaicha nda Ilaisia fula wanaa ndaa suaa le Mɛlɛka wa yilɔɔ Chɛliko, ma tual o Pioo Chɔɔdaŋ. Loŋ “Ilaicha chua doma ndɔ baalaa ni mbo simbul, okoŋ, mbo luaa mɛŋndaŋ o peelo a ndu, nduyɛ mi ma kiolu tɛɛŋ.” Mɛɛ nda taŋ, “ma hiau lachi a baltaŋ dɔuwɔɔ.” Ŋ che kpendekele maa Ilaisia yiyaŋ maa o chii sina le. Tei mi Ilaicha kuaŋnuŋ, mi Ilaisia kɛsiŋ o kɔl kpiŋ diom o diom wana ndɔ pɛɛkaa dimul ndu. Okoŋ, mi Ilaicha helnuŋ o hueiye niŋ. Okoŋ kɔɔli, mi Ilaisia biyaŋ miiŋgoo. Mɛɛ o fuuluu Chɔɔndaŋ o peelo, mbo luaa mɛŋndaŋ a doma Ilaicha wa ndu koŋ o ba wo a deŋioo choo choo kpeleŋ aa, “Chɛhowa, Mɛlɛka Ilaicha wo, kuɛɛnɛ ŋ cho yɛ?” Mi mɛŋndaŋ ma kiolu vɛlɛ tɛɛŋ mbo taŋ.—2 Ma. 2:8-14, NW.

      16 A loonuŋ pa maa kaamaa tase Ilaisia tosa wo ndu kɛsɛ wa kaamaa mɛɛlaa Ilaicha tosa wo ni? Le yɛɛ naŋ nyuna yɛ? A tonya, Ilaisia yiyaŋ naa maa le mɛɛ o cho niŋ chilaŋ chuaa yɛ, o nɔ mbo siŋga nɛiyo le. Kɛ, mbo hiau lachi a tolɔɔ nɛi Ilaicha chɔm ndu wo kɔɔli, o wali ndɔ pollo niŋ. Mi Ilaisia chɔm beele yiŋgoloŋndeŋ le wana pɛɛku ndu wo. Mi hei nɛŋi chaaŋaa Ilaisiaa kɔllo tau, a ndaa suaa le Mɛlɛka wa. (2 Ma. 2:15) Okoŋ kɔɔli, o wɔsila 60 Ilaisia tosa le suɛi le Mɛlɛka laŋ niŋ, mi Chɛhowa soliŋ ndu kpeku mbo tosa kaamaa laŋ tau mbo hiau bɛɛ la Ilaicha tosa laŋ. Yɛɛnɛ num wana cho pɛɛkoo wo pɛɛku yɛ o hei niŋ?

      17. (a) Vɛɛ wanaa cho hau pɛɛkoo wa tual lɛ kaa Ilaisia wo kɔɔli? (b) Vɛɛ Chɛhowa soliŋ yɛ niŋ kpeku wanaa cho pɛɛkoo ma chɔm lo lechoo wo wa?

      17 Yiyaŋ naa maa a sɔla dɔɔ pɛ kalaŋndo o kundaa niŋ, a nɔ ma soliŋ ndu kpeku o nɛi cheleŋ choo le. Ɔɔ ma kandu sɔɔŋ tosaa teŋgeŋ o ve mɛɛ muŋ tosaŋ paandu yɛ le. Te siŋgaŋ nɔ pɛ mbo yɔŋnuŋ, o cho le yeemɛi nɛi le, kɛ bahawɛi cho o kundaa niŋndo vɛlɛ a nɛi chɔmaa naŋ sɔla o kɔɔna Chɛhowaa niŋndo tosa ni mi siŋgaŋndo yɔŋnuŋ. Nuawɔ ko mɛɛ Ilaisia ndoo tosa yɛ. Mbo ke chaaŋaa nduaa ndaa suaa le Mɛlɛka wa tiindaŋndo, nduyɛ mbo ke Ilaicha bɛɛleŋ a mɛɛ o wa hiouwɔɔ lachi a tamasi o kɛsi wo tolɔɔ kɔɔli yɛ. Num bɛɛ a ke chaaŋaa numaa laalaŋnda tiindaŋndo nduyɛ ma ke bɛnduaa nɔ taasioo wa bɛɛleŋ a mɛɛ ŋ hiau lachi a tamasi nda Baabuiyo tolɔɔ kɔɔli yɛ. (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 4:17.) Kɛ mɛɛ ŋ hiau lachi a taasioo sɔlaa fau, num bɛɛ wou balaŋ le hunɔɔ a siŋgaŋnda mala mi kundaa wa kɔlaŋ latulu a kɔɔna Chɛhowa cho hoo hiouwɔɔ lachi lɔɔlɔɔ wo yɛ. Nduyɛ mɛɛ i yɔŋnuŋ a Ilaisia yɛ, boondii fuuluu niŋ mi Chɛhowa soliŋ nya wanaa cho haa pɛɛkoo mi la chɔm lo lechoo wo wa kpeku, le mi la tosa waltaŋ tau mbo hiou bɛɛ wanaa pɛɛku nya wa.—Chɔŋ 14:12.

      18. Le yɛɛ puaapiliaa pɛɛkoo o kundaa niŋ cho yɛ nyɛ sɔvɛ hau?

      18 Ŋ nɔ tiindaŋndo maa nyɛ naŋ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ a i naŋ hiou ve cho bɛnduaa tau mala le teleŋndo nɔɔ le acheleŋnda pɛɛkoo. Maa puaapiliaa suiliŋnda chɛl pɛɛkoo hoo a dialuŋ fulaa fɔ, nduyɛ ma chaa ndu kpeku soliŋ le ma mala le saa Chɛhowaa mandaa. Hei tosa mi kundalaŋ o chieeŋndo choo kpou kendu poŋ, nduyɛ o mala mi naa kpou lo lechoo te palɛi kpundɛ bɛndoo i fuuluu pɛ.

      a Te po feleŋgɔnɔɔ chɔm pɛ o sɔɔŋ o tosa woŋ niŋ maa o kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, o tuisiŋ, nduyɛ mbo komal suiliŋndaŋ o Baabuiyo niŋ, bɛnduaa dimi ma yulu ndu iso le mbo simnuŋ buɛi malalaŋndo mbo fuuluu wɔ bɛɛ wɔsilaŋ 20 te.—Tim. Tasoo 3:8-10, 12; Tofa Bandu Mɛŋgɛlaa, Suɛɛsɔɔ 1, 1989, peele 29.

      b A soliŋ vɛlɛ sɔɔŋ muŋ o yaulaŋ ndaŋ niŋ kpeku o balta nyalaŋ niŋ. Bandu Mɛŋgɛlaa, Nyaakuɛiyo 15, 2012, pei 14-16, pɛlta 8-13 (o puuluei niŋ o cho ni); a “Lo o Kaala Mɛlɛka Wo Bɛŋgu,” buŋgɛi 16, pɛl 1-3.

      Mɛɛ Ŋ Nɔ Ma Pɛɛku Acheleŋnda Yɛ

      KƐƐSIAALA bɛnduaa sɔla batiuwaa o acheleŋnda pɛɛkoo niŋndaŋ la cho laŋ ni,

      1. Wa wana tamasi o nyɛ ŋ dimi wo niŋ a o ŋ tosa wo.

      2. Dɛɛniaa wana cho pɛɛkoo wo le mbo veelu diomndaŋ o Baabuiyo niŋ le wɔsioo opilɛ le sɔlaa sinapɛŋgu yiŋgoloŋndo a Mɛlɛka okɔɔ.

      3. La fula o wali pollo niŋ diompilɛ.

      4. Pɛɛku ndu le mbo tosa bɔŋaŋnda wali pollo nyɛkɛndɛi.

      5. Te a wa pɛ suɛi luŋnde yɔŋgoo, ke ndu yau suɛi luŋii kalɛi le mbo che mɛɛ ŋ cho ndi wa yɔŋgoo yɛ.

      6. Teleŋndaŋ lapum, veelu ndu a yuŋgu ndɔɔ o pɛɛku num leyuŋgoo.

      7. Nyuna ndu a yuŋgu ndɔɔ le mi la kuɛ latulu a yuŋgu numndo o wali pollo niŋ o fonda yooŋgu kɛndɔɔ dimiŋ lɔɔlɔɔ le wo.c

      c Mi bɛnduaa o Afilika niŋ, Amɛlika, Eesiaa, Ɔsiteeliaa, a Yulopi kindiŋ le kɛɛsiaalaŋ ndaŋ tolɔɔ kɔɔli. Nduyɛ mi la chuu nda fulamakɔɔli kɛndɔɔ tau.

WOL le Sɔɔŋ Yaasiaa—Kisi (2010-2026)
Chukku Ma Kinda
Chuku Ma Kumbi
  • Kisiei
  • Share
  • Mɛɛ ŋ Yeema Yɛ
  • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
  • Sawalaŋ Le Tɛɛŋgei Soliŋndo Kpeku
  • Mɛɛ Naŋ Bii Yooŋgula Numndaŋ Yɛ
  • Privacy Settings
  • JW.ORG
  • Chuku Ma Kumbi
Share