Mi Isɔluɛiya o Sindɔɔ Niŋ Ndaa Kuɛ o Chɔuwo. Kɛ, Le Yɛɛ Naŋ Kue Hau o Chɔu Le?
“TE NYA o kɛ kɛ kɛɛ pɛ le sɔŋgaa a Filaŋsi ɔɔ Iŋkilaŋ, nya kpou cho piɔmndo sɔla!” Diomndaŋ ndaŋ wana bɛndu pilɛ le Nasi dimul Seiyaa Chɛhowaa a teleŋ Chɔu Chieeŋ Diiŋ Ndɔɔ ni. Mi che bɛɛ sovɛiya wa isisi puaapiliaa haa ikɛi a yekpaŋndaŋ, kɛ puaapiliaa naa opilɛ bɛɛ chue yikpandi le sɔŋgɔ le. Kɔl simulaa kpeekpeiyo nda chɔm hoo ni! Tamaseliiyo hoo mala naa le sinaa yiyaŋ naa Seiyaa Chɛhowaa kpou nɔ wo: Ŋ kue o chɔu le. Nduyɛ o yɔŋ bɛɛ ma kɔŋgɔlaŋ naa le naa diyɔɔ, ŋ wou laba o chɔulaba chieeŋndo niŋ te.
A koŋ kpou, o cho wanaa dimi maa Kilisiɔŋnda nda cho ni wa kpou le nɔ yiyaŋ waa nuaa le. Wanaa bɔɔbɔɔ nɔ laalaŋndo maa Kilisiɔŋnda nɔ ma sɔŋga le lɛŋnde ndaleŋ. Ma dimi aa: ‘Wanaa Mɛlɛkaa Isɔluɛiya o sindɔɔ niŋ wa ni, kɛ mi ndaa kuɛ o chɔuwo. Mɛɛ le yɛɛ Kilisiɔŋnda hau nɔ ma kuɛ o chɔu le?’ Vɛɛ ŋ cho yɛ muli? A nɔ ma tɛɛsial nda maa, mɛɛ sɔɔŋ wa o Isɔluɛi niŋ sindɛ yɛ cho teŋgeŋ a mɛɛ sɔɔŋ cho hau le wanaa Mɛlɛkaa yɛ. Tofawɔ sɔɔŋ ŋ ŋuɛɛnu ŋ chɔm tegeŋndo woŋ.
1. WANAA MƐLƐKAA KPOU, KAALEŊ LEPILƐ NDA WA NI
O sindɔɔ niŋ, wanaa Chɛhowaa kpou, kaaleŋ lepilɛ nda wa ni. Nduyɛ leŋ le wa kaaleŋ Isɔluɛi ni. Mbo dimi a Isɔluɛiya okɔɔ maa ‘waŋnda o chieeŋndo niŋ kpou, nda o hɛli ni mbo siiŋguu nda wanaa ndɔ.’ (Ɛsɔ. 19:5-6) Nduyɛ mbo ke nda tandaa a ba nda. Lelaŋ, te Mɛlɛka ndoo dimul pɛ Isɔluɛiya le ma kɔ sɔŋga a lɛŋii cheleŋnde, o cho chaaŋaa ndaa laalaŋnda le ndaa diu le.a
Hau, Kilisiɔŋaa tonyaa “fula o lelɛŋ o lelɛŋ niŋ, a lekaa o lekaa, a waŋnda suu o suu, a isɔɔ o isɔɔ maŋgalaa.” (Sɔɔŋ. 7:9) Lelaŋ, te wanaa Mɛlɛkaa luei pɛ balaŋ o chɔulaŋ niŋ, mɛɛ a cho wa chaaŋaa ndaa laalaŋnda chɔulabaa, nduyɛ ma wa diuwaŋndo.
2. MI CHƐHOWA DIMUL ISƆLUƐIYA LE MA WA KƆLAŊ O CHƆUWO
O sindɔɔ niŋ, Chɛhowa ndoo kɛɛsiaa le sabu Isɔluɛiya ndaa nɔ ma kuɛ o chɔuwo wo ni, nduyɛ a teleŋ ndaa nɔ ma kuɛ wo. Le tamaseliiyo, mbo dimul nda le ma kɔ chiŋalaŋ Kenanaitiiya le mɛɛ nda wa balaŋ o piɛile nyinaa wɔɔŋnda niŋ, kaala nɔɔlɛilaŋ, a o chuaambuaa salalaŋ solioo niŋ yɛ. Mbo dimul nda vɛlɛ le ma soli wanaa wa kaala nɔɔlɛilaŋ ndaŋ tosaa o lɛŋnde o chuel nda buŋgɛi leŋ niŋ. (Lɛvi. 18:24, 25) Mɛɛ Isɔluɛiya luɛi o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ, mi Mɛlɛka ndoo dimul nda lepum le ma sɔŋga a yaamɔɔwaa ndaa le lɛŋnde ndaleŋ mandaa. (2 Saam. 5:17-25) Kɛ, pesiŋ bɛɛ o ke nda dioo le ma kɛɛsiaa a ba nda le ma kuɛ o chɔuwo le. Te ndaa tosa keŋ pɛ, ndaa sɔla fulamakɔɔli kɛndɛ le.—Nɔm. 14:41-45; 2 Kolo. 35:20-24.
Hau, Chɛhowa ke waŋnda chieeya di le ma kuɛ o chɔuwo le. Te lɛŋnde kuɛ pɛ o chɔuwo, o cho le yeemɛi Mɛlɛkɛi peeloo le nda kua le, kɛ le yeemɛi ndɛi peeloo. Ma kuɛ o chɔuwo le ma sɔla tandaa ɔɔ nyɛsɔlaa. Nduyɛ, mi waŋnda sɔŋga o lɛŋndeŋ niŋ le masaleŋ ɔɔ le mi sɔɔŋ siŋgaŋ. Kɛ mi waŋnda apum yiyaŋ maa, a nɔ ma kuɛ o chɔuwo le piɛile ndaleŋ mandaa ɔɔ le yaamɔɔwaa Mɛlɛkaa diyɔɔ. Nduyɛ maa, mi Mɛlɛka wa a nda latulu o chɔu waa lende niŋ. Kɛ ŋ nɔ miŋ sina maa, Chɛhowa cho wanaa cho ndu piɛiyo o laalaŋndo choo wa manda, nduyɛ mbo tɛɛmbuu yaamɔɔwaa nduaa o chilaŋ niŋ a teleŋ chɔu Amakɛdɔŋndo. (Sɔɔŋ. 16:14, 16) Puaa kpaayaa bɛnduaa o choo choo niŋ Mɛlɛka cho soliŋ kpeku ni le chɔuwo hoo tosaa, o cho buɛiyaa nduaa o chieeŋndo choo le.—Sɔɔŋ. 19:11-15.
3. ISƆLUƐIYA NDAA DII WANAA NDAA DUAU LAALAŊNDO O MƐLƐKA NIŊNDA O CHƆUWO LE
Baa mi wanaa kua hau o chɔuwo wa tuiinuŋ pa wanaa duau laalaŋndo o Mɛlɛka niŋnda inyiɛɛ, mɛɛ Isɔluɛiya tuiinuŋ Luehabi nda yuŋgu ndɔɔ inyiɛɛ yɛ?
O sindɔɔ niŋ, te puaa chɔuwa Isɔluɛi ndaa kuɛ pɛ o chɔuwo, mi ndaa tuiinuŋ wanaa ndaa duau laalaŋndo o Mɛlɛka niŋnda inyiɛɛ. Kɛ mi ndaa diu wanaa Chɛhowa ndoo dimul nda le ma diu wa. Ŋ tofaŋndɔ tamaseliilaŋ latiɔɔŋ. Mi che bɛɛ mi Chɛhowa dimul puaa chɔuwa isɔluɛi le ma kɔ tɛɛmbuu Chɛliko, kɛ ma tuiinuŋ Luehabi a yuŋgu ndɔɔ inyiɛɛ le mɛɛ ndaa dɔu laalaŋndo o ndu niŋ yɛ. (Chɔɔ. 2:9-16; 6:16, 17) Okoŋ kɔɔli, mi Kibiɔnaitiiya kpou sɔla chindaa le mɛɛ ndaa nɔ siooŋii Mɛlɛkɛi yɛ.—Chɔɔ. 9:3-9, 17-19.
Hau, wanaa kua o chɔuwo wa tuiinuŋ wanaa dɔu laalaŋndo o Mɛlɛka niŋnda inyiɛɛ le. Nduyɛ, ma diu wanaa sina pɛŋ a chɔuwo okɔɔ le wa.
4. ISƆLUƐIYA NDAA NƆ MA TOL SAWALA MƐLƐKALAŊ KƆƆLI LE KƆLAŊ O CHƆUWO
O sindɔɔ niŋ, Chɛhowa ndoo yeema mi sovɛiyaa Isɔluɛiya ndaa tol sawala ndɔlaŋ kɔɔli te ndaa kuɛ pɛ o chɔuwo. Le tamaseliiyo, mbo dimul nda le ma kɔ “suukiaŋ ndɔ fɛlɛŋ suukiaŋ kɔl nyuloo a” lɛŋnde nda wa kɔlaŋ delɔɔ choo leŋ. (Ditɔnɔ. 20:10) Ndoo yeema vɛlɛ mi dɔɔŋgɔ sovɛiya Isɔluɛi ndoo wa o diandaa, nduyɛ mi ndapila ndaa wa a diandaa o dialloŋ niŋ a o kaalaŋ niŋ. (Ditɔnɔ. 23:9-14) Mi che bɛɛ mi lɛŋii cheleŋnde ndii kpuwa waŋ laanduaa te ndaa kuɛ pɛ o chɔuwo, kɛ pesiŋ bɛɛ Chɛhowa ndoo yeema mi Isɔluɛiya ndaa tosa keŋ te. Nduyɛ pɛŋ, te ndaa bii pɛ wana lanɔɔ o chɔuwo, ndaa nɔ ma chua ndu o nɔɔ niŋ te haaa mɛɛ mi paŋgei ipilɛ ndii hiou.—Ditɔnɔ. 21:10-13.
Hau, lɛŋii bɔɔbɔɔ tosa chɛlaŋndo le ma wa kɔlaŋ o chɔuwo, kɛ ma handu sawalaŋ lapum. Mi che bɛɛ le wanaa cho o lɛŋii keŋ niŋnda mandaa nda handu sawala laŋ ni, kɛ lepum ma tɛɛmbuu laŋ.
5. MI MƐLƐKA NDOO CHƆULABA LE WANAA NDUAA
Baa mi Mɛlɛka sɔŋga pa hau le lɛŋnde kɛ kɛ, mɛɛ ndoo sɔŋga le Isɔluɛiya teleŋ nda kɔ chiŋalaŋndo Chɛliko wo yɛ?
O sindɔɔ niŋ, mi Chɛhowa ndoo chɔulaba le Isɔluɛiya. Nduyɛ mi ndaa yem yaamɔɔwaa ndaa o nɛi kɔndɔfili niŋ. Le tamaseliiyo, vɛɛ Chɛhowa mala yɛ Isɔluɛiya le ma yem Chɛliko? Mɛɛ Isɔluɛiya “hɔŋ bululaŋ yɔŋgeŋleŋ” mɛɛ Chɛhowa dimul nda yɛ, “mi saasa balu Chɛliko wo komba o lepilɛ niŋ kpou.” Mi hei tosa ndi tɛtɛlɛ le ma bii chioo. (Chɔɔ. 6:20) Nduyɛ, vɛɛ nda looku yɛ Amɔluatiiya yomɔɔ? Baabuiyo dimi aa: “Mi Mɛlɛka Yaawɛɛ yɔŋ piɔɔ ŋkpuŋgba bɛndoo mbo wa nda delioo choo mbo wa nda diuwo. . . . Wanaa piɔɔ ŋkpuŋgba koŋ o diu wa nda aa hiou a wanaa Isɔluɛiya pila a diuwa.”—Chɔɔ. 10:6-11.
Hau, Chɛhowa sɔŋga le lelɛŋ o lelɛŋ te. Masale ndɔleŋ “le cho masale waa chieeŋ naŋ te.” Nduyɛ Chiisu cho Masaa le Masaleŋ ndeŋ ni. (Chɔŋ 18:36) Kɛ o baa pilɔɔ choo, masɛi cho hau ve kpou, Setana nɔ ndi kpaayaa choo ni. Nduyɛ sɔɔŋ wɔɔŋ yɔŋnuŋ hau o chɔulaŋ niŋndoŋ chɔm mɛɛ o cho wana wɔɔŋ yɛ.—Luku 4:5, 6; 1 Chɔŋ 5:19.
WANAA TOSA MI KƆL NYULOO MIIŊGU WAŊNDA TƐƐŊNDA KILISIƆŊAA TONYAA CHO NI
A mɛɛ naŋ che niŋ yɛ, mɛɛ sɔɔŋ cho hau yɛ cho teŋgeŋ a mɛɛ ŋ wa a Isɔluɛiya o sindɔɔ niŋ yɛ. Kɛ o cho ko sɔɔŋ naŋ yaasiaa muŋ ndoŋ te tosa miŋ kɛɛ balaŋ lueiyo o chɔulaŋ niŋ te. Ŋ cheleŋ cho o muŋ kɔɔli. Le tamaseliiyo, mi Mɛlɛka dimi maa o palɛi mɛɛlɛi niŋ, wanaa nduaa ‘bɛɛndiaŋ lɛ niŋ le lakɔ o chɔu le.’ (Aisaya 2:2-4) Le handɔɔ lechoo, mi Kiliti dimi maa, buɛiyaa nduaa “cho lɛ le chieendo le.” Hei sim ni maa, a wou niŋ laba o chɔulaba chieeŋndo niŋ te.—Chɔŋ 15:19.
Mi Kiliti dimul vɛlɛ buɛiyaa nduaa le ma tosa mbo hiou bɛɛ lende. Mbo dimul nda maa, a nɔ ma fafaŋ sɔɔŋ nɛiyaŋndoŋ kɛsiŋndo o kɔl, kɔl tuuwo a chɔulaŋ. (Maa. 5:21, 22) O fulawɔ okoŋ kɔɔli, mbo dimul nda vɛlɛ le ma wa “wanaa tosa mi kɔl nyuloo miiŋgu waŋnda tɛɛŋnda,” nduyɛ ma kaala yaamɔɔwaa ndaa.—Maa. 5:9, 44.
Kɛ naa a pilɛŋ pilɛŋnda yɛ? Naapum, ŋ nɔ iyeema le lakɔ o chɔu le. Kɛ baa ŋ nɔ pa kaa heelaŋndo o tosa mi sɛɛŋgiaŋndo ɔɔ piɔuviaŋndo luɛi o kundaa niŋndo? Maa ŋ hiounuŋ lachi a wallo tosaa kalaŋ le yiyaŋnda waa nuaa soliŋndo o kɔl.—Chemi. 4:1, 11.
Ŋ nɔ miŋ wou laba o chɔu kɛ kɛ niŋ te. Kɛ ŋ nɔ miŋ hiou lachi a kɔl nyulu cho naa tɛɛŋndo hivioo lachi, nduyɛ miŋ kaaliaŋ vellaa velle. (Chɔŋ 13:34, 35) Maa ŋ kɛɛsiaŋ o kɔl le loo yuŋyeŋ, nduyɛ miŋ handu kɔllo o paale Chɛhowa faŋa niŋ chɔulaŋ kpou lefafɛɛŋ ndeŋ choo.—Sam 46:9.
a Kɛ teleŋndaŋ lapum, mi kaalaŋ Isɔluɛi laa sɔŋga ndapila tɛɛŋ, mi che bɛɛ hei ndii nɛŋi Chɛhowa kɔl kposoŋ te. (1 Masaa. 12:24) Lepum yɛ, mi ndoo chɛl le mi kaalaŋ ndaŋ laa sɔŋga ndapila tɛɛŋ, te kaaleŋ lepilɛ lee kɛɛ ndu pɛ diikɔŋndo ɔɔ te lee tosa pɛ suɛi kɔl vesɛi bɛnduei.—Chɔɔchi. 20:3-35; 2 Kolo. 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8.