“Wana Laalaŋndo” Chuaa o Nɔɔ Niŋ, Tonya Icho Wɔ Ni?
“I nɔla mi saaluŋ waŋndo o kundaa niŋ te, nduyɛ buulaŋndo cho ya yɔŋi ya lo yembu.”
“Waŋ piaanduaa apum o chieeŋndo niŋ nɔ kɛndɛi, kaalaa, nduyɛ a chaa wanŋndo biyɔɔ nyɛkɛndɛi. A kuuna ya Mɛlɛka nuu piɛiyo le, nduyɛ a nɔ kaa kɛndɔɔ mbo hiau puaapiliaa apum.”
Sɔɔŋ waa ndoo buɛiyaa Mɛlɛkaa apum dimi a wana nda cho nuuviaa le challe o nɔɔ niŋndo okɔɔ ni. Nduyɛ a sina walaŋ sila kiilanɔɔ Pɔɔl yɔŋgu le “wana laalaŋndo” chuaa o nɔɔ niŋndo. Kilisiɔŋnda kpou nɔ ma tol silaa hoo kɔɔli. (Kɔl. Tasoo 7:39) Kɛ le yɛɛ nda cho yɛ sɔɔŋ waa naa dimioo?
LE SABU APUM KIISAŊNDO
Mi wanaa dimi sɔɔŋ waa ndoo wa yiyaŋ maa puaapiliaa a ndepiliaa sɔviaa hiyaŋ. Hei cho tonya o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ. Ŋ soo wɔ a tamaseliilaŋ la tiɔɔŋ okɔɔ. O lɛŋnde Koliaaleŋ niŋ, te ŋ chua pɛ yembuaa 100 o Seiyaa Chɛhowaa tɛɛŋ, 57 cho ndepiliaa ni, nduyɛ 43 cho puaapiliaa ni. O Seiyaa Chɛhowaa cho o lɛŋnde Kolombiaaleŋ niŋnda, ndepiliaa hiou puaapiliaa poloŋ.
O lɛŋnde ipum niŋ, mi kalaŋ chuauwaa cho ŋChɛhowɛi le wa nyuna nyɛsɔlaa tau, te puaapilɛnɔɔ yeema pɛ chua nda cho Chɛhowɛinɔɔ wo. Hei cho tosaa mi sɔɔŋ wa ŋ kala kpoke le puaapiliaa nɔ nyɛsɔlaa bɔɔ le wa. Kpɔkɔsilaŋ ndaŋ la tosa ni mi ndepiliaa yiyaŋ lepum maa icho tiŋ ikala le “wana laalaŋndo” sɔlaa o nɔɔ niŋ. Lelaŋ, mbo nyunaŋ aa, “Baa o bɛnda pa mi yiyaŋ te I sɔla niŋ pɛ waŋndo le miŋ chal o nɔɔ niŋ o Kilisiɔŋaa naŋ cho Chɛhowa piɛiyo latulu wa tɛɛŋ?”a
TIINDAŊNDO O CHƐHOWA NIŊ CHO NYƐ SƆVƐ
Te yiyaŋ waa naa hiŋ niŋ pɛ num o kɔl, sina maa Chɛhowa buulaŋ a bahawɛi numndo. O sina mɛɛ ŋ cho yiyaŋndo a hei okɔɔ yɛ.—Kol. Diiŋ Ndɔɔ 6:29, 30, NW.
Hau bɛɛ, Chɛhowa chɔm naa nɛiyo o Diom ndɔɔ niŋ le wana laalaŋndo chuaa o nɔɔ niŋ. Le yɛɛ? Kanifuule, o sina nyɛ cho o kɛndɔɔ wo le wanaa nduaa. O cho ko le buɛiyaa nduaa piŋioo o kpundɛ kɛɛsiaa wɔɔŋndo chuu naa wo le, kɛ o yeema naa miŋ wa a nyaale. Mɛɛ Chuuwa wa wanaa lekaawaa ve Chɛhowa piɛi le wa chuaa o nɔɔ niŋ o palɛi Nɛhimaya ve niŋ, mi Nɛhimaya suaa a tamasi wɔɔŋ Sɔlɔmɔŋndo okɔɔ. Mi che bɛɛ “Mɛlɛka ndɔɔ ndoo kaala ndu tau, . . . Kɛ mi waŋ laanduaa lekaawa haa luei ndu o yɔŋ wɔɔŋndo niŋ.” (Nɛh. 13:23-26, NW) Mɛlɛka cho hau naa dimullo le miŋ chua wana laalaŋndo o nɔɔ niŋ le o naa kɛndɔɔ. (Chon. 19:7-10; Ais. 48:17, 18, NW) Kilisiɔŋaa tonyaa hini kɔl tau le mɛɛ Mɛlɛka cho nda mandaa a kaalaa, nduyɛ ma wa nɛi ndɔ chɔmaa tolɔɔ kɔɔli yɛ. Te a diikuŋ ndu pɛ maa ndu cho Masaa ni, mɛɛ a sina maa ndu cho Masa Kpou Kou Wo ni.—Tal. 1:5, NW.
Tonya, a yeema ma kɛɛ sɔɔŋgoo “wanaa cho wanaa laalaŋ te va choo” yɔŋi nda kɛɛlu num Mɛlɛka piɛiyo. (Kɔl. Diiŋ Ndɔɔ 6:14) Kilisiɔŋaa bɔɔbɔɔ diikuŋ niŋ hau nɛi chɔmaa Mɛlɛka cho yɔŋgoo a teleŋndo le nda mandaa wo, nduyɛ ma cha maa nɛi sɔviɔɔ nda tol kɔɔli ni. Kɛ apum nɛi cheleŋ pɔ nda tol kɔɔli ni.
SAWA SƆVIƆƆ O CHO WƆ NI
Mi ndepilɛnɔ pum o lɛŋnde Ɔsiteeliaaleŋ niŋ diolaŋ Magib tɛɛsiaa nyɛ yɔŋnuŋndo lɔɔ nda kandu nuaŋnaŋndo le challe o nɔɔ niŋ nda wana chieeŋndo wo. Mbo dimi aa, “Mi biandu bɔŋaŋndaŋ tau halikpeŋ miŋ wa latulu naa ndu. Mi chaŋyɛi nii a Mɛlɛka tual tooloo.” Mi Letana o lɛŋnde Indiaaleŋ niŋ bɛɛ kaala poombɔ nda wa o sukuu mbo kandu Baabuiyo pɛɛkoo wo. Kɛ mɛɛ nyɔɔ viou kpɛɛ, mi poombɔɔ hoo del ndepilɛnɔ naa kɔɔli. O mɛɛlulaŋ kpoŋ, mbo mal tonyaa, nduyɛ mbo kuaŋnuŋ o kaŋnde cheleŋ halikpeŋ mbo chal o nɔɔ.
Tamaselii cheleŋ cho Ndeŋke ni, o lɛŋnde Kɛmɛluŋndeŋ niŋ. O wa wɔsilaŋ 19 mbo chal o nɔɔ. Mi po ndoo nɔ le ndu chuaa o nɔɔ niŋndo dimul ndu maa o cho ndu kuuna Mɛlɛka ndɔɔ piɛiyo le. Kɛ mɛɛ nda chal o nɔɔ niŋ, lɔɔlaŋ la tiɔɔŋ koni hiou ni mbo kuuna ndu le kɔlaŋ o buŋaŋnda leKilisiɔŋ ndaŋ. Mbo dimi aa, “Mi chaŋnuŋ ya pilɛ kpeele nduyɛ mi chaŋ tau. Mi cha maa I bendu nɛiyo o yoomu nuu niŋ. I wa a kɔl tambɛiyo lɔɔlɔɔ.”
Tonya, piaanduaa cho Chɛhowa piɛi le wa, o cho fau le muliŋ a wɔɔŋ ma kɛɛ sinapɛŋgoo chɔmndo le. Kɛ ma kuuna num bɛɛ Chɛhowa piɛi le, vɛɛ chaŋyɛi numnde nya Finya num kaalaa o choo choo niŋ cho yɛ wa? Vɛɛ ŋ cho yɛ yiyaŋ le mɛɛ ŋ kɛɛ nilaŋ yaŋɔɔ o sila ndɔ sɔvɛ o yɔŋgu le o num kɛndɔɔ wo? Nduyɛ i hiou kpou ve cho ni, vɛɛ o cho yɛ yiyaŋ a kɛɛsiaa ŋ tosa hoo wo?—Tal. 1:33, NW.
Puaapiliaa a ndepiliaa chieeŋndo balɔɔ silɔ nɔla ma timbi seile tonyaleŋ maa icho suɛi kɛndɛ bɛndu le “wana laalaŋndo” chuaa o nɔɔ niŋ. Yembuaa nɔ ma wa a kɔllo sikpa le Mɛlɛka nɛŋioo kɔl te a nɔ pɛ yeemɛi le nɔɔ chuaa o wanaa cho ndu piɛiyo wa tɛɛŋ. Yemboo ndepilɛnɔɔ Michiko cho ni, o lɛŋnde Chepaŋndeŋ niŋ. Mi yuŋgu ndɔɔ dɛɛniaa ndu le challe o nɔɔ nda wana cho Chɛhowɛinɔ le wo. Nyɛ mala vɛlɛ ndu le kiɔɔ bolleŋ lueiyo o kindila koŋ bɛŋgu wo cho ni, o wa chɔɔ chaŋyaŋ ndɔŋ a wanaa o sina wa challe o nɔɔ o kundaa niŋ. Mbo dimi aa, “I wa dimulɔŋndo lɔɔlɔɔ maa, le mɛɛ Chɛhowa cho ‘Mɛlɛka kɔl kɛndɔɔ’ yɛ, ŋ chal o nɔ, ŋ chal o nɔ le, o cho koŋ te tosa miŋ wa a kɔl kɛndɛ le. I laalaŋ maa o nɔla mbo ke naa nyɛ kɔl naa yeema wo. Kɛ te ŋ yeema pɛ challe o nɔɔ miŋ sɔla wɔ wana le, o bɛnda miŋ lo yembu o teleŋ koŋ bɛŋgu.” (Tim. Tasoo 1:11) O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi Michiko chal nda puaapilɛnɔ kaala Mɛlɛka wo o nɔɔ niŋ. Nduyɛ o cho a nyaale le mɛɛ o chum yɛ.
Puaapiliaa apum bɛɛ chum niŋ le wana sɔviɔɔ sɔlaa o nɔɔ niŋ. Bili cho opilɛ, o lɛŋnde Ɔsiteeliaaleŋ niŋ. Mbo dimi maa mi waŋ laanduaa o chieeŋndo niŋ ndaa chua ndu yeemɛi. Kɛ kposoŋ bɛɛ o chɛl le chaŋyɛi kpɛɛluŋnde tosaa a nda le. Le yɛɛ? Ndoo yeema mbo huulu kpeleŋ tasoo le sɔɔŋgoo “wanaa cho wanaa laalaŋ te va choo” le. O wɔsila hiou laŋ kɔɔli, ndoo nɔ yeemɛi o ndepiliaa apum niŋ, kɛ ndaa nɔ kpeleŋnda pilɛ le. Mi Bili chum le wɔsilaŋ 30 malaŋ o saaluŋ ndepilɛnɔ nda chɛlaŋndo. Mi Bili dimi aa, “I tembu kɔl te, nduyɛ I nɔ bɔɔ salaa, kanifuule ŋ cho kɔlaŋ o wali pollo niŋ diompilɛ, ŋ cho pɛɛkoo diompilɛ, nduyɛ ŋ cho Mɛlɛka piɛiyo diompilɛ. I cho a nyaale le chiikaŋndo a chaŋyaŋ laa nuu le mi ya bɛɛ tosa chaŋyɛi a nda. Kanifuule ŋ cho Chɛhowa piɛiyo naa ndaa kpou diompilɛ. Ŋ cho silala Baabuiyo tolɔɔ kɔɔli le mi nɔ naa wa o kala.”
MAL CHƐHOWA NYƐ O NYƐ O BA
Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma wa tosaa te a mal pɛ Chɛhowa nyɛ o nyɛ o ba? I tasei, a nɔ ma yiyaŋ le sabu ŋ cho wɔ yembu wo. Te a yiyaŋ pɛ maa sabu kpeekpeiyo cho ni maa a yeema ma tol nɛi chɔmaa Baabuiyo kɔɔli le “wana laalaŋndo” chuaa o nɔɔ niŋ, mɛɛ a nɔ ma sɔla chandɔɔ le mɛɛ ŋ cho sawa Mɛlɛka koŋ diikɔŋndo yɛ. Sina maa Chɛhowa naŋ kɔl a num, le mɛɛ ŋ cho Diom ndɔɔ diikɔŋndo yɛ. (Sam. Tasoo 15:22; Tal. 27:11, NW) Hiou lachi a Chɛhowa nyunaa o piɛileŋ niŋ ‘a kɔl numndo kpou.’ (Chon. 62:8, NW) Piɛile numndeŋ le cho wa le sɔvɛ te a hiou pɛ lachi a Mɛlɛka nyɔɔloo lɔɔlɔɔ a kɔllo kpou. Chaŋyɛi numnde nya Mɛlɛka cho hiouwɔɔ lachi a kaloo lepaa o lepaa te o wa pɛ ma sim a kɔllo sikpa le chɔulabaa simulta ŋ cho sɔlaa o dialuŋ numndoŋ niŋndaŋ a laŋ o bɛɛ. Kɛsiŋ o kɔl maa Mɛlɛka Filioŋndo nɔ yeemei le buɛiyaa nduaa cho tiindaŋndo dɔuwɔɔ o ndu niŋnda kpou, nduyɛ wana sɔviɔɔ pila ŋ cho ndu o hɔl ni. O buulaŋ a bahawɛila numndaŋ, vɛlɛ a yeemaŋ numndoŋ. Kɛ, te o wa pɛ ma nɔ yeemɛi wɔ kɛ le nɔɔ, Mɛlɛka sina nɛi sɔviɔɔ le yeemɛi numnde peeloo.—Chon. 145:16, NW; Mat. 6:32.
Lepum, ma yiyaŋ a mɛɛ wana ŋchondoo Deeve dimi yɛ aa, “Yandii Chɛhowa, keŋela ya diomndo muli fɔ. I nɔ lɛ tiindaŋ o tiindaŋ cheleŋ o yoomu nuu niŋ te. Lelaŋ, viŋ ya hɔlla le Chɛhowa.” (Chon. 143:5-7, 10, NW) O tuma koŋ bɛŋgu, ke Finya num o choo choo niŋ teleŋndo le mbo chɔm num nyɛ cho hɛnaŋ ndɔɔ le numndo. A nɔla ma tosa keŋ te a wa pɛ teleŋŋndo chuaa le nuaa o Diom ndɔɔ niŋ, nduyɛ ma yiyaŋ o nyɛ ŋ cho nuaa wo choo. A cho sina sawala ndɔlaŋ nduyɛ ma che nyɛ o tosal wanaa nduaa o sindɔɔ niŋndo. Te a wa pɛ ndu nilaŋ yaŋɔɔ, tiindaŋ numndo cho simnɔŋ o sɛnɛi ma sɔla taasioo o ndu diikɔŋndo niŋ.
Tɔnɔɔ pila yembuaa cho o kundaa niŋ ni, le yuŋgulaŋ a feleŋguaa malaa
Yɛɛ cheleŋ tosa yɛ ma wa a kɔl kɛndɛ o wɔsiŋ ŋ cho wa yembu woŋ niŋ? A nɔla ma soliŋ yembule numndeŋ kpeku le ma nɔ suiliŋndaŋ ndaŋ, taasi iMɛlɛkayaa, kɛndɛi, waa wana soliaa kpeku, waa wana kɔl hiniaa, siooŋnde nɔɔ le Mɛlɛka, a waa wana tɔɔ kɛndɛ. Suilaŋnda sɔvɛlaŋ ndaŋ la mala yuŋgoo ni le mbo wa a nyaale. (Lutu 1:16, 17; 2:6, 7, 11; Tal. 31:10-27, NW; Kan Ch. 24:16-21) Landuŋ fɛŋ kɔl le Masale Mɛlɛkaleŋ, ma wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a leŋ okɔɔ, a walta leKilisiɔŋnda cheleŋ. Mɛlɛka cho num manda te a tosa pɛ lende. Mi Bili naŋ soo a ndu okɔɔ o tase ndɔɔ wo suaa a wɔsiŋ ndoo yeema le nɔɔ chuaa woŋ okɔɔ. Mbo dimi aa, “Ŋ keleŋa bɔɔ chuwɔɔ! Mi soliŋ teleŋ koŋ kpeku le wali Chɛhowaa tosaa maa kɔɔfanɔ.”
Tonya icho wɔ ni le “wana laalaŋndo” chuaa o nɔɔ niŋ. Te a diikuŋ nɛi chɔmaa Chɛhowaa hoo pɛ, mɛɛ a chɔm maa a nɔ bɛɛleŋ le ndu, nduyɛ a cho kɔl hiniaa fafɛɛŋndo sɔla. Baabuiyo dimi aa, “Nyaaloo cho le wana nɔ siooŋii Chɛhowɛi yo, wana hɛnaŋ le sawala ndɔlaŋ biyɔɔ wo. Dɛnɛ kɛndɛ bɛndoo a sullo cho wa o ndulo chiɛiniŋ ni. Nduyɛ sandii nduɛi cho wa lefafɛɛŋ.” (Chon. 112:1, 3, NW) Lelaŋ, nɔ kɔllo sikpa le ma tol sawa Mɛlɛkaa kɔɔli le “wana laalaŋndo” chuaa o nɔɔ niŋ.
a O buŋgɛi hei niŋ, mɛɛ ndepilɛnɔɔ yiyaŋ yɛ naŋ cho suɛi ni, mi che bɛɛ naa silalaŋ ndaŋ la piiliaŋ vɛlɛ puaapilɛnɔɔ.
b Diolaŋ lapum la siŋgaŋ